Қазақстан республикасы ғылым жәНЕ

Индивид (жеке адам)-тұқымқуалаушылық қасиеттердің жалпы генотипін 
тасымалдаушы, биоәлеуметтік тіршілік иесі. Адам дүниеге келгенде индивид 
болып 
туылады. 
Ол 
қоғамдық 
қатынастардың 
объектісі, 
әрі 
субъектісі. Қатынастар ықпалын сезіну мен бірге қатысушы, әрі оны терең 
бойлаушы. З.Фрейд ілімі бойынша, үнемі қоғам ішінде болып оның ықпалын 
сезінуші, әрі оған қарсы тұрушы биологиялық тұйық жан. 
Тұлға-адамның қоғамдық санасы мен мінез-құлықты, адамзаттың қоғамдық-
тарихи 
тәжірибесін 
меңгеруде 
қалыптасқан 
адамның 
әлеуметтік-
психологиялық мәні. Тұлға қоғамдық қатынасты обьектісі мен жемісі ғана 
емес, сонымен бірге іс-әрекет, қатынас, сана, өзіндік сананың белсенді 
субьектісі. Тұлға болып туылмайды, ол әлеуметтік, мәдени даму нәтижесінде 
туындайды. Тұлға мақсатқа талпынушы ғана емес, сонымен бірге өзін-өзі 
ұйымдастыратын жүйе. Оның зейіні мен іс-әрекетінің обьектісі: сыртқы орта 
мен өзінің «Мендік» сезім болады. Осыған байланысты өзін -өзі реттеу, өзін-
өзі ұстай білу, қабілеті мен қасиет көрсетеді. Тұлға болу дегеніміз-белсенді 
түрде өмірлік позицясы бар және ішкі қажеттілікке байланысты таңдау жасай 
білу, келген шешімінің зардабын бағалау және өзі қоғамның алдында жауап 
беру, үнемі өзін-өзі және өзгелерді құруға түрлі әдіс, тәсілдерді меңгеріп өз 
мінез құлқын реттеуші. 
Тұлғалық қасиеттер үш дәрежеде болады: 
РЕКЛАМА 
1. Әрбір адам ең алдымен адамзат қауымының мүшесі ретінде шыққан 
нәсілінен, ұлтынан, туысынан, туған жерінен тәуелсіз есті адамның барлық 
өкілдеріне ортақ жалпы қасиеттерді иелену. Олардың қатарына: қуану, 

қайыру, болжамдық, елді сүю, арамдық –зұлымдарға, әділетсіздіктерге, 
әділеттікке және т.б. көптеген рухани-психологиялық қасиеттер жатды. 
2. Әр адамның физикалық ерекшеліктерінен жоғары жүйке жүйесінің 
қызметінен туындайтын және тек өз басына тән психологиялық өзгешеліктер. 
Бұлар, оның мінез-құлықында, сезім көрінісінде, темперментінде, қимыл мен 
жүріс тұрысында, сөйлеу ерекшелігінде, сыртқы әсерлерге қайтаратын 
жауаптарында, басқа адамдармен қарым-қатынсында т.б. тіршілік 
әрекеттерінде байқалады. Осы қайталанбайтын ерекшеліктерінің арқасында әр 
адамның басқаларға ұқсамайтын өзіндік қырлары туады. Бұл қырларының 
негізгі физиологиялық ерекшеліктерінде жатқанмен оған әрине өмір сүру 
ортасының да қатысы бар. 
3. Адам белгілі бір елде, рухани дәстүрде белгілі дәрежеде жеткен 
материалдық және рухани мәдениет жемістерін сусындап өседі. Сол дәуірдің 
тарихи ортаның жемісі осының бәрі адамның жан-дүниесінде өзінің ізін 
қалдырады. 
Тұлғаны анықтайтындар қатарыны: нені және қалай білетіндігі, нені және 
оны қалай бағатыны, нені және оны қалай жандандырады, кіммен және қалай 
қатынас жасайтыны, оның көркемдік қажеттілігі жән оны қалай 
қанағаттандыратындығына байланысты. 
Ең негізгісі өзінің әрекетіне, шешіміне, тағдырына деген жауапкершілігіне сай 
өлшемі тұлғаны толық көрсетеді. 
Даралық — 
түрлі 
тәжірибе, 
білім, 
пікір, 
сенім, 
мінез-құлық, 
темпераменттермен көрініс береді. Даралық негізгі параметрлері: себеп, 
темперамент, қабілет, мінез. 
Эмоциялық, белсенділік темпераменттің екінші функциясы. Белсенділік пен 
өзін-өзі реттеу қабілетінің сипаттамасы. Даралықта-тұлға мен организм 
бірлікте қарастырылады.