«Автоматтандырылған басқару жүйесі»



бет3/3
Дата04.07.2016
өлшемі2.32 Mb.
#177160
1   2   3

3. Практикалық сабақ

Практикалық сабақ 1. Транспорттағы автоматтау және басқару есептерін шешуге жүйелі жақын келу .

Сұрақтар:

1. Негізгі жағдайлар, анықтамалар мен ұғымдар

2. Ақпарат сапасының критериі, олардың басқару шешімін қабылдауға тигізетін әсері.

3. Ақпаратты ресурстардың арнайыланған ерекшеліктері

4. Қолданушылардың ақпараттық тұтынулары
Практикалық сабақ 2. БАЖ-н құрудың теориялық негіздері
Сұрақтар:

1. Басқару объектісігің ақпараттық моделінің құрылымы мен мазмұны.

2. БАЖ-нің типтік құрылымы

3. БАЖ-нің классификациясы, тағайындалуы және олардың автотранспорттағы қолданылуы

4. БАЖ АТ ішкіжүйелерінің ақпараттық байланысы және құрылымы
Практикалық сабақ 3. Автотранспотты кәсіпорындардағы БАЖ-н ақпаратпен қамтамасыз ету
Сұрақтар:

1. Ақпаратты қамсыздандыру құрамы және оны құру ерекшеліктері

2. Берілгендер банкі, бірыңғай ақпаратты фондты енгізу және түрлендіру

3. Берілгендер банкін енгізуді ұйымдастыру және оларды қолданудың ерекшелігі


Практикалық сабақ 4. БАЖ-н техникалық қамтамасыз ету
Сұрақтар:

1. АТ-дағы БАЖ-сі техникалық құралдарының комплексінің құрылымы мен тағайындалуы.

2. ЭЕМ желісінің ақпаратты-телекоммуникационды инфрақұрылымы
Практикалық сабақ 5. БАЖ-н программалық-математикалық қамтамасыз ету
Сұрақтар:

1. БАЖ-н математикалық - программалық қамсыздандыру құрылымы, оның функциялары мен өңдеу принциптері

2. Операциялық жүйелер және олардың сипаттамалары

3. БАЖ-де оптимизация есептерін шешу әдістері


Практикалық сабақ 6. БАЖ-н ұйымдастырушылық, заңдылық және экономикалық қамтамасыз ету

Сұрақтар:

1. Ақпараттық өнімдер мен қызмет көрсетулерді тұтыну мен өндіру

2. Ақпараттық құқық, ақпараттық қауіпсіздікті қамтамасыз ету


Практикалық сабақ 7. Автотранспортты кәсіпорындардағы БАЖ-нің функционалданған ішкіжүйелері

Сұрақтар:

1.Тасымалдауды басқарудың ішкіжүйелері

2. Жоспарлы және балама есептеу ішкіжүйесі

2.1. АТП бөлімшелеріндегі негізгі ақпараттық ағымдардың сипаттамалары.

2.2. Жолдық беттер мен тауарлық-транспорттық құжаттауды өңдеудің тапсырмалар комплексі

2.3. Кәсіпорынның өндірістік-қаржылық қызметін талдау мен есепке алуды автоматтау облысындағы қолданбалы программалық өнімдер.
Практикалық сабақ 8. Жылжымалы бірліктерді басқарудың ақпаратты-навигационды жүйелері

Сұрақтар:

1. Тағайындалуы және байланыс пен орналасуды анықтайтын жүйені қолдану

2. Локальді және зональді БАЖ АТ-та ОМП-ның жүзеге асуының технологиялық принципі

3. Спутниктік навигационды және байланыс жүйесіндегі бар болу мүмкіндігін талдау.

Практикалық сабақ 9. Автотранспортты оперативті диспетчерлік басқаруға арналған БАЖ-нің ішкіжүйелері


Сұрақтар:

1. Тасымалдауды автоматты диспетчерлік басқару ішкіжүйесінің құрамы мен мазмұны.

2.Маршруттардағы жылжымалы құрам жұмысын оперативті басқару тапсырмасының қойылымы.

3.Жолаушы транспортының ЖБАЖ –н техникалық қамсыздандыру және оның құрылымы


Практикалық сабақ 10. Автотасымалдауларға ақпаратты қызмет көрсету
Сұрақтар:

1.Тасымалдауды ұйымдастыруда Internet желісін қолдану

2. Фирмаішілік ақпараттық жүйелер

3. Ресейдің ақпаратты - телекоммуникационды инфроқұрылымы мен глобальды ақпараттық желілер арасындағы өзара байланыс.

4. INTHANET-технологияларын қолдану арқылы автотасымалдау нарығының субъектілерінің ақпараттық өзара байланыстарын ұйымдастыру
Практикалық сабақ 11. Ақпаратты жүйелерді таңдауға арналған ортақ ұсыныстар
Сұрақтар:

1. Есеп құрамын анықтау және техникалық құралдар комплексін таңдау

2. БАЖ-ды таңдау үшін сипаттамалардың базистік терілімі

3. Қажетті программалық қамсыздандыруларды таңдау

4. БАЖ-ды эксплуатациялауға шығару этабы

Практикалық сабақ 12. БАЖ-н ақпаратпен қамтамасыз ету ретінде база мен берілгендер банкі туралы түсінік


Сұрақтар:

1. Деректер базасын басқару жүйесі.

2. Берілгендер базалары мен банкалары. Негізгі жағдайлары.

3.МҚБЖ –нің негізгі функциялары.



Практикалық сабақ 13. Компьютерлік желілер және телекоммуникация БАЖ-н техникалық қамтамасыз ету ретінде

Сұрақтар:

1. Локальді желілер типтері.

2. Локальді және территориалық-орналастырылған есептеу желілері.

3. Базалық желілік топологиялар.

4. Желілік техникалық және программалық құралдар.

5. Ақпараттың негізгі берілулері.
Практикалық сабақ 14. БАЖ –cі транспортты жүйелерде процестерді оптимизациялау құралы ретінде
Сұрақтар:

1. Транспортта БАЖ-н құрудың дәрежесі мен құрылымы, олардың функциялары.

2. Тасымалдауды автоматты диспетчерлік басқару жүйесінің құрамы мен тапсырмасы.

3. Маршруттардағы жылжымалы құрам жұмысын оперативті басқару тапсырмасының қойылымы.

4. Жолаушы тасымалдауларын оперативті басқару.
Практикалық сабақ 15. Автомобильді транспорттағы БАЖ-нің даму болашағы
Сұрақтар:

1. Ақпаратты технологиялар нарығындағы конкуренттік күрес .

2. Телекоммуникация құралдарының сапалық даму салдары

3. БАЖ-нің техникалық құралдарының даму болашағы

4. студенттің өздік жұмысы

4.1. Студенттің өздік жұмысын ұйымдастыруға арналған әдістемелік ұсыныстар.

СОӨЖ тапсырмасы

Бастапқы екі тапсырма студенттен теориялық материалдың мазмұнын сұрайды. Үшінші тапсырмадан бастап, сауда - саттық мекемесі - универсам жұмысшылары туралы дайын деректер базасындағы берілгендерді манипуляциялауға арналған тапсырмалар. Деректер базасы MS Excel кестелік процессоры ортасында құрылып, информатика кафедрасының оқу класстарының иілгіш дискілерінде сақталған. Олар папка түрінде және файл түрінде сақталған, олардың атын оқытушы практикалық сабақ барысында жариялайды.

Оқу ДБ-сы (қосымшада) 1-кестеде көрсетілген, бағандық негізгі берілгендерден тұрады.

Кесте1. Универсам жұмысшылары туралы деректер базасының өрістерінің аты.



Баған

Өріс аты

Түсіндірулер

A

Фамилиясы

Жұмысшы фамилиясы

B

Аты

Жұмысшы аты

C

Әкесінің аты

Жұмысшының әкесінің аты

D

Жынысы

Жұмысшының жынысы

E

Туған күні

Жұмысшының туған күні

F

Қызметі

Жұмысшының орындайтын қызметі

G

Табысы

Жұмысшының ақшалай табысы

H

Жанұя жағдайы

Жұмысшының жанұя жағдайы

I

Бала саны

Жұмысшының жанұясындағы бала саны

Ескерту: Жынысы м немесе ж әріптерімен кодталады . Жанұя жағдайы келесі мәтіндік мәндермен берілуі мүмкін: бойдақ,ұйленген,айрылысқан,жесір,күйеуге шыққан, күйеуге шықпаған. Қызметтері: директор, бухгалтер, сатушы 1кат., сатушы 2кат., сатушы 3кат.,жинаушы, жүк тасушы және т.б.


СОӨЖ №1. 2-кестеде берілген ұғымдардың, құралдардың, технологиялардың мәнін түсіндіру.
Кесте 2. Жеке тапсырма нұсқасы

Сонғы сан сынақ кітапшасы №

Мазмұндама тақырыбы

0

Деректер базасының және ақпараттық жүйенің анықтамасы.

1

Берілгендер моделі. Берілгендер анықтамасы және оларды сақтау.

2

Атрибут, домен ұғымдары.

3

Берілгендерді басқару және өңдеу .

4

Берілгендерді басқару және өңдеу.

5

МҚБЖ-дағы берілгендер типі.

6

ДБ-сының моделдері,ДБ-сының реляциондық моделі

7

МҚБЖ –да ДБ-н құру этабы

8

МҚБЖ- да ДБ-на сұраныс құру .

9

Офистік программада қолданушылық қосымша құру.

СОӨЖ №2. 3-кестеде келтірілген, Internet глобальді компьютерлік желіде қолданылатын құралдар мен технологияларға сипаттама беру.

Кесте 3. Жеке тапсырма нұсқасы


нұсқа №

Мазмұндама тақырыбы

0

Ақпаратты жүйені өңдеуде есептің құрылымы неліктен негізгі фактор болып табылады ?

1

Есептің қойылымы ақпараттық жүйенің классификациясына қалай әсер етеді?

2

Басқару есеп беруді құрушы ақпараттық жүйенің ерекшеліктері қандай?

3

Альтернативті шешім өңдейтін ақпаратты жүйенің түрлері мен ерекшеліктері қандай ?

4

Ақпаратты жүйелердің классификациялануындағы функционалдық белгінің мәні қандай ?

5

Оперативтік дәрежедегі АЖ-дің, мамандарға арналған АЖ-дің, орта буын менеджерлері үшін стратегиялық АЖ-дің рөлі мен функциялары ?

6

Автоматталу дәрежесі бойынша, қолдану аумағы бойынша ақпаратты қолданудың сипаттамасын ақпаратты жүйелердің классификациясына келтіріңдер.

7

Жүйені классификациялаудаға басқару дәрежесі дегеніміз не?

8

Ақпараттық жүйе дегеніміз не?

9

Ақпараттық жүйе қалай дамыды?

СОӨЖ №3. MS Excel кестелік процессоры ортасында құрылған, универсам жұмысшыларының берілгендерінен тұратын, кадрлар бөлімінің бар ДБ-ның құрылымын сипаттау. Сонымен қатар, 4-кесте көшірмесін толтыру арқылы ДБ-ғы өріс санын және әр өрістің берілгендерінің типін(форматын) көрсету(мәтіндік, сандық, ақшалық/қаржылық, мерзімдік)
Барлық нұсқа үшін ортақ тапсырма.

Кесте4 . Универсам жұмысшылары туралы деректер базасының сипаттамасы.

ДБ-сы алатын ұяшық диапазоны - A1 : I80.

ДБ-ның өріс саны - _____.

ДБ-ғы жазулар саны - _____.


Баған

Өріс аты

Берілгендер типі

A

Фамилиясы




B

Аты




C

Әкесінің аты




D

Жынысы




E

Туған күні




F

Қызметі




G

Табысы




H

Жанұя жағдайы




I

Бала саны



СОӨЖ №4. 5-кестеде берілген критерийлерге байланысты ДБ-ның екідәрежелі реттелуін жүзеге асыру. Сонымен қатар, бірінші этапта бірінші критерийге сай, екінші этапта бірінші критерийдің бірдей мәні бар жазулар үшін, екінші критерийге сай сұрыптаулар жүргізу. Диапазонды сұрыптау диалогты терезесі түрінде берілген суреті (төменде 4-тапсырманың орындалуында көрсетілген) қолданып қолданушының әрекетін қадаммен толықтай көрсету.


Кесте 5. Жеке тапсырма нұсқасы

Нұсқа №

Сұрыптау критериилері

Бірінші

Екінші

0

Алдымен еркектер, сонан соң әйелдер

Жұмысшы жасының кемуі бойынша

1

Қызметтерін алфавит бойынша

Жұмысшы жасының өсуі бойынша

2

Алдымен еркектер, сонан соң әйелдер

Фамилияларын алфавит бойынша

3

Қызметтерін алфавит бойынша

Табыстарының кемуі бойынша

4

Алдымен еркектер, сонан соң әйелдер

Қызметтерін алфавит бойынша

5

Алдымен әйелдер, сонан соң еркектер

Бала санының кемуі бойынша

6

Қызметтерін алфавит бойынша

Алдымен әйелдер, сонан соң еркектер

7

Алдымен әйелдер, сонан соң еркектер

Табыстарының өсуі бойынша

8

Алдымен еркектер, сонан соң әйелдер

Бала санының өсуі бойынша

9

Фамилияларын алфавит бойынша

Аттарын алфавит бойынша

СОӨЖ №5. 6- кестедегі фильтрлеуге сәйкес, автофильтр операциясы арқылы, ДБ жазуын өңдеу. Қолданушыға қажет әрекеттерді қадам бойынша сипаттау. Сонымен қатар қолданушы автофильтрі диалогтық терезесін ұсыну(5-тапсырманың орындауын қараңыз)

Кесте 6. Жеке тапсырма нұсқасы


Соңғы сан сынақ кітапшасы №

Фильтрация критериі

0

“Ми”-дан немес “Ни”- дан басталатын фамилиялар

1

Бастапқы әрпі “Б”, 3-ші әрпі“р” болатын фамилиялар

2

Баласы жоқ немесе төрттен көп баласы барлар

3

Барлық категориядағы сатушылар

4

Аттары “Александр” немесе“Алексей” болатындар

5

Жесірлер

6

Әкесінің аты “Александрович” немесе “Александровна” болатындар

7

Табыстары 2500 нан 3000 руб. болатындар

8

Кез келген бөлімше бастығы мен олардың орынбасарлары

9

Бойдақ еркектер мен күйеуге шықпаған әйелдер

СОӨЖ №6. 7- кестедегі фильтрлеуге сәйкес, көп қадамды автофильтр операциясын қолдану арқылы, ДБ жазуын өңдеу. Қолданушы орындауы керек қадамдар тізбегін толықтай жазу керек.

Сонымен қатар, қолданбалы қолданушы автофильтрі диалогтық терезесін сурет ретінде ұсыну(5 және6-тапсырманың орындалуын қараңыз)

Кесте 7. Жеке тапсырма нұсқасы




Нұсқа №

Фильтрация критериі

0

Табысы 2000 руб. Асатын еркектер.

1

Табысы 2000 руб. кем кез –келген категория сатушысы.

2

Кассир немесе кассир-контролер әйелдер

3

Балалары бар жесір немесе айырылысқан әйелдер .

4

Балалары жоқ күйеуге шықпаған немесе айырылысқан әйелдер

5

Балалары бар айырылысқан әйелдер

6

Табыстары 2500 руб. кем жесір әйелдер мен еркектер.

7

1 және2- категориядағы күйеуге шықпаған әйелдер

8

Елена немесе Вера атты кез келген категориядағы

9

Бухгалтер еркектер

СОӨЖ №7. Кеңейтілген фильтр операциясын қолданып, 6 тапсырма критерийлеріне сәйкес бір қадамды фильтрлеуді орындау. Сәйкес критерийлер блогын ДБ кестесінің соңына орналастыру. Қолданушы орындауы керек қадамдар тізбегін толықтай жазу керек. Сонымен қатар, осындай блогтың қолданылатын бөлігі мен кеңейтілген фильтр диалогтық терезесін сурет ретінде ұсыну(7-тапсырманың орындалуын қараңыз)
СОӨЖ №8. Деректер базасымен жұмыс категориясы функциясын қолдану арқылын ДБ-на сұраныс жіберу. Қолданушы орындауы керек қадамдар тізбегін толықтай жазу керек. Сонымен қатар, осындай блогтың қолданылатын бөлігі мен сәйкес есептеу формуласын келтіру (8-тапсырманың орындалуын қараңыз). Сұраныстар нұсқасы 8- кестеде келтірілген.
Кесте 7. Жеке тапсырма нұсқасы


нұсқа №

Деректер базасына сұраныс

0

Кез келген категория сатушыларының табысы мөлшері

1

Жесір әйелдер мен еркектердің саны

2

Еркектердің максималдық табысы

3

Әйелдердің минималды табысы

4

1-категориядағы сатушы әйелдер

5

Кез келген бөлім бастығының орташа табысы

6

Айырылысқандардың балаларының қосындысы

7

Бухгалтерлердің орташа табысы

8

Табысы 2500 руб. асатын үйленбегендердің саны.

9

Жесір әйелдер мен еркектердің балаларының саны

СОӨЖ №9. Құрама кесте құру операциясын қолдану арқылы ДБ-на айқасқан сұраныс жіберу. Қолданушы орындауы керек қадамдар тізбегін толықтай жазу керек. . Сонымен қатар, 3-4-қадамның диалогтық терезесін сурет ретінде ұсыну. Қосымша кесте мастері(9-тапсырманың орындалуын қараңыз). Сұраныстар нұсқасы 9 - кестеде келтірілген

Кесте 7. Жеке тапсырма нұсқасы


Нұсқа №

ДБ-на сұраныс

0 немесе 5

Әйелдер үшін және еркектер үшін жеке әр қызметтегі жұмысшылар саны

1 немесе 6

Әйелдер үшін және еркектер үшін жеке жанұя жағдайлары әр топтағы жұмысшылардың балаларының саны

2 немесе 7

Әйелдер үшін және еркектер үшін жеке әр қызметтегі жұмысшылардың орташа табыстары.

3 немесе 8

Әйелдер үшін және еркектер үшін жеке жанұя жағдайлары әр топтағы жұмысшылардың максималды бала саны

4 немесе 9

Әйелдер үшін және еркектер үшін жеке әр қызмет түрінің максималды табыс мөлшері

СОӨЖ- н орындауға арналған әдістемелік нұсқау

1 және 2- тапсырмалар әрқайсысы қолжазбамен 8-10 бет болатындай орындалуы керек. 1-тапсырманың нұсқаларын орындау офистік қосымшалармен соның ішінде MS Access МҚБЖ-мен байланысты. Сонымен қатар, тек материал соңындағы әдебиеттермен шектелмей, компьютерлік тақырыптарға байланысты журналдарды, Internet желісін де пайдалану керек.

4-9 –тапсырмалар ДБ-на сұраныс сценарилерін құрау арқылы орындалады. Бұндай сценарийлер сәйкес ұяшық диапазондарын ерекшелеу, құралдар мәзірінің пунктерін таңдау, диалогтық терезелердің өрістерін толтыру және т.б (тапсырманы орындауға арналған мысалдарды қараңыз)қолданушы әрекетін толықтай сипаттау керек. Мұндай жолмен жасалған материалдар информатика кафетрасының компьютерлік класстарында практикалық сабақтарында тапсырмаларды оперативті түрде орындауды қамтамасыз ету керек.

4-9- тапсырмаларды үйден орындау да қабылданады. Бұндай жағдайда тапсырманың орындалуымен бірге ДБ-на сұраныс нәтижелері баспаға шыққан түрінде өткізіледі. Ал ДБ-сын студент дискетпен немесе басқадай тасымалдау құралы арқылы сәйкес файлдың көшірмесін әкелуі қажет.

Ерекше жағдай ретінде, 1-3- тапсырмаларды 1-бақылау ретінде өткізуге болады. Практикалық сабақ кезінде студент ДБ-на сұраныстың жүзеге асыру нәтижесін қағазға түсіріп отыруы керек, содан соң, өзінің іс-әрекетін сәйкес сценаримен толықтырады. Бірақ мұндай қосымшаға берілетін уақыт бірнеше күн ғана болуы керек.

5-9- тапсырмалар берілген іздеу критерийіне сәйкес, берілгендерді іздеу мен өңдеумен байланысқан ДБ-на сұраныстың орындалуынан тұрады. . Мұндай сұраныстар MS Excel кестелік процессор ортасында келесідей әдістерден тұрады:

Берілгендер/Форма...,құралдар мәзірінің пунктерін таңдауда құрылатын Критерии батырмасына тышқанды басып Форманы қолдану арқылы, ары қарай сәйкес форма өрісінде ізделінді мәнді енгізу керек, ал мәтіндік мәндер үшін бастапқы уникалды фрагментті енгізу керек. Іздеудің нәтижесі ретінде формада ДБ-ның басынан бастап енгізілген ізделінді мәнге сәйкес жазулар тізімі шығады. Келесі немесе алдыңғы батырмаларын басу арқылы алдыңғы немесе келесі жазуға өтуге болады;.

Автофильтр операциясының көмегін қолданумен (төмендегі 5 және 6 тапсырмалардың орындалуын қараңыз);

Іздеу критерилерінің алдын-ала түрленген блогын қолданатын, кеңейтілген фильтр операциясының көмегін қолданумен (төмендегі 7 тапсырманың орындалуын қараңыз);

Кеңейтілген фильтрлеу механизмін қолданатын оның нәтижесін кезекті өңдеумен, ДБ-мен жұмыс категориясы функциясын қолданумен (төмендегі 8 тапсырманың орындалуын қараңыз);

Қосымша кестелер мастері диалогы көмегімен, қосымша кесте құру жолымен (төмендегі 9 тапсырманың орындалуын қараңыз);

Правка/іздеу..., құралдар мәзірінің пунктін қолану арқылы, ДБ кестесіне қолдану аз тиімді деп есептеуге болады.

7 және 8 тапсырмаларда енгізілген жазуларды таңдау шарттарына сәйкес критерилер блогын түрлендіру қажет. Осы мақсатпен ДБ кестесінің соңында бос жолдарды қосу көмегімен критерилер блогын орналастыру үшін алдын-ала ұяшық диапазонын резервтеу қажет. Содан соң ДБ өрісінің тақырыбы жолын критерилер блогының бірінші жолына көшіру қажет. Мысалы, алмастыру бумасының көмегімен. Ары қарай критерилер блогының екінші жолынан бастап, жазуларды таңдаудың нақты шартына сәйкес толтырылады. Сонымен қатар , фильтрлеу критерийінің комбинациясы жеке критерийлерден блоктың жеке ұяшықтарында, келесі ережелер бойынша түрленеді : жолдарда бірігу- ЖӘНЕ логикалық операциясының көмегімен, бағандарда- НЕМЕСЕ логикалық операциясының көмегімен. Осындай түрде алынған критерийлер блогын бақылау жұмысында сәйкес сурет түрінде көрсету керек.

8- тапсырма кеңейтілген фильтрлеу механизмін қолданатын оның нәтижесін кезекті өңдеуді қолданатын, ДБ-мен жұмыс категориясы функциясын қолдануды қажет етеді:

БДСУМ - көрсетілген бағандардағы мәндердің қосындысы;

БСЧЁТ – мәтіндік мәнді қабылдамайтын, көрсетілген бағандардағы сандардың саны;

ДМАКС - көрсетілген бағандардағы максималды мәнді табу;

ДМИН - көрсетілген бағандардағы минималды мәнді табу;

ДСРЗНАЧ - көрсетілген бағандардағы орта арифметикалық мәнді есептеу.

Жоғарыда көрсетілген функциялардың барлығында үш аргумент бар:

Енгізілген ДБ-сы алатын ұяшықтар диапазоны;

Фильтрлеуден кейін қосындысы есептелетін, мәндері саналатын, максимумы ізделінетін және т.б баған-өріс атынан тұратын ұяшық аты;

Фильтрлеу критерилері блогының ұяшық диапазоны.

өткен фильтрлеудің жазылым санын есептейтін БСЧЁТ функциясын өріс аты ретінде қолдануда, өрістің типін мәтіндік емес қылып алу керек, мсыалы, арифметикалық. (төмендегі 8 тапсырманың орындалуын қараңыз)

9 – тапсырмадағы ДБ-на айқасқан сұраныс төрт қадамнан тұратын қосымша кесте мастері диалогының көмегімен жүзеге асырылады.:

1 қадам - берілгендер негізінде Microsoft Excel тізімінде немесе ДБ-да болатын кесте құруды растау;

2 қадам - ДБ-сы алатын ұяшықтар диапазонын ерекшелеу;

3 қадам – құрылатын кестенің сәйкес аумағына өріс атын апару көмегімен қосымша кестені орналастыру;

4 қадам- қосымша кестенің орнласу нұсқасын таңдау (төмендегі 9 тапсырманың орындалуын қараңыз)
СОӨЖ –ді орындау мысалдары

СОӨЖ №4.ДБ-да келесі критерилерді қолданып екідәрежелі сұрыптауды орындау: бірінші-бала санының кемуі бойынша; екінші- жанұя жағдайының тобы алфавиті бойынша.



Сұрыптау сценариі

Енгізілген ДБ –сы алатын ұяшықтар диапазонын тышқанмен сүйреу немесе [Shift]+[Ctrl]+[End] пернелер комбинациясы арқылы ерекшелеу (Фамилия өріс атынан тұратын ұяшықты алдын-ала позициялау).

Құралдар мәзірінің Берілгендер/Сұрыптау пунктін таңдау

1
суретке сәйкес, диапазонды сұрыптау терезесін толтыру.

Сурет- 1

С
ұрыптау нәтижесін визуалды бақылау . Төмендегі екінші суретте сұрыптаудан кейінгі ДБ-ның фрагменті көрсетілген.

Сурет- 2

Келесі тапсырманы орындауға дайындық мақсатында- сұрыптау нәтижесін жою, мысалы, стандартты құралдар панельінде сәйкес батырмада тышқанды басу немесе[Ctrl]+[z]пернелер комбинациясы арқылы .


СОӨЖ №5 Автофильтр операциясын қолдану арқылы үш немесе төрт әріптен тұратын фамилия – критериіне байланысты ДБ-ның жазуына сұрыптау жасау.

ДБ-на сұраныс сценариі.

енгізілген ДБ-сы алатын ұяшықтар диапазонын ерекшелеу.



Берілгендер/Фильтр/Автофильтр
құралдар мәзірінің пунктін таңдау.
(төмендегі 3-суреттебарлық өріс аттарын ашылатын тізімге түрлендірген автофильтр қосылғаннан кейінгі ДБ-ның фрагменті көрсетілген.

Сурет- 3


ашылатын Фамилия өрісінің (шарт) позициясындағы тізімін таңдау

4
-суретке сәйкес қолданушы автофильтрі диалогтық терезесін толтыру.

Сурет- 4

Фильтрлеу нәтижесін визуалды бақылау.

Келесі тапырманы орындауды дайындау мақсатында - ашылатын Фамилия өрісінде (Барлығы) позициясын таңдау арқылы фильтрлеудің нәтижесінен бас тарту.
СОӨЖ №6 Автофильтрдің көпқадамды операциясын қолдану арқылы, ДБ-ғы жазуларды үш немесе одан да көп баласы бар әйелдер критериіне сәйкес сұрыптау.

ДБ-на сұраныс сценариі

Ашылатын Жынысы өрісінде ж позициясын таңдау. Сонымен қатар 5-тапсырмадағы автофильтр қолданылады.

Ашылатын балалар саны өрісі тізімінен шарт позициясын таңдау

5
-суретке сәйкес қолданушы автофильтрі диалогтық терезесін толтыру

Сурет- 5

Фильтрлеу нәтижесін визуалды бақылау.

Келесі тапырманы орындауды дайындау мақсатында –құралдар мәзірінде Берілгендер/ Фильтр/Барлығын көрсету пунктін таңдау және Берілгендер/ Фильтр/Автофильтр пунктін қайта таңдау арқылы фильтрлеу нәтижесінен бас тарту.

СОӨЖ №7. Кеңейтілген фильтр операциясын қолдану арқылы үш немесе одан да көп баласы бар әйелдер критериіне сәйкес бір қадамды фильтрлеуді орындау сұрыптау.



ДБ-на сұраныс сценариі

Енгізілген ДБ-сы кестесінің соңында төрт жол енгізу үшін ұяшықтар диапазонын резервтеу.

Критерилер блогының бірінші жолына ДБ-сы өрісі аты жолын көшіру, ауысу бумасын қолдану арқылы.

6-суретте көрсетілгендей критерилер блогының екінші жолына таңдау шарттарын енгізу.

с
урет-6

Енгізілетін ДБ-ның ұяшықтар диапазонын белгілеу.

Құралдар мәзірінде Берілгендер/ Фильтр/Кеңейтілген Фильтр пунктін таңдау.

7
-суретке сәйкес Кеңейтілген Фильтр диалогтық терезесін толтыру.

Сурет- 7

Фильтрлеу нәтижесін визуалды бақылау.

Келесі тапырманы орындауды дайындау мақсатында –құралдар мәзірінде Берілгендер/ Фильтр/Барлығын көрсету пунктін таңдау арқылы фильтрлеу нәтижесінен бас тарту.

СОӨЖ №8. ДБ-мен жұмыс категориясын қолданып ДБ-на сұранысты жүзеге асыру. Үйленгеннемесе күйеуге шыққан және баласы жоқ жұмысшылар санын есептеу формуласын жазу.



ДБ-на сұраныс сценариі
8-суретте көрсетілгендей жазуларды таңдаудың жаңа шартына сәйкес критерилер блогын таңдау

с
урет. 8




A86 ұяшығына (енгізілген ДБ-сы кестесінің соңына) сұраныстың жоспарланған түсінрірмесін енгізу, ал E86 ұяшығына Фунция мастерінің көмегімен сәйкес формуланы енгізу. 9- суретте көрсетілгендей Фунция мастерінің ДБ-мен жұмыс функция категориясынан және БСЧЁТ функция атын диалог процесінде таңдау.

Сурет 9


1
0- суретке сәйкес үш аргументті функциялы диалогтық терезесін толтырыңыз.

Сурет 10


Фунция мастері диалогының соңында E86 ұяшығына БСЧЁТ(A5:I84;G5;H1:I3), формуласы енгізілуі керек. Мұндағы G5- фильтрлеу шарттарын қанағаттандыратын , жазу санын санау үшін қолданылатын ,табыс – арифметикалық мәнінен тұратын өріс аты ұяшығы.

E86 ұяшығында ДБ-на жіберілген сұраныс нәтижесі.


СОӨЖ №9. ДБ-на қосымша кесте құру операциясын қолданып: еркектер мен әйелдер үшін жеке әр жанұя тобына сәйкес минималды табысты табу сұранысын жүзеге асыру.

ДБ-на сұраныс сценариі

Құралдар мәзірінде Берілгендер/Қосымша кесте пунктін таңдау.

Қосымша кесте мастерімен диалогтың бірінші қадамын жүзеге асыру – Microsoft Excel ДБ-да немесе тізіміндегі Берілгендер негізінді кесте құру нұсқасын таңдау. Қосымша кесте мастерімен диалогтың екінші қадамын жүзеге асыру – ДБ-сы алатын ұяшықтар диапазонын ерекшелеу.

Қосымша кесте мастерімен диалогтың үшінші қадамды жүзеге асыру (12 сурет )

Жанұя жағдайы өрісінің атын қосымша кесте жолы аумағына көшіру;

Жынысы өрісінің атын қосымша кесте бағаны аумағына көшіру;

Табысы өрісінің атын қосымша кестенің берілгендер аумағына көшіру;

11-суретте көрсетілгендей берілгендер облысында сәйкес берілгендер облысы аумағында және минимум позициясын таңдап, екі рет шерту арқылы есептеулер нұсқасы тізімін ашу.



рис. 11


Қ
осымша кесте мастерімен диалогтың үшінші қадамын аяқтамас бұрын 12-суретте көрсетілгендей құрылып жатқан кестенің құрылымын бақлау.

Сурет- 12

Қосымша кесте мастері көмегімен диалогтың төртінші қадамын жүзеге асыру- кестеге жаңа бет қосу нұсқасын таңдау.

1
3 суретте көрсетілгендей жұмыс кітабының жаңа құрылған бетінде қосымша кесте құру нәтижесін таңдау.

Сурет- 13

Қосымша –Оқу базасы



Фамилиясы

Аты

Әкесінің аты

Жынысы

Туған күні

Қызметі

Табысы

Жанұя жағдайы

Бала саны

Агафонов

Юрий

Александрович

м

05.02.64

механик

1 800р.

Үйленген

3

Агеев

Сергей

Петрович

м

25.05.70

товаровед

2 500р.

Үйленген

2

Андреев

Георгий

Алексеевич

м

03.08.44

бухгалтер

2 100р.

Айырылысқан

0

Андреев

Юрий

Дмитриевич

м

12.08.42

бухгалтер

2 100р.

Жесір

5

Андреев

Александр

Алексеевич

м

22.09.55

Сатушы 2кат.

2 450р.

Үйленген

4

Андреев

Александр

Сергеевич

м

19.02.51

Күзетші

1 300р.

Бойдақ

0

Аникина

Ирина

Григорьевна

ж

20.09.73

Сатушы 2кат.

2 200р.

Күйеуге шықпаған

4

Анисимов

Григорий

Сергеевич

м

07.07.64

Жүк түсіруші

1 200р.

Үйленген

1

Аннушкин

Сергей

Петрович

м

02.11.49

зам.директора

3 500р.

Жесір

2

Антоненко

Иван

Анатольевич

м

26.12.76

Сатушы 2кат.

2 060р.

Үйленген

1

Атоманюк

Алексей

Федорович

м

13.01.77

зав.секцией

2 800р.

Үйленген

3

Багирова

Елена

Константиновна

ж

09.12.74

Сатушы 1кат.

2 400р.

Күйеуге шықпаған

1

Базина

Людмила

Петровна

ж

07.04.54

экономист

2 900р.

Күйеуге шықпаған

1

Баранова

Ирина

Петровна

ж

03.05.77

бухгалтер

1 960р.

Жесір

5

Березкина

Алла

Сергеевна

ж

15.02.71

товаровед

2 500р.

Күйеуге шыққан

3

Бирюкова

Александра

Алексеевна

ж

18.09.80

Сатушы 2кат.

2 060р.

Күйеуге шыққан

4

Богданова

Ирина

Игоревна

ж

06.09.75

Сатушы 3кат.

1 740р.

Жесір


0

Бондарчук

Сара

Георгиевна

ж

08.12.68

зав.секцией

2 800р.

Күйеуге шықпаған

1

Борисов

Александр

Алексеевич

м

16.05.75

экспедитор

2 200р.

Үйленген

1

Борисова

Татьяна

Александровна

ж

21.08.48

зав.секцией

2 600р.

Жесір

1

Бурова

Татьяна

Александровна

ж

11.05.61

кассир-контролер

2 300р.

Күйеуге шықпаған

2

Васильева

Татьяна

Борисовна

ж

24.07.59

заңгер

2 900р.

Жесір

2

Гарин

Александр

Петрович

м

22.01.65

Сатушы 1кат.

2 400р.

Жесір

5

Гранина

Нина

Алексеевна

ж

21.10.78

администратор

2 600р.

Күйеуге шықпаған

1

Грачева

Алла

Алексеевна

ж

09.09.71

гл.бухгалтер

3 000р.

Айырылысқан

2

Григорьев

Александр

Сергеевич

м

26.04.60

коммерч.агент

3 200р.

Бойдақ

2

Данилова

Татьяна

Александровна

ж

02.11.59

Сатушы 2кат.

2 060р.

Күйеуге шыққан

0

Дмитриева

Ирина

Игоревна

ж

01.11.65

бухгалтер

1 960р.

Күйеуге шыққан

1

Дорофеева

Алла

Сергеевна

ж

03.03.78

кассир-контролер

2 400р.

Күйеуге шықпаған

0

Дрозд

Татьяна

Александровна

ж

30.07.68

зам.зав.секцией

2 600р.

Жесір

4

Егорова

Нина

Алексеевна

ж

15.11.68

жинастырушы

1 500р.

Күйеуге шыққан

3

Ефимова

Алла

Сергеевна

ж

21.11.60

Сатушы 2кат.

2 100р.

Күйеуге шыққан

2

Жук

Вера

Алексеевна

ж

02.01.59

Сатушы 1кат.

2 400р.

Күйеуге шықпаған

1

Зверева

Бэлла

Гавриловна

ж

12.04.49

Сатушы 3кат.

1 840р.

Күйеуге шыққан

1

Иванова

Нина

Алексеевна

ж

10.03.76

Сатушы 2кат.

2 100р.

Күйеуге шықпаған

0

Ильина

Людмила

Николаевна

ж

04.08.75

жинастырушы

1 500р.

Айырылысқан

0

Каро

Наталия

Константиновна

ж

11.07.64

Сатушы 3кат.

1 750р.

Күйеуге шықпаған

1

Ким

Ирина

Олеговна

ж

12.06.69

Сатушы 3кат.

1 800р.

Күйеуге шықпаған

0

Киреева

Нина

Борисовна

ж

03.03.70

фасовщица

1 600р.

замужем

1

Китуничева

Вера

Дмитриевна

ж

07.07.64

ст.кассир

2 500р.

Күйеуге шыққан

2

Коваленко

Анна

Давыдовна

ж

17.07.73

Сатушы 3кат.

1 800р.

Күйеуге шыққан

3

Козлова

Елена

Николаевна

ж

26.02.63

Сатушы 3кат.

1 900р.

Күйеуге шықпаған

1

Константинов

Александр

Олегович

м

11.02.55

бухгалтер

2 000р.

Айрылысқан

1

Лазаренко

Алла

Сергеевна

ж

01.06.65

Сатушы 3кат.

1 900р.

Күйеуге шыққан

1

Леонова

Нина

Алексеевна

ж

05.10.75

кассир

2 200р.

Күйеуге шыққан

0

Мартынихина

Анна

Дмитриевна

ж

01.10.65

Ыдыс қабылдаушы

1 600р.

Күйеуге шыққан

2

Милашевич

Алла

Александровна

ж

12.09.75

Сатушы 2кат.

2 060р.

Күйеуге шыққан

1

Минина

Лиана

Зурабовна

ж

02.11.75

кассир

2 250р.

Күйеуге шыққан

2

Минц

Александр

Сергеевич

м

07.02.56

Күзетші

2 160р.

Айрылысқан

1

Михайлов

Алексей

Петрович

м

05.08.71

Ыдыс қабылдаушы

1 600р.

Үйленген

0

Москвина

Алла

Сергеевна

ж

01.08.77

зам.зав.секцией

2 400р.

Күйеуге шыққан

3

Мухина

Наталья

Олеговна

ж

29.06.62

кассир

2 300р.

Күйеуге шыққан

1

Наливайко

Ирина

Олеговна

ж

02.07.75

повар

2 300р.

Күйеуге шыққан

1

Нарышкина

Елена

Емельяновна

ж

25.06.75

фасовщица

1 900р.

Күйеуге шыққан

1

Никодимов

Петр

Александрович

м

31.01.61

Сатушы 3кат.

1 900р.

Айрылысқан

0

Николаев

Петр

Алексеевич

м

05.12.39

кассир

2 300р.

Жесір

1

Николаева

Наталия

Константиновна

ж

23.07.61

повар

2 000р.

Күйеуге шыққан

0

Озерова

Нина

Алексеевна

ж

05.06.64

Сатушы 3кат.

1 900р.

Күйеуге шыққан

1

Павлова

Вера

Олеговна

ж

17.10.59

Сатушы 3кат.

1 800р.

Күйеуге шықпаған

0

Петрова

Анна

Дмитриевна

ж

07.04.73

бухгалтер

1 900р.

Күйеуге шықпаған

0

Петрова

Анна

Юрьевна

ж

31.08.63

Сатушы 3кат.

1 800р.

Күйеуге шықпаған

2

Петрушевич

Ирина

Олеговна

ж

22.01.80

Сатушы 3кат.

1 800р.

Күйеуге шықпаған

0

Пушкина

Нина

Алексеевна

ж

31.01.58

кассир

2 300р.

Күйеуге шықпаған

0

Рудакова

Анна

Дмитриевна

ж

20.04.72

Сатушы 1кат.

2 300р.

Күйеуге шықпаған

1

Салтыкова

Нина

Алексеевна

ж

15.03.76

кассир

2 300р.

Күйеуге шықпаған

0

Селедкина

Ирина

Олеговна

ж

14.02.69

директор

4 000р.

Айрылысқан

1

Смирнова

Елена

Емельяновна

ж

24.01.79

кассир-контролер

2 400р.

Айрылысқан

3

Соловьева

Алла

Сергеевна

ж

10.06.69

Сатушы 3кат.

1 960р.

Айрылысқан

1

Сурикова

Нина

Игоревна

ж

27.12.78

зам.зав.секцией

2 500р.

Айрылысқан

3

Тарасова

Жанна

Осиповна

ж

13.07.72

Сатушы 3кат.

1 900р.

Айрылысқан

0

Трофимова

Елена

Николаевна

ж

10.09.79

Сатушы 1кат.

2 400р.

Айрылысқан

0

Трушко

Нина

Олеговна

ж

03.04.72

корзинщица

1 540р.

Күйеуге шыққан

0

Уханова

Эльвира

Ивановна

ж

23.12.74

кассир

2 300р.

Айрылысқан

1

Федоренко

Нина

Викторовна

ж

01.05.77

зам.зав.секцией

2 500р.

Айрылысқан

2

Федоров

Виктор

Александрович

м

13.09.70

күзетші

2 100р.

Бойдақ

0

Чаадаев

Борис

Викторович

м

19.05.63

Ком. директор

3 600р.

Бойдақ

0

Чупятов

Петр

Алексеевич

м

26.03.76

Жүк түсіруші

1 200р.

Айрылысқан

2

Шакерзанов

Алексей

Дмитриевич

м

17.04.72

күзетші

1 200р.

Үйленген

0

Янковская

Жанна

Викторовна

ж

21.12.70

зав.секцией

2 700р.

Айрылысқан

0

СӨЖ ТАПСЫРМАЛАРЫ

Пәннің жұмыс жоспарына сәйкес студенттер өздік жұмысқа арналған тапсырмаларды орындаулары керек. Дәптердің сыртқы бетінде төмендегілерді көрсетуі керек:

- оқу пәні атын;

- курсы, тобының нөмерін;

- өзінің фамилиясын, атын , әкесінің атын;


СӨЖ 1. Транспорттағы байланыстар мен жүйелердің түрлері мен тағайындалулары, олардың сипаттамалары.

Жылжымалы байланыс технологиясы.

Жылжымалы байланыс типтері.

Ұялы байланыс желісін құру принциптері.

Ұялы байланыс желісінфункциялау алгоритмі.

Жылжымалы байланыс желісі.

Пейджинг желісі.

Жылжымалы ұялы байланыстың балама жүйесі .

Жылжымалы ұялы байланыс жүйесі .

Ұялы байланыстың сандық жүйесі.

Спутниктік байланыс жүйесінің құрылымы мен түрлері.


СӨЖ 2. Транспорттағы түрлі байланыс жүйелерін қолдану облыстары.

Байланыс және оның транспорттық қамсыздандырудағы рөлі (мысал ретінде Евтелтракс жүйесі)

Байланыс пен орналасуды анықтау (ОА) жүйелерінің тағайындалуы мен қолданылу облысы

Локальді және зональді БАЖ АТП –дағы ОА –ды жүзеге асырудың технологиялық принципі .


СӨЖ 3. БАЖ-н ақпаратпен қамтамасыз ету ретінде база мен берілгендер банкі туралы түсінік

Деректер базасын басқару жүйесі.

Деректер базасы мен банкі.

Негізгі жағдайлар.

МҚБЖ –нің негізгі функциялары.

ДБ-ның реляциялық моделі.

Деректер базасының тілдері.

Деректер базасын негізгі проектелу.



СӨЖ 4. Компьютерлік желілер және телекоммуникация БАЖ-н техникалық қамтамасыз ету ретінде


1. Локальді желілер типтері.

2. Локальді және территориалық-орналастырылған есептеу желілері.

3. Базалық желілік топологиялар.

4. Желілік техникалық және программалық құралдар.

5. Ақпараттың негізгі берілулері.
СӨЖ 5. Транспорттық жүйелердегі ақпараттық ағымдар, және олардың глобальді жіберу жүйесімен өзара байланысы, ақпаратты өңдеу және сақтау.

Берілгендерді өндеудің автоматты жүйелеріндегі ақпаратты қорғау.

Транспорттық процестегі ақпараттық қамсыздандыру

Протокол.

Ашық жүйелердегі эталонды модель.

Тасымалдауды ұйымдастыруда Интернетті қолдану.

Фирмаішілік ақпараттық жүйелер.

Глобальды ақпараттық желілермен өзара байланыс

INTHANET-технологияларын қолдану арқылы автотасымалдау нарығының субъектілерінің ақпараттық өзара байланыстарын ұйымдастыру

СӨЖ 6. БАЖ –cі транспортты жүйелерде процестерді оптимизациялау құралы ретінде


1. Транспортта БАЖ-н құрудың дәрежесі мен құрылымы, олардың функциялары.

2. Тасымалдауды автоматты диспетчерлік басқару жүйесінің құрамы мен тапсырмасы.

3. Маршруттардағы жылжымалы құрам жұмысын оперативті басқару тапсырмасының қойылымы.

4. Жолаушы тасымалдауларын оперативті басқару.

5. БАЖ-дегі транспорт түрлерінің өзара байланыстары

6. ТО және ТР жылжымалы құрамын оперативті басқарудың авттоматталған жүйесі.

7. Техникалық-экономикалық жоспарлау және есепке алудың автоматталған жүйесі.

8. БАЖ-ды проектілеу мен енгізу.

9. Автомобильді транспорттағы БАЖ-нің даму болашағы.
СӨЖ 7. Оперативті шешім қабылдаудың тиімді алгоритмі

Автотранспорттық тапсырмаларды шешудің математикалық моделі.

Автотранспорттық тапсырмаларды шешудегі математикалық модельдің рөлі

Автотранспорттық тапсырмаларды сызықты программалау әдісімен шешу.

Транспорттық тапсырмаларды потенциалдар әдісімен шешу.

Транспорттық тапсырмаларды желілік формада шешу.

Транспорттық тапсырмаларды жіберу қабілетін шектемей, желілік модел түрінде шешу.

Транспорттық тапсырмаларды жіберу қабілетін шектеп, желілік модел түрінде шешу.

4.2. Студенттердің білімін тексеру мақсатындағы рефераттар тақырыбының тізімі:

Транспорттағы автоматтау және басқару есептерін шешуге жүйелі жақын келу

БАЖ-н құрудың теориялық негіздері

Автотранспотты кәсіпорындардағы БАЖ-н ақпаратпен қамтамасыз ету

БАЖ-н техникалық қамтамасыз ету

БАЖ-н программалық-математикалық қамтамасыз ету

БАЖ-н ұйымдастырушылық, заңдылық және экономикалық қамтамасыз ету

Автотранспортты кәсіпорындардағы БАЖ-нің функционалданған ішкіжүйелері

Жылжымалы бірліктерді басқарудың ақпаратты-навигационды жүйелері

Автотранспортты оперативті диспетчерлік басқаруға арналған БАЖ-нің функционалды ішкіжүйелері

Автотасымалдауларға ақпаратты қызмет көрсету

Автотасымалдауларға ақпаратты қызмет көрсету

БАЖ-н ақпаратпен қамтамасыз ету ретінде база мен берілгендер банкі туралы түсінік

Компьютерлік желілер және телекоммуникация БАЖ-н техникалық қамтамасыз ету ретінде

БАЖ –cі транспортты жүйелерде процестерді оптимизациялау құралы ретінде

Автомобильді транспорттағы БАЖ-нің даму болашағы

Деректер базасы түсінігі

Деректер базасы құрылымы

Деректер базасының реляционды моделі

Ақпараттық жүйелер түсінігі. Ақпараттық жүйелердің классификациясы.

ДБ-н проектілеу (ДБ-н проектіле этаптары).

ДБ-ның моделдері.






Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3




©dereksiz.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет