Филология ғ.д., академик Сейіт

САНАНЫҢ МӘНІ. ЖАН, РУХ,
САНА. САНАНЫҢ ПАЙДА 
БОЛУЫ ТУРАЛЫ КӨЗҚАРАСТАР
Сана дегеніміз – тек адамға ғана тән
сыртқы дүниені бейнелеудің ең жоғарғы
формасы. 
Сана, ең алдымен, адамның – табиғатқа, 
қоғамға, басқа адамдарға, сонымен
қатар, өз-өзіне деген қатынасы.
Сана – тек қоғамда қалыптасады. 
Сана – жеке сана, қоғамдық сана, 
өзіндік сана, трансцендентті сана, 
таптық сана, ұлттық сана, тарихи
сана, көмескі сана (подсознание), т.б.
Әл-Фарабиде - Белсенді сана немесе
Әрекетшіл ақыл-парасат ұғымы бар.
medkrmu.kz

Алғашқы себеп, Ұлы Болмыс
Екінші себеп, Аспан денелері
Әрекетшіл ақыл-парасат
Ай асты әлемі
• Адамдар 
• Хайуанаттар
• Өсімдіктер 
Минералдар
Төрт элемент

САНА – ОЪЕКТИВТІК ДҮНИЕНІҢ СУБЪЕКТИВТІК БЕЙНЕСІ
Сана - бейнелеудің ең жоғарғы деңгейі. Материалистік концепция бойынша сана - бұл 
жоғары ұйымдасқан материяның (мидың) материяны (қоршаған әлемді) бейнелеу қабілеті. 
Ерекше феномен ретінде сананың төмендегідей жалпы қасиеттерін атауға болады: 
- субъектілік – сана «иесіз» болмайды, әрқашанда оның өзінің иесі бар; 
- пәнділік (мазмұндылық) – сана ешқандай мазмұнмен толтырылмаған, «бос» бола 
алмайды. 
Әрқашанда санада бейнеленетін және оның пәнін құрайтын нәрсе, зат, құбылыстар болады, 
басқаша айтқанда, бұл сананың мазмұны; 
- белсенділік және мақсаттылық, яғни сана дүниені (әлемді) белсенді, мақсатты және 
талғап бейнелейді; 
- идеалдылық – санада пайда болатын образдар (бейнелер) идеалды сипатта, олар 
материалдық құбылыстардың «дубликаты» емес, субъект қабылдайтын немесе елестетін 
формалар (пішіндер); 
- интенционалдық – бұл сананың әлде бір объектілерге бағытталғандығын (Ф.Брентано, 
Э.Гуссерль) білдіреді; 
- рефлективтік – сананың өзіне бағытталғандығы, өзінің жеке мазмұнын бейнелеуге 
қабілеті. 

САНА ЖӘНЕ ОЙЛАУ

жүктеу/скачать 1.46 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: