Анықтамалық АҚпарат: сіздің РӨЛІҢіз және кәсіби ұмтылыстарыңыз 4 III 1-тарау 6
Шотландияда Ұлттық қауіп-қатерлерді басқару жүйесі құрылған
жүктеу/скачать 4.75 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Тарау Мазмұны Бет
- "Ерте балалық шақ – шексіз мүмкіндіктер уақыты"
- НЕГІЗГІ ИДЕЯЛАР – БҰЛ ТАҚЫРЫП БІЗ ҮШІН НЕЛІКТЕН МАҢЫЗДЫ
| Шотландияда Ұлттық қауіп-қатерлерді басқару жүйесі құрылған, патронаж қызметкерлері және басқа да мамандар осы жүйемен жұмыс жасауы тиіс, сілтеме: http://bit.ly/1CZLEnM
Ғаламторда бірқатар ұсынымдар бар, мысалы, Кентукки университеті жанындағы Ұлттық ерте балалық шақ орталығының (The National Early Transition Centre at the University Kentucky) ұсынымдары, веб-сайт: http://bit.ly/19IUla8 Сондай-ақ, эко-карта жасауға арналған пайдалы үлгілер және эко-карта мысалдары бар, мысалы, Мичиган штаты университетінің әлеуметтік жұмыс факультетінде әзірленгендер: http://bit.ly/1IlYEE7 және Шотландия үкіметімен әзірленгендер: http://bit.ly/1IPGVWv 2017 ЕРТЕ БАЛАЛЫҚ ШАҚ – ШЕКСІЗ МҮМКІНДІКТЕР УАҚЫТЫ Модуль 1 Оқу құралы Ольга SPecialiST RePack 01.01.2017 МАЗМҰНЫ
МОДУЛЬ МАҚСАТЫ ЖӘНЕ ОҚЫТУ НӘТИЖЕЛЕРІ Осы модульдың мақсаты бала өмірінің алғашқы жылдарының, атап айтқанда, анасы жүкті болғаннан бастап, бала үш жасқа толғанға дейінгі уақыт аралығының іргелі маңыздылығы туралы білімді арттыру және жаңарту болып табылады. Денсаулыққа, білім алуға және бүкіл өмір бойғы мінез-құлыққа әсер ететін нейробиологиялық даму үшін шешуші маңызы бар ми жетілуіне ерекше көңіл бөлінеді. Көптеген зерттеулер көрсеткендей, ерте балалық шақта жасалғанның немесе жасалмағанның барлығы жеке тұлға деңгейінде адам үшін де, бүкіл қоғам үшін де ұзақмерзімді салдарға алып келеді. Кезінде бетін қайтаруға болатын салдарды әбден кеш түзетуге тырысуға әлдеқайда көп қаржы жұмсаумен салыстырғанда, балалардың әлеуетін арттыра алатын Балаларды ерте жастан дамыту (БЕЖД) бағдарламаларына қаражат құю анағұрлым әділ және экономикалық тұрғыдан тиімді әдіс болып табылады. Осы модульды аяқтаған соң, тыңдаушы келесі мәселелерді жақсырақ түсінетін болады: Баланың дамуы деген не Өмірінің алғашқы жылдары адамның дамуының негізі қалай қаланады Даму салалары Өмірдің алғашқы жылдары мидың дамуы Кіші жастағы балалар үшін дамытушы, қауіпсіз, ынталандырушы, алдын-ала болжауға болатын және ықыласты қарым-қатынастардың маңыздылығы ЕРТЕ БАЛАЛЫҚ ШАҚ ЖЫЛДАРЫ Ерте балалық шақ адам өміріндегі еі маңызды даму кезеңі болып табылады. Сарапшылардың көпшілігі ерте балалық шақ әйел жүкті болғаннан бастап, бала сегіз жасқа толғанға дейінгі кезеңді қамтитынына келіседі. Жүкті болғаннан бастап, бала үш жасқа толғанға дейінгі кезең мидың өсуі және жұмыс істеуі үшін аса маңызды болып табылады. Сондықтан, балаға құнарлы тамақ және медициналық қызметтер, күтім көрсететін негізгі тұлғаға бауыр басу және ынталандыру керек. 3-6 жас аралығында бала бастапқы сауат және есеп дағдыларын игеруге, топтық іс-шараларға қатысуға, өзінің жеке тұлға екенін жақсырақ сезінуге, зерттеуге, құрдастарымен ойнауға және өз-өзіне сенімділігін нығайтуға қабілетті; дәл осы кезеңде балалар, әсіресе, тұрмысы нашар отбасынан шыққан балалар мектепке дейінгі мекемелерге барудан барынша көп пайда көреді. 6 жасқа қарай балалар бастауыш мектепте ресми білім алуға дайын болады. Егер 6-8 жаста мектепке дейінгі білім алудан мектепте білім алуға көшу еш қиындықсыз өтсе, балалар мектептегі оқу ырғағына едәуір жеңіл бейімделеді, ресми білім алу барысында табысты болып, жетістіктерге жетеді. Ерте балалық шақ орасан зор ұрымталдық және мүмкіндіктер кезеңі болып табылады. Осындай ерекше жылдары жасалғанның немесе жасалмағанның барлығы кейін бүкіл өмір бойы тұлғаның денсаулығына, мінез- құлқына, байланыстар орнату қабілетіне және білім алу мен жұмысқа тұруда табысқа жетуіне әсер етуі мүмкін. Осы "Ерте балалық шақ – шексіз мүмкіндіктер уақыты" модулі балалардың ерте жаста дамуы туралы негізгі ақпаратты ұсынады. Мұнда барлық балалар (әсіресе, аса ұрымтал және мұқтаж отбасылардан шыққан балалар) және олардың отбасыларының мүшелері оңтайлы өсу және даму үшін қолдауға зәру екені туралы баяндайды. Балалар ерте балалық шақта дұрыс дамуы үшін тұрақты, алдын-ала болжауға болатын және жылы қарым-қатынастар аясында қамқор күтім көрсету физикалық күтім мен тамақтандырудан кем түспейтін маңызға ие. Мәліметтер Орталық және Шығыс Еуропа мен Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығы (ОШЕ/ТМД) аймағындағы 29 елдің 12-сінде балалардың жартысы дерлік бойы өспейтіндіктен (бойы өсуінің баяулауынан) және кедейшіліктен толық әлеуетін іске асыра алмау қаупіне душар болатынын көрсетеді (ЮНИСЕФ, 2011). Есептеулерге сәйкес бес жасқа толмаған 5,9 млн. балаға толық әлеуетін іске асыра алмау қаупі төнеді – яғни, осы жас тобындағы 22 миллион баланың 26 пайызы (ЮНИСЕФ, 2013). Сондай-ақ, айта кеткен жөн, осы аймақта интернат мекемелерде тұратын үш жасқа толмаған балалар саны ең көп; мұндай мекемелерге орналастыру баланың өсуіне және дамуына кесірлі ықпалын тигізеді, себебі, балаларға арналған тіпті ең жақсы деген мекемелер нәрестелер мұқтаж болатын «бетпе-бет» қамқор күтімді қамтамасыз ете алмайды.
Ерте балалық шақта кейінгі бүкіл өмір бойғы денсаулықтың, оқу-үйрену қабілетінің және мінез- құлықтың аса маңызды негіздері қаланады. Өмірінің алғашқы жылдарында балалар тәуелді және дәрменсіз нәрестелерден өз бетінше жүріп-тұра алатын, сөйлей алатын және мәселелерді белсенді шеше алатын балаларға айналады. Осындай түбегейлі өзгерістер үдерісіне табиғат пен тәрбие, ген және қоршаған орта арасындағы күрделі өзара әрекеттестік себепші болады. Балалар өсетін ортаның дамытушы қасиеттері және балалардың ата-аналарымен, тәрбиелеушілерімен, отбасымен және қоғаммен құратын адами қарым-қатынастары олардың дамуына ең елеулі және ұзаққа созылатын әсерлердің бірін тигізеді. Баланың дамуы – баланың көру, есту, сөйлеу, қимылдау, ойлау және мәселе шешу қабілетінің бірте- бірте көріну үдерісі. Барлық балаларда бірдей қабілеттер дамиды, бірақ, генетикалық фонға және қоршаған ортадағы жағдайларға қарай әртүрлі жылдамдықпен дамиды. Ананың жасы және жүкті болар алдында оның ағзасындағы темір теңгерімі сияқты факторлар да баланың дамуына әсер етеді. Балалар тәрбиеленетін әлеуметтік және физикалық орта әдетте олардың білімқұмарлығын, білім алуға деген қызығушылығын және өз-өзіне сенімділігін дамыта алу қабілетініне әсер етеді. Даму үдерісі белгілі бір уақыт кезеңдерінде жүруі үшін оған нақты ресурстар арнау қажет. Осындай ресурстар арнау үшін балаға күтім көрсететін ересектер, соның ішінде, ата-аналар, отбасылар, медицина қызметкерлері, мұғалімдер, әлеуметтік қызметкерлер және басқа да тұлғалар жауапты. жүктеу/скачать 4.75 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|