Қазақстан-Ресей медициналық
жүктеу/скачать 41.3 Kb.
|
| Қазақстандық элитаның жаңа буынының күшті және әлсіз жақтары
Қазақстандық элитаның жаңа буынының әлсіз жақтары Биылғы жылдың екі негізгі тағайындауы – "Нұр Отан" партиясы төрағасының бірінші орынбасары және еңбек және әлеуметтік қорғау министрі-еліміздің жоғары басшылығының Қазақстандағы саяси және басқару аппаратын жасарту трендіне бейілділігін айқын көрсетті. Алайда, жастар әрқашан жоғары деңгейдегі менеджер үшін сөзсіз артықшылық бола ма? Билік партиясы төрағасының бірінші орынбасары қызметінде 57 жастағы Мұхтар Құл-Мұхаммедті ауыстырған 47 жастағы Мәулен Әшімбаев және "шаршаған" 53 жастағы Тамара Дүйсенованың орнына еңбек және әлеуметтік қорғау министрі лауазымын атқарған 38 жастағы Мәдина Әбілқасымова қазіргі қазақстандық саяси жүйенің парадигмасында тәрбиеленген, болашағы жарқын шенеуніктер санатына жатады. Қазақстандық шенеуніктердің жас буыны өздерінің анағұрлым жетілген ізашарларына қарағанда даусыз артықшылықтарға ие – олар "кеңестік өткен" және ескірген басқарушылық таптаурындарға ауыртпалық түсірмейді, жақсы білімді – әдетте, қазақстандық жас шенеуніктер, егер олар базалық батыстық білімі болмаса да, шетелдік жоғары оқу орнының қосымша магистр дәрежесін алды – ақыр соңында, олар креативтік, технократиялық және цифрлық экономиканың шынайылығына жақсы үйлесетін болып есептеледі. Жас тағайындаушылардың алғашқы бастамалары осы идеяларға толық сәйкес келеді. Осылайша, Мәдина Әбілқасымова жаңа қызметке әрең кірісіп, Мәжілісте заң жобасын ұсынды, онда, мысалы, барлық бос жұмыс орындары мен барлық елді мекендер бойынша бірыңғай онлайн - платформа-виртуалды жұмыспен қамту орталықтарын құру көзделген. Бұдан басқа, жұмыссыздар енді жұмыспен қамту орталықтарымен ақпараттық-коммуникациялық технологиялар немесе ұялы телефон арқылы байланыса алады. Алайда, тұсаукесерге қатысқан депутаттар мен қоғам қайраткерлеріне жаңа Еңбек министрінің командасы ойлап тапқан бұл сандық чиптер ешқандай нәтиже бермеді. Мәселен, Республикалық тау-кен өндіру және тау- кен металлургия кәсіпорындары қауымдастығының басшысы Николай Радостовец Әбілқасымованы шикі заң жобасын кері қайтарып алуға шақырды. Тәжірибелі қоғамшылдың пікірінше, құжат қазіргі түрінде жұмысқа орналастыру мәселелерін шеше алмайды, өйткені онда тек есептілік пен мониторинг қамтылған, ал өзін-өзі жұмыспен қамтығандар үшін "көлеңкеден" шығуға ынталандыру онда жазылмаған. Ал Мәжіліс Спикері Нұрлан Нығматулин обиняковсыз "дебютантқа" жиналғандар министр айтқанның жартысын да түсінбейтінін мәлімдеді. Осылайша, ұрпақ үзілісі жас тағайындаушылармен қатал әзіл ойнай алады. Жас менеджерлердің сөзсіз артықшылығы-Батыс білімінің болуы, ол ағылшын тілін еркін меңгеруді де қамтиды. Тілдік даярлықтың болмауы немесе төмен деңгейі қазақстандық элитаның аға буынының әлсіз тұсы болып табылатындығымен келіспеу қиын, оны "провинциялық"деп белгілейді. "Қазақстандық элитаның ұжымдық портреті" мақаласының екінші бөлімінде Біз Қазақстандағы саяси мемлекеттік қызметшілер арасында Батыс жоғары оқу орындарының түлектері мен "Болашақ" президенттік бағдарламасы стипендиаттарының саны туралы деректерді келтірдік. Белгілі болғандай, олар тым көп емес – 30 немесе шамамен 11%. Алайда, олар мемлекеттік аппаратта маңызды орын алады (мысалы, вице-премьер Асқар Жұмағалиев, Әділет министрі Марат Бекетаев, Білім министрі Ерлан Сағадиев, Денсаулық сақтау министрі Елжан Біртанов, Ұлттық экономика министрі Тимур Сүлейменов) және жоғары тағайындауларға бірінші кезекте тұр – бұл Колумбия университетінің және Гарвард университетінің Джон Ф.Кеннеди атындағы Басқару мектебінің магистрлік дәрежесі бар Мәдина Әбілқасымованың мысалын айқын көрсетті. Мәулен Әшімбаев сондай-ақ Америка университетінде алған халықаралық қатынастар магистрі дәрежесіне ие. Батыс білімінің болуы, бәлкім, Батыс истеблишментімен бейресми байланыстардың болуын болжайды, бұл да қазақстандық шенеуніктердің жаңа буынының артықшылығы болып табылады. Сонымен қатар, жас шенеуніктердің өмірбаянын зерттеген кезде бірінші кезекте мансаптың жоғары деңгейі және жер бетінде деп аталатын төменгі деңгейдегі жұмыстың болмауы. Егер Әбілқасымованың ізашары Тамара Дүйсенова аудан деңгейінде жұмыс тәжірибесі болса-90-жылдары ол аға экономистен әкімнің бірінші орынбасарына дейінгі жолдан өтіп, Сарыағаш аудандық әкімшілігінде (Оңтүстік Қазақстан Облысы) жұмыс істеген болса, Мәдина Әбілқасымованың еңбек жолы тек орталық мемлекеттік органдарда ғана өткен. Еңбек жолын Қазақстан Республикасы Стратегиялық жоспарлау агенттігінің бас маманы лауазымынан бастаған ол 24 жасында ҚР Экономика және бюджеттік жоспарлау министрлігінің Стратегиялық жоспарлау басқармасын басқарды. Ал 28-де ол Премьер-Министр Кеңсесінің Әлеуметтік-экономикалық бөлімі меңгерушісінің орынбасары болды. Содан бері Мәдина Ерасылқызының мәртебесі вице-министрліктен төмен түспеді. Әрине, мұндай бас айналдыратын мансап кезінде жаңа Еңбек министрі өзінің қазіргі клиенттері – зейнеткерлер, жұмыссыздар, әлеуметтік жәрдемақылардың аз қамтылған алушыларымен ешқашан бетпе-бет кездесуге мәжбүр болмады. Мүмкін, ол олармен тек жаңа бағыныштыларының есептерімен таныс және олардың қажеттіліктері мен проблемалары туралы өте шартты және дерексіз түсінікке ие. Айтпақшы, тағы бір мәселе туындайды – жаңа толқын менеджерлерінің арасында кез-келген салада тағайындауға болатын "әмбебап менеджерлерді" жиі кездестіруге болады, өйткені олар "тар профильдегі мамандарға"зиян келтіретін әмбебап басқару дағдыларына ие. Мұндай "әмбебап менеджердің" ең жарқын мысалы ретінде қазіргі вице- премьер Ерболат Досаевты атауға болады, оның 2004-2006 жылдары денсаулық сақтау министрі қызметінде болған кезінде Оңтүстік Қазақстан облысында балалардың АИТВ-инфекциясы жаппай жұқтырылған, содан кейін ол отставкаға кеткен. Бір қызығы, осы қайғылы оқиғадан кейін денсаулық сақтау министрлігіне медициналық білімі бар және тиісті тәжірибесі бар шенеуніктер ғана тағайындала бастады (Денсаулық сақтау және әлеуметтік даму министрлігінде болған қысқа мерзімді қоспағанда). Бұл, мүмкін, қоғамдық өмірдің кейбір салаларында әмбебап басқару дағдылары әлі де жеткіліксіз екенін мойындау керек-сіз саланың ерекшелігін білуіңіз керек. Саланы басқаруда "маман еместердің" басым болуының жарқын мысалы - Білім және ғылым министрлігінің қазіргі құрамы. Министр Ерлан Сағадиевтің Халықаралық бизнес университетін басқаруда тәжірибесі бар болғанымен, оның орынбасарлары арасында орта білім беру саласында жұмыс істеген мамандар жоқ. Оның бір орынбасары Бибігүл Асылова- қаржыгер, екіншісі Асланбек Амрин-бірнеше жыл бойы "Технологиялық даму жөніндегі ұлттық агенттікті"басқарған техник. Сізге керемет деп Министрлігі білім сотрясают шексіз скандалы. Ал үштілділікті енгізу арқылы орта мектепті ауқымды реформалау туралы шешім реформаның бенефициарлары – мектеп жасындағы балалармен таныс адамдардың – тек статистикалық есептер бойынша ғана қабылданады. Жаңа толқынның көптеген қазақстандық шенеуніктерінің тағы бір әлсіз тұсы-өңірлерде жұмыс тәжірибесінің болмауы. Мәдина Әбілқасымова да, Мәулен Әшімбаев та, басқа да болашағы зор жас басқарушылар – мысалы, қаржы министрі Бақыт Сұлтанов, Ұлттық экономика министрі Тимур Сүлейменов те өздерінің еңбек қызметін биліктің астаналық дәліздерінің жарқырағанға дейін жылтыратылған паркетінде ғана жүргізді. Қазақстандық элитаның жас ұрпағының осы ерекшеліктерінің барлығы "өмірдің төмен прозасынан" және оның өкілдерінің "прожекторлығынан" біршама алшақтықты тудырады деп болжауға болады. Әзірге оларды, әрине, Қазақстанда айыпталып отырған "Советтік қызметке" қарамастан, жер бетінде жұмыс тәжірибесі мол және мемлекеттік қызметтен басқа салаларда бэкграунд бар аға әріптестер сақтандырады. Бірақ қазақстандық элитаның жаңару мен жасару процесі жалғасқан сайын оның өкілдері керемет білім мен әмбебаптылық пен нақты адамның нақты жерге деген қажеттіліктері бар бюрократиялық есептерінің жолдарын көре білу арасындағы тепе-теңдікті табуға мәжбүр болады. жүктеу/скачать 41.3 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|