Атмосфера дегенiмiз
жүктеу/скачать 4.93 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Қаржамылғысы.
- Қарлымелиорациялар.
| Жауын-шашын. Жауын-шашынның жалпы мөлшерi құрылық бойынша өте көп болғанымен, оның кейбiр аймақтарда өте аз жауып су жетiспеушiлiгiне әкелiп соғады. Оны мынадай себептермен түсiнiдiрiп дәлелдеуге болады:
- су буының атмосферадағы айналымының географиялық ерекшелiктерi. Мысалы: бұрынғыодақаумағыныңЕвропабөлiгiндежауын-шашыноныңзиябөлiгiнеқарағандакөбiрекжауады. Себебi ЕвропалықбөлiктеауаныңциклондыққозғалысыалАзиябөлiгiндеантициклондыққозғалысбасым: ауаныңциклондықозғалысынтуғызып, жаңбыржаууымүмкiндiгiнарттыратынсебеп-орман-тоғайлардыңбiркелкi орналаспауыжәнежербетi рельефiнiңәртүрлiлiгi. Биiктауларетегiндежауын-шашынтеңiздеңгейi аймақтарынақарағандабiрнешеесекөпжауады. Егержауыншашыннанөсiмдiктердiңсупайдалануүлесiналсақ, олжоғарыдағыайтылғансебептергебайланысты-20 пайыздан 80 пайызғадейiнауытқиды. Бұлауытқуларүштүрлi себепкебайланыстыболады: бiрiншiсi-егiстiңгеографиялықорны (шөлейтжәнедалалықаймақтар); екiншiсi-жылдықжауын-шашынмөлшерiнiңөзгеруi; үшiншiсi-жылдықжауын-шашынныңөсiмдiквегетациясыкезеңдерiндежәнежылайларындабiркелкi жаумауы. Қаржамылғысы.Ауылшаруашылығындақаржамылғысыныңүлкенмаңызыбар. Қаржамылғысыөсiмдiккеқажеттi суқорыболыптабылады, алсоныменқатаржемiс-жидекжәнекүздiкдақылдарды, көпжылдықшөптердi үсiккешалдықпауынанқорғайды. Қаржамылғысыазаудандардакүздiкдақылдарегiлмейдi, өйткенi оларүлкенаяздарәсерiненүсiккешалдығады. Қарлымелиорациялар.Күздiкдақылдарғақолайлыжағдайжасаужәнеылғалқорынжоғарылатуүшiн, қаржамылғысыныңбиiктiгiнреттеу, қарлымелиорацияарқылыжасалады. Далалықаймақтақаржамылғысыоншабиiкемес, яғниқаттыжелдерқаржамылғысынтанаптарданұшырыпәкетедi. Сондықтаносындайаймақтардақарлымелиорацияныңнегiзгi түрi қартоқтатуболыпесептелiнедi. Қартоқтатуүшiнқолданылатыннегiзгi тәсiлдер: 1. Егiстiкжердi қорғауағаштары – орманжолақтарынотырғызу, оларжелдiңжылдамдығынтөмендетедi де, танаптардағықардыңұшыпкетуiнекедергi жасайды, алкөктемдебеткi қабаттағыерiгенсудыңағынынтөмендетедi, егiстiктi ылғалменқамтамасыздандырады; 2. Биiксабақтыөсiмдiктердi егу (күнбағыс, жүгерi), өнiмжинағаннансоңбiрнешеқатарсабақтарынқысқымерзiмгеқалдырады. Бұлдақылдаржиiлеп (кулистап) себiледi. Аймақтыңжағдайынабайланыстыкулистiңарақашықтығы 7-14 метргедейiнболабередi. Осыұзынбойлыдақылдарданжасалынғанкулистераралықтарындақаржиналады.; 3. Қартоқтататынқалқандар (шиттер) желбағытынақарамақарсыорнатылады. Қалқандардыңайналасындақаржиналады; 4. Қартоқтатуүшiнриджерлi жалжасағышпен, арнайытракторлардыңкөмегiменқараладытығыздапбиiкжолдарғажинайды. Мұндайжолдарарақашықтығы 10-15 метрлiкжерлердеорналасыпқардыңтанаптанұшыпкетуiнежолбермейдi; 5. Дәндi дақылдардыңсабақтарынжербетiнеқалдыру. Қысмерзiмiнiңалғашқыайларындақартоқтатуүшiнқалдырады. Мұндайтәсiлдержелұшырыпкететiнқарлардытоқтатумақсатындапайдаланадыжәнежелдiңжылдамдығынбаяулатады. Кулистердiңжәнеорманжолақтарыменқаржалдарыныңтиiмдiлiгiнарттыруүшiнолардыжелдiңбағытынакөлденеңорналастыруқажет. ОрманжолақтарыменқоршалғанШортанды (Ақмолаоблысы) елдi мекенiндетанаптағықаржамылғысыныңорташабиiктiгi 77-80 смболса, алашықтанаптардаяғниорманжолақтарыегiлмегенжағдайдатанаптарғақардыңорташабиiктiгi 20-25 смболған. жүктеу/скачать 4.93 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|