Ќазаќстан Ресубликасыныњ Білім жєне ѓылым министрлігі



бет9/13
Дата23.02.2024
өлшемі198.14 Kb.
#493031
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   13
stud.kz-67926

Esc – Бағдарламаны аяқтау. Операцияны болдырмау немесе операциялар тізбегіне кері қайту. Cancel батырмасын басу.
Left – Меңзерді солға жылжыту.
Up – Меңзерді жоғары жылжыту.
Down – Меңзерді төмен жылжыту.
Right – Меңзердң оңға жылжыту.
Home – Меңзерді жолдың басына ауыстыру.
End – Меңзерді жолдың соңына ауыстыру.
PgUp – Бір «бетке» жоғары жылжыту.
PgDn – Бір «бетке» төмен жылжыту.
Ins – Редакторларда ақпарат енгізгенде кірістіру және орнын басу режімін ауыстырып қосу.
Del – Меңзердің оң жағында орналасқан символды жою.
Backspase – меңзердің сол жағындағы символды жою.
Tab – Меңзерді бір басқару позициясынан басқасын ауыстыру.
Тышқан тетігі (маус) - бұл манипуляторлық типті енгізу құрылғысы, оның тегіс кілемше бетінде жылжуы экранда бейнеленеді. Меңзерді (курсорды) экранда тез жылжытуға (қозғалтуға) және объектілерді басқаруға арналған.
Трекбол – бұл тышқанның функцияларын орындайтын құрылғы.
Трекболдың тышқан тетігінен айырмашылығы, ол тұрақты түрде орналастырылады және оның шаригі алақанмен қозғалысқа келтіріледі. Трекболдың артықшылығы ол беті тегіс жерді қажет етпейді, сол себепті олар портативті компьютерлерде қолданылады.
Пенмаус – шарикті автоқаламға ұқсас, оның ұшындағы жазу түйірінің орнына жылжу мөлшерін тіркейтін түйін (торап) орналастырылған.
Инфрақызыл маустың әдеттегі маустан айырмашылығы – оның жүйелік блокпен өткізгіш сымсыз байланыс құрылғысы болуында.
Джойстик (тәрте) – кішкене рычагты манипулятор, ол экрандағы жылжитын объектілерді басқару үшін қолданылатын енгізу құрылғысы.
Графикалық деректерді енгізу құрылғысы.
Графикалық ақпаратты енгізу үшін, сканерерді, графикалық планшеттерді (дигитайзерлерді) және цифрлық фотокамераларды қолданады. Сканерлердің көмегімен таңбалық ақпаратты да енгізуге болады. Бұл жағдайда алғашқы деректер графикалық түрде енгізіледі де, бейне тану бағдарламалары оны өңдейді.
Планшетті сканерлер келесі принцип бойынша жұмыс істейді: арнайы элементтер материалдың бетінен шағылған жарық сәулесін белгілейді.
Қол сканерлерінің планшетті сканерден айырмашылығы, созу қолмен орындалады. Бұл жағдайда бір қалыптылығы мен дәлдігі жеткілікті дәрежеде болмайды.
Барабандық сканерлер. Бұл типті сканерлерде алғашқы материал өте жоғары жылдамдықпен айналатын барабанның цилиндр сияқты бетіне бекітіледі. Өте жоғарғы сапалы сканерлеуге жетуге болады.
Штрих-сканері. Бұл штрих-код түрінде кодталған деректерді енгізуге арналған қол сканерінің бір түрі. Саудада қолданылады.
Формалар сканерлері «қолдан» толтырылған стандартты формалардан деректерді енгізуге арналған құрылғы. Сканердің бұл түрі халық санағын жүргізгенде, сайлау нәтижелері мен анкет мәліметтерін өңдеуде қолданылдаы. Сканерлеудің жоғары дәлдігі керек емес, тез әрекеттілігі – оның негізгі шарттары.
Графикалық планшеттер (дигитайзерлер) – көркемдік, графикалық ақпараттарды енгізуге арналған.
Цифрлық фотокамералар. Олар сканерлер сияқты графикалық деректерді қағаз бетінен емес, тікелей қоршаған ортадан қабылдайды.
Принтерлер – басу құрылғылары, олар деректерді шығару құрылғылары ретінде қолданылады және құжаттардың көшірмесін қағаз бетінде алуға мүмкіндік береді. әрекеттерінің принципі бойынша олар матрицалық, сия бүріккіш және лазерлік принтерлерге бөлінеді.
Операциялық жүйе тұтынушы яғни қолданушы мен компьютер арасындағы іс-әрекетті жүзеге асыратын, компьютерде атқарылып жатқан программалардың жұмысын, компьютерге жалғанға құрылғылардың жұмысын басқаратын программалар жүйесі. Операциялық жүйелерді түрлері: Windows, MS DOS, Linex, Unix т.б.
Бұл операциялық жүйелердің ішінде практикада кеңінен қолданылатыны Windows операциялық жүйесі.

Windows операциялық жүйесі және оның негізгі элементтері




Windows операциялық жүйесінің мүмкіндіктері:

  • пайдаланушының интерфейсін стандарттау;

  • көлемі ондаған Мбайт жедел жадты тиімді басқару;

  • жаңа сыртқы құрылғыларды қиындықсыз қосу мүмкіндігі;

  • бағдарламалардың функциясын интеграциялау, яғни басқа бағдарламалардың жасалған объектілерді нақты бағдарламада қолдану мүмкіндігі;

  • көп мәселелік, яғни бірнеше қолданбаны қатар орындау және бір бағдарламадан екіншіге оңай ауысу мүмкіндігі;

  • графикалық режимді басым қолдану;

  • жергілікті желі және Internet желісінде жұмыс істеуді қолданудың құрамдас құралдары;

  • мультимедиямен (дыбыс және бейне) жұмыстың құрамдас құралдары;

  • “Plug and Play” технологиясы (қосатын құрылғыларды автоматты баптау);



MicrosoftWindows–Microsoftфирмасы жасап шығарған операциялық жүйелер тобына жатады. Операциялық жүйе немесе система (ОС) – дербес компьютердiң жұмысын басқарумен басқа программалардың орындалу процесiн қамтамасыз ететiн программалар тобы. Операциялық жүйесiз компьютердi қолданумүмкiн емес.
Қазiргi кезде Windowsоперациялық жүйелерiIBM-үйлесiмдi компьютерлердiң барлығына дерлiк қолданылады. Көбiне жұмыс iстегенде олардыңмына түрлерiн жиi пайдаланады: Windows 95, Windows 98, WindowsNTWorkstation 4.0, және Windows 2000. Бұлардың белгiлi бiр айырмашылықтары болғанымен, жұмыс iстеу ережелерi өте ұқсас болып келедi. Бұлардан басқа Windоws тобына компьютерлiк жүйелердi басқаруға арналған арнайы ОС-лар кiредi, олар –Windows 2000мен WindowsServer-лердiң бiрнеше түрлерi. Бұлардың қайсысын қолданудымамандардың өздерi шешедi.
Windows тобының едәуiр дамыған түрiне Windows 98 бен WindowsNT-нiң негiзгi жетiстiктерiн бiрiктiрген Windows 2000 жүйесi жатады. Бiрақ Windows 2000 компьютерлiк жабдықтарға жоғары талаптар қояды, сол себептi қазiргi кезде ол тек жаңадан шыққан қуатты дербес компьютерлерде ғана қолданылады. Өкiнiшке орай көпмекемелерде ондаймүмкiндiктер жоқ. Сондықтан қолдарыңыздағы кiтапша WindowsNTWorkstation 4.0 ОС-сының ерекшелiктерiн қолдануға бағытталған. Сонымен қатар, жоғарыда айтылғандайWindowsтобындағы ОС-ларды қолданудың ұқсас принциптерi өте көп болғандықтан, төменде келтiрiлгенматериал олардың басқа түрлерiн үйренуге де пайдалы.
MicrosoftWindows 98 ОС-сы жылдам iстейтiн 32-разрядты графикалық интерфейсi бар, iшкi желiлiк құралдармен жабдықталған және сол желiде жұмыс жасауға бағытталған операциялық жүйе болып табылады.
Windows-тамынадай жаңа архитектуралық шешiмдер iске асырылған: жеңiл көшiрiледi (тасымалданады); көпесептi және көппроцессорлы режимдердi, Клиент-сервер және обúектiлi архитектураларды, желiлердiң домендi архитектурасын сүйемелдей алады; кеңмасштабты, жеңiл кеңейтiлетiн, сенiмдi, әрi ақаусыз жұмыс атқарып, басқа программалармен үйлесiмдi түрде байланысатын, т.б.мүмкiндiктерi бар жүйе болып саналады.
Оның жеңiл көшiрiлiп тасымалданатындығына Windows-тiң CISC- және RISC-процессорларында бiрдей жұмыс iстеу қабiлетiн жатқызуға болады.
Көпесептiлiк – бiр процессорды көптеген қолданбалы программалармен ақпарат ағындарын өңдеуге пайдалану (егер қолданбалы программалар программалар жеке орындалатын компоненттерге жiктелсе, соларды қатар орындау).
Көппроцессорлық өңдеу–компьютерде бiрнеше процессорлардың қатар жұмыс атқаруы, олардың әрқайсысын бiр-бiрден, бiрмезгiлде бiрнеше есептердi орындауға болатынын көрсетедi.
Масштабтылық–қосымшапроцессорлардың артықшылықтарын автоматты түрде қолданумүмкiндiгiмысалы, қолданбалы программаның жұмысын жылдамдату үшiн, операциялық жүйе бiрнеше процессорларды автоматты түрде iске қолданбалы программалар қоса алады.
Windows-тiң жеңiл кеңейтiлуi–ОС-ның барлық деңгейлерiне жаңамодульдер қосуға болатын ашықмодульдi архитектурамен қамтамасыз етiлуi.Модульдiк архитектура ОС-ның басқа желi өнiмдермен байланысумүмкiндiгiн айқындайды. Windows-тiң басқаруымен жұмыс iстейтiн компьютерлер басқа операциялық жүйелердiң клиент және сервер компьютерлерiмен өзара қатынаста бола алады.
Сенiмдi, әрi ақаусыз жұмыс атқару тәрiздiсипаттамалары –ОС архитекту­расының оны және қолданбалы программаларды бүлiнуден сақтайтынын бiлдiредi.
Үйлесiмдiлiк –Windows-тiң MS-DOS,Windows 3.x,OS/2, POSIX жүйелерiмен үйлесе жұмыс iстеп, оның желiлермен құрылғылардың көптеген түрлерiн пайдалана алатындығын бiлдiредi.
Желiдегi тасымалданатын информацияны қорғау үшiн кодтаудың түрлi әдiстерi қолданылады және оныңмiсгоsoftCriptographicApplicationProgramInterfase (CriptoAPI) атты iшкi криптографиялау интерфейсi бар.
1.Тұтынушы интерфейсi
Windows тұтынушы интерфейсi келесi негiзгi элементтерден тұрады:

  • Терезе;

  • Жұмыс үстелi;

  • Тапсырмалар тақтасы;

  • Басменю;

  • Жанама немесе контекстiменю (оң жақ батырманы шерту арқылы);

  • Windowsқолданбалы программаларыныңменю жүйесi;

  • Windows анықтама жүйесi.

Терезелер
Windows интерфейсiнiң негiзгi ұғымдарының бiрi болып экран бетiндегi төрт­тбұрышты жақтаулармен шектелген терезе аймағы болып табылады. Windows терезесiнде бумалармен файлдар, орындалатын программалармен құжаттар бейнелерi кескiнделген.
Терезелердiң негiзгi екi түрi бар–қолданбалы программалармен құжаттар терезелерi, ал қажет болған кезде жүйеге тұтынушылар беретiнмәлiметтi енгiзу үшiн сұхбат терезелерi ашылады.
Қолданбалы программалар терезесi программаны немесе буманы бейнелейдi. Программалар терезесiнiң жоғарғы жағында, тақырыптың (тақырып аймағының) астындаменю қатары орналасқан. Программалар терезесiнiң iшiнде бiр немесе бiрнеше құжат терезелерi– құжат терезесi (екпiндi қолданбалы программалардың түрiне қарай – сурет,мәтiн, кесте, және т.б.) орналасқан.
Құжат терезесi қай кезде де болмасын өзiнiң қолданбалы программалар терезесiнiңмаңында қалады. Терезенiң орта бөлiгiнде құжатмазмұны көрсетiледi. Егер құжат терезесi үлкейтiлген күйде болса, онда қолданбалы программалар терезесiмен құжат терезелерiнiң тақырыптары дефис арқылы бiрiгедi.
Сұхбат терезесiнде (окно диалога) тақырып қатары, терезенi басқару батырмалары болады. Сонымен қатар келесi элементтерi бар бiрнеше iшкi беттер болуымүмкiн: команда батырмасы (командная кнопка), қайтақосқыш (переключатель),мәтiндi информация өрiсi (поле), жалаушалар, ашылатын терезелер (ТӨМЕН(ВНИЗ) () бағыттаушысының батырмасын басқанда ашылатын) және басқалар.
Бума терезесi буманыңмазмұнын бейнелейдi (көбiне бұл басқа бумалардың, программалардың, файлдардың белгiлерi). Ол шағын қолданбалы программалардың терезесiн еске салады және тақырыбы, көлемдi өзгертумен терезенi жабу батырмалары, жүйелiменю белгiшесi, дербесменю қатары, қолданбалы программалар саймандар қатарымен қалып-күй қатары болады. Бума терезесiнiң тақырыбы, ол жиналып тұрған күйiнде, берiлген бума белгiшесiнiң астында орналасқан атын көрсетедi.
Терезе элементтерi
Шекаралар. Терезенi төрт жағынан шектейтiн жақтаулар шекара деп аталады. Терезенiң өлшемiн шекаранға тышқан көрсеткiшiн алып барып, ол екi жаққа бағытталған қара сызыққа айналғанда өзгертуге болады.
Тақырып қатары. Терезенiң жоғарғы шекарасының астына оның атын көрсететiн аймақ орналасқан. Ол тақырып қатары немесе тақырып деп аталады. Терезенiң атына тышқан көрсеткiшiн алып барып, терезенiң орнын ауыстыруға болады. Тақырып қатарының сол жағында терезенiң жүйелiменюiнiң Шақыру (Вызов) батырмасы бар (бастырманың түрi әрқашан терезенiңмазмұнына сәйкес келедi,мысалы Excel қолданбалы программаларсы үшiн А3 батырмасы қолданылады). Сол батырмада тышқан батырмасын шерту арқылы орнын ауыстыруға, өлшемiн өзгертуге, терезенi жабуға болатын терезенi басқарудың қарапайым командалар тiзiмiн аша аламыз.
Терезенiң жоғарғы оң бұрышында үш батырма орналасқан:
терезенi Кiшiрейту ,Үлкейту және Жабу
Кiшiрейту (жинау) батырмасына басу кiшкентай (миниатюрлi) тақырыпты белгiнiң iшiне құжат терезесiн жинауға әкелiп соғады: ал қолданбалы программалар терезесi экран астындағы тапсырмалар тақтасындағы батырманың iшiне орналасды; сәйкесiнше Үлкейту батырмасы терезенi бүкiл экранға кеңейтiпмына түрге енедi . Құжат терезесi үлкейтiлген қалпында болған кезде оның аты дефис арқылы қолданбалы программаларның атымен бiрiгедi. Сол батырмада қайта шерту терезенiң өлшемiн бастапқы қалпына келтiредi.
Қосымшаның жүйелiменю қатары тақырыптың астында орналасқан. Қосымшаның жүйелiменюi бүкiл қолданбалы программаларға бiрдей (сирек жағдайларда болмаса) базалы командалар жинағына кiрумүмкiндiгiн (доступ) қамтамасыз етедi.меню қатары тек бiр ғана (конкретный) қолданбалы программаларға тән командалармен тақырыптың дөп астында орналасқан көлденең жолақ (горизантальная полоска) команда өзменюiн ашады.
Саймандар тақтасы терезенiңмiндеттi емес элементi болып табылады. Оның жиiрек қолданылатын командаларға жылдам кiрумүмкiндiгiне арналған белгiлерiмен батырмалары бар. Саймандар тақтасын Түр-Саймандар тақтасы (Вид-Панель инструментов) командасымен қосуға болады.
Анықтама батырмасы, немесе түсiнiктеме беру Шеберi (Мастер подсказок) екпiндi қолданбалы программаларда анықтама жүйесiнiң сұхбат терезесiн шақырады. Жұмыс аймағы–ол терезенiң iшкi аймағы. Қалып-күй қатары терезенiң төменгi жағында орналасады да бар обьектiлердiң санымен көлемiн көрсетедi. Терезенiң жұмыс өрiсiнiң оң жақ пен төменгi шекараларның жанында терезе шекараларының шектеуiнен терезенiң бүкiлмазмұнын көрумүмкiн болмағанда тiк және көлденең орын ауыстырулар жасауғамүмкiндiк беретiн айналдыру жолақтары (полосы прокрутки) орналасқан.
2.Менiң компьютерiм
Менiң компьютерiм жергiлiктi компьютердiң ресурстарына, желiлi дискiге, әртүрлi қондырғыларға – принтерлерге, дискiлерге және т.с.с., сонымен қатар оларды баптауды жылдам iске асыруды қамтамасыз ететiн сәйкес әмбебеп программа. Белгiшенi екпiндi ету компьютердiң жергiлiктi желi ресурстарына сәйкес келетiн белгiсi бар терезелердi ашады.
Менiң компьютерiм бумасының терезесiнде жұмсақ және қатты дискiлердiң, басқару тақтасының, принтерлердiң, желiмен қашықтан жұмыс iстеудiқамтамасыз ететiн программалардың, басқару тақтасының белгiшелерi бейнеленген Бұл белгiшелердiң барлығы сәйкес бумалардың белгiлерi (обозначение) болып табылады.
Менiң компьютерiм бумасының элементiн белгiлеп алып, келесi операцияларды жүзеге асыруға болады.

  • жарлық жасау (Файл – жарлық жасау командасы);

  • қарау (просмотр) режимдерiн өзгерту (менюдегi Түр-дiң командалары);

  • дискiде оның белгiшесiн белгiлеп алғаннан кейiн (Файл командасы-Табу-Барлық файлдар) программаны тез iздеумен iске қосу, белгiленген бума немесе дискiнiңмазмұны бар терезенi шақыру, басқа iшкi бумаларды шақыру (экранда бума терезесiнжабу үшiн Жабу батырмасын шерту керек ).

3. Сiлтеуiш программасы
Сiлтеуiш программасы Windows-тiң негiзгi басқару программаларының бiрi болып табыла отырып, файлдық жүйенi басқаруға арналған .
Windows-тегi Сiлтеуiштiң көмегiмен дискеттегi буманың құрылымыменмазмұнын көруге болады.
Сiлтеуiштi iске қосу
Сiлтеуiштi iске қосудың бiрнеше түрi бар:

  • Iске қосу батырмасында тышқанның оң жағын шертiп, жанамаменюден Сiлтеуiш командасын таңдап алу;

  • Дәл солай Жұмыс үстелiндегi кез келген бума белгiшесiнде немесе қолданбалы программалар жарлықтарынан басқа жарлық белгiшелерiнде;

  • Бума терезесiнде бума белгiшесiн белгiлеп,менюдегi Файлдан Сiлтеуiш командасын таңдау.

Сiлтеуiш терезесiнiң құрылымы.
Сiлтеуiш терезесiнiң құрылымы кәдуiлгi бума терезесiнiң құрылымына сәйкес: бума аты жазылған қатармен терезе өлшемiн басқаратын батырмалар,меню қатарындағы Файл, Түзеу,Түр, Сервис; терезенiң жұмыс өрiсi, сонымен қатармiндеттi емес элементтер – Саймандар тақтасымен қалып күй қатары .
Сiлтеуiш терезесiнiң жұмыс өрiсi тiк (вертикаль) аймақтарға бөлiнген. Терезенiң сол жақ бөлiгiнде компьютер бумаларының ағаш секiлдi құрылымы, оң жақ бөлiгiнде сол жақ аймағында белгiленген буманыңмазмұны бейнеленген. Егер құрылымы бойынша iшкi бумалары бар бума жабық болса, оның қасында “+” белгiсi тұрады; ал егер бума ашық болып оған кiретiн элементтерi көрсетiлсе, оның қасында “-“ белгiсi тұрады. Терезенiң сол жақ аймағы бумалар арасындағы орын ауыстыруды едәуiр жеңiлдетедi, бумаларды жылдам қарау және көрнекi орын ауыстырумүмкiндiгiмен бiр аймақтан екiншi аймаққа сүйреп, файлдарды көшiрудi iске асырады. Жұмыс өрiсiнiң екi аймағында да орналасқан айналдыру жолақтары файлдық жүйенi “парақтауға” мүмкiндiк бередi. Сiлтеуiш терезесiн қарау тәртiбi бума терезесiн қарау тәртiбiне сәйкес келедi.

9-Дәріс. Графикалық редакторды оқыту әдістемесі және теориясы. (1 сағат).






  • Графиктік бейнелерді салу мен оны релакторлеу құрал-саймандарын және кез-келген бояуларды қолдану

  • Бейнелердің кез-келген бөлігін қиып алып жалғау және оны өшіру мүмкіндігі

  • Бейнелердің кішкене бөлік үзінділерін өңдеп, үлкейту (электрондық линза режимі)

  • Суреттерді мәтінмен толтыру (хабарландыру, плакаттар, визиткалық карточкалар, жарнама және т.б.)

  • Сурет үзінділерін түрлендіру (масштабын өзгерту,суреттерді бұру, көшіру,орын ауыстыру және т.б.)

  • Графиктік файл түрінде сыртқы тасымалдаушыларға суреттерді сақтау

Сурет салу (суреттермен жұмыс жасау режимі)
Жұмыс алаңында құрал-саймандарды бейнелеу орналасқан. Суретші сурет салады, оны редакторлейді, сурет үзінділерін бөліп алып, құрастырады
Құрал-саймандарды таңдау және оны баптау
Меңзер - бұл «Құрал-саймандар» меню алаңында орналасқан көрсеткіш. Қолданушы оның көмегімен қажетті құрал-саймандарды таңдайды, сызықтардың енін анықтайды, бояулар өрнегін таңдайды.
Сурет салуға қажетті түстерді таңдау
Меңзер экран алаңында түстер палитрасымен қатар орналасқан.Онда түстер фоны мен суреттің түсін таңдауға болады. Кейбір графиктік редакторлерде қолданушының палитраны өзгерту мүмкіндігі бар.
Сыртқы құрылғымен жұмыс
Бұл режимде файлдық операцияларды(дискіге суретті жазу, дискіден суретті оқу және т.б. ) орындау мен қағазға графиктік бейнелерді шығаруға болады.Графиктік редактор - бұл графиктік объектілерді құру мен өңдеуге негізделген қолданбалы программа.




Paint графикалық редакторы

  • Негізгі түсініктер.

  • Жұмыс өрісі.

  • Құрал-саймандар тақтасы.

  • Түстер палитрасы.

  • Сурет салу кезеңдері.



Paint графикалық редакторын жүктегеннен кейін экранда, тақырып жолынан, меню қатарынан, жұмыс аймғынан тұратын терезе пайда болады. Менюді пайдалана отырып, терезеде құрал-саймандар тақтасын, түстер палитрасын және қалып-күй жолдарын екпінді етуге болады. Егер жұмыс ортасының өлшемі терезе өлшемінен үлкен болып берілсе, онда жұмыс ортасының төменгі және оң жақтарында айналдыру жолақтары пайда болады. Қалып күй жолында меңзердің пикселдердегі координаттарын байқауға болады.
Сурет салу кезеңдері. Құрал-саймандар тақтасы жұмыс аймағының сол жағында орналасқан және онда мынандай құрал-саймандар бар:

  • суреттің ерікті аумағын белгілеу;

  • суреттің тік төртбұрышты үзіндісін белгілеу;

  • суреттің белгілі бір бөліктерін өшіруге арналған өшіргіш;

  • тұйық контурды құю;

  • суреттен түс таңдау;

  • экрандағы бейненің өлшемін өзгертуге арналған масштаб;

  • жіңішке сызықтарды сызуға арналған қарындаш;

  • ерікті сызықтарды сызуға арналған кисть (қылқалам);

  • түрлі түсті нүктелерді салуға арналған бүріккіш;

  • мәтінді енгізу мен қалыптастыруға арналған жазу (әріптердің пішіні мәтін атрибуттарының тақтасының көмегімен өзгертіледі, ол меню арқылы шақырылады);

  • түзу сызықтарды салуға арналған сызық;

  • қисық сызықтарды салуға арналған қисық (алдымен түзу сызық саламыз, содан кейін екі рет сызық қисықтығын береміз, бұл маустың сол жақ батырмасын басып жылжыту арқылы орындалады);

  • тікбұрыш, көпбұрыш және эллипс – қажет фигураны салуға мүмкіндік беретін құрал-саймандар, фигура дұрыс салынуы үшін (шаршы, шеңбер) маусты жылжытқанда Shift пернесін басып ұстау керек.

  • Салынған кескінді болдырмау үшін Ctrl+Z пернесін басу керек.

Түстер палитрасы.


Палитра жұмыс аумағынан төмен орналасқан және түстер жиынынан басқа (түрлі түсті шаршылар), негізгі және фонның түстерін көрсететін түс индикаторы бар. Түстер тышқан батырмасын қажетті түсте басу арқылы таңдалынады. Оң жақ батырмамен – фонның, ал сол жақ батырмамен негізгі түсті таңдаймыз.
өшіргіш кескінді фон түсімен өшіреді. Палитраны өзгерту үшін, оған маустың оң жақ батырмасымен екі рет шерту керек.
Сурет салу тәсілдері. Тышқанның сол жақ батырмасын басу арқылы қажетті құрал таңдаймыз. Егер қажет болса сызықтар қалыңдығын, түсін, оның конфигурациясын немесе қажет
Компьютер графиктi құрудың және графикалық кескіндерді редакциялауға ең қолайлы және қуатты құрал болып табылады. Бұл баспаға басылмаған жарнаманы, құжаттарды, хаттарды т.б. безендіру үшін қажет. Ең қарапайым графикалық редакторлар сурет салуға, әр түрлі бояу жаққышты пайдаланып, суреттерді әр түрлі түске бояуға, қалыңдығы мен түсі әр түрлі сызықтарды сызуға, суретке мәтін енгізуге мүмкіндік береді. Бұдан күрделірек графикалық редакторлар арнайы эффектілерді: көлем, көлеңке жасауды, суреттің бір бөлігін үлкейтуді, түстерді өңдеуді және түзетуді, бір кескіннен екіншісіне біртіндеп өтуді т. б. орындауға өте қолайлы. Редакторлар әр түрлі пішінді кескіндермен жұмыс істеуге мүмкіндік береді. Стандартты кескіндердің, суреттердің және дайындамалардың өте үлкен кітапханалары бар, оларды пайдаланып, тіпті сурет салудан хабары жоқ адам да қажетті суретті жылдам салып шыға алады.
Paint сурет салу бағдарламасы әр түрлі графикалық кескіндерді салуға, рдакциялауға мүмкіндік береді. Бұл бағдарламаның көмегімен қарапайым суреттен бастап, күрделі графикалық шығармаларға дейін жасауға болады.
Paint бағдарламасында өзіміз сурет салуымызға, Windows – тың басқа қолданбаларынан алмастыру буферіне көшірілген дайын суреттерді қоюға, сондай-ақ сканердің көмегімен алынған күрделі кескіндерді қажетінше пайдалануға болады.
Редактор:

  1. құрал-саймандар мен бояуларды қолдана отырып, суреттер салуға;

  2. Суреттерді бөлек бөліктерден құрастыруға;

  3. Суретке мәтінді енгізу және қалыптастыруға;

  4. Бар графикалық объектілерді түзетуге;

  5. Схемаларды сызуға және т.б. мүмкіндіктерге қол жеткізеді.

Редакторды жүктегеннен кейін экранда әдеттегідей, тақырып жолынан, мәзір мен жұмыс үстелінен тұратын терезе пайда болады. Мәзірді пайдалана отырып, терезе құрал-саймандар тақтасын, палитраны және қалып-күй жолын жарықтандыруға болады. Егер жұмыс ортасының өлшемі терезе өлшемінен үлкен болып берілсе, онда жұмыс ортасының төменгі және оң жақтарында айналдыру жолақтары пайда болады. Қалып күй жолында меңзердің пиксельдегі координаттарын байқауға болады.
Графикалық редактор Paint-та жұмыс істеу барысында істелетін жұмыстарды компьютердің көмегімен көрсетуге болады. Оқушыларға көрнекі түрде көрету үшін Radmin желілік программасынпайдаланған ыңғайлы.
Paint кескiндiк (графикалық) редакторы
Paint программасы түрлi-түстi графикалық кескiндердi құруға, қарауға (просмотр) және өңдеуге (редактирование) арналған. Ол шағынмәтiндердi жазумен сканерден түсiрiп алған кескiндердi өңдеуге (редактирование)мүмкiндiк бередi.
Paint кеңейтiлген .BMP.–лi файлды жасайды және оқиды. Жасалған суреттердi басқа құжаттарға енгiзуге болады.
Кескiндiк (графикалық) редакторды iске қосу
Iске қосу батырмасында шертiп, Басменюден келесi пункттердi таңдап алу: Программалар – Стандартты – Paint кескiндiк редакторы.
Paint кескiндiк редакторының терезесi.
Кескiндiк редактор терезесiнiң келесi элементтерi бар:құжат атынан тұратын тақырып қатары,меню қатары, экранның орта бөлiгi, сурет салуға арналған аймақ. Сол жақта сурет салу саймандар жинағымен редактiлеу (редактирование) белгiшелеу тобы орналасқан. Саймандар жиынтығының астында таңдалып алынған сайманның түрiне байланысты өзгеретiн үлгiлер жинағы орналасқан.мысалы, сызық сайманын таңдап алған кезде үлгiлер жинағында түрлi қалыңдықтағы сызықтар жинағы болады.
Терезенiң сол жақ төменгi бұрышында сурет салғанда ауыстыруға болатын түстер жинағының Индикаторы орналасқан. Индикатордағы алдыңғы жоспарда орналасқан квадрат негiзгi түспен, ал кейiнгiсi фондық түспен боялған.
Сурет салу аймағының төменгi жағындағы индикатордың оң жағында түрлi түстерге боялған 28 батырмадан тұратын Палитра орналасқан.
Оң жақ және төменгi шекаралардың қасында терезеге симай тұрған кскiндердiң бөлiгiн қарауға арналған айналдыру жолақтары орналасқан.
Терезенiң төменгi шекарасының бойында орындалып жатқан командалар және т.б., сонымен қатар көрсеткiштiң координаталарын көрсететiн Қалып күй қатары орналасқан.
Саймандар жинағы
Сайман таңдап алу үшiн саймандар жинағындағы (1.5.сурет)
оның басында шерту керек.
Paint-та 16 инструмент бар.
1) Кез-келген аймақты белгiшелеу.
2) Тiктөртбұрышты сурет фрагментiн белгiшелеу.
3)Өшiргiш суреттiң жеке бөлiктерiн өшiруге арналған.
4) Құю (Заливка) сайманы тұйық контурларды көркемдеу (изображения) түсiмен немесе құю түсiмен толтырады. Сайман палитраның қажет түсiн таңдап, салынған сызықтың түсiн өзгертугемүмкiндiк бередi.
5) Түстi таңдау сайманы кескiндi (изображения) немесе фонның түсiн суреттiң кез-келген нүктесiнiң түсiне өзгертедi.
6)масштаб суреттiң жеке фрагменттерiн үлкейтугемүмкiндiк бередi.
7) Қалам (карандаш) түрлi қалыңдықтағы кез-келген сызықты салуға арналған.
8) Бояғыш (кисть) – ретсiз сызықтарды салуға арналған. Бояғыштың қажеттi (сәйкес) пiшiнi саймандар жинағының астында орналасқан үлгiлер жинағынан таңдалып алынады.
9) Бүрiккiш бояуды экран бетiнiң белгiлi бiр аймағынамайда түйiршiктер түрiнде шашыратады. Бүрiккiштiң өлшемi саймандар жинағының астындаорналасқанүлгiлер жинағынан таңдалып алынады.
10) Жазба–мәтiн фрагменттерi бар сурет жасауғамүмкiндiк бередi.
11) Сызық - түзу сызықтар салу үшiн.
12) Қисық сызық – үйлесiмдi (плавные) сызықтарды кекiндегенге. Сызық қалыңдығы үлгiлер жинағынан берiледi.
13)Тiктөртбұрыш – берiлген толтыру түрлерiмен тiктөртбұрыштармен квадраттар салуға арналған.
14) Көпбұрыш – кез-келген пiшiндегi тұйық көпбұрыштар салу үшiн.
15) Эллипс – эллипстермен шеңберлер салуға арналған.
16) Дөңгелектеу тiктөртбұрыш шеттерi дөңгеленген тiктөртбұрыштармен квадратты салуғамүмкiндiк бередi.Тiктөрбұрыш, Көпбұрыш, Эллипс және Дөңгелектеу төртбұрыш саймандарымен жұмыс iстегенде саймандар тақтасының астындағы үлгiлер жинағынан ұсынылып тұрған толтырғыштың үш түрiнiң бiрiн таңдап алуға болады. Толтырғыштың түсi палитрадан оң жақты шерту арқылы таңдалынады.
Суреттегiмәтiндi енгiзумен форматтаудың ретi:

  • Саймандар жинағындағы Жазба батырмасында шерту.

  • Мәтiн енгiзiлетiн аймақ шекараларын беру: аймақ төбелерiнiң орналасатын нүктелерiнiң бiрiнде шертiп, тышқанды басып iшiндемәтiн орналасатын пунктирлi тiктөртбұрыштың диагоналi бойынша созу.

  • Тышқан батырмасын жiбергеннен кейiн пайда болған Қарiптер терезесiнде қарiп түрiн, оның өлшемiмен сызылымын таңдау.

  • Пунктирлi тiктөртбұрыштың iшiнде шертiп, пернетақтаданмәтiн енгiзу. Жолдың оң жақ шетi пернесiн басқанда пайда болады.

  • Мәтiннiң өлшемiмен орнын өзгертуге болады. Қарiптiң түсiн палитрадан таңдап алып, өзгертуге болады.

Мәтiн тышқанды пунктирлi тiктөртбұрыштың сыртында шерткеннен кейiн суретте сақталады.
Суреттi редакциялау. Суреттi редакциялау үшiн оның белгiленген бөлiгiн алмастыру буферiне жоюға, қиюға, көшiруге және қоюғамүмкiндiк беретiн командалары барменюдегi Түзеу (правка) қолданылады.
пернесiнiң көмегiмен суреттi көшiруге (скопировать) болады. Ол үшiн фрагменттi белгiлеп, оның iшiне көрсеткiштi алып барып, пернесiн басып тұрып тышқанмен көшiрмесiн тасмалдаймыз.
Содан кейiн пернесiн жiберместен, қайта-қайта тышқанның сол жақ батырмасын босатып отырса, онда бiрнеше көшiрмесiн алуға болады.
Егер дәл осыны -дың орнына пернесi арқылы iстесе “iз салушы” фрагмент эфектiсi шығады.
Сурет фрагментiн түрлендiру. Суреттiң белгiленген фрагментiн менюдегi Суреттiң командаларын қолдану арқылы түрлендiруге болады. Бұл камандалар келесi амалдарды орындауғамүмкiндiк бередi: суреттi бұруға, фрагменттiң айнадағы кескiнiн алуға (Кескiндеу (Отобразить) /Бұру (Повернуть) командалары); кескiндi трансформациялау (трансформировать) (Созылу (растяжение) және қисаю (наклон) командасы); қарама-қарсы түстiң бейнесiн алу (Түстi айналдыру (Обратить) командасы).
Сурет көлемiн (масштабын) үлкейту. Түр (Вид) командасын беру-көлем ауыстырғыштың қажетiн таңдап алып орнату: 100 -тен 800 -ке дейiн.
Редакциялаумен түрлендiру командаларын тышқанның оң жағын шерткенде пайда болатын жанамаменюден де таңдап алуға болады.
Қосымша палитраны Параметрлер-Палитраны өзгерту командасымен таңдайды.
Өлшемдермен палитраны Сурет-Атрибуттар командасымен анықтайды. Сурет фрагментiн жеке файлда дискiде сақтау Түзеу (Правка) – Файлға көшiру (Копировать в файл) командасымен iске асады.
Өңделiп жатқан суретке файлдан фрагмент қою. Ол үшiн суреттiң тiктөртбұрышты фрагментiн белгiлеу сайманының көмегiмен сурет қойылатын аймақ белгiленiп алынады. Ары қарай Түзеу – Файлдан әкелiп қою командасы таңдалынады. Ашылған терезенiң Файлдың атымәтiндiк өрiсiнде қойылған файлдың аты көрсетiледi. Терезенiң Файлдардың типi ашылатын тiзiмiнде графикалық файлдың тiзiмi берiледi. Қойылған фрагмент суреттiң қажет жерiне тасмалданады.
Документтi баспаға жiберу (печать документа)менюдегi Файлдың командаларының көмегiмен iске асады. Беттiңмакетi командасы бойынша қағаздың өлшемiмен басу кезiндегi өрiстер, басуға беру кезiндегi беттiң бағыт бағдары берiледi. Алдын-ала көру командасы бойынша басуға жiберу алдында құжат баспадан қалай шығатынын көруге болады.
Суреттi Жұмыс үстелiнде орналастыру. Ол үшiн суреттi экранға шығарып алып, Файл – Windows-тiң жұмыс үстелiн толтыру командасы орындалады.

10-Дәріс.Мәтіндік редакторды оқыту әдістемесі және теориясы. (2 ағат).



  • Құжаттарды форматтау мүмкіндіктері

  • Кесте құру және онымен жұмыс.

  • Мәтін редакторында графикалық объектілер енгізу және оларды форматтау

  • Мәтінге енгізілген графикалық және дыбыстық объектілерді өндеу

Word редакторын iске қосу және онымен жұмыс iстеудi аяқтау




Орнатылған Word редакторын iске қосу бiрнеше жолмен орындалады:

  1. Басты менюдiң Iске қосу – Программалар - Windows Word (Стандартты тобының iшiнде де болуы мүмкiн) қатарында тышқанды шерту арқылы.

  2. Windows жүйесiнiң Менiң компьютерiм немесе Сiлтеуiш (Проводник) терезелерiнiң бiрiн пайдалану арқылы (ProgramFiles – MicrosoftOffice-Winword бумасы Winword.exe файлы).

  3. Жұмыс үстiндегi Word редакторының жарлығында тышқанды екi рет шерту арқылы (жарлық болмаса, басқа тәсiлдi қолдану керек) т.б.

Редактормен жұмысты аяқтау (доғару) кез келген стандартты тәсiлдермен жүргiзiле бередi, мысалы:
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   13




©dereksiz.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет