Қазақстан республикасы білім және ғылым министрлігі т. М. Мендебаев, Е. С. Асқаров
жүктеу/скачать 3.11 Mb. Pdf көрінісі
|
|
2.7. Қондыруларды қҧрудың негізгі ауытқулары Біліктер мен тесіктердің негізгі ауытқуларының 28 нҧсқасы қарастырылған. Олар латын алфавитінің әріптерімен a; b; c; ….; z; za; zb; zc – вал ҥшін, A; B; C; ….; Z; ZA; ZB; ZC – тесік ҥшін белгіленеді (2.11-сурет). Негізгі ауытқу – бір шеті нӛлдік сызықпен (номиналды ӛлшем) жанасатын ауытқу (жоғарғы немесе тӛменгі). Негізгі тесік H әрпімен, ал негізгі білік h әрпімен. Шақтама алаңы негізгі ауытқудың бірінің бір квалитеттің шақтамасымен қҧрылады. Шақтама алаңы квалитеті кӛрсетіліп әріппен белгіленеді – A10; H8; F7; h7; n11; f6. 1 ден 500 мм дейінгі ӛлшемдер ҥшін тәуірірек кӛретін шақтама алаңдары бар. Олар машина жасау саласында қолданатын қондырулардың 90-95 пайыз қамтамасыз етеді. Бҧл негізінен нӛлдік сызық маңына топталатын шақтама алаңдары. Тәуірірек кӛретін шақтама алаңдарын қолдану бҧйымның унификаттау деңгейін кӛтеруге, кесу қҧралдары мен калибрлердің тҥрлерін қысқартуға мҥмкіндік туғызады, ӛндірісті біріктіру және қауымдастыру ҥшін жақсы жағдай жасайды. Қондыруларды тесік пен білік шақтама алаңдарын қҧрамалаумен алынады, шақтама алаңының біреуі міндетті тҥрде Н немесе h болуы керек. Стандартта ҧсынылған тәуірірек қондырулар қоршалған сызықпен беріледі. Тесіктің негізгі ауытқулары тесік жҥйесіндегі қондыруды қамтамасыз ету ҥшін ыңғайланып жасалған. Бірдей әріппен белгіленген білік пен тесік негізгі ауытқулары абсолюттік мәндері бойынша бірдей келгенімен, белгісі бойынша бір-біріне қарама-қарсы болады. Тесіктің негізгі ауытқуын анықтауға арналған жалпы ереже: EI = es A -дан H дейінгі негізгі ауытқуларда, ES = ei J -дан ZC дейінгі негізгі ауытқуларда. Бҧл ереже тесіктің негізгі ауытқуы сол әріппен белгіленген біліктің негізгі ауытқуына нӛлдік сызыққа симметриялы орналасқанын кӛрсетеді. Шақтама алаңы негізгі ауытқумен анықталатын кӛлденең сызықпен шектеледі. Шақтама алаңын шектейтін екінші шекті ауытқу негізгі ауытқу мен қабылданған квалитет шақтамасымен анықталады. Егер негізгі ауытқу жоғарғы болса, онда тӛменгі ауытқу: білік ҥшін ei = es – IT, тесік ҥшін EI = ES – IT болады. Егер негізгі ауытқу тӛменгі болса, онда жоғарғы ауытқу: білік ҥшін es = ei + IT, тесік ҥшін ES = EI + IT (ei, es, EI, ES ауытқулары белгісі ескеріліп алынады). Тҥйіспелі тетіктер ҥшін қондыруды, шақтама алаңының ең жақын сызығынан нӛлдік сызыққа дейін негізгі ауытқудың мәні тағайындайды. Жоғарғы (егер шақтама алаңы нӛлдік сызықтан жоғары орналасса) немесе 71 тӛменгі (егер шақтама алаңы нӛлдік сызықтан тӛмен орналасса) ауытқуларды негізгі ауытқулар және таңдап алынған квалитет шақтамасы бойынша анықтайды. Оњ белгі сі бар ауытќула р Те рі с бел гіс і ба р а уы тќула р Оњ белгі сі бар ауытќула р жүктеу/скачать 3.11 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|