Қазақстан республикасы білім жғне ѓылым

2.7 Емтихан сұрақтарының тізбесі.
1. Картография анықтамасы
2. Картографияның басқа пәндермен қатынасы.
3. Географиялық карталар
4. Географиялық карталар қасиетi.
5. Географиялық карталардың қолданылуы.
6. Географиялық карталар классификациясы.
7. Карта мазмұн элементтерi.
8. Гидрография карта мазмұн элементi.
9. Елдi мекен карта мазмұн элементi.
10. Жол торабтары карта мазмұн элементi.
11. Бедер карта мазмұн элементi.
12. Шекара карта мазмұн элементi .
13. Саяси әлеумктті объектілер.
14. Топырақ карта мазмұн элементi.
15. Картадаға жазулар карта мазмұн элементi
16.Математиканың негiзгі элементтері.
17. Карта масштабы және оның түрлерi.
18. Карта рамкасы және оның түрлерi.
19. Карта разграфкасы.
20. Картаны жинақтау.
21. Картаның астрономо-геодезиялық негiзi.
22. Жер эллипсоиды.
23. Географиялық координаталар.
24. Полярлы сфералық координаталар.
25. Тiк бұрышты сфералық координаталар
26. Картадағы бұрмалану.
27. Эллипс бұрмалануы.
28. Бұрмаланудың анықтау тәсiлдерi
29. Картографиялық прекциялардың жалпы теориясы.
30. Картографиялық проекциялар классификациясы.
31.Тораб түрi бойынша картографиялық проекцияның классификациясы.
32.Бұрмалану 
сипаттамасы 
бойынша 
картографиялық 
проекцияның
классификациясы.
33. Азимуттық проекция.
34. Азимуттық прекцияның классификациясы.
35. Цилиндрлiк проекция.
36. Цилиндрлiк прекцияның классификациясы.
37. Конустық проекция.
38. Конустық проекцияның классификациясы.
39. Проекцияның басқа түрлерi.
40. Басқа картографиялық проекциялар түрлері.
41. Карта номенклатурасының проекциясы.

98
42. Карта номенклатурасының разгравкасы.
43. Гаусс-Крюгер проекциясы.
44.Масштабқа байланысты әр түрлi проекцияларды қолдану және таңдау.
45. Картографияланатын аумаққа байланысты проекцияны таңдау және
қолдану.
46. Редактордың дайындық жұмыстары.
47. Картаның редакторлық планы..
48. Картаны құрастыру.
49. Картаның құрылатын оригиналы.
50. Картографиялық генерализацияның манызы..
51.Картографиялық генерализацияның негiзгi факторлары
52.Картографиялық генерализацияның орындалу тəсiлдерi.
53.Бейнелеу тəсiлiн таңдауда картографиялық генерализацияның əсерi
54. Карта мазмұнын əр түрлi картографиялық бейнелеу тəсiлдері.
55. Бейнелеу тəсiлiн таңдау.
56. Тематикалық карталар, олардың түрлерi, олардың мазмұн элементтерiнiң
ерекшiлiктерi.
57. Атластар, олардың түрлерi, мазмұн элементтерiнiң ерекшелiктерi.
58. Картаны юасып шығаруға дайындық тəсiлi.
59. Картаны безендiру.
60. Картаны цифрлау.
Глоссарий
Географиялық координаталар – еңдiкпен
j және бойлықпен l
анықталады, жер эллипсойды бетiн анықтайды.
Географиялық карталар –
Жер бетінің жазықтықтағы шартты-белгінің
кішірейтілген бейнесі.
Басты масштаб -
картадағы эллипсоид немесе шардың бетін жер бетіне
көшуіндегі барлық элементтердің жалпы кішіреюі.
Горизонталь – күрделі қисық сызық, ондағы барлық нүктелер теңіз
деңгейінен бірдей биіктікте болады.
Графиктік мсштаб – графикті білдіреді, берілген картада өлшем алуға
болады.
Изолинии- бірғалыпты қисықтарды көрсетіпберілген құбылыста бірдей
биіктікте қосылып сызылады..
Картоведение -  картаны зерттейді, олардың элементің қасиетін,
практикада қолданады.
Картографиялық генерализация
– картада негізгі және типтік
бейнелерді картографияланатын құбылысты мінездеу.
Картографиялы
қ
 тор – меридиан мен параллельбер торы, карта мазұның
салуда қызмет етеді.
Картографиялық шартты белгілер
– Бұл картаны оқуға арналған азбука.
Шартты белгіні білмесе карта оқу қиынға түседі.
Картометрия
карта бойынша әр түрлі өлшемдерді алуға болатының

99
зерттейді..
Карта масштабы– ол картадағы сызық ұзындығының жергілікті жердің
сызық ұзындығына қатынасы.
Негізгі тор -
меридиан мен параллель торымен көрсетілген
картографиялық тор.
Картографиялық проекция –
эллипсоидтың үстінен шығады, не шардың
жазықтықта шығуы.
Карта дегеніміз физикалық беттің көрнекті жəне өлшеуге жарамды
географиялық модель.
Карта қасиеті  дегеніміз оның айқын көрінуі, өлшемділігі жəне
анықтамалығы.
План - белгілі бір масштабта сызылған жер бетінің шағын бөлігінің
сызбасы.
Картографиялық шартты белгілер - ол əліппе тəріздес. Шартты
белгілерді танымай картаны оқи алмайсын. Шартты белгілердің көмегімен
географиялық нақты мəліметтердің жалпы көрінісі беріледі.
Картографиялық тораб - барлық картаның мазмұның еңгізу үшін қызмет
ететін параллельдер мен мередиандар торы.
Экватор – Жердің айналу осін тік бұрыш жасап жəне оның дəл ортасынан
кесіп өтетін жазықтықты экватор жазықтығы дейді. Экватор жазықтығы мен
жер бетінің қиылысу сызығы экватор деп аталады.
Географиялық меридиан - Жердің айналу осі арқылы арқылы өтетін
жазықтық мередиан жазықтығы деп аталады да, ал сол жазықтықтын жер
бетімен қиылысу сызығы географиялық меридиан деп аталады.
Параллель – Экваторлық жазықтыққа параллель жазықтықтардың жер
бетімен қиылысу сызықтарын параллельдер деп атайды.
Географиялық координаталар  – жер бетіндегі кез келген нүктенің
экватор жазықтығы мен меридиан жазықтығына қатысты орнын анықтайтын
бұрыштық шама (бойлық, ендік)

Бойлық- Р нүктсі арқылы өтетін мередиан мен бастапқы меридиан
жазықтықтары арасындағы бұрыш.
Ендік- берілген Р нүкте арқылы өтетін тіктеуіш сызықпен экватор
жазықтығы арасындағы бұрыш. Эватордын оңтүстік жағы оңтүстік ендік, сол
түстік жағы солтүстік ендік болады.
Тау - үлкен немесе кіші тік еңістермен, жоғары көтеріліп жəне тау
шынының ең жоғарғы нүктесімен аяқталып пайда болады. Оның төменгі
бөлігінде табан болады – тау еңісі сызығының жергілікті жер қоршауына өту.
Тау – жоталар бекітілген горизонтальдармен бейнеленіп сыртқа қарай
бағытталған бергштрихтермен көрсетіледі.
Шұқыр – төмен түсетін тік бекітілген еңістерден пайда болады жəне
шұңқырдын ең төмен нүктесімен аяқталады. Шұңқырдың жоғарғы бөлігі
желекпен бірігіп қоршаған жергілікті жердің еңіс сызығына өтеді.Шұңқыр тау
секілді бекітілген горизонтальдармен жүргізіліп бергштрихтарды ішіне қарай
көрсетеді.

100
Жəй жота – жоғары көтерілетін екі еңістен пайда болады. Олардың
беттесу сызығы суды бөлу сызығы болып келеді. Жота төменгі бөлігінде
жергілікті жердің тік жерлеріне өтеді.
Алқап – төмен түсетін жəне беттескенде тальвег сызығын беретін екі
еңістен пайда болады.

101
МАЗМҰНЫ
1 Пəннің оқу бағдарламасы– Syllabus 3
1.1Оқытушылар туралымəліметтер: 3
1.2 Пəн туралы мəліметтер 3
1.3 Пререквизиттер 3
1.4 Постреквизиттер 3
1.5 Пəннің қысқаша мазмұны 3
1.6 Тапсырмалардың тізімі мен түрлері жəне оларды орындау кестесі 4
1.7 Əдебиеттер тізімі 5
Негізгі əдебиет 5
Қосымша əдебиет 5
1.8 Білімді бақылау жəне бағалау 5
1.9Курстыңсаясатыменпроцедурасы 8
2 Негізгі таратылатын материалдар мазмұны 8
2.1 Негізгі таратылатын материалдар мазмұны 8
2.2 Дәрістік сабақ конспектілері 8
2.3 Зертханалық жұмыс жоспары 75
2.4 Оқытушының жетекшiлiгiмен орындалатын студенттердiң өзiндiк
жұмыстары бойынша өткiзiлетiң сабақтардың жоспары (СОӨЖ 85
2.5 Оқытушының жетекшiлiгiмен орындалатын студенттердiң өзiндiк
жұмыстары бойынша өткiзiлетiң сабақтардың жоспары (СОӨЖ 89
2.6 Картография пəні бойынша өзін-өзі тексеруге арналған тест
тапсырмалары және дұрыс жауаптар кілті 91
2.7 Емтихан сұрақтарының тізбесі 97
ГЛОССАРИЙ 98

102
Жантуева Шынар Абековна
КАРТОГРАФИЯ
Пəннің оқу - əдістемелік кешені
(5В071100 – Геодезия және картография мамандығына)
Редактор
Техн. редактор
«Маркшейдерлік іс және геодезия» №___«____»____________2011 г.
кафедра мәжілісінің хаттамасы
«Таукен 
және 
металургия» институт 
мәжілісінің 
хаттамасы
№___«____»____________2011 г.
Басуға ____-____. 2011_ ж.қол қойылады. Пішімі 60х84 1/16. Кітап-
журнал қағазы.
Көлемі 6.7 ес.-б.т. Таралымы_____ дана. Тапсырыс № _
Қ.И.Сəтбаев атындағы баспа типографиясында басылған
Алматы қ., Ладыгин көшесі, 32