5. Берілген сұраққа жауап беріңіз.
«Оқу – инемен құдық қазғандай» деген мақалды қалай түсінесің?
__________________________________________________________________ [1]
ІІ. Оқылым
Энергетикалық дағдарыс
ХХ-ғасырды адамзат табиғи отынды 30 есе көп пайдаланды. Көп шикізат ысырап болды. Ал жаһандағы шикізат қоры мен энергетикалық ресурс шектеулі. Энергетика қымбаттап, жаһандық энергетикалық дағдарыс туды.
ХХІ ғасырда энергетиканы халықаралық нарықта өндіру, тасымалдау қажеттілігі артты.Отын энергетикалық ресурсына мұннай, газ, көмір, жанғыш тақтатастар, тезек, ағаш, су қоры жатады.Мұнай әлемде энергетиканың негізгі көзі болып отыр.Ал жаһандық экономика мұнайға тәуелді.
Шикізат өндіріп, тасымалдаудың экологиялық талаптары бар. Экологиялық талап бұзылса, қоршаған орта уланады. Бұл ахуал да энергетикалық дағдарысты тудырады.
Табиғи шикізат қоры аз қалды. Арзан пайдалы қазбалар болашақта бітеді. Сондықтан балама ресурстарды пайдалану жеделдеді. Атом электр станцияларында (АЭС) балама энергия көзі – электр энергиясы – өндіріледі. Қазір дүниежүзінің 40 елінде АЭС жұмыс істейді.Бұл АЭС-терде барлық электр энергиясының 17 пайызы өндіріледі. Электр энергиясының Францияда 77 пайызы, Литвада 74 пайызы, Бельгияда 57 пайызы, Украинада 47 пайызы, Жапонияда 34 пайызы АЭС-терде өндіріледі. Бұл көрсеткіш болашақта өседі.
Әлемде көптеген елдер энергетикалық дағдарыстан шығу үшін балама энергияны пайдаланады.АҚШ, Канада, Англия, Қытай, Жапон елдері балама энергияны пайдаланады.
Балама энергия – энергияны табиғи шикізаттан емес, қоршаған ортаны уламайтын, таза, табиғи жолмен өндіретін энергия. Балама энергия көздеріне: күн, жел, су, биоотын және геотермальды энергия жатады.
Біздің елімізде балама энергияны пайдалану кең тараған жоқ. Мамандардың сараптамасы бойынша, елімізде балама энергияны пайдалану 1 пайыз екен.
1. Сөйлемдердің «шын», «жалған» екенін белгілеңіз.
Тұжырымды сөйлемдер
|
Ш/Ж
|
Әлемде көптеген елдер энергетикалық дағдарыстан шығу үшін балама энергияны пайдаланады.
|
|
Табиғи шикізат қоры мен пайдалы қазбалар болашақта жеткілікті.
|
|
[1]
2.Мәтіннен мына сөздің синонимін табыңыз.
Мол ________________________________ [1]
3. Мәтіннен мына сөздің антонимін табыңыз.
Қымбат _____________________________________ [1]
4.Берілген сөйлемді өз сөзіңізбен қайта жазыңыз.(перифраза)
АҚШ, Канада, Англия, Қытай, Жапон елдері балама энергияны пайдаланады.
Балама __________________________________________________________ [1]
5. Берілген сұраққа өз ойыңызды білдіріп, жауап беріңіз.
Әлемде энергетиканың негізгі көзі не және ол жаһандық экономика неге тәуелді?
_______________________________________________________________________ [1]
ІІІ. Жазылым
Достарыңызбен бөлісу: |