Қазақстан Республикасының ғылым және білім министрлігі Батыс Қазақстан гуманитарлық академиясы

А Л Ғ Ы С Ө З

Пост-коммунистік кезеңдегі дамып келе жатқан демократия уақыт пен төзімділікті қажет етеді. Ең алдымен демократияландыру үрдісінің мәнін түсіну қажет. Демократия өзінен-өзі пайда болмайды, оны құру қажет.

Демократиялық құрылысты қалыптастыруда қоғамдағы басқару қызметтерінің маңызы зор.

Қоғамдық басқарудың қалыптасу үрдісі белгілі бір уақытты қажет етеді. Сонымен қатар оның нысандары өзгеріп отырады.

Қоғамдағы басқару нысандарының ішіндегі ең маңыздысы мемлекеттік басқару болып табылады. Бұл пәннің мақсаты студенттерді мемлекеттік басқару негіздерімен таныстыру. Себебі, өзіміз ғұмыр кешіп отырған елдің белсенді Һәм игілік өндіруші мүшесі болу үшін мемлекетіміздің бізге қандай үміт артатынын білуіміз қажет.

Сайлау - қоғамдық басқаруды қалыптастырудың ең маңызды тетігі болып табылады. Курс мазмұнында сайлау жүйелеріне де көңіл бөлінген. Себебі, әр азамат өз елінің болашағы үшін жауапкершілікте. Азаматтар өз жауапкершілігін толық мәнінде сайлау арқылы көрсете алады.

Сонымен қатар пән мазмұнында экономика, әлеуметтік-мәдени, құқық сияқты аса маңызды қоғамдық салалардағы басқару туралы мағлұматтар да қамтылған.

Басқару социологиясы курсы-студенттерді қоғамның әлеуметтік-саяси өміріне белсенді араласуына қажетті теориялық базамен қамтамасыз етуге арналған.

Оқу пәні саясаттану, социология мамандықтары бойынша оқитын студенттерге арналған.
1-ТАҚЫРЫП. КІРІСПЕ /2 сағат/

Басқару социология пәні мен оның міндеттері. Басқару социологиясы пәнінде қолданылатын зерттеу әдістері. Басқару социологиясы пәнінде қамтылатын негізгі теориялық тұжырымдар. Пән құрылымы. Басқару социологиясы туралы шетелдік зерттеулер. Басқару социологиясы пәнінің отандық ғылымда қалыптасуы. Д.Көшім зерттеулері. Саяси биліктердің түрлі формалары. Негізгі қоғамдық салалардағы басқару.

Мемлекет-саяси жүйенің ең басты институты ретінде. Мемлекеттік билік ұғымы. Демократиялық құндылықтар және мемлекеттік билік. Мемлекеттік биліктің қоғам өміріне әсері. Мемлекеттік биліктің қоғамдағы басқа да билік түрлерінен айырмашылығы мен олармен қарым-қатынасы. Мемлекеттік биліктің жергілікті аймақтарға әсері. Саяси үстемдік. Саяси үстемдік туралы М.Вебер зерттеулері. Мемлекеттік билікті іске асыру әдістері мен тетіктері.

Билік бөлінісі теориясының өмірге келуі. Д.Локк, Ш.Л.Монтескье тұжырымдары. Қазіргі саяси жүйелердегі билік бөлінісінің конституциялық ұстанымдары. Заң шығару, атқару және сот биліктері. Олардың арасындағы қарым-қатынастың саяси-теориялық негіздері. Қазақстан Республикасындағы билік бөлінісінің Конституциялық негіздері. Билік бұтақтарының тепе-теңдікті сақтау тетіктері.

Саяси теориядағы ұлттық үкімет ұғымы. Ұлттық үкіметтің жергілікті-аймақтық саяси басқарумен қарым-қатынасы. Унитарлық басқару нысаны, оның түрлері. Федеративті басқару нысаны. Федерация субъектілерінің конституциялық-құқықтық жағдайлары. Унитарлы және федеративтік басқару нысандарындағы ұлттық үкіметтердің конституциялық-құқықтық жағдайлары. Олардың арасындағы ұқсастықтар мен айырмашылықтар.

Президенттік басқару нысанының саяси өмірге келуі. Саяси-теориялық негіздері. Т. Джефферсон мен А. Гамильтон еңбектері. Американ конституциясының идеялық-теориялық бастамалары. Президент қызметінің конституциялық-құқықтық негіздері. Президентті сайлау жолдары. Президент өкіметтігінің саяси теорияда көрініс табуы. Президенттің басқа саяси-биліктік құрылымдармен қарым-қатынасы.

Парламенттік басқару нысанының саяси өмірге келуі. Саяси-теориялық негіздері. Джон Локк, Ш.Л.Монтескье, Ж.Ж. Руссо еңбектері. Парламент қызметінің конституциялық-құқықтық негіздері. Парламент депутаттарын сайлау жүйелері. Парламент өкілеттігінің саяси теорияда көрініс табуы. Парламенттің басқа саяси-биліктік құрылымдармен қарым-қатынасы. Парламенттік республикадағы Үкімет басшысының ролі.

Жартылай президенттік басқару нысанының конституциялық-құқықтық негізделуі. Жартылай президенттік республикадағы Президент пен Парламент қарым-қатынасы. Үкімет құрамын бекіту тәртіптері. Үкімет басшысының ролі. Президент пен Парламентті сайлау тәртіптері. Президент өкілеттіктері. Парламент өкілеттіліктері.

Тәуелсіздік алғаннан кейінгі жылдары мемлекеттік басқару құрылымдарының жаңғыруы. Президенттік басқару нысанының пайда болуы. Қазақстан Үкіметінің құрылымы. Жергілікті мемлекеттік басқару құрылымы. Көпұлттылықтың Қазақстан мемлекеттік басқару құрылымына әсері.

Қазақстан Республикасы Президенті сайлау жүйесі. Президенттікке үміткерге қойылатын заң талаптары. Қазақстан Республикасы Президентінің өкілеттіктері. Қазақстандағы Президент пен Парламент ара қатынасының құқықтық негіздері. Президенттің Үкіметті құрамдаудағы өкілеттіктері. Президент және сот билігі. Президент - жоғарғы Бас қолбасшы. Президенттің құқықтық актілер шығарудағы өкілеттіктері.

Қазақстан тәуелсіздік алғаннан кейінгі жылдары Парламент ролі. Қазақстан Республикасы Парламентінің құрылымы. Сенатты сайлау жүйесі мен оның өкілеттіктері. Мәжілісті сайлау жүйесі мен оның өкілеттіктері. Сенат пен Мәжілістің біріккен отырысында қаралатын мәселелер. Парламент пен Үкімет қарым-қатынастарының құқықтық негіздері. Парламенттегі депутаттық топтар мен фракциялар. Парламент комитеттері мен комиссиялары.

Қазақстан Республикасындағы жергілікті басқару органдарының құрылымы. Жергілікті атқарушы органдар. Әкімдер өкілеттілігінің конституциялық-құқықтық негіздері. Жергілікті халық өкілеттілігі органдары. Мәслихаттар қызмет атқарушының конституциялық-құқықтық негіздері. Мәслихаттарды сайлау тәртібі. Жергілікті атқару және халық өкілеттігі органдары арасындағы қарым-қатынастардың құқықтық негіздері.

Жергілікті өзін-өзі басқару ұғымы. Шет мемлекеттер тәжірибесі. Жергілікті өзін-өзі басқарудың атқаратын қызметтері. Қазақстандағы жергілікті өзін-өзі басқару жүйесі. Аудандық мәслихаттар. Ауыл кеңестері. Ақсақалдар кеңесі - Қазақстан үшін дәстүрлі жергілікті өзін-өзі басқару жүйесі.

Сайлаудың мемлекет үшін маңызы. Халықтың мемлекеттік басқаруға қатысуы демократияның ең басты алғышарттары. Демократиялық елдердегі сайлау жүйелері мен тетіктері. Өкілдік ұғымы. Жағырафиялық өкілдік. Баяндау өкілдік. Қызметтік өкілдік. Одақтасып дауыс беру. Балама дауыс беру. Екі сатылы жүйе. Аралас өкілдік жүйесі.

Қазақстанда демократиялық сайлау жүйелерінің қалыптасуы. Мажоритарлық сайлау жүйесі. Теңбе-теңдік сайлау жүйесі. Аралас сайлау жүйесі. Орталық сайлау комиссиясының құрылу тәртібі мен оның қызметінің конституциялық-құқықтық негіздері. Жергілікті сайлау комиссиялары. Сайлаушылардың құқықтары және сайлау өткізу тәртіптері. Сайлау барысын байқаушылар құқығы.

Экономикалық-өнеркәсіптік басқару ұғымы. Кәсіби басқарушылар-менеджерлер тобының шығуы. Технология әсері. Басқарушыларға түсетін қиындықтар. Басқару әдістері. Ынталандыру-өнеркәсіптік басқару негізі. Өнеркәсіптегі кәсіподақтар мен бейрәсми топтардың басқару үрдісіне әсері. Меншік нысанының басқару үрдісіне әсері. Мемлекеттік холдинг-корпорациялардағы басқару. Жеке меншікке негізделген экономикалық бірліктердегі басқару.

Әлеуметтік-мәдени саладағы басқару ұғымы. Әлеуметтік-мәдени басқару саласындағы қиындықтар. Әлеуметтік-мәдени басқарудағы мемлекет ролі мен көмегі. Жергілік әлеуметтік басқару мен көмек беру органдары. Мәдени ұйымдардағы басқару. Спорт саласын басқару. Қазақстанның әлеуметтік-мәдени дамуына арналған мемлекеттік бағдарламалар.

Құқық, әділет жүйесіндегі басқару ерекшеліктері. Осы саладағы мемлекеттің ерекше құзіреті. Қазақстан сот жүйесі. Соттарды тағайындау тәртібі. Қазақстан әділет жүйесі. Жергілікті аумақтардағы Әділет басқармалары. Қазақстандағы заңдылық сақталуын қадағалау жүйесі. Прокуратура қызметінің құқықтық негіздері. Қазақстандағы құқық қорғау органдары. Полиция қызметінің құқықтық негіздері және осы мемлекеттік органдағы басқару құрылымы.

1. 
   Басқару социологиясы пәнінің пайда болу негіздері
   
2. 
   Зерттеу әдіс-тәсілдері
   
3. 
   Басқару социологиясының қоғам үшін маңызы
   

2. Мемлекеттік билік 2 сағат

1. 
   Мемлекеттік билік ұғымы
   
2. 
   Мемлекеттік биліктің басқа билік түрлерімен қарым-қатынасы.
   
3. 
   Мемлекеттік билік қорлары.
   

3. Ұлттық үкіметтер 2 сағат

1. 
   Батыс саяси ғылымындағы ұлттық үкіметтер ұғымы
   
2. 
   Ұлттық үкіметтердің халықаралық ұйымдармен қарым-қатынас нысандары
   
3. 
   Ұлттық үкіметтер экономикалық және т.б. қызметтері.
   

4. Қазақстандағы мемлекеттік басқару құрылымы 2 сағат

1. 
   Қазақстандағы мемлекеттік басқару құрылымы
   
2. 
   Орталық басқару органдары мен жергілікті басқару органдары араларындағы қарым-қатынас.
   
3. 
   Мемлекеттік басқару органдары мен азаматтар арасындағы қарым-қатынас.
   

5. Қазақстан Республикасының Президенті 2 сағат

1. 
   Қазақстан Республикасы Президентін сайлау тәртібі
   
2. 
   Қазақстан Республикасы Президентінің өкілеттіктері
   
3. 
   Президент - адам құқықтары мен бостандықтары сақталуының кепілі.
   

6. Қазақстандағы жергілікті өзін-өзі басқару жүйесі 2 сағат

1. 
   Жергілікті өзін-өзі басқарудың әлемдік тәжірибесі
   
2. 
   Қазақстандағы жергілікті өзін-өзі басқару органдарын құрудың құқықтық негіздері
   
3. 
   Жергілікті мемлекеттік және өзін-өзі басқару органдары қарым-қатынас.
   

7. Қазақстандағы сайлау жүйесі 2 сағат

1. 
   Сайлау жүйелерінің әлемдік тәжірибесі
   
2. 
   Парламент депутаттарының сайлау жүйесі
   
3. 
   Жергілікті мәслихаттар сайлау жүйесі
   

8. Экономикалық-өнеркәсіптік басқару.

1. 
   Кәсіпорындардағы басқару жүйесі.
   
2. 
   Ауыл шаруашылығындағы басқару жүйесі.
   
3. 
   Жаңа буын менеджерлерін даярлау мәселелері.
   

9. Әлеуметтік-мәдени басқару 2 сағат

1. 
   Білім беру жүйесіндегі басқару.
   
2. 
   Денсаулық сақтау жүйесіндегі басқару
   
3. 
   Басқару қызметінің әлеуметтік-мәселелерді шешу тетіктері.
   

10. Құқық. Әділет жүйесіндегі басқару нысандары 2 сағат

1. 
   Әділет саласындағы басқару
   
2. 
   Ішкі істер жүйесіндегі басқару
   
3. 
   Мемлекеттегі басқару-бақылау қызметтері.
   

Т Ү С І Н Д І Р М Е

Парламент заң шығару қызметін жүзеге асыратын орган болып табылады. Сонымен қатар Парламент атқару билігінің қызметін де бақылайды.

Адамзат өз әлеуметтік-саяси дамуында көптеген өкілеттік билік құрылымдарын өмірге әкелді. Әртүрлі елдерде құрылтай, мәжіліс, кеңес, сенат сияқты атаулар иеленді.

Қазіргі парламентаризм өз бастауын Англиядан алған. Парламент ең басында монарх жанында ақсүйектер құрған кеңесші орган болды. Уақыт өте келе ол мемлекеттің ең ықпалды топтарының өкілдерін біріктірген билік тармағына айналды.

Американ мемлекетінің негізін қалаушылар өкілеттік биліктен екі қажеттілікті көрді: 1) өкілеттік билік адамдар құқығын бұзуды қажетсіз бейімдігіне сенім; 2) өкілеттік билік өзін сайлаған адамдар құқығы мен бостандығын қорғайтындығына сенім.

Өкілеттік билік мемлекеттік билік тармақтары жүйесінде бірін-бірі тежеу мен бақылау жүйесін құрды.

Қазақстан Республикасының Парламенті қос палатадан тұрады. Сенат депутаттарын жергілікті өкілетті орган мәслихат депутаттары халық атынан сайлайды. Мәжіліс тікелей халық дауыс беруі арқылы сайланады.

Бұл оқу курсының мақсаты студенттерге өкілеттік билік құрылымы туралы түсінік беру. Курста Ежелгі грек және Рим, Шығыс елдері өкілеттік билік пайда болуы, халық өкілеттігінің отандық тарихы, қазіргі парламентаризм бастауы, қазіргі заманғы парламенттер, Қазақстан Республикасы парламентінің құрылымы мен конституциялық өкілеттіктері және т.б. мәселелер қамтылған. Курс социология-демография мамандығы бойынша дәріс алушы оқу тобына арналған.

1. 
   Өкілеттік билік құрылымын социологиялық зерттеу қажеттілігі /2сағат/
   

2. 
   Азаматтардың өкілеттік билікке көзқарастарын социологиялық зерттеу.
   
3. 
   Өкілеттік билік болашағына шолу.
   

2. Ежелгі грек және Рим өкілеттік билік құрылымдары

/2 сағат/

1. Грек полистеріндегі халық жиындары.

2. Рим республикасы мен империясының Сенаттары

3. Ерте дәуірдегі халық өкілеттігінің қазіргі қоғам дамуы үшін қажетті тәжірибелері.

1. Қытай елінің тарихындағы халық өкілеттігі нышандары

2. Үнді елі тарихындағы халық өкілеттігі нышандары.

3. Құрылтай-көшпенді елдер халық өкілеттігінің билігі.

1. Хандық құрылыстағы халық өкілетінің ролі

2. Билер-халық өкілдері

3. Қазіргі Қазақстан үшін ата-баба тәжірибесінің маңызы.

5. Англиядан бастау алған қазіргі парламентаризм /2сағат/

1. Парламент пайда болуы мен дамуы

2. Король мен Парламент арасындағы күрес

3. Құқықтар туралы ағылшын Биллі.

1. Колониядағы өкілеттік билік идеялары

2. Вирджиния жобасы және АҚШ конституциясы

3. АҚШ парламентаризмнің әлем елдеріне әсері.

1. Парламентаризмнің тарих ғылымында зерттелуі

2. Парламентаризмнің саясаттану және әлеуметтану ғылымында зерттелуі

3. Парламентаризмнің мемлекет және құқық теориясы ғылымында зерттелуі.

1. Европа Парламенттерінің қоғам өміріндегі орны

2. Азиялық парламентаризм

3. Африка елдері парламенттерінің саяси салмағы

9. АҚШ және Ресей парламенттерінің құрылымы мен конституциялық өкілеттіктері /2сағат/

1. 
   АҚШ Конгресінің американ саяси өміріндегі ролі
   
2. 
   Ресей Федерация кеңесі мен Мемлекеттік Думасының қоғамның саяси құрамындағы орны.
   

10. Қазақстан Республикасы парламентінің құрылымы мен конституциялық өкілеттіктері /2сағат/

1. Қазақстан Республикасы Парламентінің Сенаты өкілеттіктері

2. Қазақстан Республикасы Парламентінің Мәжілісі өкілеттіктері

3. Қазақстан Республикасы Парламентінің қоғамның саяси дамуындағы ролі

Ә Д Е Б И Е Т Т Е Р:

1. 
   Лаврентьев А. О некоторых итогах деятельности Мажилиса Парламента РК за третью сессию- "Саясат", 2002, № 8 83 бетте
   
2. 
   Аюпова З. Конституционно-правовые основы построения национальной правовой системы РК - "Саясат" ,№ 9-10, 121 бетте
   
3. 
   Лаврентьев А. Межпарламентское сотрудничество в Центральноазиатском регионе; реалии и перспективы- "Саясат", 2002, № 12, 51 бетте
   
4. 
   Мухамедиева Н.Н. Кәсіби парламент: қалыптасуы және даму жолдары- "Саясат", 2002 № 2, 65 бетте
   
5. 
   Артыкбаев М. Инстуционализация политических систем постсоветских республик- "Саясат", 2002, № 9-10, 109 бетте
   
6. 
   Кикимов Т. О социальном измерении- "Саясат", 2002, № 11, 4 бетте
   
7. 
   Мукашев Р. Избирательное право и процессы демократизации в Республике Казахстан- "Саясат", 2002, № 12, 10бетте
   
8. 
   Кубаев Формирование организационной структуры и экономического механизма местного самоуправления в Республике Казахстан - "Саясат", 2002, № 12, 17 бетте
   
9. 
   Чеботарев А. Состояние и вероятные изменения в избирательном процессе в Республике Казахстан- "Саясат", 2002, № 12, 29 бетте
   
10. 
    Калмыков С., Шаукенова З. На демократическом пути-казахстанский избиратель- "Саясат", 2002, № 12, 46 бетте
    
11. 
    Е.Б. Шестопал. Электоральный авторитаризм: казахстанский вариант-"Полис", 2002, № 6
    
12. 
    Тажин М. Актуальные вопросы развития социологии в
    

13. 
    Шаукенова З. Ассоциация социологов Казахстана; становление и перспективы -"Саясат", 2003, № 4, 6 бетте
    
14. 
    Есим Г., Биекенов К. Социологическая наука и образование в Казахстане- "Саясат", 2003, № 4, 9 бетте
    
15. 
    Ю.В. Гудина Активность российских избирателей: теоретические модели и практика- "Полис", 2003, № 1
    
16. 
    Гуревич Л. От локальных прикладных исследований к мировой исследовательской индустрии.-"Саясат", 2003, № 4, 11 бетте.
    
17. 
    Сейдуманов С. Общественно-политическая ситуация: социологические методы исследований-"Саясат", 2003, № 4 , 14 бетте
    

Адамдар мінез-құлқының өнеркәсіптік қосындысын айқындап, оны бақылауға мүмкіндік алу мәселелерін және ұйымдық құрылымдарды мақсатты түрде өзгерту мәселелерін зерттеуді жолға қойған ғылыми сала.

Бұл ғылыми саланың негізгі мақсаттарының бірі еңбек орнының ғылыми-техникалық талаптарға сай болып, еңбеккерлердің өсіп отырған талабын қамтамасыз ету мәселесін зерттеу.

Еңбек социологиясы оқу курсында еңбек қатынастары туралы социологиялық теориялар, еңбек және демалу мәселелері, еңбек ақысы және еңбекке жалдану, еңбек егестері, кәсіподақ ұйымдарының қоғамдағы ролі, әлеуметтік қорғау органдары және т.б. мәселелер қамтылған.

Оқу курсы әлеуметтану және демография мамандығы оқу тобына арналған.


ЕҢБЕК СОЦИОЛОГИЯСЫ ПӘНІ БОЙЫНША СЕМИНАР САБАҒЫНЫҢ ЖОСПАРЫ

1. 
   Еңбек қатынастары туралы әлеуметтанулық теориялар /2сағат/
   

б/. Әлеуметік-саяси қызметкер теориясы

2. 
   Еңбек және демалу мәселелері /2 сағат/
   

б/. Кәсіпорын жанындағы демалыс орындары

в/. Әлеуметтік-медициналық профилактика

3. 
   Еңбек ақысы және еңбекке жалданудың әлеуметтік аспектілері
   

б/. Еңбекке уақытша жалдану

в/. Еңбекке жалданудың әлеуметтік салдарлары

4. 
   Кәсіподақ ұйымдарының қоғамдағы ролі
   

б/. Мемлекеттік және салалық кәсіподақтар

в/. Кәсіподақ ұйымдарының Қазақстан қоғамындағы ролі

5. 
   Еңбек егістері және оларды шешу жолдары
   

б/. Еңбек егестерін шешу жолдары

в/. Еңбек егестерінің қоғамның экономикалық дамуына әсері

Ә Д Е Б И Е Т Т Е Р :

1. 
   Кошанов А.К., Мельдаханова М.К. Обновление Концепции занятости и рынка труда в условиях устойчивого экономического развития страны.-"Саясат", 2002, № 3-4, 9 бетте
   
2. 
   Мухтарова К.Г. Бедность и экономика Казахстана-"Саясат", № 3-4, 23 бетте
   
3. 
   Искаков Н.А. Политика оплаты труда и проблемы борьбы с безработицей-"Саясат", 2002, № 3-4, 41 бетте
   
4. 
   Притворова Т. Формирование модели социально ориентированной экономики в Казахстане-"Саясат", № 6, 58 бетте
   
5. 
   Есенжолова Ш. Общие и региональные аспекты развития ремесленничества как формы индивидуального предпринимательстве-"Саясат", 2002, № 6 , 66 бетте
   
6. 
   Бакирова А. Основные направления реформирования региональных рынков труда-"Саясат", 2002, № 11, 25 бетте
   
7. 
   Забирова А. Сельские и городские мигранты Астаны и Алматы на рынке труда; стратегии поиски работы- "Саясат", 2002, № 11 55 бетте.
   
8. 
   Рамазанов А. Диалектика отношений собственности- "Саясат", 2002, № 9-10, 38 бетте
   
9. 
   Барлубаев А. Управление государственной собственностью в Республике Казахстан-"Саясат", 2002, № 9-10, 43 бетте
   
10. 
    Притворова Т. Особенности современной политики занятости в Казахстане - "Саясат", 2002, № 9-10, 68 бетте
    
11. 
    Телебаев Г. Сельское население Казахстана: штрихи к социологическому портрету-"Саясат", 2002, № 9-10, 78 бетте
    
12. 
    Нурмагамбетов А. Обрзование как фактор обеспечения национальной безопасности Казахстана-"Саясат", 2002, № 9-10, 113 бетте
    
13. 
    Кикимов Т. О социальном измерении- "Саясат", 2002, № 11, 4 бетте
    
14. 
    Мухтарова К., Мухтар Е. Современная модель стратификации казахстанского общества-"Саясат", 2002, № 11, 17 бетте
    
15. 
    Есенжола Ш. Экономические аспекты развития малого предпринимательства в условиях рынка-"Саясат", 2003, № 7, 80 бетте.
    
16. 
    Черкасов Ю. Социально-политическая стратификация казахстанского общества как стратегическое направление социологических исследований -"Саясат", 2003, №ң, 32 бетте
    
17. 
    Тажин М. Актуальные вопросы развития социологии в Казахстане- "Саясат", 2003, № 4, 4 бетте
    
18. 
    Шаукенова З. Ассоциация социологов Казахстана; становление и перспективы -"Саясат", 2003, № 4, 6 бетте
    
19. 
    Есим Г., Биекенов К. Социологическая наука и образование в Казахстане- "Саясат", 2003, № 4, 9 бетте
    
20. 
    Гуревич Л. От локальных прикладных исследований к мировой исследовательской индустрии.-"Саясат", 2003, № 4, 11 бетте.
    
21. 
    Сейдуманов С. Общественно-политическая ситуация: социологические методы исследований-"Саясат", 2003, № 4, 14 бетте
    

32. 
    
    
33. 
    
    
34. 
    ӘЛЕУМЕТТАНУ ПӘНІНЕН ОҚУ БАҒДАРЛАМАЛАРЫ
    
35. 
    
    
36. 
    1. Типовая программа по социологии. Для студентов высших техн учеб.завед. А., 1996.
    
37. 
    2. Социология: Программа для высших сельскохозяйственных учебных заведений М., 1995.
    
38. 
    3. Учебная программа спецкурса «Социология гендера» для студ спец. 4. «Социология» вузов РК // Сборник экспер учебн программ и спецкурсов для вузов; Социология А., 1999.
    
39. 
    4. Типовая программа курса «Социология» А., 1996.
    
40. 
    5. Типовая программа курса « Экономическая әлеуметтану для студентов экон вузов всех спец. А., 1998.
    
41. 
    6. Гуревич Л.Л. Экономическая социология. Программа курса А., 1997.
    
42. 
    7. Экономическая социология. //Учебные программы по экономическим дисциплинам. Караганда, 1998.