МӘДЕНИЕТ Нұрзада КҮМІСБЕК

Мәдениет және ақпарат министрлігі мен Ұлттық академиялық кітапхананың ұйымдастыруымен жүзеге асқан «Бір ел – бір кітап» жобасы арқылы халқымыздың рухани байлығы ұдайы халықтың игілігіне айналып келді.

Осыны мақсат еткен бұл жолғы шараға биыл Қазақстанның халық жазушысы, Мемлекеттік сыйлықтың лауреаты, ақын Фариза Оңғарсынованың «Дауа» атты лирикалық жыр жинағы таңдалып алынды. Ол үшін алдын ала кітапханалық жобалардың халықаралық байқауы жарияланды. Бір айта кетерлігі, оған ұлттық, облыстық, қалалық және аудандық деңгейдегі барлық кітапханалардың қатысуына мүмкіндік туғызылған. Акция аясындағы «Поэзия патшайымы» атты кітап көрмесі ақын шығармашылығынан тың деректерді алға тартады. Әсіресе, жырсүйер қауымға толағай тартулар әзірленіпті. Л.Н.Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетінің журналистика және саясаттану факультеттерінің «Самұрық» журна­­­листік-әдеби клубы мүшелері ақын жырларын жүрекке жеткізіп жатқа оқыды. Әсі­ресе, Александра Хозяшева, Екатерина Боровикова мен Дина Ермаханбетованың ақын өлеңдерін орыс тілінде оқуы ерекше әсер қалдырды. Қазақ гуманитарлық-заң университетінің 3-курс студенті, «Сезім» поэтикалық клубының мүшесі Нұрсұлтан Мұратов «Көктемде» атты өлеңін шабыттана жеткізсе, «Жансусар» клубының мүшелері Қабиден Қуанышбайұлы ақынның «Жерошақ», Ажар Ерболған «Жаулықтар», Саян Есжан «Боздақ» атты өлеңдерін мәнерлеп оқыды.

Фариза Оңғарсынованың оқырмандармен кездесуі жырсүйер қауым үшін қашан­да ұмытылмас мейрам болып саналады. Ақын өлеңдері кісіні ойлануға, толғануға мәжбүрлейді. Сонымен қатар, Қазақстандағы ең көп оқылатын автордың біріне жатады. Оның шығармашылығының негізгі тақырыбы – махаббат пен машақат, ерлік пен ездік, ізгілік пен зұлымдық сынды адам бойындағы жақсы, жат қасиеттерді қатар жырлауға құрылған. Ақын шығармаларының қай-қайсысына да азаматтық үн тән десек, ал мұндай құндылықтар өз ұлтыңды сүюге, дәстүрі мен мәдениетін қастерлеуге шақырады.

Фариза апамыз – «Тұмар» атты республикалық әдеби-көркем журналдың бас редакторы, әрі сол жауапты қызметіне орай кейінгі өсіп келе жатқан жас шыбықтардың қалыптасуына қамқорлық танытып, таланттарды ұдайы қолдап-қуаттап отырады. Әрине, ақынның отты жырларына қанша өнер кешін арнасаң да көптік етпейтіні мәлім, әйтсе де бұл жобаның айрықша болатын өзіндік себебі де жоқ емес. Өйткені, Ұлттық академиялық кітапхана әлдеқашан Фариза апайдың жиі бас сұғатын сүйікті үйіне айналып кеткен. Және де ақынның бастамасымен мұнда небір қызықты жобалар жүзеге асып

келеді. 2007 жылдан бері «Бір ел – бір кітап» акциясын ұйымдастыру комитетінің төрайымы ретінде жазушылар шығармашылығын насихаттаудағы, өскелең ұрпақты кітап сүюге үндеудегі атқарып жүрген жұмыстары өз алдына бөлек тақырып. Міне, биыл аталмыш акция жетінші мәрте өткелі отыр. Осы күндерде қызықты кездесулер, шығармашылық кештер ұйымдастырылады деп күтілуде. Ұлттық академиялық кітапханада өткен баспасөз мәслихатында осы жайттар егжей-тегжейлі ортаға салынды.

Фариза Оңғарсынованың ақындық, журналистік қырлары мен шығармашылық туындыларының тақырыбы, қазақ әдебиеті дамуына қосқан үлесі туралы Мәдениет және ақпарат министрлігінің жауапты хатшысы Жанна Құрманғалиева, ҰАК-тың бас директоры Әлібек Асқаров, сенатор, академик Ғарифолла Есім, ҚР Мемлекеттік хатшысы хатшылығының сектор меңгерушісі Өтеген Оралбаев, Л.Н.Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетінің «Алаш» мәдени және рухани даму институтының директоры, филология ғылымдарының докторы, профессор Амантай Шәріп, Сыртқы істер министрлігінің Әкімшілік және бақылау департаментінің құжат айналым және бақылау басқармасының бастығы, филология ғылымдарының кандидаты Гүлсім Еңсепова, филология ғылымдарының докторы, профессор Әсима Ишанова, ҰАК-тың бас директорының орынбасары Ғалия Исаханова әңгімеледі. Қысқасы, «Өлең – сөздің патшасына» арналған мұндай түрлі кездесулер, кештер мен көрмелер әлі де еліміздің басқа да аймақтарында жалғасын тауып, өңірлердегі, облыстық, аудандық және ауылдық кітапханаларда 1000-нан астам іс-шаралар өтеді деп көзделуде.

//Егемен Қазақстан.-2013.-21 наурыз.-10б.

Кітапқұмар қауымды Мемлекет басшысының Қазақстан халқына жолдаған биылғы Жолдауының басым бағыттарымен таныстыру үшін Ұлттық академиялық кітапханада иллюстрациялы кітап көрмесі ұйымдастырылды.

«Кітапхана дегеніміз – университет. Бірақ оның профессорлары мен оқытушылары жоқ. Мұнда әркім өз бетінше ізденіп, өз бетінше білім алады. Бүгінгі көрме ойлы оқырманға арналған. Көрмені тамашалаған кез келген адам «Қазақстан – 2050» стратегиясы қоғам үшін қаншалықты қажет және қаншалықты маңызды екенін түсінеді» деді көрменің ашылу салтанатында ҰАК бас директоры Әлібек Асқар. Бұдан кейін ол көрмеге Абылай ханның 300 жылдығына арналған кітаптар да қойылғанын атап көрсетіп: «Бәзбіреулер Үкімет ірі мем­лекет қайраткері, саясатшы Абылай ханның мерейтойын назардан тыс қалдырды деп шу шығарып жүр. Ашығын айтайын, мемлекет атаулы датаны ұмытқан жоқ. Жалпы, Абылай ханға қатысты даулы мәселе көп. Қазір ғалымдар ғылыми деректерді қайта қарап жатыр. Бұйыртса, биыл Үкіметтің арнайы қаулысымен Абылай ханның 300 жылдығы мемлекеттік деңгейде аталып өтеді. Ал біз тойды жұрттан бұрын бастап кеттік» деді.

Кезегі келгенде сөз сөйлеген Дін істері жөніндегі агенттік төрағасының орынбасары Ғалым Шойкин: «Нұрсұлтан Назарбаев Қазақ елін жаңғыртып, түлетіп қана қоймай, жасампаздыққа жетелеп келеді. Ол қиын-қыстау кезеңде халықты соңынан ертіп, жаңылмай жол таба білді. Осының нәтижесінде қазір біз қалыптасқан, бәсекеге қабілетті ел болып отырмыз.

Төрт бөлімнен тұратын көрменің бірінші бөлімі «Жаңа дәуірдегі даму бағыты» деп аталды. Қазақстанның күні бүгінге дейін қол жеткізген толайым табыстары туралы маңызды мәліметтер осы жерге орналастырылды. «EXPO-2017» атты екінші бөлім ұлттық жобаға айналып отырған халықаралық көрменің шашпауын көтерді. Бұл жерде Қазақстанның баламалы қуат көздерін, оның ішінде Күн, жел энергиясын ел игілігіне жаратуды көздейтіні көрсетілді. «Демократиямыздың негізі – саяси, әлеуметтік және ұлтаралық келісім» деген тақырып­ты ту тұтқан үшінші бөлімде Қазақстан халқының достығы мен бірлігі паш етілсе, «Отанды сүю – өркениет­тіліктің белгісі» деген айдардағы төртінші бөлімде Қазақстанның болашағы – жастар екеніне екпін түсірілді. Сөрелердің сәнін келтірген 400 кітаптың арасында альбомдар, брошюралар, CD және DVD дискілер де болды. Ұйымдастырушылардың айтуынша, көрме жыл бойы жұмыс істейді және жаңа кітаптармен, сондай-ақ электронды материалдармен толықтырылып отырады. Айтпақшы, бұл көрменің басқа көрмелерден атап өтерлік ерекшелігі бар. Мұнда «Өмір-Бәйтерек» атты макет қойылған. Оған Елбасының пікірлері мен елімізге елеулі азаматтардың ойлары жазылған. Көрмеге келушілерге де дәл осындай мүмкіндік берілген. Олар болашақта Қазақстанды қалай елестететіндерін макет бетіндегі тілек парағына жазып қалдыра алады. //Айқын.-2013.-29 наурыз.-5б.

Наталья Рыжкова,

– Мы вышли с предложением к руководству области по созданию современного колледжа, где, используя самые передовые методы образования стран Евросоюза, готовили бы по-настоящему востребованных современных работников сферы ЖКХ, – подтвердил авторство идеи и результаты успешных переговоров директор Карагандинской НЭПК «Союз «Атамекен» Талгат Доскенов. – Инновационный колледж городского хозяйства станет базироваться на принципах государственно-частного партнерства. То есть государство предоставляет базу – здание любого из профессиональных лицеев. А мы приходим в него со своей программой подготовки профессиональных кадров в сфере ЖКХ...

МПА «Туран-Профи» с десяток лет сотрудничает с германскими работодателями, чьи опыт и программы по подготовке качественных работников начального звена нацелены перенять в Караганде. Один только перечень профессий внушает уважение: сварочное дело, лифтовое хозяйство и эскалаторы, монтаж и эксплуатация внутренних санитарно-технических устройств, управление многоквартирными домами, энергетическая безопасность, менеджер по энергосберегающей санации, слесарь-сантехник, электромонтер-наладчик, хозяйка гостевого дома. Хороших специалистов по ним крайне не хватает в стране. И инновационный колледж городского хозяйства призван выпускать таких хаусмастеров, которые по своему уровню не будут иметь ничего общего с сантехниками местного разлива…

По расчетам авторов проекта, на его осуществление потребуется миллион евро. На него закупят технологии, оборудование для классов, станки, инструменты. За основу обучения взята дуальная система, где треть учебного занимает теория, а две трети – производственная практика.

Если все получится, уверяет Талгат Доскенов, инвесторы не задержатся с еще большими вложениями. А это значит, что в полном соответствии с требованиями работодателя появится «не училище с новой вывеской», а на деле отвечающее цели учебное учреждение. А в нем – профи-преподаватели, которые на «ты» с современными новшествами, и студенты – будущие специалисты, закрепленные за конкретными предприятиями и полные стремлений целенаправленно решать профессиональные задачи. При этом учиться они будут, как и в Германии, бесплатно: затраты возьмет на себя предприятие.

Впрочем, и набор в группы тоже зависит от его заявок. А чтобы учащиеся колледжа могли сразу перейти от теории к практике, в проекте участвуют Ассоциация машиностроителей Центрального Казахстана и Карагандинский машиностроительный консорциум. Поэтому специальности тоже поделены на профили: для ЖКХ и машиностроения. Как сообщили в НЭПК «Союз «Атамекен» Карагандинской области, уже сформирована рабочая группа по подготовке нормативно-правовых документов, ведется поиск подходящего здания. Создатели колледжа городского хозяйства уверены в том, что они стоят «на пороге подготовки элиты рабочего класса».

Любовь ДОБРОТА

В Кентау прошла очередная ежегодная региональная олимпиада по математике и физике среди учащихся 9–11-х классов средних общеобразовательных школ. Участие в ней приняли 142 школьника. Состязание прошло на базе Кентауского политехнического колледжа, ставшего третьим в стране учебным заведением, работающим по дуальной системе образования.

Первый тур олимпиады включал решение тестовых заданий из 40 вопросов, по итогам которого в финал прошли 68 участников. Во втором туре участникам предстояло решить пять заданий повышенной сложности по математике и физике.

– Организуя олимпиаду, Кентауский политехнический колледж, АО «Кентауский трансформаторный завод» и УК АО «Alageum Electric» стараются выявить талантливую, способную аналитически мыслить молодежь среди учащихся школ, – рассказывает директор Кентауского политехнического колледжа Серик Айтуреев. – Нам важно определить уровень подготовки школьников по дисциплинам вступительных экзаменов в колледж. Немаловажен и тот факт, что победа в олимпиаде – своего рода путевка для бесплатной учебы в колледже.

Колледж открылся минувшей осенью на базе АО «Кентауский трансформаторный завод». Предприятие еще несколько лет назад столкнулось с проблемой нехватки высококвалифицированных специалистов. На заводе логично рассудили, что идеальным вариантом будет поиск талантливой молодежи еще на стадии учебы в школе и направление на учебу в вузы и колледжи. Для отбора школьников, сильных в математике и физике, организовали ежегодную олимпиаду. Ее региональный статус объясняется тем, что местные выпускники школ охотнее остаются жить и работать в Кентау.

По мере расширения производства вырос спрос на специалистов среднего звена. Тогда-то и встал вопрос подготовки кадров для завода и энергетической отрасли в целом. Учебный процесс в новом колледже отвечает требованиям дуальной системы обучения, предполагающей совмещение теоретической и практической подготовки. В летний период у каждого есть возможность пройти профессиональную оплачиваемую практику в структурных подразделениях УК «Alageum Electric», которые расположены во многих областных центрах. Поступая в Кентауский политехнический колледж, каждый учащийся знает, что ему гарантировано трудоустройство.

По итогам двух туров победителями регионального этапа олимпиады школьников по математике стали одиннадцатиклассница Сания Нажим и девятиклассник Санжар Дадаханов, по физике, соответственно, Арслан Амангельдиев и Зауре Омар. Им вручены памятные призы – нетбуки от спонсоров, АО «Кентауский трансформаторный завод» и управляющей компании АО «Alageum Electric». Призерам, а их вместе с обладателями Гран-при 16 человек, достались денежные премии и сертификаты о зачислении в Кентауский политехнический колледж. Участники олимпиады побывали с экскурсией на АО «Кентауский трансформаторный завод», получили возможность поближе познакомиться с колледжем, посетить МКТУ им. Х. А. Ясави, встретиться с преподавателями и профессорами университета в лабораториях электромашин, релейной защиты и электрических измерителей и материалов. Еще один момент несказанно порадовал ребят – возможность обучения в лучших колледжах мира. В частности, ведутся переговоры о сотрудничестве и возможности обучения в колледжах Германии с доктором Эберхардом Блюмелем – руководителем подразделения Fraunhofer IFF EU Института Фраунгофера по эксплуатации завода и автоматизации в Магдебурге.

//Казахстанская правда.-2013.-30 марта.-С.9

Басқосуға филология факультетінің деканы ф.ғ.к., профессор Г.Ж.Қизатова, мемлекеттік тілді дамыту және ономастикалық бөлім бастығы Л.Есімова, облыстық тілдерді өңірлік оқыту орталығының директоры Н.Мұсаева, «Нұр Отан» ХДП «Тұран» филиалы төрағасының бірінші орынбасары А.Ш.Жарылқасынов, қазақ тілі мен әдебиеті және журналистика кафедрасының оқытушы-профессорлары, магистранттар мен оқытушылар қатысты.

Дөңгелек үстел барысында латын графикасына негізделген қазақ әліпбиіне көшудің қажеттілігі, қазіргі қолданыстағы кириллицадан бас тартудың себептері, латын графикасына негізделген қазақ әліпбиін халықтың игеріп кетуі секілді мәселелер төңірегінде кеңінен қозғалды. Сондай-ақ, өзге елдердің әліпби ауыстыру тәжірибелерінің зерттелуіне байланысты бірқатар пікірлер айтылды. Университет профессоры Жеңіс Сәдуақасұлы латын графикасына көшу заман талабы екенін, қазаққа ұлттық жазу таңбасы қажет екенін айтты.

«Қазіргі таңда елімізде латын графикасына негізделген қазақ жазуын жасау күн тәртібіндегі өткір мәселелердің бірі. Болашақ ұрпақтың ақпарат алмасу, білім алу, шығармашылықпен айналысу факторы ретінде бұл мәселеге барынша жауапкершілікпен қарау заман талабы. Әлем елдерінің 70 пайызға жуығы латын әріптерін қолданады. Қалай болғанда да латын қарпіне көшу түркі халықтарына ортақ жазу қалыптастыруға, шетелдегі қандас бауырларымыздың шығармаларымен емін-еркін танысуға оң ықпалын тигізетіні анық», - деді өз сөзінде филология ғылымдарының докторы, профессор Жеңіс Сәдуақасұлы.

Тіл мамандары замана көшіне ілесіп, латын әліпбиінің қазаққа жат еместігін ескере отырып, бұл бастаманы бір ауыздан қолдауымыз керек деген тоқтамға келді.

47

********

Айта кетейік, фестиваль «Авангард» және «Прет-а-порте» номинациясы, Республикалық жас дизайнерлер сайысы және халықаралық дизайнерлердің Fashion көрсетілімі бойынша өткен болатын. Жалпы сән фестиваліне Қазақстанның жоғарғы оқу орындары студенттері мен колледж мұғалімдері, тігін өндірісінің ісмерлерінен 100 үміткер қатысқан. Соның ішінен 34 қатысушының жұмысы ерекше бағаланып, байқауда өзара бақтарын сынады. Фестивалдің мақсаты - жаңа сәндік жобалардың дүниеге келуіне, сән үлгілерінің дамытуына жол ашу, ұлттық нақыштағы топтамаларды насихаттау. Ал, қазылар алқасы құрамында Қытай, Ресей, Испания, Шри-Ланка, Өзбекстан, Қырғызстан және Қазақстан елдерінің белгілі дизайнерлері болды.

Байқауға қатысқан жас дизайнерлерге кәсіби оқыту және бейнелеу өнері кафедраның академиялық доценті Ляззат Шілдебаева жетекшілік жасады.

Жеңімпаздар арнайы диплом және бағалы сыйлықтармен марапатталды.

«Поначалу были трудности с усвоением алфавита. Было трудно, но вместе с тем интересно. Благодаря специалистам казахского языка наш интерес к его изучению только усилился. За короткое время мы смогли в определенной степени его освоить», - отмечает О.Джусек.

Преподаватели также высоко оценивают стремление студентов к изучению казахского языка.

Корейские студенты, не ограничиваясь только изучением языка на занятиях, во внеаудиторное время знакомятся с национальными обычаями и традициями казахского народа.

Чингиз Айтматов - замечательный художник слова, писатель-мыслитель, расширивший своим творчеством горизонты мировой литературы. Калтай Мухамеджанов также известный писатель, драматург и первый казахский профессиональный театральный сатирик. Его знаменитая повесть «Восхождение на Фудзияму», написанная совместно с Чингизом Айтматовым по заказу театра «Современник», известна всему миру. Студенты выразительно читали наизусть избранные произведения писателей, инсценировали отрывки из пьесы К.Мухамеджанова «Бөлтірік бөрік астында». Библиотекарь Б.Есбосынова ознакомила присутствующих с тематической выставкой, на которой были представлены произведения писателей. Подводя итоги мероприятия, заведующие отделами А.Сейл и Р.Доспаева поблагодарили студентов за активное участие в литературном вечере.

Во Дворце студентов КГУ имени Коркыта-ата в рамках проекта «Дорожная карта мира и согласия» прошло заседание «круглого стола» на тему «Межэтнические отношения в Казах-стане: преемственность традиций и уроки истории». В нем приняли участие руководители этнокультурных объединений Мангистауской и Кызылординской областей, ученые. Открыл встречу заведующий секретариатом Кызылординской областной Ассамблеи народа Казахстана Асылбек Жумабаев. О демографической ситуации, сложившейся в нашей области за годы независимости, рассказал директор научно-исследовательского центра «Религиоведение» КГУ имени Коркыта-ата Айтжан Оразбаков. Сегодня у нас проживает более 726 тысяч человек. В последние годы заметен прирост населения. По этому показателю в стране мы на четвертом месте. Более 96 процентов жителей области – казахи. Жители низовий Сырдарьи всегда отличались миролюбием и взаимопониманием. Здесь рука об руку с казахами живут и трудятся русские, узбеки, татары, греки, чеченцы, представители других этносов. Заведующая секретариатом Мангистауской областной Ассамблеи народа Казахстана Гульжан Исмурзина поблагодарила кызылординцев за теплый прием, рассказала о демографической ситуации в своем регионе. Число жителей области превышает шестьсот тысяч, девяносто процентов – казахи. В Мангистауской области этнокультурные объединения начали создаваться в 1989 году. Сегодня действуют двадцать этнокультурных центров, которые объединены в ОО «Народное согласие». Как отметил его председатель Юсуп Шахшаев, который еще руководит и дагестанским культурным объединением, у них накоплен богатый опыт работы, который был высоко оценен Президентом страны Нурсултаном Назарбаевым. Действуют воскресные школы, создаются школьные ассамблеи, а также ассамблеи в детских дошкольных учреждениях, работает «Зал дружбы», где проводят свои мероприятия все этнокультурные центры. Участники встречи обменялись опытом работы в деле укрепления согласия и мира между этносами.

//Кызылординские Вести .-2013.-16 марта.-С.3

49