Болашақ экскурсоводтардың этнопедагогика материалдарын пайдалануға даярлықтарын қалыптастыруға бағытталған оқу үдерісін ұйымдастыру
  
 
Болашақ экскурсоводтардың
кәсіби-даярлығын қалыптастыратын оқу-процесі
Оқытушының
іс-әрекеті
Студенттердің
іс-әрекеті
Компоненттер Өлшемдер Көрсеткіштер
 
1-сурет – Болашақ экскурсоводтардың этнопедагогика материалдарын пайдалануға әдістемелік даярлығын қалыптастыру моделі
қалыптастыруға студент тұлғасының бағытталуы, оның жоғары мектеп ерекшелігене сәйкестендірілуі, жене аталған сапаны қалыптастыруда мақсат-
тың айқындылығы мен нақтылығын, дәлдігін ұстану қажеттігін сезінуі.
Мазмұндық компонентке болашақ туризм мамандарының жалпы кәсіби даярлығы мен пәндік әдіснамалық дайындығының деңгейі, экскурсия мамандығы бойынша кәсіби білімі, біліктілігі, кәсіби құзіреттілігі .
Этнопедагогика материалдарын экскурсия үдерісінде туризм субъектілірін
этнографиялық тұрғыда білім беру мен тәрбиеге пайдалануға даярлығындағы этнопедагогикалық біртұтас білім жүйесі, күрделі экскурсиялық үдерістің заңдылықтары мен қозғаушы күштерінің жалпы теориялық білім негіздерімен қарулануы.
Іс-әрекеттік компонент болашақ туризм мамандарының өзінің кәсіби іс-әрекетін инновациялық тұрғыда меңгере алуы мен міндетін анықтай алуы, мұнда біз коғамның саяси, экономикалық, әлеуметтік және туризм саласының жылсайынғы маусымдық, күнделікті сұранысына байланысты экскурсия үдерісінің құрылымдық, мазмұндық сипатын кәсіби іс-әрекетінде дер кезінде өзгертіп пайдалана алуын айтамыз, себебі туризм саласының басқада халық шарушылық салаларынан өзгешелігі ол «лакмус қағазы сияқты» дұние жүзіндегі және өз еліміздегі кез келген қоғамдық өзгерістерге жылдам тәуелді болып қалады. Сондай-ақ инновациялық тәсіл ретінде этнопедагогикалық материалдарды пайдалануға арнайы бағытталған тақырыптар мен қатар кезкелген экскурсия үдерісінде этнопедагогика материалдарын тиімді пайдалана алуды жүзеге асыра алуымен өлшенеді.
Рефлексивтік компонент. Экскурсия үдерісінде этнопедагогика материалдарын тәрбиелік мақсатта пайдалану барысында және оның нәтижесінде өзінің кәсіби теориялық, әдістемелік даярылық денгейіне сыни көзқараста баға бере білу, рефлексивтік қабілеттілікті дамыту, өзін-өзі реттеу тәсілдерін меңгеру, өзін-өзі кәсіби қалыптастыру мен өзін-өзі білдіруді қамтамасыз ету.
Сонымен, болашақ туризм мамандарының экскурсия үдерісінде туризм субъектілерін ұлттық нашында тәрбиелуде этнопедагогика материалдарын тиімді пайдалануға әдістемелік даярлығы: мотивациялық құндылықтарды; мазмұндық, іс-әрекеттілік және рефлексивтік сияқты көрсеткіштерді қамтиды. Осы аталған көрсеткіштердің әсерінен кәсіби білім, іскерлік, дағды, іс-әрекет, игеру, нәтижелері құралады.
Модельдің негізінде біз әртүрлі өлшемдер мен көрсеткіштерді сипаттайтын деңгейлерді (төмен, орташа, жеткілікті, жоғары) анықтадық(1-кесте).
Төмен деңгей: кәсіби іс-әрекетінде пайдаланылатын жалпы экскурсия үдерісінің технологиясын, экскурсияның технологиялық картасын өздігінен даярлауға және оны тақырыпқа байланысты өңдеп, қажетті өзгерістерді енгізіп қолдануға талпынысы жеткіліксіз. Инновациялық кәсіби іс-әрекетке, яғни экскурсия үдерісінде туризм субъектіліріне «Мәдени мұра» объектілерінің негізінде ұлттық тұрғыда білім беру, тәрбиелу,
1-кесте - Болашақ туризм мамандарының экскурсия үдерісінде қазақ этнопедагогикасы материалдарын пайдалануға әдістемелік даярлықтарының қалыптасуының өлшемдері мен көрсеткіштері
Компоненттер
|
Өлшемдер
|
Көрсеткіштер
|
Мотивациялық
|
- Өзінің кәсіби шеберлігін экскурсия үдерісінде этнопедагогикалық материалдарды пайдалануға талпынуы;
- экскурсия үдерісінде тәрбиелік мақсатта этнопедагогика материалдарын тиімді пайдалануға кәсіби қызығушылық таныту.
|
- Кәсіби жеке біліктілік деңгейін көтеруге бағыттылығы;
- экскурсия үдерісінде этнопедагогика материалдарын пайдалану бойынша инновациялық кәсіби іс-әрекетке ұмтылуы;
- этнопедагогика материалдары пайдаланылатын этноэкскурсиялардың технологиялық үдерісін, картасын модельдеу туралы мотивтер;
- экскурсия үдерісінде этнопедагогика материалдарын пайдалануға ұмтылуы.
|
Мазмұндық
|
- Этнопедагогикалық материалдар пайдаланылатын экскурсиялардың технологиясы бойынша сауаттылығы;
- экскурсия үдерісінде тәрбие беру мақсатында пайдаланылатын этнопедагогикалық білімдер жүйесі;
- экскурсия үдерісі туралы теориялық, әдістемелік білімдер жүйесі.
|
- Педагогикалық іс-әрекет теориясының кәсіби біліктілік тұрғысындағы негіздерін білуі;
- барлық мүмкіндіктерді ескере отырып, экскурсия үдерісіндегі іс-әрекеттің көбіне нәтижелі болғандығын сезінуі;
- этнопедагогикалық материалдар пайдаланылатын экскурсиялардың технологиялық үдерісін, картасын модельдеуді түсінуі;
- арнайы пән сабақтарында тәрбие мақсатында экскурсия үдерісінде этнопедагогика материалдарын пайдалану керектігін түсіне білуі.
|
Іс-әрекеттік
|
- Өзінің кәсіби іс-әрекетін инновациялық тұрғыда меңгеру;
- экскурсия үдерісінде тәрбие мақсатында этнопедагогика материалдарын тиімді пайдалану іскерлігі;
|
- Экскурсия үдерісінде этнопедагогика материалдарын тиімді пайдалану кәсіби іс-әрекетін инновациялық тұрғыда шеше алуы;
- этноэкскурсияның технологиялық картасын модельдеуді меңгеру;
- экскурсия үдеріесін компьютерлік модельдеуді игеруі;
- экскурсия үдерісінде пайдаланылатын мультимедиялы технологияларды қолдана алуы;
- пән сабақтарында экскурсияның технологиялық картасын, маршруттарын құрастыруда компьютерлік модельдеуді қолдану мүмкіншілігін меңгеруі
|
1-ші кестенің жалғасы
|
Рефлексивтік
|
- Экскурсия үдерісінде өзінің педагогикалық кәсіби іс-әрекетін ұйымдастыруда этнопедагогикалық материалдарды пайдалана білуіне өзіндік сыни көзқарасы.
|
- Экскурсия үдерісінде ұлттық тәрбиелік мақсатта пайдаланылатын этнопедагогикалық объектілердің мазмұндық сипатын кәсіби тұрғыда бағалай алуы;
- экскурсия үдерісінде пайдаланылатын этнопедагогикалық материалдардың ұлттық тәрбиедегі мақсат-міндеттерін сапалық бағалауды жетік меңгеруі;
- экскурсия үдерісінде этнопедагогика материалдарын тәрбие беру мақсаттарында тиімді пайдалана білу іскерліктері мен дағдыларын оңтайлы қолдануы.
|
этнопедагогика материалдарын оңтайлы пайдалануға кәсіби әдістемелік даярлығын қалыптастыруға құлқы жоқ. Этнопедагогикалық материалдар
пайдаланылатын экскусия үдерісін, оның технологиялық картасының мазмұнын модельдеу, компьютерлік модельдеу технологиясын, экскурсия үдерісінде мультимедиялық технологияларды пайдалану мүмкіндігі туралы түсінігі төмен.
Орта деңгей: кәсіби іс-әрекетінде пайдаланылатын жалпы экскурсия үдерісінің теориялық тұрғыдағы технологиясын білүге, экскурсияның технологиялық картасын өздігенен даярлауға және оны тақырыпқа байланысты өңдеп, қажетті өзгерістерді енгізіп қолдануға талпынысы бар. Инновациялық кәсіби іс-әрекетке, яғни экскурсия үдерісінде туризм субъектіліріне «Мәдени мұра» объектілерінің негізінде ұлттық тұрғыда білім беру, тәрбиелу, этнопедагогика материалдарын онтайлы пайдалануға өз кәсіби әдістемелік даярлығын қалыптастыруға ұмтылыс білдіреді. Этнопедагогикалық материалдар пайдаланылатын экскусия үдерісін, оның технологиялық картасының мазмұнын модельдеу, компьютерлік модельдеу технологиясын, экскурсия үдерісінде ақпараттық және мультимедиялық технологияларды пайдалану мүмкіндігі туралы түсінігі бар.
Жеткілікті деңгей: кәсіби іс-әрекетінде пайдаланылатын жалпы экскурсия үдерісінің теориялық - әдіснамалық негіздерін және технологиясын мазмұнын түсінеді, біледі, экскурсияның технологиялық картасын ешкімнің көмегінсіз өздігенен даярлауға және оны тақырыпқа байланысты өңдеп, қажетті өзгерістерді енгізіп қолдануға талпынысы тұрақты. Инновациялық кәсіби іс-әрекетке, яғни экскурсия үдерісінде туризм субъектіліріне «Мәдени мұра» объектілерінің негізінде ұлттық тұрғыда білім беру, тәрбиелу, этнопедагогика материалдарын онтайлы пайдалануға өз кәсіби әдістемелік даярлығын қалыптастыруға ұмтылысы жеткілікті. Этнопедагогикалық материалдар пайдаланылатын экскусия үдерісін, оның технологиялық картасының мазмұнын модельдеу, компьютерлік модельдеу технологиясын, экскурсия үдерісінде ақпараттық және мультимедиялық технологияларды пайдалану мүмкіндігінің қажет екендігін дұрыс түсінеді, өздігенен пайдалана алады.
Жоғары деңгей: кәсіби іс-әрекетінде пайдаланылатын жалпы экскурсия үдерісінің теориялық - әдіснамалық негіздерін және технологиясының мазмұны туралы түсінігі мол, біледі, экскурсияның технологиялық картасын
өздігінен даярлай алады және оны тақырыпқа байланысты өңеп, қажетті өзгерістерді еркін енгізіп кезкелген жағдайда пайдалана біледі. Инновациялық кәсіби іс-әрекетке, яғни экскурсия үдерісінде туризм субъектіліріне Мәдени мұра объектілерінің негізінде ұлттық тұрғыда білім беру, тәрбиелу, этнопедагогика материалдарын оңтайлы пайдалануға өз кәсіби әдістемелік даярлығын қалыптастыруға ұмтылысы жоғары. Этнопедагогикалық материалдар пайдаланылатын экскусия үдерісін, онын технологиялық картасының мазмұнын модельдеу, компьютерлік модельдеу технологиясын, экскурсия үдерісінде ақпараттық және мультимедиялық технологияларды пайдалану мүмкіндігінің қажет екендігін дұрыс түсінеді, өздігенен жоғары деңгейде пайдалана алады.
Осы келтірілген деңгейлер болашақ экскурсоводтардың экскурсия үдерісінде этнопедагогика материалдарын пайлануға әдістемелік даярлықтарын қалыптастыру үшін оларды теориялық және практикалық даярлау жүйесі қажет. Ол туризм мамандығы шеңберінде экскурсовод мамандарын кісіби даярлауда арнайы бағытталған пәндер циклі арқылы қамтамасыз етіледі және мамандық бойынша пәндерді оқыту негізінде кәсіби дайындау әдістемесі арқылы жүзеге асырылады.
Осы бағыттағы зерттеу жұмыстары үшін Абай атындағы ҚазҰПУ, Алматы технология және бизнес университеті, Алматы шет тілдер және іскелік карьера унивеситеті, Туран университеті, Әл-Фараби атындағы Қазақ улттық университеті «Туризм» мамандығы студенттерінің экскурсия үдерісінде қазақ этнопедагогика материалдарын туризм субъектілеріне ұлттық тәрбие беру мақсатында пайдалануға даярлық деңгейлері зерттелінді. Экспериментке 285 студент қатысты, оның 145-сі бақылау тобында, 140 – эксперимент тобында.
Анықтаушы эксперименттің нәтижесінде алынған студенттердің берген жауаптары мен бақылау жұмыстары, нәтижелері пән оқытушыларымен пікірлесе отырып талданып, даярлық деңгейлері анықталды.
Республикамыздың жоғары оқу орындарында экскурсовод мамандарының экскурсия үдерісінде тәрбиелік мақсатта қазақ этнопедагогикасы материалдарын пайдалануға әдістемелік даярлықтарының деңгейінің төменгі дәрежеде болуы 45,7%, орташа деңгей 31,9%, жеткілікті деңгейі – 12,9%, жоғары деңгей – 9,8% екендігін анықтадық.
Анықтаушы эксперименттің нәтижелері экскурсовод мамандарын даярлау үдерісінде тәрбиелік мақсатта қазақ этнопедагогикасы материалдарын пайдалануға оқу үдерісінің арнайы бағытталған жүйесінің қалыптаспағанын, болашақ экскурсоводтардың туризм субъектіліріне ұлттық тәрбие беру мақсаттарын, олардың ұлтаралық қарым-қатынас мәдениетін жүзеге асыруда экскурсия үдерісінде қазақ этнопедагогикасы материалдарын пайдалынудың ықпал ететіндігін жеткіліксіз түсінбеуін, оқытушылардың болашақ туризм мамандарын даярлауда ұлттық тәрбие және білім беру мақсатында қазақ этнопедагогикасы материалдын шамалы пайдалана алатындарын көрсетті.
Анықтау эксперимент кезеңінде айқындалған осы кемшіліктерді жою мақсатында қалыптастыру эксперименті 3 кезең бойынша жүргізілді.
Қалыптастыру экспериментінің 1-ші кезеңінде 3 курс студенттеріне туризм мамандағының оқу жоспарында міндетті компонент есебінен өзіміз жасаған «Экскурсиятану» атты курсының оқу бағдарламасы негізінде білім берілді.
Қалыптастыру экспериментінің 2-ші кезеңінде «Экскурсиятану негіздері» пәні бойынша болашақ экскурсоводтарға экскурсия үдерісінде қазақ этнопедагогика матриалдарын пайдалану әдістемесі бойынша арнайы кәсіби білім беру көзделмегендіктен 4 курс студенттеріне туристік мекемелерде өткізілетін өндірістік практиканың алдында таңдау курстарының есебінен өзіміз жасаған «Қазақ этнопедагогика материалдарын экскурсия үдерісінде пайдалану негіздері» атты курсының оқу бағдарламасы негізінде білім берілді. (2-кесте ).
2-кесте - «Қазақ этнопедагогикасы материалдарын экскурсия
үдерісінде пайдалану» атты арнайы курс бағдарламасы.
№
|
Бағдарлама тақырыптары
|
Сағат саны
|
Лек.
|
СМОӨЖ
|
СӨЖ
|
1
|
Этнопедагогика ғылымы туралы түсінік
|
2
|
|
|
2
|
Экскурсия үдерісінде пайдаланылатын қазақ этнопедагогика материалдарының мазмұны
|
2
|
2
|
2
|
3
|
Қазақ этнопедагогикасы материалдарын экскурсия үдерісінде пайдалану әдістемесі
|
1
|
|
2
|
4
|
Түрлі тақырыптағы экскурсияларда қазақ этнопедагогика материалдарын пайдалану әдістемелері
|
2
|
4
|
2
|
5
|
«Атакәсіп» бағдарламасы студенттерге қазақ этнопедагогика материалдары бойынша білім-тәрбие берудің төте жолы
|
2
|
3
|
2
|
6
|
Жалпы экскурсоводтарға қойылатын талаптарға сәйкес, студенттер бойында қазақ халқының моральдық-этикалық дәстүрлерін қалыптастыру
|
1
|
2
|
2
|
7
|
Экскурсия үдерісі арқылы қазақ этнопедагогика материалдарын жеткізуде сөйлеу мәдениетін қалыптастыру,шешендік сөйлеу дәстүрі.
|
1
|
|
2
|
8
|
Экскурсия үдерісінде ұлттық салт-дәстүрлер мен әдеп-ғұрыптардың этнопедагогикалық тәрбиелік мәні
|
2
|
2
|
2
|
9
|
Халықаралық туризмдегі экскурсоводтың ұлттық кәсіби тұлғасы
|
2
|
2
|
1
|
Барлығы: 45 с.
|
15
|
15
|
15
|
Достарыңызбен бөлісу: |
