Атты Халықаралық ғылыми-əдістемелік конференция материалдары
жүктеу/скачать 2.56 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Етiстiктiң басқа формаларымен тiлек бiлдiру
- Θɚɥɚɭ, ɬɿɥɿɤ ɦɨɞɚɥɞɿɥɿɝɿ
| Тілек модалділік: Қалау рай формасымен пайдаланылады əле, -чы, -че, инде; одағай
əйде, əйдəгез; модаль сөздері: Киңəшегез өчен рəхмəт! Йөреп карыйм əле. Авыл һавасын су- лыйм. Кешелəрен күрим (Г. Бəширов) Етiстiктiң басқа формаларымен тiлек бiлдiру Аффикстер мен формалардың екiлiктерiнен басқа -гай жəне -гыр, тiлек қалауы болса, ал қалғандары аналитикалық болып табылады. Мысалы: Тырмаларга мөмкин дə бит... Икенче яктан, бу вакытта тырмалау үзе бик хəтəр нəрсə. Бодайның тамыры өзелмəгəе, йолкынып чы- кмагае. ( Г.Бəширов). 74 -гыры формасы жамандықты, қорқынышты мəнінде қолданылып, одағай түріне кіреді. Зығырданы қайнау, ызалану түрінде (дөмеккере, башы беткере, күзеі чыккыры, каһəр суккы- ры, чəнчелеп киткере т.б.), кейбір уақыттарда көңілі толу, қуаныш түрінде де келеді (шайтан алгыры, рəхмəт төшкере): Эх, жен алгыры! Ничек тизрəк үтеп китəргə! (М. Жəлил). -асы кил формасы тілек түрін білдіріп, шақпен де, жақпен де байланыста болады. Мы- салы: Житеп килə бит инде, егетлəр карый торган чагы, кияүгə барасы килер (М. Маликова). -асы иде формасы грамматикалық тұрғыдан 1-ші жақ, жекеше түрінде беріледі. Көбі- не сөйлеушінің өз тарапынан шығады. Мысалы: Кырларыңда, илем, юлларында Гизəсе дə гизəсе иде, Жырга салып жырдай тормышының Үзеңə бүлəк итəсе иде (Х. Туфан). -рга иде формасы: Их, кайтып аунарга иде шул иаллар арасында! (Р. Фəйзуллин). Аннары бер туйганчы еларга иде. Кврвк беренче елдан бирле жыелган сагышны, моңны чыгарырга иде (М. Мəһдиев). Сызба.1 Θɚɥɚɭ, ɬɿɥɿɤ ɦɨɞɚɥɞɿɥɿɝɿ - ɫɚ - ɪ/ɦɚɫ ɛɭɥɫɚ - ɚ ɬɭɪɝɚɧ ɛɭɥɫɚ - ɝɚɧ ɛɭɥɫɚ жүктеу/скачать 2.56 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|