Қазақстан республикасы қоршаған ортаны қОРҒау министрлігі

Биологиялық түрлілік ара әлем микроорганизмдер олардың морфология емес, ал атқаратын қызметіммен, табиғи сәрсенбіде көп жақтық қызметпен және игерушілікпен микроорганиздер бай ферментнтілі әлуетінің адамымен түрлі технологияларда анықталады.

Микроорганиздер қасқайт- қазіргі әдістері жасанды нәрлі сәрсенбілерде ғана аз бөлікті жердің шағынхалқының өкілі басын ашады. Электронді микроскопті пішіннің алып көпшілігі сірә нәрлі сәрсенбілерде өспейді.

Микроорганизмдер екі ғаламдық ғаламшардың үдерісінің белсенді қатысқандарларымен - көміртектің және азоттың круговорота болып табылады, өмірдің тіршілігін жерде қамсыздандырамын. Тап микроорганизмдер органика қалдықтарды дейін углекислоталар минералдайды, атмосфераның азотын органика асыра- азот құралымның пішініне аударады.

Құралым және жердің құнарының үркіншілігінде белсенетін микроорганизмы биологиялық одақтың ана бөлігіне деген қарайды.

Органика трансформация заттың ашықтығының индикаторлармен жерде, астықтының көтермелеуімен корреляция ететіндер, келесі микроорганизмдер: (Azotobacter chroococcum, Bac.megatherium, нитрифицириялық бактерия - Sporocytophaga mycoccoides, Micromonospora) қызмет ету біледі.

Жердің құнарының төмендеу деңгейінің басы - ара нәтиже бидайдың монокультурасын басқаша ара құрам микробтер ассоциациялардың болып жатады. Белгілі жоғарыда аталған микроорганизмедр саны құлайды. Мазмұн (Bac. Mesentericus) балалайды, (Clostridium Pasteuricnum) қарамастан, актиномицеттер және саңырауқұлақтардың.

Экологиялық кернеуліктің ту - жерде (ласта-ауыр металлдар, нефтепродукті, монокультура, тұздың аумақтауы) микроорганизмдер көріністің түрлілігінің тарылт- қоса беріледі.

Тың және тыңайған жер жердің игерушілігінің уақытынан бері қайталап егіндер бидайдың монокультурамен, жердің, аэрацияның жолдайтын жіті механикалы өңдеуімен, жердің органика затының минерализация, артығымның нитрификациялау ынталандырды. Арада нәтижеде қаражер және Қазақстанның каштанды жерлері 25-35% гумусы алғашқы оның мазмұнынан айырылды.

Азоттың биологиялық тіркелімі ассоциативтік және симбиотика азот тіркегіштін микроорганизмдер жүзеге асады. Ризосферадағы өсімдіктің жаймен тұратың азот тіркегіш тұрады, оның мәдениетті жердің саны ауқымданады. Еркін тұрғындар азот тіркегіштер ассоциациялар Қазақстанының солтүстігінің жерлерінде ұсын- көріністермен (Mycobacterium). Оңтүстіктің суарғыш жерлерінде азот тіркегіштер түрлі топтары: (Azotobacter, Bac.polymyxa) және др. суланған жерлерде күріштің астында айқында - азоттың тіркелімі анаэробті бактериялармен (Clostridium) жүзеге асады. Еркін азоттың симбиотика тіркелімі бактериялармен (Rhizobium) тағыөскелең және мәдениетті бұршақты өсімдіктің тамырлы саны жүзеге асады. Тамырлы бактериялар из түптердің жоңышқа, соя, донник бәсіре, козлятник нитрагин жерді тыңайтамы препаратты жасау - болашағымен.

Батыс және солтүстік-батыс елдің мекеннің өсімдіктірдің қалдықтары бар, және теңіздің аттамалы бауырымен жорғалаушыларының юрский және меловой кез, тағы да палеофлора және кайнозоя сүтазықтандылар. Солтүстік-шығыс Арал манайында динозаврлар және Азия үшін оғаш меловой кезі өсімдіктің ең ірі мекендері пейілді. Ақырлы флора және хайуанаттар дүниенің өкілдері жауапты көп сұрақтарға өсімдіктің туралы және айуанның ескі геологика заманының биологиялық түрлілігінің өзгерісінің үдерістерінде және жаңаның бұқаралық факторлады алып беру қояды - себептерде және ылғи топтың құруы.

Қазақстанда кейбір мекендері адамның нәтиже қызметіне қарай жойылды. Бөлік сырттарда айуанаттың және өсімдіктің қалдықтарымен арада сапада құрылыс материалымен тастың тұқымының игерушілігінде құртылады, жолдың құрылысының күйрейді, елдімекендердің және олай бұдан әрі.

Өсімдіктің және омырқалы хайуанаттың қалдығының негізгі мекендері палеозойя, мезозойя және кайнозоя заманның келесі:

- таудың (жерде ең ескі өсімдіктер) Шу-Іле;

- Кульденентемір (покрытосеменные мен меловая флора);

- және таға басқа. Такырсор (эоценовая субтропик флора пальмалар);

- Ержилансай, Алтын-Шокысы (төргай орманның жапыраққұлайы флора);

- Утеген (ескі карбон – ерте Пермь Азиясында ең ескі өмырқалы хайуанаттар);

- Шах-шах (динозаврлар және сырттың омырқалы айуанаттары және меловая кездің өсімдіктері);

- Аулие(ұш- юрские ящеры, крокодилы, құрт-құмырсқалар, өсімдіктер);

- приозерный (мозозавры және сырттың меловые теңіздің бауырымен жорғалаушылары) Кұсмурын;

- Каратургай, Актау (индрикотериевая хайуанаттар дүние (аса ірі носорог индрикотерий - жерде ең ірі сүтазықтаншы);

- Павлодар "пра-африканская" хайуанаттар дүние: жираф, страус, және басқалары.

Осы уақытқа Қазақстанда 225 тей негізгі мекендер флора және омыртқалы хайуанаттың жер үстіндегі хайуанаттар дүниесінің қалдықтарымен палеозойя, мезозойя және кайнозойя замандардың белгілі. Олардан бір өкілдің сүрелерімен палеозойя омыртқалы және 100 дей өсімдік, 36 жер түрғындық хайуанаттар дүниенің өкілінің қалдықтары, тағы арада 126-флора мезозоя және кайнозоя уақытынан сақталды.

Осы уақытты небәрі үш мекен күзетіледі: екі шегінде қорықтың Ақсу-Жабағылы, арада Павлодар қ. тағы да бір - табиғаттың ескерткіші. Біреудің түрғылықты жарым-жарты немесе толықтай әсер табиғи және антропогенді факторлар жойылды. Толықтай жойылғандардың арасында - дүниежүзілік мағынаның мекендері: Галкино (Успенское) юрский заманнын құрт-құмырсқаның қалдықтарымен; Кульденентемир - ортаазия аймақта бірінші мекен, омырқалы және өсімдіктердің қалдықтарымен.

Осы кезде арнаулы зерттеулерді жасау уақыты келді - Қазақстандық флора және тол- геология заманның хайуанаттар дүниені сақтаулысының күйінің анықтауын және оның күзету шараларың қабылдау.

1.3 Биокөптүрлілікке айбаттың факторларды шолуы.

Табиғи флора биокөптүрлілігінің аздыруі - олар жергілікті көріністің популяциялары толық жойылу арқасында және қысқартылу арқасында оның ареал және санның, фитоценотически белсенділіктің және репродуктивтік зейіннің басы болып жатады.

Қатал өзгерістер флораға өзінің шағылысын Қазақ ССР қызыл кітабына енгізілді, 2 бөлік. Өсімдіктер (1988г.). Оған 303 сирек және жойылатын өсімдіктің – Қазақстанның қызыл кітабына көріністері ішіне алынды.

Қазақстанның өсімдігінің қызыл кітабының жаңа редакция басылымға деген осы кезде дайындалады. Қазақстан Республикасы қарарымен 2006 жылдың №31 қазанынан 1034 "Бекітулі үкіметтің сиректің және айбат көріністің бітуі болуы өсімдіктің тізбесі" өсімдіктің 387 көрінісін көрсітіледі.

Қазақстанда көп экосистемаларда күрт өзгерістері болды, түздік және орман дала зонаның терең антропогендік трансформация нәтиже жердің күрт масштаб түрде жыртуы кездері 1954-1960 жж. жырт- богаторазнотравно-ковыльные (Stipa zalesski, Herbae plurimae stepposa) - 8,5 млн. га және разнотравно-ковыльные далаларының(Stipa zalesski, Herbae stepposa) - 13,6 млн. га от айрықша шалдыықты. Тегістіктерде аумақтың жырт- 90% жетеді, ара мелкосопочнике - до 30%. Тегістіктің аумағының(оның ауданы 52 млн. га) құрғақ далалары бас 50-60% жырт-, ал ара мелкосопочнике - бас 10-15%. Осы подзоналарда қалуы түздік телімдер (баурайдың тас және кешенді далалары) бірталай трансформаландырды. Көп мал бауғы нәтиже ретінде осы аймақтың селеудің далаларында биокөптүрліліктің маңызды шығыны кетті.

Таудың даласының өсімдігі маңызды өзгерістерді тууды, себебі жыртылмаған емес

телімдер, мал бағу және шөп шабуына ықпалына душар. Алатау Іле бииік таулы 123 ассоциаци- ясынан 50 % трансформация болып табылады.

Өсімдіктің қазіргі күйі және оның биокөптүрлілігінің аздырау ала-құла шөлдің бөлек-бөлек подзоналарында болып жатады. Солтүстіктің көбіне жусан (comm. Artemisia) шөлдерінде, нешінші жақсы өрістің алқаптарының болып табылады, ошақты (жергілікті) көп мал бығу қыстаудың жағалаунда, кенттердің қаралады және түра-бөлікті мал айдау жолдарында. Орта және оңтүстік шөлдерде (многолетнесолянковых) көп мал бағудан басқа, бұзушылықтар (айрықша бас батыс республиканың) мен техногендіктер әсер және системасіз жол аумен, өзеннің ағынының байқаумен, саксаулды шабуы. Шағылды шөлдің өсімдігі айрықша өлердей бұзылуы. Шағылды еркек-жусан (comm. Agropyron Artemisia fragile +) шөлдер көп мал бағулы жағдайда жиі біржылжықтар (Artemisia scoparia, A.leucodes, Anisantha tectorum, Ceratocarpus utriculosus) игерушіліктің және жемшөптің алғауының мезгілінің қысқартулыуна айналады,

Қатерлендір - және күй бірегей одақ (Spireanthus schrenkianus) Кара-тау және (Niedzwedzkia semiretchenskia) Шу-Іле тауларында, қорыдан аумақ тыс шек болуы - және көп мал бағу жағдайда.

Шалғынның өсімдігінің айрықша қатты өзгерістері өзеннің маңайында болды, Сырдарья, Шу, Талас. Мында толықтай азғындарылды жоғарышығымды қамыс одақтар (comm.Pragmites australis). Ұзақтықтың қысқартылуы - және аттамалы су кету тоқтат- шалғынның өсімдігінің далаға айналуы болып жатады. Трансформациялар қатары келесі кезеңдермен ұсынуы: (comm.Elytrigia + Poa pratensis repens > comm.Poa Carex stenophylla angustifolia + > comm.Festuca valesiaca).

Байланысты мен көл ағынның шектеуімен шалғынның өсімдігі барлық жерде азғындайды, қарамастан және шалғындар бітеді, өсімдіктің сияқты үлгісінің. Қазірде шалғынның түрлілігі 121 одаққа дейін қысқартылуы, ал шөлді зонаның өзенінің шөлейтілген жағаларында ксерофиттік өсімдігі 35 ценоздармер ұсынуда.

Шөлейту арада үдеріс одақтың астықтысы 10-15 ретте (15-40 до 1,5-2 ц/га) азаяды.

Грунттық судың деңгейінің басылуы Сыр-дарьи к. жағалауы кері қара саксаул біт- делінді. Шаруа өндістердін атында бекітулі қармақбаулар нәтиже түрінде шабу және көо мал бағу (ауданда 200 мыңңаң артық га) айрықша шалдыыққан. Ауданның қысқартылуы және қармақбаудың жоюының ылғи бой көп он жылдықтар бойы болып жатты, бұл биокөптүрліліктің өзгерісін шақыртты. Көбіне қайың жерлі (Betula pendula, B.pubescens) қоспалы көктеректің және талдың (Populus tremula, Salix), ұсынған орман дала зонаның қармақбаулары өзінің ареал қысқартады. Солтүстік - батыс Қазақстанда көл жағалай қармақбаулар - (дубняк, аршалы, кленовник, вязовник, және басқада ивняктер) байланысты мен гидрологигикалық режимнің бұзушылығымен азғындауы.

Шөлді зонаның қармақбаулары – сексеул (Haloxylon aphyllum, H.persicum), 10 млн. га 5 млн. га дейн қысқарды. Тугай қармақбаулар теректен (Populus diversifolia, P.pruinosa, P.talassica), арасында талдар, гребенщик, жіңішке жағалай өзендердің бітетін аршалырар, күшті антропогенді тығыздауышқа (емесретте – шоп шабу, системсыз мал бағу, бөгеннің және ирригациялар аудың құрылысы, су жағалай жердің жыртуы және т.б.) маңызды алаптар олардың душар байланысты мен шөйлетіліну азғындауы. Су басқын ауданының қысқартуы немесе су жағалайды үздікті аттамалы су басқын, грунты судың деңгейінің төмендетуі болып жатады.

Қармақбауларға орман дала және түздік зоналардың мықты жағымсыз әсерді даланың жыртуы орманның манай алаптарының кезді тың игеруі себеп болды. Көбіне жырқыш орманның өзінің шетіне дейін жүргізілді, ал кішкене ауданға жұмық орманның телімдері көпарылып болды және жыртылды. Сол бары мезотөмендер түрғынды гидрологиялық режимді және режимінің өзгетістеріне келтірді, осы зонаның ішінде қармақбаулары белгілі нысанға келдірді. Оның биологиялық түрлілігіне деген байыпты ықпалды баяғыда ауыл шаруашылық егістіктің үздіксіз гербицидтармен авиаобработка көрсетті. Басқа да, еңсеріл - көп он жылдықтар қайыңның (Betula comm.) қармақбауларында, оның өсімдіктері қоздырт - деген қарастырылған қиюлар төмен шығымтықтар орнатуы құралымына деген келтірді.

Түздік қарағайдың қармақбаулары ескі жастың жіті қиюларымен, кесек-кесек орманның тілсіз жауларының азыңқы. Ертісжағала таспаның боры радионуклидтер ұзақ әсеріне нәтиже ядролық қарудың сынақтарының ықпал Семей полигоны орманға әзірше кем душар болған танысуы. Екі жүз жылдық үшінде толықтай ормандар алаптары Төрғай аймақта, тағы да Орта Қазақстанының басқа қатар аудандарыныңда жойылды.

Таудың қармақбаулары да малдың әдеттен тыс көп бағуду тірі жоғары жабынның азушылығына және табиғи қоздыртуы жоюына келтіруі тығыздауышының астында қалған. Осы шарттарда еңсеріләуі қиюлар орнатуы толықтығының (қоюы) төмендетуі деген келтірді, ауысуға шыршалар тұқымның маңызды аумақтарында баста азырақ құнды жапырақты және бұталар. Арада негізгі сол Шығыс-Қазақстан облыстың қармақбауларына деген қарайды, қайда ұзақ жылдарды леспромхоз әрекет етті, қиюларды кесек-кесек аудандарда ормансу талаптың бұзушылығымен жасалды.

Іле Алатау үшін соңғы 100-150 жылдарда шыршаның белбеуінің төменгі шекарасы - 200 м, Жоңғар Алатау пихтасы - 100 м. шамасына көтеріліді.

Қазақстанда табиғи ландшафтер тағы көп телімі бай және алуан хайуанаттар дүниесі сақталды, соңыңда да соңғы он жылдықтарды республикадағы хайуанаттар дүниесі үшін антропогендіктер факторлары қатарының ықпалының астында, байыпты өзгерістерді келтірді.

Себепті тыңның жерінің, табиғи өсімдіктің, жердің эрозиясы ауданының қатты қысқартуы бұқаралық жыртуы, техногенндік және ауыл шаруашылық ластауы хайуанаттар дүниесі өрмекші тәрізділерлердің (Arachnoidea) жоғары және жер құрт-құмырсқаның (Insecta), құстардың (Aves), сүтпен азықтанушаларды (Mammalia) және айуанаттың сырттың топтарының өлердей шалдыықты. Республиканың солтүстіктің облыстарында шамасы 80% баста аймақтық түздік хайуанаттар дүниесі жойылды. Қалыптас жағдай арада Тянь-шань түздік белбеуінде және оның таудың жағалауларында, қайда нәтиже реттінде жердің, пестицидтар кең қолданысының игерушілігінің бүктетілді, көп мал бағу және тілсіз жаулардың сирек болуы, ал тағыда көп жерде көңыздар бітті – фитофагтер көп көріністері тағы аралардың (Apoidea) - шашушілер азулы және паразитты членистоногийлар (Arthropoda) өсімдіктің, бауырымен жорғалаушылардың (Reptilia), құстардың(Aves) және сүтпен азықтанушылары (Mammalia) біткен. Тянь-шань таужоғарында, Алатау және Жоңғар Тарбагатай көп мал бағыда, ал тағы да Таукұм шөлдерінің, Мойынкұм, Сарыесік-Атырау хайуанаттың (соның ішінде эндемиктер) Қазақстанның қызыл кітабына көп көріністері ареалы, санды қысқартты және үміткерлермен болды.

Себепті антропогенндіқ әсердің зооценоздар құрылымы: наряду мен көріністің құрамының жүдеуіне хайуанаттың ортақ санының азайтуы өзгерді салыстырмалы астам қалың эврибиоттықтар жұмсақты көріністер (нешіншінің арасында көп - зияндықтар ауылдықтың және орманның шаруашылықтардың) болды. Кесек-кесек өзгерістер хайуанаттар қоры атыраптар кесек-кесек индустриялық қалалардың кетті, әскери полигондар аумағында және пайдалы кеннің алапасының аудандарында.

Хайуанаттар қорының күйіне қатал әсерді адамның қызметінің біреудің пішіндері, көріністің жеңуіне оқтаулы шөйлету көрсетеді. Олай, су тасу артезиандық құдықтармен шөлдің ортақ ажары ауыстырады, қалың шағынкөлдер жан өзі тасылатын ұңғымалардың құралады. Мында хайуанаттар суатқа деген жиналады, қарамастан және сол жеңілдетеді және браконьерлікті күшейтеді. Хайуанаттар қоры деген үлкен ықпалды мен төсемемен жолдың, құбырлардың, электротасымалы сызықтарының және т.б. тоқулы құрылыстық жұмыстар көрсетеді. Олар шарттарды еңғізу үшін жергілікті хайуанаттар дүниесіне деген қатал әсерді көрсету біледі жатаң элементтің табиғи ландшафты жасайтын.

Хайуанаттар қоры алдың ала көрінетін өзгерісінің арттары:

- хайуанаттар дүниесі төмендеуі, арада бүтіндікте, зоологиялықтар қамбаның игерушілігінің мүмкіндіктерін арада келешекте төмендетеді.

- құрт-құмырсқаның және сырттың омыртқасыздар (Invertebrata) санының ортақ қысқарт- құнның кәсіптің хайуанатының санының маңызды азайтуына себеп, негізі олардан көбі омыпқасыздармен азықтанады.

- зооценоздардың құрылымының өзгерісі санның және көп зияндық жұмсақтау көріністің эврибиотных санының балалау сызығына, арада ауылдық, орманда, балықта және аушыда шаруашылықтарда кесек-кесек шығындарға деген келтіреді.

- зооценозов құрылымының өзгерісі ша санның және көп зияндық пластичных көріністің эврибиотных санының балалау сызығына, арада ауылдық, орманда, балықта және аушыда шаруашылықтарда кесек-кесек шығындарға деген келтіреді.

- жердің беспозвоночных айуанаттар қоры азушылығы жердің құнарының азайту және табиғи реттеуіштің үдерісінің бұзушылығына жерде жүргізеді, салдармен ненің ауыл шаруашылық алқаптың азықтылығының төмендету болып табылады.

- құрт-құмырсқаның санының азайтуы ауыл шаруашылық өнімнің ала алмай қалуын шақыртады; санның және құмырсқа - этномофагтар көріністің құрамының азайтуы құрт-құмырсқалардың – зияндық (көбіне пестицидтерге деген берік) абаттандырады және қарамастан, сияқты салдарды - ауыл шаруашылық дақылдың (күрестің химиялық ақы-пұлының қолданысының компенсаторлық балалауы ғана мезгілдіктің нәтижесін береді және сәрсенбінің ластауы деген жүргізеді) егісінің шығындарына.

Қатал өзгерістер хайуанаттар қоры өзінің шағылысын Қазақстанның қызыл кітабында тапты.

Қазақстанның (Том 1. Хайуанаттар. 1 бөлік. Омырқалықтар. Басылым 3-ші, 1996 ж.) қызыл кітабына 125 көрініс және омыртқалық хайуанаттың түрліктері, соның ішінде балықтардың - 16, жерсулылардаң - 3, бауырымен жорғалаушылардың - 10, құстардың - 56, сүтқоректісілергі - 40.

2004 жылы 04.07. Қазақстан Республикасы ҰБ № 622 Қазақстанның (Том 1. Хайуанаттар. 2 бөлік. Омыртқасыздар хайуанаттар) қызыл кітабының екі бөлігі бекітулі, қайда омырқасыздық хайуанаттың 96 көрінісі ішіне алуы, соның ішінде : дөңгелекті құрттардың - 2, ұлулардың - 6, ракообразнылардың - 1, өрмекші тәрізділерлердің - 2, құрт-құмырсқалардың - 85.

Жалпы алғанда, саналады Қазақстан Республикасы аумағында көлемі 50 мың омырқасыздар көрінісі тұрады, соңың ішінде 30 мыңңаң кем емес құрт-құмырсқаның көрінісінің, 550 бала-шағаға және 28 отрядтарға деген қарасты, ғана ылғи қоныздар 10 мыңңаң кем емес көрініс.

2006 жылы 31.10. Қазақстан Республикасы ҰБ № 1034 сиректің және ас айбат көріністің бітуі болуы хайуанаттың тізбесі: сүт азықтанушылардың - 40, құстардың - 57, бауырымен жорғалаушылардың - 10, земноводных - 3, сулы айуанаттардың - 18, дөңгелекті құрттардың - 2, ұлулардың - 6, ракообразнылардың - 1, өрмекші тәрізділерлердің - 2, құрт-құмырсқалардың – 85 қарамастан бекітулі.

Ең айбатты жағдайда сүт азықтанушы - (Mammalia) біреудің табандылар қалды – жейран (Gazella subgutturosa); таудың қойлары (Ovis ammon) (айрықша каратаулық, кызылкұмдық және алтайы түрлері) және азулы - (Carnivora), айрықша бала-шағаның өкілдерінің мысықтардың – Felidale (жота гепард - Acynonyx yubatus, каракал - Felis caracal, құмның мысығы - Felis margarita, қардың барысы - Uncia uncia, туркестандық рысь - Lynx lynx, персидтіқ кәмшат - Lutra seistanica lutra); құстардың арасында – дрофиндер (дрофа-дудак - Otis tarda, джек - Chlamydotis undulata, стрепет - Otis tetrax), азулы - (Falconiformes), айрықша кесек-кесек сұңқардың (балобан - Falco cherrug, шахин - Falco pelegrinoides, сапсан - Falco peregrinus), біреудің сужүщісілер және сужағалаулар (бұйра және қызғылт пеликаны, сары және жас ақ аққұтан, колпица, каравайка, савка, қара және қоңқай мүрын турпаны, мәрмәр чирок, кречет, және басқалар жиіншке тұмсық кроншнеп) (Pelecanus crispus, Pelecanus onocrotalus, Bubulcus ibis, Egretta garzetta, Platalea leucorodia, Plegadis falcinellus, Oxyura leucocephala, Anas angustirostris, Melanitta nigra, Melanitta fusca, Chettugia gregaria, Numenius tenuirostris); балықтардан - арал және каспий тұрғындық бассейндердің (сырдарья лжелопатонос, лысач, арал және каспий лосось, арал және Түркістан усач тікен және басқалар). (Psendoscaphirhynchus fedtschenkoi, Aspiolucius esocinus, Acipenser nudiventris, Salmo trutta caspius, Salmo trutta aralensis, Barbus brachycephalus brachycephalus, Barbus conocephalus capito); моырқасыздардың – көбелектің (Lepidoptera) және қөныздардаң (Coleoptera) экспорттың пәнінің коллекционер -любитель болып табылатын комерциялықтар көріністері.

Ескерту ретте біліу тиісті, бүл әлі барлық түрлері емес, айбатының көрініс ілінгені. Омыртқасывздықтар көрінісінің басым саны өте аласа санды екен, қарамастан және тіпті жұмық экологиялық өзгерістер биогеоценоздерде оның бітуің шақырту және өзінен соң барлық лайықты экосистемаға қатарылмайтың үркіншілігін тудырыға мүмкін.

2. ҚАЛ-ЖАҒДАЙДЫҢ АҒЫМДЫҚ ЖАҒДАЙЫ ҰЛТТЫҚ СТРАТЕГИЯ ЖӘНЕ ӘРЕКЕТТІҢ ЖОСПАРЛАРЫМЕН БИОКӨПТҮРЛІЛІКТІҢ САҚТАУ

Қазақстан республикасы 1992 жылы қол қойды және ООН конвенциясын туралы биологиялық түрлілікте 1994 жылы ратифицировать етті, ал 1998 жылы әрекеттің ұлттық жоспарының зерттемесін қоршаған ортаның (НПДООС) күзетінің тындырды, соңың ішінде биокөптүрлілік ең маңызды компонентІ болып табылады.

Ұлттық стратегия және әрекеттің жоспары сақтау және РК биологиялық түрлілігінің теңдестіру игерушілігіне туралы биологиялық түрлілік, оның тұжырымдамасының, мақсат және тапсырмалар, ООН (ПРООН) және ғаламдық экологиялық қордың (ГЭФ) дамуының бағдарламасының финанс сүйенішінде шегінде ООН халықаралық конвенция баптаулы.

Ұлттық стратегияның зерттемесі конвенцияның мақсатының жасау үшін туралы биологиялық түрлілікте 2030 жылға" дейін Қазақстан республикасының дамуының "стратегиясында негіздейді, қайда ашық басым мақсат және лайықты тапсырмалар тағайынды.

Елдің биокөптүрлілігінің компонентов шолуы оның өзгерісінің үрдісінің сарала- при антропогенном әсер және ас айбат біт- бол- көріністің және экосистем первоочередной күзетінің нысанының талғамының өлшемінде ішіне алатын.

Стратегиялық тапсырмалар - situ in сақтау басым мәселесінің контексте қарау, ex - situ, теңдестіру игерушілік және биологиялық түрліліктің компонентов жаңғырту, республикада өмір сүру алғышарттар құрулы тапсырмалар шешімі үшін бағалу.

Стратегия нормативтік-право базасының жетілдіру зарын, басқарманың және тексерістің құрылымдарын при биологиялық қамбаның және ООПТ ауының ұйымының игерушілігінде нысанаға дәлдеу.

Ұлттық стратегияның негізгі мақсаттары:

- биологиялық түрліліктің сақта- табиғи шарттарда (in - situ).

- есеп және елдің биоресурстіқ әлуетінің әлеуметтік-экономикалық сарапшылығы және оның теңдестір - игерушілігі нормативтіқ және құқықтық негізде.

- генетикалық қордың аумақтауы, генетикалық тәуелсіздіктің және елдің биологиялық қауіпсіздігінің қамсыздандыруы.

- шарттың жасау үшін сақтау генофонда сұрып ауыл шаруашылық өсімдік, ауыл шаруашылық айуанаттың санының және егін шаруашылығымның ауданының оңтайландыруының.

Стратегиялық мақсаттар конвенцияның талаптарының анықталады, бірақ оның жүзеге асуы экономикалық, заңды беретің және институциональдық өмір сүр - саяси алғышарттардан деген тәуелді болады. Табиғи сәрсенбінің тұрақсыздығының қазіргі шарттарында экологиялық саясат биоресурсов игерушілігінің аяу, үйлесімді теңдестіру режимін және шарттың жасау жойылған биокөптүрліліктің қалпына келтіру үшін көздеуге керекке.

Конвенцияның жағдайларының мен сәйкес мемлекет - жағынаң конвенцияның қоршаны пайданалу стратегиясын, беру биокөптүрліліктің күйінің сарапшылығын, басын ашу айбаттарды көріністің және экосистем тіршілігіне при антропогенном әсерде жетілдіру шақыру.

Ұлттық стратегияның тапсырмалары.

Конвенцияның талабының орындалуы үшін туралы биологиялық түрлілікте және сәйкес мен елдің төзімді дамуының стратегиялық жоспарымен ұлттық стратегия басым тапсырмалар қатарының орындалуын:

- күйдің және биологиялық түрліліктің өзгешелігінің сарапшылығы, сияқты ауыспалы бәс және адамзаттың ортақ құтының;

- басын ашу және айбаттың таратуының көріністің және экосистем тіршілігіне антропогендіқ әсерде көздейтін;

- мемлекеттің егеменді құқығының игерушілігі на өзінің қамбасының, айрықша оның бірегей нысандарын, және жауапкершілікті үшін оның сақтау;

- жергілікті халықтың дәстүрлі тәуелділікінің қағидасы от сақтау және биологиялық түрліліктің тиімді игерушілігінен, соның ішінде агробиоразнообразия, ара мақсаттар халықтың қажеттілігінің қанағатының ара, отын-құрылыстық, шикізаттарда, кәсіптерде, техникалық, рекреационных және сырттың қамбаларының тамақта, денсаулықта;

- сәрсенбінің және парниковых нәтиженің төмендету сауықтыру үйлесімді шартының басын ашу нәтиже ретінде СО2 (көміртекті эмиссиия) аумақтауының биологиялық түрліліктің сақтау;

- алу және биоресуртер күзетінің нормативтіқ-право негізінің зерттемесі, экономикалық және әлеуметтік экологиялық пайданың теңгерімінің ұйғарымі при биологиялық қамбаның емесаздыр - игерушілігінде аймақтық ұлттықта және жергіліктіде деңгейлерде;

- айбаттың азайту және биологиялық түрліліктің сақтау қамсыздандыруы;

- қызметтің үйлестігінің у биологиялық түрліліктің мәселелеріне жүйесінің жетілдір;

- экологиялық реконструкция және бұзу экосистемаларды қалпына келтіру;

- ақпарлау және жергілікті халықтың кең ағарту қамсыздандыруы, қоғамдық мемлекеттікемес ұйымдардың туралы сақтау және биологиялық түрліліктің теңдестіру игерушілігінің мәселелерінде.

Ұлттық стратегияның тапсырмаларың сақтау және биологиялық түрліліктің теңдестіру игерушілігіне дәйекті, толассыз әрекетті жеке сұрақтың шешімі үшін сұрайды. Сәйкес мен олармен болуға керекке тағайынды және әрекеттің жоспарлары нақты мерзімдермен және көлеммен жұмыстардың.

Мақсатпен қызметтің жетілдіру биокөптүрліліктің сақтау ғаламдық контексте зерттеме және пәрменді қатысу халықаралық бағдарлама және үкіметаралық келісімдерде керек.

Қазақстан республикасының биокөптүрлілігінің жоспары әрекеттің сақтау туралы биологиялық түрлілікте бас негіз конвенцияның әзірлеу, 2030 стратегиялар экологиялық мәселе және НПДООС/УР методологиялар. Стратегияның бойынша мақсатты қондырғысына биокөптүрлілікке әрекеттің жоспары: сақтау, теңдестіру игерушілік және биологиялық түрліліктің және оның қордың әлуетінің қалпына келтіру үш негізгі мақсаттың табысына деген оқтаулы. Сәйкесінше, негізгі тапсырмалары: күзеттің күшейту және мұқату биологиялық түрліліктің консервация, басқарманың жүйесінің жетілдіру оның игерушілігінің қояды, қайтпайтың бұзушылықтың таратуы және экосистемалар және in биокөптүрлілігінің қамбасының қалпына келтіру - situ.

Әрекеттің шұғыл жоспарлары биологиялық түрліліктің сақтау толық түгендеуді, күйдің мониторингін, басқарманың жетілдіру, нормативтіқ және құқықтық реттеуц, қалпына келтіру және азғындау экосистемалар және оның компоненттер ақтауын көздейді.

2030 ұлттық стратегия басымдықтың қатарын экологияға ұсынады, биокөптүрліліктің сақтау ішіне ала, соның ішінде агробиокөптүрлілікті. Әрекеттің жоспары биокөптүрліліктің сақтау қажетті адыммен стратегияның жүзеге асуына 2030 есебімен республиканың айқындау биоэкологиялық мәселелерінің болып табылады.

Биологиялық түрліліктің және оның теңдестіру үшін игерушілігінің сақтау тапсымарды шешімі үшін жасауға қажетке оның айқындау бас аймақтықта (облыста) және жергіліктіде деңгейлерде, есебімен аймақтың, жергілікті басымдықтың және биокөптүрліліктің шығынының тәуекелінің сарапшылығының табиғи және экономикалық өзгешелігінің.

Биологиялық түрліліктің теңдестіру және сақтау басым әрекеттің ұйғарымінің негізгі өлшемдері игерушілігіне.

Басым стратегиялық тапсыпмаларды сақтау және биологиялық көп түрлікгін теңдестіру игерушілігіне бас негіз сараптамалық сарапшылықтың тағайынды өлшемнің қатарының:

- сирек, хозяйственно және экологиялық мәнді құнның көрінісінің және экосистемы, биологиялық түрліліктің баяу танысу буынының түгендеуінің бітісінің зары;

- биологиялық түрліліктің биік дәрежесі, мұқату сыртқы әсерге және деградированность, қор-экономикалық елеулілік;

- әлеуетті қамбаның генофонтің байлығы мәдениетті өсімдіктің және уйіғгілі хайуанаттың (генофонтің табиғи отандары) тұқымының төзімді сұрыпының жасау үшін;

- биокөптүрліліктің сақтау құқықтық және экономикалық алғышартының жетілдіру зар болды.

Сол себептен нақты жобаның сұрыпында ішіне алу үшін әрекеттің жоспарларына басым осы өлшемдерге тағайынды стратегиялық тапсырмаларына еліккен сәйкесу.

Биокөптүрліліктің нысандарының арасында осы басымдықтарға - таспа және арал боры сәйкеседі, дала өсімдіктер және таулар сиерк орманды туғай қармақбаулар, қаражер шөйләту далалар, шөлдің сирек экосистемаңың, көлдің және көл экосистемаңың.

Әрекеттің жоспары ориентировать етілген, ең әлі барлық, ортақ экологиялық трансграничдық және ұлттық мәселенің шешіміне, ал олады түгендеудің, басқарманың және мониторингтің ұйымының бітісінің ең әлі іргелі мәселелерінің жетілдіру.

Әрекеттің жоспары сақтау және биологиялық түрліліктің теңдестіру игерушілігіне на ең жақын кезге 27 жобаны шегінде алты тараудың: түгендеу, сақтау, теңдестіру игерушіліктің, тексерістің, институциональдық негіздердің және халықаралық байланыстың қорғанының біріктіру.

Ұлттық стратегия және әрекеттің жоспары бойыша биокөптүрліліктің сақтау НПДООС-қе ең бір маңызды компоненты болып табылады, сол ұзақ мерзімді стратегияның жүзеге асуының аспабымен - 2030 "экология және табиғи қамбалар" болып табылады.

Стратегияның қабылдау - 2030 объективтіқ алғышарттарды конвенцияның жағдайының табысты орындалуы үшін туралы биологиялық түрлілікте жасайды.

Ұлттық стратегия және әрекеттің жоспары бойынша сақтау және Қазақстанның биокөптүрлілігінің теңдестіру игерушілігіне табиғи қамбаның және 1999 ж. Қазақстан Республикасыңың қоршаған ортаны қорғау министрлігімен әзірлеу және бекітулі. Алайда осы құжат республиканың үкіметінің қарамаппын ауызекі.

Ұлттық стратегия және әрекеттің жоспарында сақтау көп емес жағдайлар түрлі министрліктің және ведомствоның қызметінің шеңберіне деген қарайды, қарасты емес табиғи қамбаның және қоршаған ортаны корғау бұрынғы министрлігі, сол себептен осы құжат жағдай есеп ара секторальных жоспар баяу білдіру және Қазақстан биокөптүрлілік теңдестіру игерушілік, пікір өмір сүреді.

Қазақстан Республикасыңың қоршаған ортаны қорғау министрлігінін орталықпен басшылық жасау атқарушы органмен Қазақстан республикасы болып табылатын, салааралық үйлестікті және мемлекеттік тексерістің атқаратын қызметінің орындалуы қоршаған ортаның қоргау облысында. Министрлікте аумақтық органдар мемлекеттік мекеменің право - организациялық пішінінде - облыстар бар, Астана және Алматы қалалардың қоршаған ортаны қорғау басқарма және республиканың тексеру басқармасы.

Қазақстан Республикасыңың ауыл шаруашылық министрлігі орталық атқарушы орган Қазақстан Республикасыңда, басшылық жасау, тағыда шегінде, көзделген заңнама, салааралық үйлестік зерттеме және жүзеге асу мемлекеттік саясат ара шеңбер ауылдық, орман, балық және аушы шаруашылық, айрықша қоры- табиғи аумақ, басқарма сулы қамба, қамба өсімдік және айуан әлем республика, облыс ара ауыл шаруашылық машиностроение, ветеринария, фитосанитария, мал шаруашылығы тұқымдық, мелиорация, ирригация және дренаж, өңдеуші өнеркәсіп ара бөлік өндіріс азықтық азық-түлік болып табылу.

Сол себептен күнін бастау тәртібінде ұлттық стратегияның және әрекеттің жоспарының пысықтау сұрағы бойнша сақтау және биологиялық түрліліктің теңдестіру игерушілігіне Қазақстан Республикасы үкіметпен кейінгі бекіту тұрады.

Қазақстан үшін жылдар реформалардың дамудың орташа қысқа мерзімді басымдығының узын, жүйесі және белгілі нысанға келді. Табиғипайдалану және қоршаған ортаны қорғау дамудың басымдықтарына деген ішіне алу. Сол - "Қазақстан - 2030" стратегиялық құжаттарда бекітулі, дамудың және Қазақстан республикасының өндіргіш күшінің орналастыру "2015 жылға дейін нобайы кезге", Қазақстан республика даму "2010 жылға дейін стратегиялық жоспар", Қазақстан республика әлеуметтік-экономикалық даму бесжылдық индикативтіқ жоспар, жоспар және үкімет әрекет бағдарлама, ұлттық жоспар бойынша қоршаған ортаны қоргау, Президентің жыл сайынғы халыққа, елге жолдау.

Негізгі ұлттық құжаттың, мынадай сияқты қатары: "2010 ж. дейін Қазақстан республикасының дамуының стратегиялық жоспары", "2004-2015 жылдарға Қазақстан республикасының экологиялық қауіпсіздігінің бас тұжырымдамасы", "2007-2024 жылдарға Қазақстан республикасының өткелінің тұжырымдамасы төзімді бас дамуға " сақтау және биологиялық түрлілік төзімді игерушілік сұрақ қамашалау.

Стратегиялық жоспарлау өзінің бәсекеге қабілеттілігінің көтермелеуі үшін озық және ең ірі транснациональный компаниялар пайдаланады жеді. Күн көр - оның тәжірибесін қазіргі әлемде пайдалана, Қазақстан мемлекеттің және өзінің дамуының стратегиялық жоспарлау рөлін қуаттандыруға керекке. Ашық стратегиялық жоспармен мемлекет реализацмя зейінді өзінің арнауын жойяды.

Соңы мен стратегиялық жоспарлар тоңазыу догма деген айналуға керек, ал болу елдің әлеуметтік-экономикалық дамуының мемлекеттік реттеу майысқақ аспабымен. Сол білдіреді, 10-жылдық стратегиялық жоспарлары жүзеге асудың бөлігінде жыл сайын талдану және есебімен жима ішкі және сыртқы жиһаздың дәлдену керек.

Қазақстан республикасының дамуының "2010 жылға дейін стратегиялық жоспары " базамен үшін зерттеменің стратегиялық жоспар министрліктің және ведомстволардың, ұлттық компаниялардың, облыстардың, Астана және Алматы қалалары болып табылады.

Тараудың мақсатының "күзет қаптау сәрсенбі және табиғи қамбалар" - сапа қоршаған ортаны тұрақтандыру.

Жоспармен көзделген арада облыста қоршаған ортаны қорғау және табиғи қамбалардың жолға қойю келесі стратегиялық тапсырмалары: қысқарту сулы қамбаның тапшылығын, жоғарылату сужеқізу деңгейінің; жетілдіру қолданыстағы заңнаманы және дамыту халықаралық ынтымақтастықты; оңтайландыру жүйе табиғипайдалану және қоршаған ортаны қорғау; жоғарылату аулақтау игерушілігінің деңгейін; қамсыздандыру экологиялық ағарту.

Қазақстан республикасының экологиялық қауіпсіздігінің "2004-2015 жылдар мен тұжырымдамасы" сәйкес "2010 жылдарға дейін Қазақстан республикасының дамуының стратегиялық жоспарымен аралап шықу "Казахстан-2030" деген стратегияның басымдықтарының әзірлеу және есебімен негізгі жағдайлардың күн тәртібі 1992 жылда XXI ғасырды және ұстанымдардың Рио-де-Жанейро дегі үндеу бойнша қоршаған ортаны және даму, тағы да дүниежүзілік бас қосу тыным ша төзімді даму Йоханнесбург қ. (2002 жыл. Экологиялық қауіпсіздіктің үйлесімді деңгейінің қамсыздандыруы мен табыспен нормативтіқ көрсеткіш күй қоршаған ортаны айтылмыш тұжырымдаманың жағдайының этаптар бойынша жүзеге асуын болжайды.

Бірінші кезең (2004-2007 жылдары) - деңгей ластау қоршаған орта және әрекеттің жоспарының выработка ша оның тұрақтандыру төмендету.

Екіші кезең (2008-2010 жылдары) - көрсеткіш сапа қоршаған орта және экологиялық талаптың жетілдір- табиғипайдалануды тұрақтандыру.

Үшші кезең (2011-2015 жылдары) - сапа қоршаған орта және қолайлы деңгейдің табысы экологиялық қоғамның төзімді дамуының жақсарту.

Мемлекеттік саясаттың мақсатымен ара экологиялық қауіпсіздіктің облысында табиғи жүйенің қорғампаздығының қамсыздандыруы, қоғамның және тұлғаның құқығының өмірлік маңызды мүдделерінің, нәтиже реттінде антропогендіқ және табиғи әсерлердің туатын айбаттардан болып табылады.

Айтылмыш мақсаттың табысы үшін жолға қоюға қажетке келесі тапсырмаларды:

ахуалдың өзгерісінің және жердің озондіқ қабатының үркіншілігіне басты антропогендіқ; биокөптүрліліктің сақтау және опустынивания және жердің азушылығының алдын алу; экологиялық сорлылықтың зонасының ақтауы, полигондар қару-космостық және сынақ кешендердің; каспий теңіздің шельфін ластау ескертуі; аздыру және сулы қамбаның ластау ескертуі; тарату және тарихи ластау алдын ала, ластау әуе әсердің төмендету.

Құрулы тапсырмалардың шешімі жолмен: жетілдіру және қисындау Қазақстан Республикасы заңнамасының, экономикалық тетіктердің табиғипадалану, мемлекеттік экологиялық тексерістің және экологиялық мониторингтің жетеді; табиғипадалану және экологиялық сараптаманың ұрықсат ету жүйесінің оңтайландырулары; ғылыми-зерттеу жұмыстың дамуының арада облыста күзет қоршаған орта, экологиялық статистиканың, экологиялық білімнің, экологиялық насихаттың және жұрттың қатысуының; халықаралық ынтымақтастықтың аумақтаулары.

Қазақстанда биологиялық түрліліктің сақтау ара ара мақсаттар шараның жүзеге асуы боыйша сарапшылық күй және биокөптүрліліктің нысанының түгендеуінің, айрықша қоры- табиғи аумақтың ауының аумақтауына және сирек көріністің табиғи популяциялар сақтау мен көмек ол жасанды жаңғырту және қалпына келтіру бас бұзу аумақ есебімен қазіргі табиғи және антропогенных үдеріс керек, ел айрықша қоры - табиғи аумақ ішіне алу ЮНЕСКО " Адам және биосфердіқ аумақтар" дүниежүзілік табиғи және мәдениетті мұра тізбе.

Қазақстанның мәдениетті және экологиялық, рекреациондықе, эстетикалық, барлық 4,2% республиканың аумағынан қарызға алатын барлық қармақбауының айрықша ғылыми мағынасын, тағы да оның ғаламдық рөлін сияқты биологиялық түрліліктің табиғи резерватарды, қабылдау тиіс шұғыл шаралары бойнша оның аударма айрықша қоры - табиғи аумақ жүйе ескеру.

Соңғы уақытты шынайы сыртқы айбатты Қазақстан үшін жаядай тара - кіргізу арада әлемде генетикалық өзгерту бойдың және азық-түліктердің ұсынады. Кең қарамастан, Картахен протоколына қол қойю үшін ашық хаттама бойынша конвенцияның биоқаупсіздіктін биокөптүрлілікке тартылыуы қаупін ескерек болды.

Осы тұжырымдаманың көрсетілген жағдайының жүзеге асуы күзетті нысан қоршаған орта, мазмұнды ол бас тиянақтың тағайынды деңгейінде, саморегуляцияға деген зейіндерді және тірі және өлі табиғаттың пішінінің көптүрліні сақтау, соның ішінде, бас жік біту болу тірі бой генофонды қамсыздандыру қоятын.

Қазақстан республикасының Президенттің жарлығымен 2007 - 2024 жылдарға Қазақстан республикасының өткелінің тұжырымдамасы төзімді дамуға мақұлда - Тұжырымдама бір елдің дамуының ұзақ мерзімді стратегиясының жүзеге асуының маңызды аспаптарынан 2030 жылға дейін және тапсырмаларды кіре беріс елу ең бәсекеге қабілетті елдің санына әлем болып табылады.

Тұжырымдама экологиялық тиянақтың әріпсанының аумақтауын бас 2012 жылға 10 %, 2018 жылға 15 %, 2024 жылға 25 % көздейді.

Осы тапсырмалар жүзеге асуы бас негіздеу: Қазақстанның аймағының төзімді дамуының бағдарламасының жүзеге асуының экосистемного трансрегионального ұстанымының енгізуінде болады; төзімді дамудың мақсатты өлшемінің қағидасында барлық кесек-кесек индустриялық және энергетикалық нысандар үшін мерзімнің және өткелдің тетігінің ұйғарымімен ең ең жақсы қолжетімді технологияларға; опустыниванием күреске; экологиялық жүйенің сақтау, ландшафтар және және биологиялық түрліліктің; қарамастан және тағыда басқа.

Қазірде мемлекеттік бағдарламалар ара шеңбер биологиялық түрліліктің жүзеге асыру, мынадай, сияқты: "2004-2006 жылдарға деген қармақбаулар Қазақстан" бағдарлама, "2004-2006 жылдарға Қазақстан Республикасыңда балық шаруашылық даму " деген бағдарлама; " 2005-2007 жылдарға Қазақстан Республикасыңда Қоршаған ортаны қоршау " деген бағдарлама; "2005-2007 жылдарға сақтау және қалпына келтіру сирек және біту көрініс тағы копытных айуанат және ақбөкендер" деген бағдарлама

"2007 - 2009 жылдарға Қазақстан Республикасыңда Бағдарлама - үкіметтер бағдарламаның басым бағыттары бас негіз президенттің жолдауларының белгілі нысанға " келтіру.

"2007 - 2009 жылдарға бағдарлама Қазақстан Республикасында үкіметтер бағдарламаның басым бағыттары төзімді " дамуға 2007 - 2024 жылдарға Қазақстанның бас негіз (Қазақстанның кіре берісінің стратегиясы әлемнің елу ең бәсекеге қабілетті елінің санына) және Қазақстан Республикасының өткелінің тұжырымдамасының Президентің халқының еліне жолдау белгілі нысанға келтіру.

Үкіметтің қызметінің стратегиялық мақсатымен орташа кезде елдің бәсекеге қабілеттілігінің көтермелеуі бас негіз төзімді дамудың ұстанымдарының болып табылады.

Бағдарламаның тапсырмалары: енгізудің тиімді тетігінің жасау төзімді дамудың ұстанымының елінің әлеуметтік-экономикалық дамуының жоспарлау кіреді; шарттың жасау табиғи қамбаның төзімді және тиімді игерушілігі үшін, соның ішінде сулы, балықтардың орманның қамбасының, өсімдік және айуан әлемнің, айрықша қоры - табиғи аумақтардың; эмиссиясың төмендету.

2009 жылға Қазақстан Республикасында арада нәтижеде мұңсыз халқының рұқсат алуының аумақтауы нарықты ауызсуға бас 15 % төмен емес болу.

Қазақстан республикасының мемлекеттік табиғи-өсиеттің қорының аумағы ауқымданады 1 232,6 мың га төмен емес болу.

Жұмыстың жыл сайынғы көлемі бойнша қармақбаудың жаңғырту және орман көбейту жұмыстары 45 мың га жетеді.

Атмосфераға эмиссиялар ВВП бірлігіне деген 20 %, сулы нысандарға - 12 %, орналастыру аулақта- 14 % төмендетіледі.

Қайраттың альтернативті және қоздырту бастауының игерушілігінің сыбағасы балалайды.

Экологиялық тиянақтың әріпсаны 68 ұпай жетеді.

Салыстырмалы көрсеткіш сәйкестікке деген сертифицированных ISO қалыбының: 14001 компаниялар 1 на 10 миллиондаған ВВП долларыныңа жетеді.

Атмосфераның ластау ортаның әріпсаны кесек-кесек қалаларда - 21 %, арада қоршаған ортада, орналастыратын токсикалық аулақтау көлемі - 8 % төмендетіледі төмендетіледі.

Экологиялық жағдай жақсарады және шарттар "тарихи" экологиялық мәселенің шешімі үшін белгілі нысанға келеді.

Бағдарлама " 2008 - 2010 жылдарға Қазақстан Республикасы қоршаған ортаны қорғау әзірлеуіне сәйкес мен Қазақстан Республикасы Президенттің жарлығымен тұжырымдамамен экологиялық қауіпсіздік 2003 жылдың № 3 желтоқсанынан 1241 мақұлдаған Қазақстан республикасы 2004 - 2015 жылдарға.

Қазақстанда өмір сүру экологиялық жағдайының саралау жасау бағдарламада және шаралар бойынша оның жақсартуының әзірлеу.

Бағдарлама мен сәйкес өткелдің негізгі басымдықтарымен орындалу, ара нешіншінің арасында төзімді дамуға деген елдер: ескерту және экологиялық айбаттың азайту халықтың денсаулығының болатын, шөйлетумен күрес, биологиялық түрліліктің сақтау, эмиссий төмендету, соның ішінде парниковый газ және озоноразрушающих зат; ауызсуға, трансграничныйлық экологиялық мәселенің шешімі, радиациялық қауіпсіздік рұқсат алу нарықты; басқарма аулақтау.

Осы уақытты ең өткір экологиялық мәселелермен Қазақстанда орынша мәселелер тоқулы мен ахуалдың және озонового қабаттың өзгерісімен, биокөптүрліліктің қысқарту, шөйлетумен, сулы қамбаның, ауаның ластау, өндірістің және потребления аулақтау жинақтау қалады.

Биокөптүрліліктің сақтау мәселелері республикада орынша көкейкесті қалады. Сирек эндемичный және реликтовыйлар көріністердің арасында, күзетті сұраймын, өсімдіктің 400 артық көрінісі және омырқалы хайуанаттың 300 көрінісі саныңда, нешінші находитс маңызды бөлігі, олардың маңызды бөлігі бас жік біту болады.

188, 9 млн. га азып-тозуда шеткі дәрежеге елдерге мал жайылымыларға байқалып жатыр 26,6 млн. Га. аудандарға қысқартуда айқындалған. Ең көп азып-тозулар, зәрлі өсімдіктермен бітеліп қалуға, берекеті кетуге, ауылшаруашылық уық тармақтарға жабысып тұратын мал жайылымылар және пішен шабулар тап болды. Суармалы жерлердің тұздалуы сонымен бірге ағынсыз хауыздарда сортаңды шөлдер аудандардың өсуі шақырып жатыр және олардың екінші тұздалуы. Тұздаған топырақтардың Еншісі құрайды 31, барлық суармалы шабындықтар 31,3% аудандар. Республика бүтін бойынша жерлерге сапаға нашарлауға орнықты тенденция атап өтіп жатыр : өсімдіктерлер, биологиялық өнімділіктер гумустың, биогендік элементтердің, түрлі құрамдың мазмұндары төмендетуі.

Мәселелер кешенді шешім бойынша бағдарламаларға іске асыруда нәтижеде Аралжағала 2004 – 2006 жылдарды Арал теңіздер солтүстік бөліктер деңгей Балтық жүйе бойынша белгінің 41, 4 метрге деің жетті, уақыт қалай болғанын онда жобаға іске асыруға бастауыға дейін 39 метрлердің құрады. Суда айнада бұл ауданда 2606 ден 31566 кв.км дейін үлкейді, сулар көлем – 17, 7 дейін 25, 2 текше.км, ал сулар минерализацияы литрге 12 граммдарға 23 дейін азайиды. Төменде Сырдария өзендер өткізу қабілеттілігі үлкейді Казалинск және Қызылорда гидротораптарды.

Бүтін, қолданылған шараларда қарамай өңірде Аралжағалайы экологиялық жағдай жеткілікті күрделі қалып жатыр, не тұрғын халықтарға денсаулыққа шағылысып жатыр. 2006 жылы 26 қырқүйектен Қазақстан Республикасының Үкіметтер қаулымен мәселелер кешенді шешім бойынша Бағдарлама Аралжағалайы 2007–2009 жылдарга бекіткен мәселелерден ары қарай шешімнен мақсатпен.

Қазақстан Республикасыға төңіректегі орталарға «2005-2007 жылдарға Қорғау Бағдарламаларға шеңберлерде істелінген» зерттеулер куәландырып жатыр, Қазақстанның мұнайлы-газды туған жерілердің ағымға 100-жылдық игерулер мұнай шығарулар кәсіпорындары Аралжағалайы аудандардың қатардың экологиялық жағдайды едәуір нашарлатты. Жиекке, және танкерный флотқа топырақтар, көп мұнай қоймалар және ұңғымақтар ластану Каспий теңіздерге суға токсикантер түсулер негізгі көздермен келіп жатыр.

Мұнай шығаруларға аумақтарда ең уайымсыздық тұрғын халықтар денсаулықтары күйі шақырып жатыр, төрті ұрпақ мұнай өнімілерге атмосфераларға, топыраққа және су қорларға белсенді ластануларға аймақта үнемі дәурен сүретін. Мұнай ластанулармен кәсіби аурулар қатар байланыс туралы зерттеулер болып жатыр, мысалы, қанның және қан жасаушы органдардың ауру-сырқаулары 2–4 реттің жоғары, республикалық). Атап өтіп жатыр сонымен бірге ихтиофауналарға тіршілік әрекетіде маңызды өзгерістер Солтүстік Каспий, не бір олжадан көлемдерден 3 есе төмендетуден себептерден шоқыр келіп жатыр

Барлық бұл айғақтар Қазақстанға Прикаспийского өңірге экологиялық мәселелерге мемлекеттік органдардың қадала ықыластар талап етіп жатыр. 2003 жылы 4 қарашадан) Каспий теңіз теңіздегі орта қорғау бойынша Қапталды Конвенциядан 2005 жылы 13 желтоқсаннан Қазақстан Республикасыдан Заңмен сәйкестікте Қазақстанға бекітуде шарттарда және 2006 жылы 12 тамызында күшке оның кірумен, Каспий теңіздерімізге төңіректегі орталарымызға күйлерімізге тұрақтануымызда және жақсартуымызда біздің елдеріміз жауапкершілік маңызды өсіп жатыр.

Төңіректегі орталарға қорғауларға облыста республикалар заңдары өзгертілулері процессі созылып жатыр. 2007 жылы 9 қаңтарында қабылданған Қазақстан Республикасының экологиялық кодексі, төңіректегі орталарға қорғауларға жүйеге Қазақстанда қабылданған маңызды өзгерістерге кіргізіп жатыр. Мөлшерлеулерге әкімдік-командалық тұрғыларға, бұрынғы жүйеге ауысымға, айыптық санкциялардың басымдылыққа табиғи қорлар қолдануы және қорғау бойынша шаруашылық қызметтер реттеулер қуатты фактормен болатын тиімді экономикалық жағдаят тетіктер келуге тиісті, экологиялық құқық бұзушылықтардың профилактикасы, жаңа технологиялардың енгізулер ынталандыруы. Экологиялық кодекс әлеуметтік - экономикалық жағдаят есептердің баланс жасаған шешімі қамтамасыз ететін төңіректегі орталарға қорғауларға облыста мемлекеттік саясаттар заңға сүйенген негіздер анықтап жатыр, елдер экологиялық қауіпсіздіктері төңіректегі орталар, биологиялық әр түрліліктер және қамтамасыз етулер сақтау және қалпына келтіру.

Сақтау мәселелер шешім бойынша ғылыми зерттеулерге шеңберлерде оның орнықты дамыту жолдар анықтау үшін Щучинско-Боровской курорт аймақтарға аумақта кешенді экологиялық зерттеулер орындалуларды биоразнообразия жоспарланып жатыр ; «Қаз ұшыуы» баруға табиғаттарға палеонтологиялық ескерткішке объектке мысалда орнықты дамытуларға мақсаттарда табиғат ескерткіштер қорғау үлгі әзірлеу бойынша зерттеулер өткізу керек.

Биологиялық әр түрліліктер сақтаулар

Қазақстан Республикасыда мақсатпен артында биологиялық әр түрлілік туралы Конвенциялар іске асырулары нәтижелердің жалпылауы жоспарланып жатыр 1992 – 2009 жылдары республика қағылез мұра сақтау бойынша қызметтер нәтижеліліктері бағаны орындалуларды мүмкіндік беретін, биологиялық қорларға сақтауларға және тиімді қолдануыларға облыста халықаралық істестіктер стратегияны жасау керек.

Жоғалулардың қауіптің астына Батыс Қазақстан қағылез мұра сақтау бойынша шаралардың кешені игерілген болады болған Батыс Қазақстанға флораларға және фауналарға сирек, эндемикалық, қалдық түрлерге қазіргі күйлерге бағаларға негізде.

Жоспалауда сонымен бірге алма жыныстар орман пайдалы түрлер генофонд сақтау үшін жылдамдатған көбейтулар, сауығудың, ұзақ таратудың және реинтродукциялар жабайы алма ағаштардың биотехнологиялық әдістердің әзірлеу.

Солтүстік Қазақстанда биокөптүрлік экологиялық бағалау.

Істелінген және оның сақтау бойынша шаралар игерілген болады.

2007 жылда бастаған Баянаулдың мемлекеттік ұлттық табиғи буланғыш қарағай күйіктерге орында өсімдіктер пироген ауысымдар зерттеу бойынша зерттеулерге жалғастыруы болады; көрініс зерттеулер Баянаул мемлекеттік ұлттық табиғи буланғыш (баға орнықты дамыту қамтамасыз ету бойынша қазіргі геоэкологического күйлер, тиімді қолдануы және қорғау), және зерттеулер Баянаул мемлекеттік ұлттық табиғи буланғыш.

Бағдарламалар іске асыруы төңіректегі ортада сапада басқаруда тетіктерде жан-жақты зерттеу және ресми түрде мақұлдау өндірісте болжахатын өсуде мүмкіндік береді, оның азып-тозулар екпіндер баяулату керек, жеке өте қауіпті процесстер және тенденциялар тұрақтандыру керек. Экологиялық жүктемелерге төмендетулерге облыста экологиялық инфрақұрылымдарға ортаға және дамытуларға төңіректегі 2010 жылға орнықты дамытуға өткелге нысаналы көрсеткіштерге жоспарлы табысқа мұңсыз болады.

Сарапшылармен өткізілген Халықаралық Конвенциялар орындау үшін Қазақстанның ұлттық потенциалдың (ПРРОН/ГЭФ жоба талдау «Баға барлығын үш деңгейлерінде көрсетілетін Қазақстанда КБР іске асыру бойынша тосқауылдардың 4 негізгі топтардың бар болу») көрсетті: жүйелік, институциональдық және жеке.

1. Биокөптүрліктермен басқарулар жүйелері кемеліне жетпегені.

Жүйелік деңгейге заңда кемшіліктердің бар болумен анықталып жатыр, заңда және лайықсыз оның орындауда келеңсіз өзгерістермен.

Кемшіліктер заңда. Жүйелік деңгейде қорғау және қолдануы бойынша салаларға қатарда биокөптүрліктері дүрысталмайтын емес себептер анықталып жатыр, сонымен қатар, өсімдік әлемне және балық қорларда.

Заңдар лайықсыз оны орындау. Қорғауға, зерттеуге және биокөптүрліктермен қолдануыға процесстерге ортақ келеңсіз ықпал болып жатыр.

Институциональный деңгейге: Ұлттық әсерлердің стратегияның және БК (НСПДБР) жоспардың бекіткен жоқтылығы бойынша. Сақтауға, қалпына келтіруге, зерттеуге және тиімді биокөптүрліктермен қолдануыға облыста неразработанности мемлекеттік саясатқа жетектеп жатыр. Салдарды сияқты – агробиоркөптүрліктерді және жабайы табиғаттан қолдануымен және қорғаумен сабақтас процесстерге мемлекеттік ықпалдар әлсірету.

Мемлекеттік органдармен арасында өкілеттіктердің айқын ажыратулары жоқтық әр түрлі мекемелерден табиғмпайдаланушылар ұйғарымдардан орындаумен сабақтас жағдайларға қатарда патті жағдайларға жасауға алып келіп жатыр.

Биокөпшіліктері барлаудың кадастр және жүйе жоқылығы. Өзі артында мемлекеттік деңгейде шешімдер қабылдану үшін мәліметтер жоқтығы ілестіріп жатыр. Қабықтар емес жасаған бағдарламалар өзініз өзіне бойынша нәтижелі адыммен бола алмайды, биоркөптүрліктерді барлаудан жүйеден ақпараттық толтырылусыз, жұмыстан шағармалықтары.

Қорғау және биоркөптүрліктерді қолдануы бойынша мамандандырған органдарға қажетті деңгейде жоқтығы. Мемлекеттік органдардың әлсіз ықпалы, жауапты Үкіметпен қолданылған шешімдерге биокөптүрлік сақтаудың артына, сонымен қатар, балық шаруашылықтарға және ЕҚТА басқаруларға салада. Органдардың мәртебенің Жоғарылатуы, жауапты осы облыстардың артына, үкімет деңгейде осы салалар бойынша мүдделер мүмкіндік берер көп зор лоббировать етіледі.

Жеке деңгейде:

Басқару және ғылыми кадрлардың әзірлеулер төмен деңгейі. Мемлекеттік деңгейде экологиялық мағыналы шешімдерге қабылдануға аласа сапалы деңгейге түпкі қорытындына алып келіп жатыр.

Орындалмауна жеке лауазымды беттердің КБР іске асыру бойынша қызметтік міндеттер. Нақты жағдайларда шешімдерге қабылдануға ықпал болып жатыр. Табиғипайданалушылар және тараптармен орындаушыларға мемлекеттік органдарға сенімге қалдырып келіп жатыр.

2. Биокөптүрліктер конвецияның (БКТ) асыруда кәсіпкерліктің қызықпаушылығы. Жүйелік деңгейде біреу тосқауыл адырайып жатыр : тарту бойынша заңда кемшіліктер дербес биологиялық әр түрлілікке орнын толтыруға және қорғауға процесске капитала. Қорғауға, орнын толтыруға және Биокөптүрліктерді қалпына келтіруге бағыттахатын қаржы құралдарға түбегейлі кішірейтуғе қалып келіп жатыр. Мәселелер биік салық жиындар, маңызды тиісті емес маңыздылықтар, осы салада дамыту қызметтен кәсіпкерлік-құрылымдар итеріп жатыр. Жабайы түрлер өсіру бойынша тек қана біреу дербес питомник осы уақытқа болып жатыр. Өкілеттіктерге айқын шектеулерге (жоқтыққа бірінші топтарға ұқсас екінші мәселелер мемлекеторгандармен тосқауылға институциональный деңгейде) арасында.

Жеке деңгейде :

Шенеуліктердің ортасында коррупция болуы. Мемлекетке сенім жоюға жетектеп жүнетін жалпыұлттық мәселе, және осы салаға ғана емес. Биологиялық әр түрлілікке қорғауға, қалпына келтіруге және қолдануыға іске асыруға процесстерге тоқтатуға қалып келіп жатыр.

3. Биологиялық әр түрліліктерге сақтауларға, қалпына келтірулерге және қолдануыларға процесстерде азаматтық қоғамдар әлсіз қатысу. Жүйелік деңгейде БКТ іске асыруда қатысуларға процессте азаматтық қоғамдар потенциал маңызды шектейтін екі негізгі тосқауыл адырайып жатыр : биотүрлілік мәселелер туралы қоғамдар әлсіз дерек беруі. Мемлекторгандарымен мәліметтер берілмеуі. Тұрғын халықтарға экологиялық нигилизмге жетектеп жатыр, мемлекторгандарымен озімізді сияқты жұмыстар тиімділігі төмендетіп жатыр, солай қоғамдық біріктірулерді.

Институциональдық деңгейде: биокөптүрлетерді сақтау бойынша мемлекеттер және азаматтық қоғамдар органның жоқтығы, басқаратын күштің. Қазіргі жағдай әсерлерге басымдылықтарда, бытыраңқылықта айырмашылықтарға алып келіп жатыр және сақтау және биокөптүрлетерді қолдануы бойынша мемлекетпен және қоғамдық біріктірулермен арасында құралдардың шашыратуға. Биокөптүрлетерді сақтауларға салада жұмыс істейтін ортаның ішінде әлсіз өзара әрекеттесу ҮЕҰ. Қоғамдық біріктірулердің ортасында консолидациялар жоқтығы онымен Қазақстанда БКТ іске асыруда процесстерге көп белсенді ықпал ету мүмкіндік бермейді.

4. Халықаралық істестіктер мәселелер.

Орта-Азиялық өңірге шеңберлерде жоғарлай халықаралық істестіктер жүйелік деңгейге. Қазақстанға осы жағдайда келіп жатыр тек қана технологиялардың және идеялардың донормен, өзара тиімді процесспен келмейді және ғылыми - техникалық және зерттеуші айырбас әлсіретіп жатыр. Сол бірге ірі технологиялық мемлекет-көршілермен жеткіліксіз дамыған өзара қатынастары – КНР және Ресейлік Федерациямен.

3. САЛАЛЫҚ ЖӘНЕ САЛААРАЛЫҚ ДЕҢГЕЙЛЕРДЕ БИОТҮРЛІЛІК ТАҚЫРЫБЫН ЕСЕПКЕ АЛУ ЖӘНЕ ЕНГІЗУ. Қазақстан Конвенциялар тарабы биологиялық әр түрлілік сақтау және баланыс жасаған қолдануы бойынша өз міндеттемелер ұлттық және салалық бағдарламалардың, және халықаралық конвенциялардың және келісімдердің, табысты орындау үшін тар өзара әрекеттесу БКТ ООН ескерген сияқты. 2006 - 2008 жж Қазақстан ұлттық үнемдеулерге экологиялық орнықтылықта қамтамасыз етуге бағыттаған мемлекеттік құжаттардың қатарын қабылдайды, мемлекеттің, кәсіпкерліктің жаңа эколого-баланс жасаған саясаттары әзірлеуді және НПО, межсекторальных партнерских қатынастардың қуысы : орнықты дамытуға КР өткелге Тұжырымдамаға, ерекше қорғалатын табиғи аумақтарға 2024 ж.дейін КР «Туралы КР Экологиялық кодекс, Заң» және басқа. Табиғи орталар ластанулар деңгейдің халықаралық экологиялық конвенцияға, содействующие төмендетуге бекітған және биокөртүрліктерді сақтауға. Қорғауларға салада мемлекеттік саясат әзірлеу және іске асыру сұрақтар бойынша басқаруды, салалығы үйлестіруді КР аумақта табиғатты пайдаланумен орталар және басқарулар төңіректегі орындайтын орталық атқарушы органмен КР ҚОҚМ келіп жатыр. 1.08.2003 жылдан КР ҰБ № 777 төңіректегі орталарға қорғауларға облыста министрліктердің және мекемелердің қызметтері мекеме аралық үйлестірулері күшейтулар Мақсаттарға төңіректегі орта сапа тұрақтану бойынша Мекеме аралық комиссия жасаған (бұдан әрі – Комиссия) және оның жағдай бекітған. Комиссия РК Үкіметте консультациялық-кеңесші органмен келіп жатыр. Оның құрамға жетекшілер кірді АШМ, ҚОҚМ, су қорлар бойынша орман және аңшы шаруашылықтың және Комитеттің энергетиканың және минералды қорлардың, АШМ Комитеттің Министрліктері, өте жағдайлар бойынша Денсаулық сақтаулар, Министрлік Министрліктер өкілдері, жер қорлар басқару КР бойынша Агенттік, және санақ бойынша Қазақстан Республикасының Агенттігі. Комиссиялар жұмыс органмен ҚОҚМ КР келіп жатыр.

3. 2007–2009 жылдарға Қазақстан Республикасы Үкімет Қазақстан және Бағдарлама халық мемлекет Басы жыл сайын 2005–2007 жылдарына жолдаулар іске асыру бойынша (шаралар) негізгі бағыттар. 2004-2015 жылдарға КР жалпыұлттық жоспар орындау жүріс туралы мәлімет экологиялық қауіпсіздіктер Тұжырымдамалар орындаулары. КР Жоспар шаралардың мақсаттарға және оның іске асыру бойынша. Заңның жобасы игерілген. «Биологиялық түрлілік туралы Конвенцияға» биоқаупсыздық бойынша Картахеннің хаттама бекіту». Картахеннің хаттама барлығын қағылез өзгерткен организмдеріне шекарааралық орын ауыстыруға, транзитке, өңдеуге және қолдануыға қолданылып жатыр, келеңсіз әсер қабілетті биокөптүрлікті көрсету. Мемлекет Басы Қазақстан Республикасының Заңыңа қол қойды (2008 ж. 17. 07. № 43-IV) Картахеннің хаттама биокөптүрліктері бойынша бекіту туралы. Әр түрлілік туралы Конвенциядан біреу ең маңызды компоненттерден сияқты, биологиялық қауіпсіздік Қазақстанды мақұлдайды. Бұл байланыста биологиялық қауіпсіздік бойынша Картахеннін хаттама оң бағаланып жатыр. Биотехнологиялар дамытуы өндірістік-технологиялық, экологиялық және әлеуметтік ең жақын перспективаға, түсене отырып - экономикалық жағдалар мәселелердің қатар шешу мүмкіндік беріп жатыр, солай және Үкіметпен бекітған стратегиялық жоспарда Қазақстан қойлар жоғары өнімді жыныстар тектік қорлар сақтау биотехнологиялар (Әзірлеу және әбден жетілдіру биотехнология бойынша мемлекеттік бағдарламалардың қатар орындалып жатыр гермоплазм және крио-банк олардың жасауы; түрлердің жергілікті популяциялардың ex situ коллекциялардың биологиялық әр түрліліктер Баға - бидайдың, сұлының, саңырауқұлақ Triticeae Dum арпаның ағайындардың. Қазақстанды; әдістерге негізде биік фотосинтетиялық белсенділікпен және өнімділікпен бидайдың трансгендіқ өсімдіктердің жасаулар биотехнологиялары әзірлеуі инженерия тектік; және басқалар). Биотехнологиялық тұрғылардан (қатерлі егін шаруашылықтан) оның көп кенет қарама-қарсы экологиялық аймақтармен Қазақстан ауылшаруашылық шаруашылық үшін сұрыптау процессте барлық көп маңызды рөл ойнайды. Атап өткенде бұл тұр, не қазіргі биотехнологияларда дамытуда жалпы жоғарлау деңгейге қарамай бұл пайдадан алуатын, саясаттар негіз бойынша биологиялық қауіпсіздік барабар қорғауларға жасауға ықтимал келеңсіз әсерлерден тұрғын халықтар орталар және денсаулықтары, және қазіргі биотехнологиялардан қауіпсіз қолдануыдан кепілдіктен төңіректегі бағыттаған шаралар кешен ҚР қабылдану келіп жатыр.