Тaқыpыптың өзeктiлiгi:Мәміле – азаматтар мен заңды тұлғалардың азаматтық құқықтар мен міндеттерді белгілеуге, өзгертуге немесе тоқтатуға бағытталған әрекеті. Мәміле жасау үшін екінші тараптың ұсынысы, ниеті және келісімі қажет. Ниет үш түрлі жолмен айтылады:
ауызша немесе жазбаша түрде тікелей ұсыну. Мысалы: келісім жасау, өтемақыға келісетініңізді хабарлау, хат алмасу және т.б.;
жанама өрнек. Мысалы, тауарды сөреге қою оның сауда мәмілесін жасағысы келетінін білдіреді. Ол тек ауызша жасалады;
Кейбір жағдайларда үндемеу де ниеттің белгісі. Бірақ мұндай ниет заңда немесе өзара келісімде көрсетілген жағдайда ғана мүмкін болады.
Жұмыcтың мaқcaттapы мeн мiндeттepi.Азаматтық-құқықтық қатынастардың дамуында мәміле институтының элементтерінің маңызы зор. Зерттеу нәтижесінде пайда болатын қатынастардың ерекшеліктерін талдап, олардың маңыздылығын анықтау маңызды.
Жұмыcтың объeктici. Мәміле негізіндегі азаматтық-құқықтық қатынастар.Азаматтық кодексте мәмілелердің толық тізбесін ұлғайту мүмкін емес деп көрсетілген (мысалы, АК-нің 7-бабы).
Сондықтан ешбір заңмен көбейтілмейтін мәміле жасауға болады, ең бастысы мұндай шартқа заңмен тыйым салынбауы керек.
Жұмыстың құрылымы екі тараудан, қысқаша және пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады.
I. AЗAМAТТЫҚ-ҚҰҚЫҚТЫҚ МӘМIЛE ТУPAЛЫ ЖAЛПЫ ТҮCIНIК
1.1. МӘМIЛEНIҢ ТҮCIНIГI, МAҢЫЗЫ, НЫCAНЫ
Мәміле – азаматтық құқықтар мен міндеттерді белгілеуге, өзгертуге немесе тоқтатуға бағытталған әрекет.
Мәміленің ең көп тараған негізі – шарт, яғни екі жақты немесе көп жақты мәміле. Бұл барлығына әсер ететін біржақты мәміле. Бұл да бір жақты мәміле, халықты қуантады. Мәміленің жоғарыда келтірілген анықтамасы АК-ның 147-бабынан туындайды. Атап айтқанда, мәміле заңды факт болып табылады. Заң фактілерге немесе оқиғаларға негізделгені белгілі. Мәміле – мәміле, соның бірі. Бірақ бұл азаматтық құқық субъектісінің заңды талабы. Мұнда транзакцияның мүмкіндіктері мен сипаттамаларын арттыруға болады. Мәміленің басты артықшылығы оның жасасу азаматтық салдарлардың болуы - белгілі бір құқықтар мен міндеттер белгіленеді, өзгертіледі және тоқтатылады.
Мәміленің толық сипаттамасы. Мәміле азаматтық құқық субъектілерінің эпикалық актісі болып табылады [1].
Мәмілелер азаматтық-құқықтық қатынастарға қатысушылардың тиімділігін арттырады. Біз оны адамдарға тәуелді емес оқиғалардан ажырата білуіміз керек. Сонымен бірге эпос мақсатқа жету үшін белгілі бір құқықтық салдарлардың болуын болжайды. Атап айтқанда, халықтың шаруашылық, жергілікті, мәдени және басқа да қажетті жергілікті, өндірістік, азық-түлік өнімдерін алудағы рөлі.
Мәміле тараптарының ішкі эпицентрі мен оның көп бөлігін бөлу қажет. Ішкі эпосқа көбірек ұқсамайынша, ол басқа адамдар үшін заңдылыққа апармайды. Сол сияқты, егер ол бақыланатын тараптың ішкі еркіне сәйкес келмесе, мәміле жарамсыз деп танылады. Мысалы, күрделі мәміле. Бұл Азаматтық кодекстің 159-бабының 9-тармағына көбейтілген.
Азаматтық мәмілелер ауызша немесе жазбаша түрде жасалады. Жетондармен, билеттермен немесе жалпы қабылданған басқа белгілермен операциялар ауызша жүргізіледі. Мұндай мәміле мәміле жасалған кезде адамның мінез-құлқы анық көбейтілген болса да, орын алған болып саналады. Заңда немесе тараптардың келісімінде көзделген жағдайларда мәміленің эпикалық мәлімдемесі үнсіздік деп танылады.
Жазбаша түрі қарапайым және табиғи емес болып бөлінеді.
- кәсіптік қызмет саласында;
- мәміле жасалған кезде аяқталған жағдайларды қоспағанда, қоғамдық мүдделер үшін жасалған мәмілелер;
- жазбаша нысанда, заңда немесе шартта көзделген өзге де жағдайларда.
Мәміле жазбаша түрде жасалатын жағдайларды заң анықтайды. Алайда, мәміленің ауызша нысанын қолданудың нақты құқықтық негізі жоқ. Демек, мұндағы тәртіп мынадай: Мәміле белгілі бір құқықтық нормаларға немесе тараптардың келісімдеріне қайшы келетін жағдайларды қоспағанда, шарт болып табылады.
Азаматтық кодекстің 151-бабына сәйкес ауызша нысан заңды мәміле жасау үшін қолданылады. Бұл жағдайда ауызша мәміленің жоғарғы шегі болып табылатын мәміле сомасы анықталмайды, АК 152б, 1т. Бір миллион теңгенің тауарын жазбаша келісімсіз сатып алуға болады. Бірақ бұл жерде тараптар бір-біріне заттар мен ақшаны қолма-қол бермейді. Алайда, егер несие несиеге немесе алдын ала төлемге сатылса, сату операциясы жазбаша түрде болуы керек.
Әдетте, қарыз шарты бойынша бөлінген ақша борышкерге жазбаша түрде беріледі, ал келісімді орындау үшін түбіртекті қайтаруға жол берілмейді.
Азаматтық кодекстің 151-бабына сәйкес ауызша мәміле жасаудың көптеген мүмкіндіктері бар, оның 52-бабында жазбаша мәміле жасау қажеттілігі қатаң түрде шектелген.
52-бапқа сәйкес мынадай мәмілелер жазбаша түрде жасалуы тиіс:
Заң, егер заңда немесе салалық тәжірибеде өзгеше көзделмесе, мәміленің ерекше түрін қарастырады.
Құрылыс кезінде салынғандарды қоспағанда, 100-ден астам айлық көбейткіштермен жұмыс істейді;
Заңда немесе тараптардың келісімінде көзделген өзге де жағдайларда тоқтату.
Құқықтық мәміле немесе шартқа бірден көшу кезінде заңды мәміленің қарапайым жазбаша түрін елемеу оның тиімсіздігіне әкеледі. Сонымен қатар, сертификаттауды талап ететін транзакциялар болуы мүмкін, олар сертификаттаудан кейін ғана аяқталды деп есептеледі.
Мәміле жарамсыз деп танылса, тарап мәміле бойынша алғанының барлығын екінші тарапқа қайтара алмайды, ал тарап оны заттай қайтара алмайды. Практикалық маңызы бар бастапқы және қайталама операциялардың (келісімшарттардың) айырмашылығы.
Акциздік операция негізгі операцияны толықтырады, қамтамасыз етеді және нақтылайды. Заңда, шаруашылық жүргізуші субъектіде немесе тараптардың келісімінде болмаса, акциздік бизнестің тағдыры негізгі қызметтің тағдырына байланысты. Кейбір мәмілелер үшін заң мәміленің жай жазбаша түрін куәландырады, ол тараптар қол қойған құжатты анықтап қана қоймай, мәміленің мазмұнын, мәміленің мазмұнын және т.б. Барлық басқа жағдайларда бұл талап мәмілені заңды тұлға жасаса да міндетті емес. Жалпы бизнес ережелерін жазбаша түрде бұзбау жеткілікті.
Егер азамат мүгедектігіне, ауруына немесе қабілетсіздігіне байланысты құжатқа қол қоя алмаса, басқа азамат өз қалауы бойынша мәмілеге қол қоя алады.
Егер заңда өзгеше көзделмесе, мәмілені басқа тұлғаға қол қоймаған немесе осыған ұқсас нотариаттық іс-әрекеттерді жасауға уәкілетті тұлға жасай алады.
Мәмілені жазбаша түрде жасайтын тарап екінші тарапқа оның жасалғанын растайтын құжатты беруге де құқылы. Мәміле жасау кезінде жасалған мәмілелерден басқа, ауызша мәміле қатысушысы оларды талап етуге құқылы. Бұл құқық әдетте титул, коносамент немесе жүкқұжат болуы мүмкін.
Заң оңайлату арқылы жоюға тыйым салады. Мәмілені нотариалды куәландыруды өтініште ауызша немесе жазбаша қолдануға болмайды.
Жалпы алғанда, мәміле қатысушыларының өзара келісім бойынша белгіленген нысаннан ауытқып, тараптарға қолайсыз жағдайлар туғызуы өте қиын. Мысалы, заң ауызша мәміле жасауға құқық береді, бірақ жазбаша емес; Тарап жазбаша келісімді, тіпті егер бұл заңмен талап етілмесе де, жазбаша түрде растауға құқылы.
Достарыңызбен бөлісу: |