«Азаматтық іс жүргізу құқығы» пәні бойынша «5В030100»- құқықтану мамандығына арналған ПӘннің ОҚУ-Әдістемелік кешені семей

1. 
   қаралып жатқан істі мұның алдында қараған кезде куә, сарапшы, маман, аудармашы, өкіл, сот орындаушысы, сот отырысының хатшысы ретінде қатысса;
   
2. 
   іске қатысушы адамдардың немесе олардың өкілдерінің біреуінің туысы болса;
   
3. 
   істің нәтижесіне жеке, тікелей немесе жанама түрде мүдделі не оның әділдігіне негізді күмән туғызатын өзге де мән – жайлар болса, ол істі қарауға қатыса алмайды және оған қарсылық білдірілуге тиіс.
   

1. 
   ол іске қатысушы адамдарға немесе олардың өкілдеріне қызмет жағынан немесе өзгедей тәуелді болса;
   
2. 
   ол тексеру жүргізіп, оның материалдары сотқа жүгінуге негіз болса не осы азаматтық істі қарағанда пайдаланылса, істі қарауға қатыса алмайды.
   

1. 
   Ведомствалық бағыныстылықтың түсінігі
   
2. 
   Ведомствалық бағыныстылықтың түсінігі
   
3. 
   Сотқа ведомствалық бағыныстылықтың басымдығы
   
4. 
   Соттылықтың түсінігі және түрлеріне сипаттама
   
5. 
   Топтық соттылық. Аумақтық соттылық және оның түрлері
   
6. 
   Істің соттылығы туралы ережені сақтамау салдары
   

1. Учебник гражданского процесса / Под ред. М.К. Треушникова. М.: Спарк, 1996.

2. Хрестоматия по гражданскому процессу: Учебное пособие / Под общей ред. М.К. Треушникова. М.: Городец, 1996.

3. Баймолдина, З.Х. Гражданское процессуальное право Республики Казахстан: Учебник для вузов: В 2т. Т1. Общая часть(темы 1-15).-Алматы:КазГЮА,2001

4. Баймолдина, З.Х. Гражданское процессуальное право Республики Казахстан :Учебник для вузов: В 2 т. Т.2. Особенная часть( темы 16-30).-Алматы:КазГЮА,2001
4 Тақырып. Дәлелдемелер мен дәлелдер. Талап

1. 
   Дәлелдемелер мен дәлелдер түсінігі.
   
2. 
   Делелдемелерді қамтамасыз ету және оның тәртібі. Дәлелдемелерді бағалау.
   
3. 
   Дәлелдемелерге сараптама тағайындау және сараптама түрлері.
   
4. 
   Сарапшының құқықтары мен міндеттері. Іс жүргізу әрекеттеріне маманды қатыстыру.
   

6. Талап арызды қабылдаудан бас тарту. Талап арызды қайтару және қозғалыссыз қалдыру. Талапты қамтамасыз ету тәртібі.

1. 
   күш қолдану,қорқыту,алдау,сондай-ақ өзге де заңсыз іс әрекеттерді қолданса;
   
2. 
   іске қатысушы адамның өз құқықтары мен міндеттеріне қатысты шаталасуын пайдаланса;
   
3. 
   азаматтық іс бойынша іс жүргізуді жүзеге асыруға құқығы жоқ адамның іс жүргізу іс-әрекетін жүргізсе;
   
4. 
   іс-жүргізу әрекетінің тәртібін бұзса; онда оларды сот дәлелдемелер ретінде пайдалануға жол беруге болмайды деп тануға тиіс.Ал егер текскру нәтижесінде дәлелдеменің шындыққа сәйкес келетіні анықталса,дәлелдеме рас деп есептелінеді.
   

1. 
   осы заманғы ғылымда, техникада, өнерде,кәсіпшілікте жалпы қабылданған зерттеу әдістерінің дұрыстығы;
   
2. 
   адамның заңды білуі;
   
3. 
   адамның өзінің кызметтік және кәсіби міндеттерін білуі, дәлелдемелерсіз анықталған мән-жайлар болып есептеледі
   
4. 
   өздері үшін қажетті дәлелдемелерді ұсыну соңынан мүмкін болмайды немесе қиындық келтіреді деп қауіптенуге негізі бар іске қатысушы адамдар соттан осы дәлелдемелерді қамтамасыз ету туралы сұрай алады.
   

- тараптардың және III тұлғалардың түсініктемелері, яғни осы тұлғалардың іс үшін маңызы бар , өздеріне белгілі мән-жайлар туралы түсініктемелері, іс бойынша жиналған басқа да дәлелдемелермен қатар тексеруге және бағалауға жатады. Көрсетілген тұлғалардың түсініктемелері ауызша және жазбаша болуы мүмкін.

-куәнің айғақтары.

2. 
   өкілдің немесе қорғаушының міндетін атқаруына байланысты өздеріне белгілі болған мән-жайлар туралы азаматтық іс бойынша өкілдер немесе қылмыстық іс бойынша қорғаушылар:
   
3. 
   діни қызметшілер
   
4. 
   судьялардан куәлар ретінде жауап алуға болмайды.
   

• 
  жазбаша дәлелдемелер ,яғни іс үшін маңызы бар мән-жайлар туралы мәліметті қамтитын актілер ,құжаттар, іскерлік немесе жеке сипаттағы хаттар жазбаша дәлелдемелер болып табылады. Егер құжаттарда ұйымдар, лауазымды адамдар баяндалғане немесе куәландырылған мәліметтер азаматтық іс үшін маңызы болса,дәлелдемелер болып табылады. Құжаттарға талап етілген немесе табыс етірген компьютерлік хабарламаны қамтитын материалдар, фото, кино түсімдер дыбыс және бейне жазбалар жатады.
  

1.талапкер мен жауапкер ортасында материалдық құқық қатынасының болуы немесе болмауы туралы дау;

2. талапкер мен жауапкер ортасында жауапкердің міндетінен туатын дау;

3. талапкер мен жауапкер ортасындағы құқық қатынасты өзгерту немесе жою туралы дау;

1. арыз берілетін соттың атауы;

2.Талап қоюшының атауы,оның тұрғылықты жері немесе егер талап қоюшы ұйым болса,оның тұрған жері мен банкттікреквизиттері;сондай-ақ арызды оның өкілі берсе, өкілдің атауы мен мекен жайы;

3. жауапкердің атауы ,оның тұрғылықты жері,егер жауапкер ұйым болса, онда ол ұйымның тұрған жері талапкерге белгілі болса,онда тұрған жері мен банкттік реквизиттері;

4. Талапкердің құқықтарын бостандықтарын немесе заңды мүдделерін және талап қою талаптарын бұзудың немесе бұзу қаупінің мәні;

5. Талапкер өзінің талаптарын негіздейтін мән-жайлар;

6. егер талап қою балауға жатса, талап қоюдың бағасы;

7. арызға қоса тіркелетін құжаттардың тізбесі көрсетілуге тиіс;

Ондай қоса тіркелетін құжаттарға мыналар жатады;

• 
  жауапкер мен III тұлғалардың санына қарай талап арыздың көшірмесі ;
  
• 
  мемлекеттік баж төлеуді растайтын құжат;
  
• 
  өкілдің өкілеттігін куәландыратын сенімхат немесе өзге де құжат;
  
• 
  талапкер өз талаптарын негіздейтін мән-жайларды растайтын құжаттар;
  
• 
  талап арызды дауға салған жағдайда нормативтік құқықтық актінің мәтіні:
  
• 
  талапкердің мерзімді кейінге қалдлыру ұзарту,сот шығындарын төлеуден босату немесе олардың мөлшерін азайту туралы,талап қоюды қамтамасыз ету туралы өтініш жатады.
  

- арыз азаматтық сот ісін жүргізу тәртібімен қаруға және шешуге жатпаса;

- сол тараптардың арасындағы дау бойынша, сол нысана туралы және сол негіздер бойынша шығарылған соттың заңды күшіне енген шешімі немесе талапкердің талап қоюдан бас тартуына байланысты іс бойынша сот істі жүргізуді тоқтату туралы немесе тараптардың бітімгершілік келісімін бекіту туралы сот ұйғарымы болса бас тартады.

Судья арызды қабылдаудан бас тарту туралы дәлелді ұйғарым шығарады, егер іс азаматтық сот ісін жүргізу тәртібімен қарауға және шешуге жатпаса, талап қоюшының қандай органға жүгінуі керектігін көрсетеді. Арызды қабылдаудан бас тарту туралы дәлелді ұйғарым ол сотқа түскен кезден бастап 5 күн мерзімде шығарылады және ароыз берушіге қоса тіркелген барлық құжаттармен бірге табыс етуге немесе жіберілуге тиіс. Бұл арызды қабылдаудан бас тарту туралы судьяның ұйғарымына жеке шағым, наразылық берілуі мүмкін.

4. 
   Судья талап арызды, егер;
   

1. 
   талап қоюшы істердің осы санаты үшін дауды сотқа дейін алдын ала шешу заңмен белгіленген тәртібін сақтамаса және осы тәртіпті қолдану мүмкіндігі жойылмаса;
   
2. 
   іс осы соттың соттауына жатпаса;
   
3. 
   арызды әрекетке қабылетсіз адам берсе;
   
4. 
   арызға оған қол қоюға өкілеттігі жоқ адам қол қойса;
   
5. 
   осы немесе басқа бір соттың іс жүргізуінеде сол тараптар арасында, сол нысана туралы және сол негіздер бойынша дау жөнінде іс бар болса;
   
6. 
   коммуналдық мүлікті басқаруға құқылы орган жылжымайтын мүлікке құқықты мемлекттік тіркеуді жүзеге асыратын органның осы затты қабылдаған күннен бастап 1 жыл өткенге дейін жылжымайтын затқа коммуналдық меншікті төлеу туралы өтінішпен сотқа жүгінсе;
   
7. 
   талап арызды қайтарыды талап қоюшы мәлімдесе қайтарып жібереді.
   

• 
  қарсы талап алғашқы талапты есепке алуға бағытталса;
  
• 
  қарсы талап қоюды қанағаттандыру алғашқы талап қоюдың толық немесе қанағаттандыру бөлігінде болдырмаса;
  
• 
  қарсы және алғашқы талап қоюлардың арасында өзара байланыс болса және оларды бірлесіп қарау дауларды неғұрлым жылдам және дұрыс қарауға әкелсе қабылдайды.
  

1. 
   жауапкерге тиісті және онда немесе басқа адамдарда болатын мүлікке тыйым салу;
   
2. 
   жауапкерге белгілі бір әрекеттерді жасауға тыйым салу;
   
3. 
   басқа адамдардың мүлікті жауапкерге беруіне немесе оған қатысты өзге де міндеттемелерді орындауына тыйым салу;
   
4. 
   мүлікті тыйым салудан босату туралы талап қойылған жағдайда мүлікті өткізуді тоқтата тұру;
   
5. 
   мемлекеттік органның ,ұйымның актісінің қолдануын тоқтата тұру;
   
6. 
   борышкер сот тәртібімен дауға салатын атқарушылық құжат бойынша өндіріп алуды тоқтата тұру болуы мүмкін.
   

1. 
   Сот дәлелдеуінің түсінігі және мақсаты.Сот дәлелдеуінің субъектілері
   
2. 
   Сот дәлелдемелерінің түсінігі және түрлеріне жалпы сипаттама
   
3. 
   Дәлелдемелерді бағалау және зерттеу
   
4. 
   Талап қою бойынша іс жүргізудің түсінігі және мәні
   
5. 
   Талап қою бойынша іс жүргізу ережелерінің маңызы
   
6. 
   Талаптың түсінігі,элементтері , түрлері.Талап қою құқығы
   
7. 
   Талапты қосу және бөлу
   

1. Баймолдина З.Х. Доказывание и доказательства в гражданском судопроизводстве: Научно-практическое пособие. Алматы: Жеті жарғы, 2001.

2. Баймолдина З.Х. Исковой порядок защиты прав в суде: Научно-практическое пособие. Алматы: Жеті жарғы, 2001.

3. Баймолдина З.Х. Разбирательство гражданских дел в суде первой инстанции: Научно-практическое пособие. Алматы: Жеті жарғы, 2001.

4. Викут М.А., Зайцев И.М. Гражданский процесс России: Учебник. М.: Юристъ, 1999.

5. Гражданский процесс: Учебник / Под ред. В.А. Мусина, Н.А. Чечиной, Д.М. Чечота. М.: ТОО “Фирма ГАРДАРИКА”, 1996.

1. 
   Талап арызды қабылдау және талап арызды қабылдаудан бас тартудың негіздері.
   
2. 
   Азаматтық істерді сотта қарауға дайындау: түсінігі, мақсаты, маңызы және судьяның алдында тұрған міндеттер.
   
3. 
   Істерді сотта қарауға әзірлеу. Істерді сотта қарауға дайындау бойынша судьяның іс-әрекеттері.
   
4. 
   Істі сотта қарауға дайындау кезінде іс бойынша іс жүргізуді тоқтата тұру, қысқарту және талап арызды қараусыз қалдыру.
   
5. 
   Істі сотта қарауға тағайындау. Сотқа шақыру, өзге де сот хабарламалары: сот шақыру қағазының мазмұны мен оны тапсырудың тәртібі.
   

1) Кіріспе, бұл бөлімде талаптың пәні,құны параққа бағана ретінде оң жағына жазылады;

2) Сипаттама;

3) Дәлелдеме, бұл бөлімдерде талапкердің іс бойынша мәлімдемесі, талабы және дәлелдемелер келтіріледі.

4) Қорытынды, бұнда талапкердің талабы жазылады және дәлел ретінде тіркелетін құжаттардың тізімі көрсетіледі.

Мемлекеттік баж салығының төленбеуі немесе реквизиттердің толық жазылмауы талапты қабылдаудан бас тартуға негіз бола алмайды. Мұндай жағдайда талап арыз соттың өндірісінде қала тұра, іс қарауға тағайындалмайды. Жіберілген кемшіліктер сот белгілеген мерзімде түзетіле отврып, іс сот талқысына дайындала бастайды. Жіберілген кемшіліктерді толықтыру үшін сот белгілі мерзім тағайындай отырып ұйғарым шығару арқылы талап арызды уақытыша қозғалыссыз қалдырады. Егерде белгіленген мерзімде кемшіліктер түзетілмесе талап арыз қаралмайды. Азаматтық істі қозғау-сот өндірісінің бірінші сатысы болғандықтан, бұл сатысыз еш азаматтық іс ашылмайды.

1) істі дұрыс шешу үшін маңызы бар мәліметтерді анықтау;

2) іс бойынша қатысушылардың бір-біріне заң бойынша қатынастары және іс бойынша қолданылатын заңды анықтау;

3) іс бойынша қатысуы мүмкін тұлғалардың шеңберін анықтау мәселесін шешу;

4) іс бойынша қоғамдық мекемелердің, ұйымдар мен бірлестік өкілін қатыстыру туралы сұрақты шешу;

5) іс бойынша дәлел болатын затты және дәлелдеудің пәнін аңықтау және дәлелдемелерді уақытында тапсыруды анықтау.

Істі өндірісіне қабылдағаннан кейін судья талапкерден жауапкердің қандай қарсылық білдіруі мүмкін және оған қосымша дәлел болатын дәлелдемелерді тапсыруын ұсынады. Кей жағдайларда іс бойынша жауапкер қосымша дәлел алдыру туралы тілек білдіреді. Сот талқыс басталғаннан кейін оның мүлтіксіз аяқталуына кедергі болмауы үшін, сот әр уақытта жауапкерді де сот талқысына дейін талап арызбен таныстырып, оның қарсылық білдіру құқығын түсіндіруге міндетті. Істі сот талқысына дайындау, дәлелдемелер жинау және басқа да процессуалдық әрекеттер жасау барысында сот тек заңда көрсетілген негіздерге бағынады. Азаматтық істерді сотта қарауға әзірлеу, арыз қабылданған күннен бастап 7 күн мерзімнен кешіктірілмей жүргізілуге тиіс. Алимент өндіріп алу туралы, мертігуден немесе денсаулықтың өзге де зақымдануынан келтірілген зиянды өтеу туралы істерден басқа, айрықша күрделі істер бойынша ерекше жағдайларда, сондай-ақ асыраушысынан айрылуына байланысты және еңбек қатынастарынан туындайтын талаптар бойынша бұл мерзім судьяның дәлелді ұйғарымы бойынша 1 айға дейін ұзартылуы мүмкін.