ЭЛЕКТРОНДАР КӨШКІНІ ЖӘНЕ РАЗРЯДТЫҢ ӨЗДІГІНЕН ТУЫНДАУ (САМОСТОЯТЕЛЬНОСТЬ) ШАРТЫ

Газдағы екі электродтың арасындағы аралықты қарастырайық. Егер бұл аралықта электрон пайда болса, онда ол анодқа жылжи отырып, электрлік өрістің жеткілікті кернеулігінде соқтығысу кезінде газ молекуласын иондандыруы мүмкін. Бұл кезде пайда болған бос электрон бастапқымен бірге жаңа молекулаларды иондандырады. Бос электрондар саны үзіліссіз өсе береді. Электрлік өрісте анодқа қарай жылжушы электрондар санының өсу процессі электрондар көшкіні деген ұғымға ие. Ионизация процессі кезінде электрондармен қатар оң иондар да туындайды. Электрондар мен иондардың қозғалысының өте үлкен айырмашылығының нәтижесінде көшкіннің анодқа дейін жылжу уақытында оң иондар практикалық тұрғыда өздерінің пайда болған орындарында тұрады деп есептелінеді.

Табиғатта үнемі космикалық бөлшектер, Жердің радиактивті сәулеленуі, Күннің ультрафиолетивті сәулеленуі сияқты ионизаторлар әсер етеді. Солардың арқасында электродтар арасында бос электрондар үзіліссіз туындайды. Сол аралықтың кернеуінің әсер етуінің арқасында электрондар көшкіні үзіліссіз туындай береді. Аралықтағы (промежуток) зарядты бөлшектердің қозғалысы электродтар арасында ток зарядын тудырады. Егер ішкі ионизатор қызметін алып тастасақ, аралықта ток туындау тоқталады. Мұндай процессті өздігінен бола алмайтын разряд (несамостоятельность) деп атайды.
Разряд өздігінен болуы үшін және ішкі ионизаторсыз-ақ туындай бере алуы үшін көшкінің бастапқы дамуы нәтижесінде тым болмағанда жаңа көшкін тудыра алатын бір екінші реттік электрон пайда болуы керек. Бұл арқылы разрядтың өздігінен туындау шартын келесідей түрде жазуға болады:

немесе біртекті өріс кезінде

мұндағы L - электрод арасындағы қашықтық

Біртекті емес электрлік өрісте разрядтың өздігінен туындау шарты электродқа жақын өте тар зонада орындалады. Бұл осы зонада ионизациялық процесстер концентрленеді және тәждік разряд немесе тәж деп аталатын сипатты қиманы тудырады.

Көшкіннің дамуы кезінде электрондар мен оң иондар саны үзіліссіз өседі, бұл кезде көшкіннің фронтында электрлік өрістің кернеулігі ұлғаяды, ал оның артқы жағында кемиді. Белгілі бір моментте көшкіннің артқы бөлігіндегі кернеулік кемитіні соншалықты соққы ионизациясын тудыру мүмкін болмай қалады. Көшкіннің ұшында жүретін қалдық электрондар оң иондармен бірге плазмалы күй тудырады. Бұл күй стримерлі канал тууына әсер етеді. Стримердің сипатты ерекшелігіне электрлік өрістің жергілікті күшеюіне және плазмалы каналдың үзіліссіз ұзаруын қамтамасыз етуін тудыратын аяғында қалдық зарядтардың жиналуын жатқызуға болады.

Аралыққа түсірілген кернеудің ұлғаюынан стримердің ұзындығы өседі және стример мен қарама-қарсы электродтар арасындағы сыйымдылық өседі. Бұл стример каналының тоғының өсуіне әкеледі және оның термиялық ионизация үшін жеткілікті температураға дейін қыздыруын тудырады. Стример каналының термиялық иондық бөлігін лидер деп атайды.

Лидер каналының зарядты бөлшектерінің концетрациясы стримерге қарағанда белгілі мәнге жоғары, сондықтан онда кернеу түсуі төмен. Соған байланысты каналының жартысы лидерге айналған стримерде бастапқы ( головки ) потенциалы өседі және стример қарама – қарсы электродтарға дейін қозғалуы үшін және осы стримердің лидерге айналуы үшін шарт құрылады.