Атмосфера дегенiмiз
Жергiлiктi белгiлер бойынша ауа-райын болжау
жүктеу/скачать 4.93 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Тұрақты, ашық, жаңбырсыз ауа-райы белгiлерi
- Тұрақты бұлтты ауа-райының белгiлерi
- Ашықтан жаңбырлы ауа-райына өту белгiлерi
- Жаңбырлыдан ашық ауа-райына өту белгiлерi
- Халық дәстүрi бойынша ауа-райын болжау.
| Жергiлiктi белгiлер бойынша ауа-райын болжау.
Жергiлiктi белгiлер бойынша ауа-райын болжау синоптикалық карталарсыз да жасауға болады, ол үшiн термометр және барометр-анероид қажет. Бұлт, жауын-шашын, жел және атмосферадағы құбылыстарға (күннiң шығысы, аспан түсi, жұлдыздар жарқырауы) сырттай бақылау жүргiзу қажет. Тұрақты, ашық, жаңбырсыз ауа-райы белгiлерi: 1. Атмосфералық қысымның - жәй, бiрақ бiрнеше күн бойы үздiксiз жоғарылауы; 2. Желдiң бiрқалыпты тәулiктiк жолы, яғни түнге қарай тоқтап, күндiз үдей түсуi; 3. Тәулiктiк температура амплитудасының артуы; 4. Таңға қарай шық және қыраудың түсуi; 5. Күн батқан соң батыстағы күмiс түстi шұғыла. Тұрақты бұлтты ауа-райының белгiлерi: 1. Атмосфералық қысым төмендiгi – тәулiк бойы аз өзгеруi немесе төмендеуi; 2. Күн немесе түн бойы жел жылдамдығының үдеуi. Жел бағыты ОБ, ал кейде СШ және ШСШ; 3. Тәулiктiк температураның аз ауытқуы; 4. Күндiз және түн бойында ауаның жоғары абсолюттi және салыстырмалы ылғалдылығы. Ашықтан жаңбырлы ауа-райына өту белгiлерi: 1.Атмосфералық қысым төмендейдi; 2.Кешке жақын жел үдейдi; 3.Б және СБ-та бұлттар пайда болып, горизонтта тығыздалады; 4.Қыста температура жоғарылайды, жазда төмендейдi. Тәулiктiк температуралық ауытқуы шамалы; 5.Ауаның ылғалдылығы жоғарылайды; 6.Таңғы күннiң шығысы ашық қызыл түстi; 7.Дыбыс естiлуi жаңғырық үдейдi; 8.Алыстағы заттар жақындағандай болып көрiнедi (таулар, орман); 9.Жұлдыздар қатты жарқырайды, галло Жаңбырлыдан ашық ауа-райына өту белгiлерi: 1.Атмосфералық қысым жоғарылайды; 2.Тәулiктiк температураның ауытқуы ұлғайады; 3.Желдiң екпiнi күшейедi; 4.Ауыспалы бұлтты; Халық дәстүрi бойынша ауа-райын болжау. Ауа-райын ғылыми болжау 100 жыл бойы жүргiзiлiп келедi, ал оған қажеттiлiк баяғы заманнан берi болды. Диқаншылардың, теңiзшiлердiң өмiрi ауа-райына тәуелдi болды. Алдағы болатын ауа-райы белгiлерiн қоршаған табиғаттан табуға тырысты: жануарлар, құстар мiнездерiне, өсiмдiктерге қарап, аспандағы болып жатқан құбылыстарға қарап, күн немесе ай түсiне, бұлттар түрiне және т.б. көп белгiлер есте жақсы сақталу үшiн ауа-райын болжау мақал және мәтелдер түрiнде берiлдi. Мысалы: «Егер шөпте шық болса – жаңбыр болмайды», Күннiң таза батуы – ашық ауа-райына. «Егер күн қызарып батса – теңізшіге қорқыныш жоқ, ал ертеңгiсiн қызыл болса - қорқуға болады». «Егер шағала суға отырса – жақсы ауа-райын күт, ал құммен жүрсе – ауа-райы өзгередi». «Қарлығаштар су бетiне жақындап ұшса – жаңбырға». Ауа-райы өзгеруiне байланысты өсiмдiк және жануарлардың мiнездерi өзгередi. Қоршаған орта жағдайына байланысты тiрi организмдердiң дамуын зерттейтiн ерекше ғылым саласы – фенология. Ол жануаралар мен өсiмдiктердiң тiршiлiк үрдiстерiнiң кезеңдiк құбылыстарын ешқандай құралсыз фенологиялық бақылаулар көмегiмен зерттейдi. Мұндай бақылаулар табиғат күнтiзбегiн жасауға мүмкiндiк бередi, мұнда әр құбылыстың басталу мерзiмдерi көрсетiледi. Мысалы: Черемуха (Мойыл) гүлдегеннен 5-6 күннен соң сары акация, емен, алма гүлдейдi, 2-3 күннен соң - сирень, 1-2 күннен соң рябина, 2-3 күннен соң - қарағай, долана т.б. жүктеу/скачать 4.93 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|