Тақырып Мектепке дейінгі педагогиканың пәні мен міндеттер. Педагогикалық зерттеудің әдістемесі және әдістер жүйесі

1 Тақырып Мектепке дейінгі педагогиканың пәні мен міндеттер. Педагогикалық зерттеудің әдістемесі және әдістер жүйесі.

1.Саяси психологияның ғылым ретінде қалыптасуы

2.Саяси психология принциптері

Сұрақтар бойынша қысқаша мәлімет

Саяси психологияның тарихы көп еңбектерде жазылмаған. Саяси песихологиялық білімдер қазіргі таңда Е.Б.Шестополдың “Политическая психология” (Учебник для вузов) еңбегінде бұл ғылымның эволюциялық тарихын зерттеген.

Саяси психология ғылымының қалыптасуы мен дамуының негізгі этаптары:

1. Өткен уақыттардағы ұлы ойшылдардың психологиялық мұрасы ретіндегі- саяси психология. (Конфуций, Лаоцзы, Платон, Аристотель, Сенека, Руссо, Тоббс, Гегель т.б.).

2. Саяси психология ғылымының қалшыптасуы. ХІХ ғ аяғымен ХХ ғасырдың басындағы ұлы психологтардың арнайы зерттеулері: халықтармен нәсідерді, ұлттық мінезді және менталитеттердің зерттеулері, (Г. Лебон, Г. Тард, С. Сиген, Н. Михайловский, В. Вундт, Л. Леви-Брюль, Л. Февр, М. Блон)

3.Саясаттағы және тұлғаның психөологиясын зерттеулері; (В.Вундт, К.Левин, А. Маслоу, Г. Айзенк )

Саясаттағы психоанализ (З.Фрейд, А.Адлер,Э.Фройм,Г.Адорно)

4. Саясаттағы биховиористік зерттеушілер. (Г.Лоссвели, Дж. Уотсон, В. Скиннер).

5. Ресейлік саяси- психологиялық зерттеулер (В. Вехтерев, П. Коволевский, Г. Чулков, А. Эткинд).

Саяси психология

1. саяси психология ғылымының және дара ғылыми ілімге айналуы.

- ХХғ 60ж -70ж басындағы батыс елдері зерттеушілерінің саяси психология туралы зерттеулері.

- ХХғ 70ж-80ж ортасындағы саяси-психологиялық ғылымды фундаментальды және жүйелі зерттеулері.

2. Саяси психология- интегралды ғылым ретінде.

- ХХғ 80ж саяси психология ғылымының жеке дара ғылым ретінде халықаралық психологтардың қалыптасуы.

- Отандық саяси психологияның қалыптасуы.

- Қазіргі таңдағы саяси психологиядағы мектептер және бағыттарының қалыптасу тарихынан.

3. Саяси психологияның негізі қалануына көптеген ой-пікірлер, ғылыми көзқарастар, гуманитарлық және әлеуметтік ғылымдардан тұжырымдамалар қалыптасуға көмектесті. Комунистік идеялардың негізін салушы К.Маркс өзінің “комунистік партияның маниересті” құжатында саяси биліктегі жеке тұлғаның рөлі туралы анық және дәл зерттеулер мен пікірлер көрсеткен.

Француз зқерттеушісі Г. Лебон (1841-1931) өзінің “Халықтар мен көпшіліктің психологиясы” (1899) атты кітабында ол көпшілік халықты иррационалды жоюшы күш ретінде қарастырған.

Әдебиет [1,2.]

Мультимедиялық сүйемелдеу

1) ABBYY Fine Reader;

2) Microsoft Offise;

3) AVAST Free Antivvirus;

1. Саяси психология пәні және зерттеу обьектісі.

2. Саяси психологияның басқа ғылымдармен байланысы

Сұрақтар бойынша қысқаша мәлімет

1. Ғылымдар жүйесінде пән және ғылым атану үшін ғылыми критерилеріне жауап беру қажет.

2. Ғылымның пәндік аумағы және обьектісі болуы қажет.

3. Спецификалық ( өзіне тін ерекшелігі) заңдары мен заңдылықтары болуы қажет.

4. Атқаратын қызметі болуы қажет.

5. Адамзат қоғамындағы әлеуметтік ролін анықтайтын қызметі болуы қажет.

Саяси психология мынадай ғылымдар жүйесіндегі пәндермен байланысты:

-әлеуметтік психология;

-жеке тұлға психологиясы;

-этнопсихология;

-саясаттану;

-саяси философия;

-философиялық саясат;

-саяси тарих;

-саяси әлеуметтану; және т.б.

Бұл ғылымдармен байланысы қаншалықты тығыз болғанымен саяси психология ілімі негізінен - саясаттану мен психология ілімдерінің тығыз байланысынан туындаған. Сондықтан саяси психологияның зерттеу обьектісіне – саясаттану мен психологияның бір біріне байланысқан бөліктері жатады.

2. Е.Б.Шестопланның пікірінше: саяси психология саясаттанудың ірі құрамдас бөлігі болып табылады және саяси психологияның зерттеу обьектісі саясаттанудың зерттеу обьектісіне сәйкес деп есептеп, ал саяси психологияның өзі саяси процестердің модельденген құралы деген тұжырымдама берді.

Д.В.Ольшанскидің пікірінше: қазіргі кезде саяси психологияны және ғылым ретінде қарастыруға әлі де “ерте” деген тұжырымдама берді. Оның ойынша саяси психология “ аралық пән” болып, саяси ғялямдардяң бірі болып табылады және бұл ғылымды “саясаттану психологиясы” деп атау керек. Деген пікір айтты. Оның ойынша бұл пән әлеуметтік іс әрекетіне байланысты саяси ғылымдардың ірі құрамдас саласы екеніне көз жеткізді.

А.И.Юрьевтің пікірінше саяси психология пәні – психология пәнінің құрамдас бөлігі болып табылады деп есептейді.

Осы тұжырымдамамен қатар А.И.Юрьев саяси психологияның зерттеу обьектісі адамдар билік пен бағынушылардың ролін қоғамда құрап оларда психологиялық қасиеттерге байланымты екенін ескертті. Бұл тақырыптағы пікірталастар қазірге дейін жалғасуда. Және бұл пікірталастардың шешілмеуі – пәннің зерттеу мәселелерін анықтауды қиындатады. Бірақ бұл сұрақ яғни – саяси психология ғылымының негнізі саясаттану ма немесе психология ма? Деген пікір таласты сұрақ бұл ғылымға маңыздылық енгізеді және саяси психологияның ары қарай дамуының бағытын анықтап береді.

Сонымен бірге қазіргі кездегі пікір талас мәселелерінің бірі саяси психолоия пәнінің зерттеу мәселесі болып табылады. А.А.Андрееваның пікірінше: саяси психология адамдардың саяси көзқарасынан және саяси құбылысмтарға деген пікірлерін, саяси билікке адамдардың талпыныс себептерін, субьективті бағытын адамдардың саяси мәдениеттілігін, мемлекеттік саясатқа деген қоғам мүшелері – адамдардың көзқарастарын зерттейді. Қысқаша айтсақ А.Л.Андрееваның тұжырымдамасы бойынша саяси психология пәнінің қызметі “адамның ойымен қызметін анықтап, олардың саяси процестерге қатысу немесе араласуын зерттеу” деген тұжырымдамасы болды.

Г.Г.Дилигинскийдің пікірінше саяси психологияның қызметін екі түрге бөліп қарастыруға болады. Олар:

1. жеке саяси психология ( саясатшылардың психологиясын зерттейді)

2. әлеуметтік саяси психология.

1) ABBYY Fine Reader;

2) Microsoft Offise;

3) AVAST Free Antivvirus;

1. Саяси психологиядағы зерттеу әдістері мен шұғылданған ғалымдар.

2. Саяси психологияның зерттеу әдістері.

Сұрақтар бойынша қысқаша мәлімет

Қазіргі таңдағы саяси психологиядағы интегралды, конструктивті, дамытушы зерттеу әдістері мақсатқа сай болып табылады. Атақөты зерттеушілерде психологиялық тесттер әлеуметтік сұрақтар, эксперименттік баға әдісі және психолингвистикалық анализдер бірдей дәрежеде ұсынылған. Бұл көпшілікке танылған схемалардың қатысуымен сондай-ақ адамның саясаттағы (поидеясы) іс-әрекеттің күрделі және көпдеңгейлі обьектке біәрнеше пәндерің қатынасын біріктіруге тура келетін пәнаралық зерттеудің сипаттамасымен байланысты.

Нақты зерттеу обьектісі оны үйренуге бірдей (адекватты) әдістерді айтады. Саяси көпшілік іс-әрекеттің әртүрлің феномені мынадай әдістерді талап етеді. Статистикалық мәлімет анализі көпшілікке кейінгі кең көлемді математикалық өңдеумен сұрақ-жауап жүргізу мәліметті, фокусты интервю жүргізу және топ-фокусы әдісі. Соңғы жылдарыв сайлар (іріктеу) алдындағы дайындық науқаны сайлау округінің паспорты жасау деп аталатын кең ұсыныс тудырды. Саяси психологтармен социологтар сайлаушылардың кейкінгі жазылған психологиялық және әлеуметтік негізгі типтерден сайлау округінің тұрғындарына статьистикалық мәліметтер анализін жүргізеді. Көп жылдар бойынша округте мониторингті зерттеулер болса бұндай жұмыстар көздеген мақсатты нәтиже береді. Саясаткер өзінің іріктеушіліктерінің қалай іштей терең және қозғаллыссыз (глубиних и молоподвипсных) қалыптасқан болса солай олардың көңіл-күй жағдайының өзгергендігімен толық көрсеткіш алады.

Саяси психологияда өзіндік зерттеу поцедураларынан кең жиынтық бөлек коррекционалды- дамуға әсер ету және кеңес беру (консультирование) әдісі қолданылады. Бұл жиынтықтағылардың барлығы саяси психологиядағы психотехнологияларды зерттеп дамытушы, таным негізінде саяси іс-әрекеттік ықпал етудің нәтижелілігі, жеке адамның саналы және санасыз құрылымын бейнелейді. Саяси кеңес беру практикасы саяси әрекеттің психодиагностикасын, көпшілік имиджінің талдаулары мен түзетулерін, көпшілік пен өзіндік жеке ойлау аппаратының өзара байланыстарының стратегиялық өңдеулерін енгізеді. Бұндай жұмыстар тренинг әдісін, іс-әрекетті ұйымдастырылған, жұмыстық ойындар, сондай-ақ саяси қарым-қатынас нәтижесінің сипаттамасын өңдеу әдістерін қолдануды ұйғарды.

1) ABBYY Fine Reader;

2) Microsoft Offise;

3) AVAST Free Antivvirus;

1. Билік саяси психологиясының феномен ретінде.

2. Биліктің саяси және саяси психологиялық сипаттамасы.

Сұрақтар бойынша қысқаша мәлімет

Адамзат қоғамындағы қатынастарды әлеуметтік қайшылықтарды туындататын есіне асыратын билікпен тең келетін басқа феномен табылмаса керек. Билік ертеден адамдар мен әлеуметтік топтар таптар, мемлекеттер арасындағы, ұрыс-керіс қақтығыстар себепшісі болып табылады. Бірақ билік сонымен бірге адамзат қауымдастығындағы ұйымдастырушылық және тәртіптіліктің белгісі.

Билік анализінің (талқылау) барысында 2 сипаттағы қиындықты жеңуге тура келектіндігі белгілі болған. Біріншісі-билікке деген көзқарастардың синтезін жасаудың керектігі синтезін жасау үшін әрбір субьектінің дүниеге деген көзқарасының негізінде қазіргі кездегі биліктің теориялық жағдайы және практикалық технологиялық маңызы анықталды. Екіншісі-билік тек саяси түсініктердің аясында ғана емес билік адамдар арасындағы қарым-қатынастарды анықтайтын сапалы әдіс болып табылады. Тарихи жағдайда билік әлеуметтік институттар ретінде көптеген өзгерістерге ұшырады: іштей рулық қалыптасуы тәртіп үлкендерді құрметтеу дәстүрі (салты), бүкіл мемлекеттің көлемді аумағында ретке келтіруін қолдау әдісіне дейін көпшіліктің тармақталуы және т.б.

Адамзат тарихында тап пен мемлекет пайда болғаннан бастап“билік” пайда болды. Билік және билік басына келу ертеден қантөгіс және зорлық-зомбылықпен байланысты болған. Адамзат қоғамының даму барысында билік адамзат қарым-қатынастары арасындағы ажырамас бөлікке айналды. Қазіргі адамдар алдына билікке жету мақсатын қояды. Тарихтардағы көпшілік соғыстардың жалғыз себебі ол биллікке жету билік көрсету, территорияны жаулап алу (билік көрсету) басып алған шекарадағы табиғи байлывқтарын өз қажеттеріне қолдану.

Биліктің негізгі мәнін ашатын еңбектерді А.Макиавелли, Д.Ж..Локк, Ж.Ж.Руссо, Л.Гумпенович, М.Вебер,Т.Парсонс, Р. Миллза, Д.Рисшэн, С.Храдина, Н.Луман, Ф.Энгильстердің зерттеулерінен байқайцмыз сондай-ақ ресейлік ғалымдар Г.К.Гадпиева, А.И. Дрмидов. В.В. Ильич, А.А. Федосиев, В.Ф.Холипов және тағы басқалардың еңбектерінен толық мәліметтер ала аламыз.

Билік түсінігін оқудың талқылаудың пайдалылығы анализ құралы ретінде өзінің анық еместігімен шектелген өйткені тарихи бекітілген мәні ұзақ уақыттан бері зерттеушілер тарапынан термин-синонимдерде қарастырамыз.Билік түсінігі мынадай терминдермен теңдестіріледі “күш”, “үстемдік”, “беделдік”, “құдірет” (күш-құдірет), “ықпал ету”, (немесе жер ету”)

Әдебиет [1,2.]

Мультимедиялық сүйемелдеу

1) ABBYY Fine Reader;

2) Microsoft Offise;

3) AVAST Free Antivvirus;

1. Саяси психологиядағы лидерлік феномені.

2. Саяси лидерлік теориялары.

Сұрақтар бойынша қысқаша мәлімет

Саяси лидерлік – лидерлік феноменінде (жұрттан ерекше қабілеті бар адам ) өзіндік мазмұнымен көріну көлемділігімен ерекшеленіп маңызды орын алды. Саясаттағы лидер - өзінің жан-жағына көптеген адамдарды ұйымдастырып жинай білу қабілеттілігіне ие және саяси процеске қатысушыларарасында өзіндік беделге ие адам болуы керек.Саяси лидерлік институты кез-келген дамыған қауымдастықтың құрамдас бір бөлігі болып табылады.Қоғамдағы кез-келген құбылыстары сияқты саяси лидерлік өз “анатомиясына” сондай-ақ жеке психологиялықсипаттамаға ие.

Көптеген ғасырлар бойы саяси лидерлік тақырыбы бір қатар ғалымдардың әр түрлі көзқарастары мен ғылыми қызығушылығын назарын өзіне аударды.Ұзақ уақыттық тарихқа билік феноменінің жалпы философиялық талдаулары ие.(Конфуций, Аристотель, Эпикур, Полибий, Платон).Антикалық ойшылдар ең алдымен лидерлік рөлін орындауда адамгершілік нормативтік аспектілерді айтады. Олар үшін лидердің саясатқа қатысады,адами қасиеттердің жоғарғы дәрежелі көрінісі. Герадот пен Плутар х саяси психология аймағындағы мақтаулы батырларға тарихтың жасаушысы, билеуші және көшбасшы ретінде көп көңіл бөлді.

А. Макиавелли лидердің билеушінің билікті қолда ұстап тұру технологиясына назар аударып , ол өзі өмір сүріп отырған мемлекетті “ұлы идеалды мемлекет”деп атап ,оны басқарушы саясатшыларөз істерінің теріс немесе оң екеніне қарамастан мемлекет үшін жұмыс істеуі қажет деген түсінік қалыптастырды.

Саяси лидерлік концепциясы теоретикалық негіздеріне байланысты 3-топқа бөліп қарастыруға болады.Олар:

1-ші топ концепциясы лидерлік жан-жақтыболғандықтан , жұмыс істеу заңдылықтарымен адам тіршілік әрек.етінің барлық сферасымен бірлестірілгенінен шығады.Саяси лидерлік феномені кіші топтағы лидерлік, экономикалық лидерлік,өндірістік, қоғамның мәдениетті өмірі,діни жағынан , рухани лидерлік тегі қатарларда көрінуі ретінде қарастырылады.

2-ші топ сая си лидерлік жетекшілік, басқарушылық пен бірдей қарастырылады.

3-ші топ саяси лидерлік қоғамның ерекше құрылысы ретінде. Психофизиологиямен, экономика және құқық принциптерімен байланысы жоқ..

Саяси лидерлік –нақты және ерекше механизммен жұмыс істейтін , ең керекті саяси институттардың

бірі болып табылады, оның қызметі анық және ерекше механизммен сипатталады.

1) ABBYY Fine Reader;

2) Microsoft Offise;

3) AVAST Free Antivvirus;

1. Саяси-психологиялық конфликт рефлексінің эволюциясы.

2. Саяси конфликтті басқару.

Сұрақтар бойынша қысқаша мәлімет

Тарихтың бүкіл өн бойында саяси кикілжіңді, оның себептері мен мазмұнын теориялық тұрғыдан зерттеу, философиялық және әлеуметтік–саяси ойлардың шеңберінде жүргізіледі.Ең басты назар әрдайым шешілуінің негізгі тәсілі ретінде, отырады.Қозғалып отырған проблеманың бізге дейін жеткен алғашқы зерттеулері көне үнді ведалары ежелгі Египет, Грекия, Вавилон, Қытай ойшылдары – Анаксимандар, Гераклит, Сунь-зцы, Конфуций және де өзгелер тарихынан қолға алынған болатын. Міне осылар, кикілжіңді процесті айқындау әрекетін қолға қана қоймай, сонымен бірге олардың алғашқы себептері мен әлеуметтік маңызын айқындай отырып, конфликтологияның алғашқы өкілдері болды. Олардың пікірі бойынша, барлық нәрсенің дамуының көзі тұрақты түрде бір-біріне қарама-қайшы жағдайда болатын және де оладың бір-бірімен әрдайым қақтығысқа әкеп соғатын материяға тән оң және теріс жақтардың өзара қарым-қатынасы.

Кикілжіңдер қоғамның табиғи және мәңгі жағдайы ретінде Антикалық заман өкілдеріне деПлатонға, Аристотельге, Гомерге, Демокритке, Цицеронға, Лукрецийге көрінді.

Жалпы философиялық пайымдаулардан алшақтай отырып олар, кикілжің мен зорлық-зомбылықтың нақтырақ мақсаттарын талдауға тырысты. Алға қарай белгілі бір қадам кикілжіңдердің пайда болу себептерін түсіндіруде де жасалынды. Саяси және психологиялық детерминанттарға (себептерге) демографиялық, географиялық, биологиялық, экономикалық және өзгеде түсіндірмелер қосылды.

Ежелгі дәуір ойшылдары қоғамдық даму үшін кикілжіңдердің қажеттілігін сезіне отырып, оларды бейбіт жолмен шешудің тек мүмкіндігін ғана емес сонымен бірге өмірлік қажеттілігін де сезінді. Кикілжіңдерді жіктеудің алғашқы қадамдары да қолға алынды. Мәселен, Цицерон алғаш болып әділ және әділетсіз соғыстар жайлы айтты. Ол әділ соғыстарға келтірген зұлымдықтар үшін кек алу мақсатында немесе елге баса-көктеп кірген жауды қуып шығу үшін жүргізілген соғыстарды жатқызды.

Орта ғасырлардың қоғамдық өмірінде діннің үстемдік етуі сол заман ойшылдарының ғылыми-теориялық ізденістерінде жан жақты көрініс тапты. Адамдар мен олардың қауымдастықтарының арасындағы кикілжіңдерді қатынастырдың ең маңызды себептерінің бірі ретінде алдыңғы орынға қойылшған. Құдай еркі мен әлемдік рух жарияланды. Әсіресе, философ – схоласт Фома Аквинский Құдай адамдармен тұтастай халықтардың бағынбағандықтары үшін, діни сенімнен алшақтап кеткендіктері үшін жазалап отыоуға мәжбүр деп есептеді. Міне, сондықтан ол крест жорықтарын, инквизицияны ақтап отырды.Сонымен бірге ол орталықтанған биліктің жекеленген феодалдардың озбырлығына қарсы бағытталған әскери іс-шараларын қолдап отырды. Алайда оның пікірінше мұндай жағдайда, орталық биліктің қимыл-әрекеттері діни билік тарапынан бағытталып отырылуы тиіс. Шамамен дәл осы уақытта «дінсіздерге» қарсы бағытталған мұсылмандардың қасиетті соғыс тұжырымдамасы-жихад немесе ғазауат пайда болды. Ал одан ертеректе, көне өсиеттің догмаларына негізделген иудейлік «қасиетті соғыс» тұжырымдамасы пайда болды.

1) ABBYY Fine Reader;

2) Microsoft Offise;

3) AVAST Free Antivvirus;

1. 60-70 жылдардағы саяси психология және оны зерттеушілер.

2. 90 жылдардағы саяси психология жағдайы.

Сұрақтар бойынша қысқаша мәлімет

1.60-жы жылдары АҚШ-да іс-әрекет қозғалысының әсерімен саяси психологиялық негізгі жүйелі теоретикалық өңдеулері басталды. 1970 жылы психиатрия және ішкі саясат институтынан көтерілген. Америкалық психиатриялық ассоциациядан халықаралық саясатты зерттеуге топ құрылды. 1968 жылы Америкалық саяси ғалымдар ассоциациясында саяси психологиялық зерттеу комитеті құрылды, ал 1979 жылы осының негізінде халықаралық статусқа ие болған саяси психологтар ұйымы құрылды (ІSРР). Бұл ұйым жұмыс бастасымен-ақ өзінің “Polіtісаl Psucһоlosu” деп аталатын журналын шывғара бастады. Халықаралық статустағы психололгтар ұйымында барлық континент№те тәжірибелік 1000 нан аса мүшесі бар. Олар жылсайын өзіндері бірқатар маңызды теоретикалық мәселелердіә зерттеуге жиналыстар өткізіп тұрады. Жылдың жиналыстарының бірі 1994 жылы “саяси өзгерістердің психологиялық аспектісі” тақырыбын зерттеуі Испанияда өтті ол1955 жылы Вашингтонда Ұлттық құрылым және мультикультуралық ұйымдардағы демократия тақырыбын зерттеді. Саяси психология халықаралық деңгейде танылса да зерттеушілердің көпшілігі АҚШ –тар мен Канада да тұрып, жұмыс істеген олардың арасында ең ірі, оқымыстылар Б.Глэд, Ф.Гринстайн,А.Джорш,Р.Кристин,Дж.Пост, С.Реншон, Р.Сигел,Д.Сире,Р.Танер, М.Хершон сияқты барлық сожлтүстік америкалық университеттерде тәжірибелі, белсенді жұмыс істейтіндері бар.

Европада саяси- психологиялық құбылыстардың өзіндік ескі талдау дәстүрі бар.Саяси-психологиялық зерттеулер аумағында Германияда-А.Ашкенази,Д.Клингеман, Г.Ледерав, Х.Г.Мозер, П.Шмит және т.б. Францияда- А.Дорна,С.Москович, М.Биллинг, А.Сэмюэль,Х.Хает сондай-ақ Финлияндияда, Голландияда, Чехия,Польша жәнет.б. елдерде белсенді жұмыс істейтін зерттеушілер бар.

Саяси-психологияға қызығушылық, алдын қайда саяси ғылымдар да психологияда жетілген дәстүрге ие болмаған неше дәстүрлі мектептер жаңашыл методологиядан бөлек жағдайда болған аумақтарда бақыланады. Соңғы он жылдың ішінде бұндай аумақтардағы зерттеулер Латын Америкасында, Африкада, Азиялық тынық мұхит аймағында, Жеке Қытай, Үндістан, Пәкістан сияқтя елдерде жүргізіледі сондай-ақ Австрия мен Жаңа Зелландияны айтпағанда қай жерде зерттеу жұмыстары жүргізілсе, сонда он шақты монаграфиялар шығады.(монография-бір мәселені, бір тақырыпты зерттеуге арналған ғылыми кітап) 2. Ғылымның жағдайы жайлы көбіне кімге және қалай өтіліп жатқандарынан жорамалдап байқауға болады. Мысал ретінде АҚШ-ры мен Кананда Университетіндегі тәжірибелерден алуға болады. 90 жылдары 78 университетте саяси психолгияның 100 курсы өтілді. Саяси психологиядан лекция мен семинарларнда тек төменгі курстың 2300-дей студенттері таңдады. Оқыту саясаткер студенттеріне де, психолог студенттеріне де жүргізілді.

Ғылымның дамуына параметрі оның іс-жүзінде қолданылуы болып табылады. Саяси психологтар шиеленісті жағдайлардың шешімін іздеуге белсене қатысты. Саяси қатынастардағы мамандар Европа және Америкадағы бірқатар елдердегі парламенттік, сондай-ақ президенттік сайлауларға саяси лидерлерді дайындауда өзіндік үлестерін қосты.

Саяси қайраткерлер қатары психологиялық әдістерді өздері басқарып, оларды клиентке және өткенді талдаудағы стратегияларды( стратегия – жалпы мақсатқа жету үшін басшылық өнері)өңдеуде қолданады. 2000 жылғы президенттік сайлауда Дж. Бунттың қарсыластарының бірі, А.Гор саяси психологиялық теориялар аумағында белсенді жұмыс істейді. Осындай атақты В.Путин, Б.Клинтон, Р.Никсон және Д.Локард сияқты саясат қайраткерлері әрдайым шындықтағы мәселелер мен өзінің алдыңғы саяси тәжірибесіне психологиялық талдауларды пайдаланады. Саяси психология жұмысына қызығушылықты барлығынан хабары бар саясаткерлер көрсетеді. Олар бұл ғылымның мәліметтерін жұртшылықпен қатынас орнату, халықты реформаларды орындауға жұмылдыру, саясаттың маңызды стратегиялық бағытты қабылданған шешімдерде қолданады.

1) ABBYY Fine Reader;

2) Microsoft Offise;

3) AVAST Free Antivvirus;

1. Шиеленіс мәні және саясатта шиеленістің пайда болуының көп түрлілігі;

2. Билік жүйесіндегі сяаси шиеленіс жұмыс істеуінің механизмі

Сұрақтар бойынша қысқаша мәлімет

1.Билік қатынастарының әлемі- бұл әртүрлі денгейдегі және әртүрлі көлемдегі саясаткерлердің баршаға бірдей және олар мен олардың жақтастары тарапынан саясат әлемінде қалыптастырылған “рұқсат етілген” және “рұқсат етілмеген” жөніндегі түсініктерге сүйенетін өзіндік ерекшелігі бар “үлкен ойын”.

Бопса (Франц. chantage) қандай да бір пайданы көздеп, әшкерлеу немесе абыройды төгетін мәліметтерді (шынайы немесе жалған) жария ету қаупін тудыра отырып, қорқытып үркіту арқылы психологиялық тұргыдан әсер етуді білдіреді.

Әлеуметтік-саяси құбылыс ретінде болса, әсіресе саяси бопса көне заманнанбері бар: Інжілде осы қорытындыны растайтын сюжеттер аз емес. Саяси бопсаның ғылыми термин ретінде қолданыла бастағанына онша көп бола қойған жоқ және де оның толық түсіндірмесі әлі де қалыптаса қойған жоқ.

Салыстырмалы талдаудың нәтижесінде мынаны анықтауға болады: ғылыми түсініктердің сапасын арттырмастан баспадан баспаға “бопса” сөзінің мынадай этимологиялық түсіндірмесі өтеді: “Бопса- бопса құрбандығының абыройын төгетін мәләметтерді тарату (жариялау) қаупін туғызу жолымен қорқыту (күш көрсету). Демек бопсалау бұл да зорлық зомбылық көрсетудің бір формасы.

Бірақ ол көпшілік жағдайда адамды оның қаламайтын істерін істеуге жасырын түрде мәжбүр ету арқылы жүзеге асырылады, яғни ол сол адамды ықпал етуші субьектінің өз мүддесіне сай басқару болып табылады. 2.Билік жүргізу әдістері рухани және материялдық болып бөлінеді. Рухани әдістер: саяси идеялар мен теориялар, саяси сана, заң , норма, ереже, білім, саяси сөз, саяси әдістер, саяси өнер;

Материялдық әдістер: саяси жобалау, есеп бақылаудың техникалық әдістері, күштеу тәсілдері, билік жүргізу кадрлары, саяси институттар, органдар, билік ұйымдары саяси билік бар жерде теңсіздік бар. Мұнда біреулер билік етуге құқылы да, екіншілері бағынуға міндетті.Бұл теңсіздіктің туу себебі мына төмендегі әдіс құралдарға байланысты.

1. Экономикалық қор. Қандай саяси билік болмасын оған қаржы қаражат керек. Мысалы: сайлау науқанын өткізу үшін онддаған миллион ақша жұмсайды. Мемлекет тарапынан берілетін ақша жетіспеуінен өздерін өздері қаржыландырады (спонсор). Билеуші аппаратты ұстау үшін қыруар ақша жұмсалады.Оның үстіне билік басына келген топ өзінің экономикалық бағдарламасымен келеді. Оларды жүзеге асыру үшін көптеген қаржылар керек.

2. Әлеуметтік әдіс-құралдар. Үстемдік етіп отырған адамдар немесе өзін қолдайтын сақтайтын адамдар топтарын іздейді.Бұл рөлді көбінесе сол қоғамда, сол билік тұсында белгілі бір артықшылықтарға, мәртебеге, абыройға ие, жалақысы мол қызметкерлер орындайды.

3. Күш жұмсау құралдары. Олар мемлекетті қорғайды,ішкі тәртіпті сақтайды,саяси билікті құлатуға әрекет жасаушыларға мүмкіндік бермейді, оған жататындар: әскер, полиция, қауіпсіздік органдары, сот, прокуратура және т.б. Тарихи тәжірибеге сүйенсек саяси билік оларды өз мақсаттарына, әсіресе экономикалық және саяси дағдарыстар негізінде жиі пайдаланады.

4. Ақпарат құралдары. Қоғамдық пікір тудырып саяси өмірге ықпал ету жағынан биліктің белгілі бір артықшылықтарға ие болуы. Демократиялық елдерге сөз, баспасөз бостандығы беріледі.

Ақпарат құралдарымен қатар билікті жүргізуде информациялық қордың да маңызы зор. Біліммен ғылыми мағлұмат алу, оларды тарату бүгінгі таңда алдыңғы қатарлы орындарға шығуда кейбір ғалымдардың айтуынша информация кімнің қолында болса, ХХI ғасырда билік соның қолында болады. Билік саяси және мемлекеттік болып екіге бөлінеді. Саяси билік дегеніміз белгілі бір топтар мен таптардың мемлекеттік органдар жүйесі арқылы қоғамдағы саяси үстемділігі.Ал мемлекеттік органдар жүйесі арқылы қоғамдағы саяси үстемділігі. Ал мемлекеттік билікке барлық адамдарға міндетті заңдарды шығаруға жеке-дара құқығы бар заңдар мен ұйымдарды сақтау үшін ерекше күштеу аппаратына сүйенетін саяси биліктің түрі жатады.

1) ABBYY Fine Reader;

2) Microsoft Offise;

3) AVAST Free Antivvirus;

1. Саяси озбырлық мәні және әлеуметтік саяси балмысы

1. 
   Саяси озбырлық типологиясы мен формалары
   

Біздің елдің болсын, шетелдердің қоғамтану ғылымдарында болсын ұзақ жылдар бойы үлкен саяси қопарылыстар тұрсын, өткір қайшылықтар, терең дағдарыстар болса, мемлекеттің қалыпты, ойдағыдай дамымағандығы, жетілмегендігі, ауруы болып саналады. Ол үшін мемлекет тұрақты, тепе-теңдік жағдайында бірқалыпты дамуы керек сияқты болып көрінеді. Сондықтан тұрақтылық қоғамның негізгі мақсаттарының, құндылықтарының бірі саналады.

Ал, шын мәнінде, бұ дұрыс емес еді. Себебі, қоғамда әр түрлі топтар, таптар, жіктер болатынды. Олардың өзіндік мақсат- мүдделері, талап тілектері, арман-аңсарлары, мұқтаж-қажеттіліктері болады. Олар сөз жоқ сәйкес келе бермейді. Осыдан келіп араларында айырмашылықтар пайда болады. Олар дер кезінде шешілмесе, шиеленістерге, жанжалдарға айналады.

Шиеленіс деп әрбір қарсы жақты қолайсыздыққа ұшыратып, істі насырға шаптыратын қарама- қарсы мүдделердің, пікірлердің, көзқарастардың қайшы келуін, елеулі келіспеушіліктерді, өткір таласты айтады.

Шиеленіске адамзат өте ерте заманнан -ақт көңіл аударған. б. з. б. VII-VI ғасырларда қытай фәлсафашылары дүниедегі нәрселердің бәрінің қозғалыс көзі оң(ян) және теріс(инь) бастаулардан тұрады деп есептеді. Ежелгі грек фәлсафашысы Гераклит заттар мен құбылыстардың дамуы қарама-қарсылықтардың күресінент туады деді. Макиавелли қоғамдық процестердің дамуында қайшылықтардың пайдалылығын атап көрсетті. Гегель қарама- қарсылықтардың қайшылықтары мен күресін жоғары бағалады.

Әдебиет [1,2]

Мультимедиялық сүйемелдеу

1) ABBYY Fine Reader;

2) Microsoft Offise;

3) AVAST Free Antivvirus;

1. БАҚ және комуникацияның қоғамға психологиялық әсер етуі;

2. Саяси жарнама қоғамдық сананың манипуляциялық құралдары ретінде

Сұрақтар бойынша қысқаша мәлімет

Саясаттың субьектісіне әлеуметтік топтар,таптар,ұлттар,мемлекеттер,саяси партиялар, қозғалыстар жатады. “Тұлға”,”субьект”,”обьект” деген терминдер нені білдіреді ?

Тұлға деп қоғамдық өмірдің нақтылы тарихи жағдайлары қалыптастырған,саналы іс- әрекет ете алатын,өз жүріс-тұрысына жауап беретін,еңбек етіп, қарым қатынас жасаушы,айналадағыны танып-білуші жеке адамды айтады.

Субьект (латынның негізінде жату деген сөзінен) деп белсенді іс-әрекет жасаушы,сан мен жігері бар жеке адам немесе әлеуметтік топты айтады.

Обьект (латынның қарсы қою деген сөзінен) деп субьектінің танымдық және басқа іс-әрекеті неге бағытталса, соны айтады.

Басқа сөзбен айтқанда,обьект-- зерттелген зат.Сонда саясаттанудың обьектісіне саясат, саясат әлемі жатады.

Саясаттың субьектісі дегенде өз мүдделеріне байланысты саяси өмірге белсене араласып, басқалардың санасына,іс-әрекетіне, жағдайына ықпал ететін, саяси қатынастарға белгілі өзгерістеренгізетін,саясатты жасайтын адам, ұйм неәлеуметтік топты айтады.Саясат субьектісінің құрамы іс-әрекеттерінің түрлері мен тәсілдері,көздеген мақсат-мүдделері және т.б. қоғамның нақты,тарихи жағдайымен айқындалады.

Кәдімгі, қарапайым, демократиялық жолмен дамыған елде саясат адам үшін және адам арқылы жасалады..Себебі әлеуметтік топтар,қоғамдық ұйымдар,қозғалыстар қаншалықты маңызды орын алғанымен солардың бәрі адамдардан,олардың іс-әрекетінен тұрады. Олай болса, саясаттың бас субьектісі адам дейтініміз содан.

1) ABBYY Fine Reader;

2) Microsoft Offise;

3) AVAST Free Antivvirus;

1. Әлеуметтік технологиялар сайлау процесіндегі саяси психологияның негіздері және сипаттамасы

2. Сайлау науқанында келеңсіз технологиялармен күрес және идентификация мәселесі

Сұрақтар бойынша қысқаша мәлімет

Саяси өмірдегі күнделікті болып жатқан оқиғалар мен процестер “саясаттың психологиялық алаңы”көпшілік ересек адамдар тобының назарын өзіне аударады .Әсіресе сайлау науқанында қоғамның барлық тобы саяси белсенділік танытады .Практикалық саяси психологияның маңызды міндеттерінің бірі –саяси қызметтің не екенін, неге онда жағымсыз құбылыстардың орын алатынын түсіндіру .

Сайлау науқаны –белгілі бір қызметке мемлкекттік билік органына, жергілік басқару органына саилауды жариялағаннан, ресми түрде сайлау қорытындысын жариялаған күнге дейінгі кезең .басқа сөзбен айтқанда сайлау науқаны оған қатысушылардың белгілібір шенін қабылдаумен олардың жағдайды бағалауымен әр түрлі іс шараларды өткізумен байланысты оқиғалар түріндегі бір тұтас сайлау процесінің бір бөлігі.

Саяси қызметінің ерекше түрі ретінде сайлау науқанының сипаттамасы .

Бірінші. Сайлау науқаны бұл билік құралы .Сайлау ең алдымен билік үшін күрес .

Екінші. Сайлау науқаны –бұл ерекше саяси басқарма .

Үшінші. Кез –келген сайлау науқаны құқықтық реттеліп отырады Билік үшін күрес күрделі қарама-қарсылықпен дағдарыс туғызбау үшін әрелде саилаупроцесінің барысын реттеп отыруға арналған заң нормалары жасалады

Төртінші. Сайлау науқаны –бұл өндірістік саяси қызмет. Саяси қызметтің еңбек заты төрт топтан тұратын писхологиялық саяси жағдай болып табылады .

Олар:

1.Эмоциялық жағдай тобы –организмнің өмірлік қажеттіліктерін қанағаттандыру шараларына реакциясы

3.Мотивациялық жағдайлар тобы- сайлау процесіне қатысушылар арасындағы жеке қатынастар сипатына реакциясы (бүкіл қоғамға, және жеке адамға қажеттілігін түсіну,атараксия, қайғы мен қуаныш, толқу, эйфория мен ашу-ыза, экстаз т.б.);

4.Гуманитарлық жағдайлар тобы- саяси ақпараттың сапасына сайлауды әлемнің саяси бейнесінің бір бөлігі ретінде тану процесіне реакциясы.

Әдебиет [1, 2]

Мультимедиялық сүйемелдеу

1) ABBYY Fine Reader;

2) Microsoft Offise;

3) AVAST Free Antivvirus;

1. Ресей мемелекетінің ресейлік қоғам ақпараттық қауіпсіздік сферасындағы саясат

2. Билік органдарының сяаси монипуляциясының ресейлік қоғамда ақпараттық психологиялық мәселесі ретінде

Сұрақтар бойынша қысқаша мәлімет

Қандай демократиалық ел болмасын, бүкіл халық билікке түгел қатыса алмайды. Қоғамда әрқашан басқарушы бағынушы топ деп бөлінген. Біздің қарастырғалы отырған топ басқарушы яғни саяси лидердің қоғамдағы ролі зор. Лидер қоғамның бар саласында қалыптасқан мысалы саясатты алып басқаны қойғанда ғылым-білім, өнер, бизнес, мектеп, тіпті анұяда да.Сондықтан елді саяси лидер басқарады. Саяси лидердің қоғамдағы ролі зор. Саяси лидеолік елеулі жаңалық болғанмен, ол әлі толық жүзеге аспаған. Сондықтан лидердің еңбегін өлшеп бағалау қиын сонымен саяси лидерлік деңгейіміз не ? Әрбір нәрсенің өзіндік тарихи қасиеті мен ұғымының аудармасы болады. Лидер сөзіне көңіл аударатын болсақ, лидер ағылшын тілінен аударғанда “Leader”-басқарушы, көш басшы, жетекші ал енді қазіргі күнде кейбір ғалымдар тіпті бұд атауды “Серке” деп те атап жүр. Ал біз бұл ұғымның аудармасына қарағандықтан лидер деп алғанды жөн көрдік.

Осы саяси лидер ұғымын зерттеген батыстың ойшылы М.Вебердің лидер ұғымына айтқан сөзіне көңіл аударатын болсақ “Кімде кім ерекше ізгілік қасиетін бойынан көрсете алса және дұрыс шешім қабылдай білсе, ол құдайдың күшімен қоршаған ортасын өз еркіне бағындыра алады”. Яғни М.Вебер түсінігі бойынша лидерлік дегеніміз құдайдан берілген ерекше қасиет. Мұның анықтамасын беріде саясаттанушылар түрлі тұрғыдан келеді. М.Басстың анықтама кітабында ол тұрғыда бірнеше тобқа бөлінген.

Бірінші топ лидердің жеке басының ерекшелігін және оның ықпалын алға тартады, яғни лидердің басқаларды белгілі міндетті орындауға иландыра алу қасиетін атап көрсетеді.

Анықтаманың екінші тобы-лидерлік келісімге келуге мәжбүр ету өнері дегенге келеді

Үшінші тобы лидерлікті адамдарды мәжбүр етпей, сендірі, иландыру формасы түрінде қарастырады.

Төртінші тобы лидерлікті билікті қатынас ретінде қарастырады, яғни лидер басқарушы мен бағынушы арасында болатын қарама-қарсы әрекеттерді реттеуші.

Бесінші тобы лидерлік мақсатында жетудің тегі құралы ретінде қарастырылады.

Алтыншы тобы лидерлік құрылым жасау ретінде яғни лидерліктің нәтиежесі топтық сыбайластық қарым-қатынас жасау деп баяандалады. Саяси лидер ұғымы әсіресе саясат саласында өте жарық та айқын және беделі жоғары. Қандай саяси іс-әрекет болмасын басшылықты талап етеді. Саяси басшылықтың негізгі мақсаты-болашақтағы және күнделікті саяси іс-әрекеттің стратегиясы мен тактикасын зерттеу. Адамдарды ел билеуші таңдаулыларға және олардың дегенін істейтін бағыныштыларға бөлу идеясы ертеден келеді. Бұны қалыптасқан заңдылық деп білуге болады. Соңғы кезе бұл атауды мағанасы кеңейе түсуде. Саяси жетекшіліктің топ бастарлықтың яғни лидердің табиғатын сыр сипатын ғылымдар ерте заманнан-ақ білгіліеі келген әсіресе саяси дидер ұғымына қатты көңіл бөліп қызығушылық білдірген Н.Макиевли, М.Вебер, Р.Ролон, Ф.Ницще, Р.Такер, З.Фрейду, М.Хермен, Д.Неру. Осы лидер ұғымының қалыптасуына үлкен үлес қосқан ғалымның еңбегі ерекше көзге түседі, ол Н.Макиавелидің белгілі “Патша” деген еңбегінде тиімді басшылық.Ол басшы мен бағынушының өз ара қатынасына негізделген мәселелерді жазған.

Әдебиет [1, 2]

Мультимедиялық сүйемелдеу

1) ABBYY Fine Reader;

2) Microsoft Offise;

3) AVAST Free Antivvirus;

1. Саяси кәсіби іс әрекет.

2.Саяси лидерлік психологиясы.

Сұрақтар бойынша қысқаша мәлімет

Саясатпен саяси әректті зерттеумен айналысқан ойшылдардың тарихи дамумен ұрпақтан ұрпаққа келе жатқзан тәжірибелері, саясаттануда, әлеуметтануда сапяси психологияда және басқа да қоғамтану салаларында жаңашыл ғылыми білімдерді жинақтап көрсеткен. Оларды саясат көп қырлы түсіндірген,иайта кететін болсақ, іс әрекет ретінде билік институты ретінде, саяси шеберлікті меңгеруі ретінде , мемлекетті басқару ғылымы ретінде мемлекеттік істерге қатысу ғылымы мен меңгеру ретінде, сонымен қатар мемлекеттік қызметтің мазмұны ретінде. Саяси психологияда саясат топтың мақсатқа жетудегі барлық қызмет түрлерінің жиынтығын қамтамасыз етуші ретінде.

Отандық және шетелдік талдаулар негізі саяси іс әрекет мәні әр түрлі түсінік беретіндігін көрсетеді. Ғылыми зерттеулер негізі және талдаулар саяси іс әрекуеттің феномені ретіндегі әр түрлі түсініктер негізінде әр түрлі түсініктер негізінде , әр түрлі методологиялық принциптер мен ғылыми тәсілдер қызметін атқаруымен қамтамасыз етілген.

Саяси теоретиктер саяси іс әрекеттің “әлеуметтілігін” және қоғамдық қатынастарда құрылған типке бағытталуын, сипаттамасын анықтады. Олардың ойынша саяси іс әрекет еркше қоғамдық іс әрекеттің өзгеше сферасы өзінде жалпы түрде қоғамдық топтар жиынтығы ( әлеуметтік топтар, халықтар, ұлттар)., саясаттың нақты субьектілері өздерінің саяси табыстылық мүдделерін іске асыруда, билікті қолдануы және сақтап қалуын көрсетті. Саяси іс әрекетті жүзеге асырудың негізгі бір тетігі оның “ ішкі қозғаушы күші” жеке тұлғаның , ұжымның, ұлттардың, халықтардың, әлеуметтік және кәсіптік топтардың мүдделерінің жиынтығы болып табылады. Батыс әдістемелері әлеуметтік, жекелік, топтық және формальды тәсілдерді біріктіредіг. Сонымен қатар америкалық оқымыстылар прагматикалық тәсілдерді, француздықтар – констуциональды – институциональды, кемістіктер философиялық тәсілдерді қолданады. Мысалы неміс, әлеуметтанушысы М:Вебердің әдіснамасын қолдана отырып, кейбір зерттеушілер барлық саяси жүйелерді мемлекетке жатқызады;ал басқаларды Т.Парсонс теориясымен келісе отырып анық бір рольге қатысушы және адамдардың жиынтығы ретіндек қарастырады, үшіншілері – бір мәселені шешу үшін бірге әрекет ететін индивидтер мен институттар жиынтығы ретінде қарастырады. Француздық мемлекет ісі жөніндегі маман А.Орну жекелік тәсілді қолддана отырып саясат қоғамда өмір сүретің адам іс әрекетімен байланысты деп көрсетеді. Американдық почтолог Г.Рассуелл саясатта ең бастысы – адамдар арасында құндылықтардың бэөлінуі;осыдан кім және не алады, қашан және қалай алатынын анықтау деп көрсеткен.

1) ABBYY Fine Reader;

2) Microsoft Offise;

3) AVAST Free Antivvirus;

1. Кәсібилік.

2. Саяси мәдениет.

3. Саясаттың саяси менталитеті.

Саясеткерлер іс-әрекет феномендерінің маңызды жақтарына көбірек назар аударып отыр (саясатта ие болып жатыр, психологтар олардың түсміну үшін, бұл қалай болып дегендердің арасындағы өз міндетіне қалай қарайды)

Саяси психологияның басқа ғылымдардан айырмашылығы саясат жайында саяси іс-әрекетті орындайтын барлық адамдар зерттейді. Саяси іс-әрекеттің терминінің өзі зерт теу тақырыбына байланысты әр түрлі түсінік береді. Бұл феноменге қызығушылық саясти көзқарастарды қоспағанда саясаттың тек сенім және тағы басқа саяси өрістегі адамның субьективті іс-әрекет компоненттерінің көріністері жағынан тіркеуге болатын “бақыланған іс-әрекет” зерттеуінде арнайы бағытталған биховиоризм психологиясынан келген. Саяси биховеристер (Д.Истон) жағдайлы тәсілді ұсынды.

Жағдайлы факторға қоғамдық жағдай, табиғи жағдай, әлеуметтік жағдай жатады.Бұл факторлар саяси процестегі қатысушылардың өзі бұл туралы не ойлайтынымен байланысты емес және обьективті сипаттамаға ие. Оларды сыртынан бақылауға және тексеруге болады. Зерттеушінің міндеті жағдай факторы мен адам әрекетінің арасындағы корелляциясын (өзара байланыстылық, ара қатынастылығы) анықтаудан тұрады. Демократиядағаы маңызды зерттеу бағыттарының бірі обьективті фактормен әлеуметтік экономикалық даму деңгейі және демократиялық тәртіптің бекітілуі арасындағы байланыстылықты орнату болып табылады. Мысалы атақты америкалық зерттеуші С.Липсет бұл екі параметрдің тікелей байланыстылық гипотезасын ұсынған.

Сол сияқты іс-әрекет түсіндірмелерінің бірі саяси алмасу теориясы (П.Блау) саяси процестегі қатысушылар бір-бірімен жарыса қатысады, эканомикада бұл қалай болады: көп-көп амал уақыт, күш енгізеді, сол сипаттан көбірек сын алуына тиімді орынды шешім нәтижесінің сапасында қарастырылады. Бұл модель іріктеу нәтижесін болжауға да лидерлер қабылдаған шешімге талдау ретінде де қолданылады. Ол адамдарды оның эмоционалды ұмтылысы мен стихиалы әрекетін назардан тыс қалдырып (рыноктағы тірі организм” ретінде қарастырылады.

Әдебиет [1, 2]

Мультимедиялық сүйемелдеу

1) ABBYY Fine Reader;

2) Microsoft Offise;

3) AVAST Free Antivvirus;

1. Саяси мәдениеттің іс-әрекеттері;

2. Жағдайлар мен адамдарды бақылаудағы түрткі

Сұрақтар бойынша қысқаша мәлімет

Саясаттың маңызды құндылықтары ретінде сяаси әрекет пен олардың эффектілігі (мақсат пен нәтижегег байланысты) саяси әрекет формасына ие. Бірақ бұл саяси әрекеттің жоғарғы формасы болып бағаланғанымен, ол сипаттамасы жағынан өткінші екі айырмашылығы бар.

Саясаттың маңызды сипаттамасын анықтауда түрлі қатысушы мен түрлі құрамдас бөліктер қажет. Бірінші орында бар мүмкіндігінше программалр, идеологиялық схема,докрина, саясит акциялық концепциялар бұл тапсырмаларды шешеді. Жеке тұлға ретінде саяси әрекет идеологиялық нақты концентратты және жүйелі мақсат құндылықтар ролі жоғары.

Әрекет толығымен доктриналық мақсат құндылықтарымен толық ұйқаспайтыны мәлім, бұл нәрсе тек адамның жол көрсетушісі ретінде ғана. әртүрлі елдер мен саясаттағы адамдар туралы көпшілік саясат зерттеушілерінің көзқарасы бойынша олар идеологиялық ойлау қабілетіне ие. Американдық саяси психолог Конверстің пікірінше әр-түрлі елдердегі мұндай адамдар саны 10 нан 25% құрайды дейді.

Біздің елде идеологиялық формула ұзақ зерттеуде болды. Әлеуметтік периодта бул үлкен жүйеге ие болып, ескі көзқарастар жаңа стеоратип қалыптасуына кедергі болады деген түсінік пайда болды. Бірақ реформатериалдын ешқайсысы жаңа жүйені қайта құра алмады. Ал бастаған адамдар Торбачев , Ещим, Яковир жұмысы белгілі бір жоспар,теориалық схема,идеологиалық реформа бойынша жасалмаған. Әдебиет [1, 2]

Мультимедиялық сүйемелдеу

1) ABBYY Fine Reader;

2) Microsoft Offise;

3) AVAST Free Antivvirus;

1. Қазірігі кездегі саяси психология пәніне қатысты негізгі көзқарасатарға сипаттама

2. Саяси психологиялық көзқарастардың пайда болу , тарихи даму бағыты

3. Саяси психологиялық жеке ғылым саласына қосылуына қоғамдық ғылыми және идологиялық негіздері

1 Ғылыми зерттеу әдістер кестесін жасаңыз, әдістерді зерттеу логика бойынша көрсетіңіз.

2. Ғылымдар жүйесін жасаңыз.

Тапсырмаларды орындау бойынша әдістемелік нұсқаулар. Тапсырмаларды орындау кезінде ұсынылған ақпаратты мұқияттылықпен зерделеп, тек қана ең қажеттісін теріп жазу керек. Сөйлемдер мазмұны жағынан толық және мағыналы болғаны дұрыс. Тапсырмаларды толық орындап болғаннан кейін ұсынылған әдебиеттен қолданыста болған басқа қосымша әдебиеттің атауын, басылымын, авторын көрсетіп, пайдаланылған сайт атауы мен электронды адресін тапсырма соңында көрсеткен жөн.

Әдебиет [1, 2]
Тақырып 2 Саяси психологияның зерттеу әдістері

Жоспар

1. Саяси психологиядағы қолданылатын зерттеу әдістері теориялық қағидалар мен методологиялық принциптерге негізделетіндігі

2. Саяси психологияда ғылыми зерттеуге қойылатын негізгі талаптар

Тапсырмалар:

1. Берілген сұрақтардың әр қайсысына қысқа нұсқа жауап жазу;

1. Негізгі қоғамдық қатынастар

2. Қоғамдық қатынастардағы интерактивтіліктің маңызы

Тапсырмалар:

1. Берілген сұрақтардың әр қайсысына қысқа нұсқа жауап жазу

Тапсырмаларды орындау кезінде ұсынылған ақпаратты мұқияттылықпен зерделеп, тек қана ең қажеттісін теріп жазу керек. Сөйлемдер мазмұны жағынан толық және мағыналы болғаны дұрыс. Тапсырмаларды толық орындап болғаннан кейін ұсынылған әдебиеттен қолданыста болған басқа қосымша әдебиеттің атауын, басылымын, авторын көрсетіп, пайдаланылған сайт атауы мен электронды адресін тапсырма соңында көрсеткен жөн.

1. Қоғамдық қатынастардағы перцептивтіліктің маңызы

Саясаттану ғылымы билік және оның технологияларының масштабымен өкілдік аумағымен әдістерімен билік субьектісінің өзіндік сипаттамасымен ерекшеленетін 4 құрылым деңгейін көрсетіңіз.

1. Оқушылардың саяси белсенділігін арттыру жолдары

2. Қоғамдық-саяси тәлім-тәрбие жұмысын ситуациялық түрде жүргізу

Тапсырмалар:

1. Лидерлік әрекет түрлері кестесін жасаңыз

1. Қоғамдық саяси тәрбие жұмысында мұғалімнің жетекшілік ролі

2. Оқытушы мен оқушы арасындағы қарым-қатынас

Тапсырмалар:

1. Психологиялық үдеріс ұғымды бірнеше оқылықтарды қарастырып салыстырыңыз.

1. Адам іс-әрекетінің барлық феномендерін түсіндіруші әлеуметтік-биологиялық ғылым

2. Мұғалімнің қызмет атқаратын орны-әлеуметтік кіші-кірім әлеуметтік орта.

Тапсырмалар:

1. Жұмыс жоспар жасауға психологикалық талаптар.

1. Саяси конфликттің көрінуі

2. Басқарудың авторитарлы стилі

Тапсырмалар;

1. Авторитарлы стилі ұғымды талдаңыз.

1. Этникалық психологиялық пәні, тарихына қысқаша шолу

2. Этникалық және прскультуралық психологияның негізгі түсінігі

3. Мәдениеттің психологиялық өлшемі

1. Берілген сұрақтардың әр қайсысына қысқа нұсқа жауап жазу

1. Әр түрлі саяси жүйелердегі саяси психолияның пайда болу мен даму ерекшеліктері

2. Саяси псхология әлемдік саяси ғылымдар перспективаларының зертеу аумағы ретінде

Тапсырмалар:

1. Берілген сұрақтардың әр қайсысына қысқа нұсқа жауап жазу

1. Психологиядағы биологиялық әлеуметтік мәселелерге негізігі тәсілдер

2. Генотип пен қоршаған ортаның байланысы

3. Әр түрлі топтардағы зерттеулер

1. Берілген сұрақтардың әр қайсысына қысқа нұсқа жауап жазу

1. Саяси сананың қалыптасуында қоғамдық қатынастың атқаратын ролі

2. Саналы әрекет

Тапсырмалар:

1. Берілген сұрақтардың әр қайсысына қысқа нұсқа жауап жазу

1. Жаңашыл сана

2. Қарым-қатынас кезінде әсер ету механизмдері.

Тапсырмалар:

1. Берілген сұрақтардың әр қайсысына қысқа нұсқа жауап жазу

1.Адам аралық қатынастар жөнінде жалпы түсінік

2.Адамдадың бірін-бірі қабылдауы мен түсінуі

Тапсырмалар:

1. Берілген сұрақтардың әр қайсысына қысқа нұсқа жауап жазу

1. Саяси психологиядағы топтардың алуан түрлілігі

1. Берілген сұрақтардың әр қайсысына қысқа нұсқа жауап жазу

1. Келесі сұрақтарды өндеу керек:

2. Саяси психолгиялық жеке ғылым саласына қосылуына қоғамдық ғылыми және идеологиялық негіздері

3. Саяси психологияның басқа ғылым салаларымен байланысы.

1. Әлеуметтік саяси бедел

1. Келесі сұрақтарды өндеу керек.

2. Әлеуметтік саяси жағдай.

3. Жеке адамның әлеуметтік саяс.

1. Келесі сұрақтарды өндеу керек

2. Негізгі қоғамдық қатынастар

3. Қоғамдық қатынастардағы интерактивтіліктің маңызы и хабары болуы

1. Келесі сұрақтарды өндеу керек:

2. Саяси психологияның әлеуметтік психология саласы ретіндегі қарастырылуы

3. Философтардың саяси психологияға көзқарасы

Бүкіл кеңес беру ағымдағы семестрдің СОӨЖ кестесі бойынша өткізіледі

Дәріске, тәжірибелік, зертханалық сабақтарына қатынасу 0-100 балмен бағаланады.