20
«Көңілімқайттыдостанда,дұшпаннанда»өлеңі
Кө кі рек те сәу ле жоқ, кө ңіл де се нім
жоқ. Құр көз бе нен көр ген біз дің
хай уан мал дан не міз ар тық?
Абай
Ақынныңкөңіліндостанда,дұшпаннандақалдырғаннежайтболдыекен?
Әр қай сы сы 4 тар мақ ты 11 шу мақ тан тұ ра тын «Кө ңі лім қайт ты дос тан да,
дұш пан нан да» (1886) өле ңі 1909 жыл дан бе рі Абай жи нақ та рын да үне мі жа-
рия ла нып ке ле ді. Өлең нің идея лық мә ні, қо ры тын ды түй іні
бі рін ші шу мақ та
кө рі ніс тап қан. 1880 жыл дар да ғы сай лау мен пар тия лық тар тыс тар дан шар-
шап, дос тан да, дұш пан нан да кө ңі лі қал ған Абай өз се зім-күй ін си пат тау ар қы-
лы қа зақ қо ға мын да ғы
әді лет сіз дік, зұлым дық іс-әре кет тер ді аша ды. Мұ ны
үл кен мен кі ші, ер мен ез,
ес ті мен на дан, адал мен арам, бай мен сау да гер, ел
би леу ші лер мен ат қа мі нер әкім дер си яқ ты алу ан түр лі адам дар дың пси хо ло-
гия сын ашу ар қы лы ел ба сын да ғы күй зе лу ші лік ті көр се те ді. Өт пе лі қо ғам да ғы
өз ге ріс ке түс кен адам дар дың мі нез-құл қын да ғы ақын
кө ңі лін құ ла зы та тын
си пат тар сол ке зең де гі әлеу мет тік өмір ді та ны та ды. Он сыз да тағ дыр дың тал-
қы сы на тү сіп, шыр қы бұ зыл ған ха лық тың бе ре ке сін ке ті ріп, одан әрі аз ды рып-
тоз ды ру ға мұ рын дық бо лып отыр ған дар ды Абай ашына сы най ды. Бұл мү сә пір-
лік ке на лы ған Абай «Ішім өл ген,
сыр тым сау, Кө рін ген ге дей мін-ау. Бү гін гі
дос – ер тең жау, Мен не қыл дым, япы рым-ау?!» – деп ке ле тін «Ішім өл ген,
сыр тым сау» өле ңін де де жал ғас ты ра ды.
1884 жыл ғы бо лыс сай ла уын да бір кез де жа қын дос бол ған Ораз бай,
Жи рен ше, Күн ту лар бас та ған жи ыны 16 ат қа мі нер дің
Абай ға жау лық жа-
сау ға ант та сып, тіп ті жа нын дай жақ сы көр ген до сы Ер бол дың да сат қын дық
жа сауы – ақын ды өмір ден тү ңіл ді рген, жа нын
күй зелт ке н шын дық. «Кө ңі лім
қайт ты дос тан
да, дұш пан нан да» өле ңін де гі би лік ке талас қан
Ораз бай, Күн ту си яқ ты ат қа мі нер лер ара сын да ғы
ру лық тар тыс тың тү бі же ке ба сы ның ға на емес,
ел дің де
бе ре ке сін қа шы рып, ке теуін ке ті ре тін ді-
гін ше бер лік пен су рет тей ді.
Кө ңі лім қайт ты дос тан да, дұш пан нан да,
Ал да ма ған кім қал ды ті рі жан да?
Алыс-жа қын қа зақ тың бә рін көр дім
Жал ғыз-жа рым бол ма са ан да-сан да.
Пай да үшін бі реу жол дас бү гін таң да,
Ол тұр мас бас тан жы ға қи сай ған да.
Мұ нан ме нің
қай же рім аяу лы деп,
Бір ге тұ рып қа ла ды кім май дан да?
1922жылыТашкенттешық-
қанАбайшығармаларының
титулбеті
Достарыңызбен бөлісу: