ҚазақстанРеспубликасы Ауыл шаруашылығы министрлігінің бұйрығы

(*) - міндетті түрде селекциялық жетістіктердің сипаттамасына кіруі тиіс;

(+) - суреттермен сүймеленеді;

Мал шаруашылығы саласындағы селекциялық жетістіктерді сынақтардан және байқаулардан өткiзу әдістемесіне 24- қосымша
Қара түлкі белгілерінің айқындылық дәрежесін бағалауды сынау (байқаудан өткізу) кезінде басшылыққа алуға арналған Индекстер кестесі

№	Белгі	Көрініс беру дәрежесі	Сандық көрсеткіштер	Сандық көрсеткіштер	Индекс
1.	К 12. Түк жамылғысы: тығыздығы	Кездейсоқ 10 ұрғашы және 10 еркектен таңдалып алынған тұщы құрғақ терінің артқы үштен бір бөлігінің сызығын қиып өтетін нүктеде және бүйірі мен жотасының арасымен өтетін сызық нүктесінде 0,5 см.кв түкті тері ауданында анықтайды. Түкті ұқыпты түрде тақырлап қырады. Таңдалып алынған сынаманы пинцетпен алып, бағыттаушы және тікенекті қылшықтарын санайды. Қалған барлық түбітті талшықтарды 0,01 мг дәлдікпен аналитикалық таразыда өлшейді. Болғасын бір буда түкті (жобамен сынаманың оннан бір бөлігі), өлшеп, ондағы түбіт талшықтарын санайды. Түкті жамылғының тығыздығын мына формуламен анықтайды: 2А К= ______ х В + 2Г, Б формуладағы: К - түк жамылғысының тығыздығы, дана/см.кв; А – барлық түбіт талшық сынамасының массасы, мг; Б - бір буда түбіт талшығының массасы, мг; В - бір буда түбіт талшығының саны, дана.; Г – сынамадағы бағыттаушы және тікенек қылшықтардың саны, дана. Түкті жамылғының тығыздығының сипат дәрежесі мынадай мағнаға сәйкес келеді, мың дана/см.кв:
		шағын	10-нан аз		3
		орташа	10 - 15		5
		үлкен	15-тен көп		7
2.	К 13. Түкті жамылғы: биіктігі	Сынамада (проба) анықтайды (К. 12). Әрбір сынамада 1 санатты 25 тікенек қылшықты өлшейді (ең ішіндегі ұзындау жақсы қыры бар қылшықтарды). Түкті жамылғының биіктігінің айқын дәрежесі мынадай мағнаға сәйкес келеді, мм:
		өте шағын	50-ден төмен		1
		шағын	55 - 59		5
		орташа	50 - 54		3
		үлкен	60 - 64		7
		өте үлкен	64-тен жоғары		9
3.	К. 14. Түкті жамылғы: біркелілігі	Сынамада (проба) анықтайды (К. 12). Әрбір сынамада (К. 13) сәйкес есептеген 25-тен ең қысқа тікенек қылшықты жүннің ұзындығының орташа мөлшерінің, ұзын тікенек қылшықты жүннің ұзындығының орташа мөлшеріне қатынасымен қосымша өлшейді. Тікенек қылшық ұзындығының біркелілігі мына мағнаға сәйкес келеді, %:
		біркелкі емес	80 немесе одан төмен		1
		біркелкі	80-нен жоғары		9
4.	К. 15. Түкті жамылғы: күмістей жалтырауықтығы	Жас төлдің түкті жамылғысы өсіп жетілгенде тікенек қылшықтардың жарық зонасы бойынша қараңғы бүршік фонында көзбен қарап анықтау. күмістей жалтырауықтық
5.	К 17. Түкті жамылғы: бет пердесі, анықтылығы	Жас төлдердің түгі өсіп жетілгенде көзбен қарап анықтайды. Бет пердесінің көріну дәрежесі мына анықтауларға сәйкес келеді:
		шағын	негізінен жота мен жаяда платина түстес қылшықтардың орналасуы		1
		орташа	барлық дене бойынша, арқасында нашарлау көрінетін белдігі бар платина түстес қылшықтардың орналасуы		2
		үлкен	барлық дене бойынша, арқасында анық көрінетін белдігі бар платина түстес қылшықтардың орналасуы		3
6.	К. 20-21. Денесінің ұзындығы (еркек, ұрғашысы)	Жұмсақ өлшегіш таспамен (лента) өлшеу. Аңды бағып күтуші бір адам аңды столға ішімен қысып желкесінен ұстайды , ал екіншісі артқы табанынан барынша керіп ұстайды. Таспаның (лентаның) нольдік белгісін аңның мұрнының ұшына, қолмен аңның иығына жапсырып, таспаны құйрықтың ұшына дейін 1 см дәлдікпен тартады. Дене ұзындығының дәрежесі мынадай мағнаға сәйкес келеді, см:
			аталық	аналық
		шағын	65-тен кем	61-ден кем	3
		орта	65-69	61-65	5
		үлкен	69-дан жоғары	65-тен жоғары	7

Мал шаруашылығы саласындағы селекциялық жетістіктерді сынақтардан және байқаулардан өткiзу әдістемесіне 25- қосымша
Құндыздардың сыналатын және жалпыға белгілі ұқсас тұқымдарына (сыналатын типі, линиясы және бастапқы тұқым бойынша) арналған белгілер кестесі

№ р/с	Белгілер	Есеп тәртібі	көрініс беру дәрежесі	индекс
1	Көз: түсі (*)	Көзбен жобалау (бұдан әрі – КЖ)	көгілдір қара-көгілдір қоңыр	1 2 3
2	Тұмсық айнасы: пигменті	КЖ	жоқ бар	1 9
3	Тұмсық айнасы: бояу пигменті	КЖ	қоңыр қара	1 2
4	Құлақтары мен тұмсығы: қоңыр түстің қанықтылығы (*)(+)	КЖ	ашық¹ орта қара²	1 2 3
5	Жүн жабындысы: негізгі бояуы (*)	КЖ	ақ көгілдір сары крем түстес қоңыр қара	1 2 3 4 5 6
6	Жүн жабындысы: қоңыр түстің қанықтылығы	КЖ	ашық орта қара	1 2 3
7	Жүн жабындысы: негізгі түстің қанықтығының арқасы мен бүйіріне бірқалыпты таралуы	КЖ	жоқ бар	1 9
8	Жүн жабындысы: қылшығының бояуы (*)	КЖ	ақ көгілдір сары крем түстес қоңыр қара	1 2 3 4 5 6
9	Жүн жабындысы: біртүсті түбітінің бояуы(*) (+)	КЖ	ақ сары ашық-сұр сұр қара-сұр көгілдір қара-көгілдір	1 2 3 4 5 6 7
10	Жүн жабындысы: әртүсті түбітінің ұшының бояуы (*)(+)	КЖ	ашық-қоңыр қоңыр қара-қоңыр	1 2 3
11	Жүн жабындысы: бурыл талшықтар саны (*) (+)	КЖ	жоқ аз орта көп	1 3 5 7
12	Еркегінің денесі: ұзындығы (+)	КЖ	қысқа орта ұзын	3 5 7
13	Ұрғашысының денесі: ұзындығы (+)	КЖ	қысқа орта ұзын	3 5 7

(*) - міндетті түрде селекциялық жетістіктердің сипаттамасына кіруі тиіс;

(+) - суреттермен сүймеленеді;

¹) Салтыков;

²)Қара құндыз тұқымдарына тән.
Мал шаруашылығы саласындағы селекциялық жетістіктерді сынақтардан және байқаулардан өткiзу әдістемесіне 26- қосымша
Құндыз белгілерінің айқындылық дәрежесін бағалауды сынау (байқаудан өткізу) кезінде басшылыққа алуға арналған Индекстер кестесі

№	Белгі	Көрініс беру дәрежесі	Сандық көрсеткіштер	Сандық көрсеткіштер	Индекс
1.	К 9,10. Түк жамылғысы: түбіті	ұшы түбі біртүсті боялған, әртүсті боялған
2.	К 11. Түк жамылғысы: бурыл қыллшықтар саны	Бурыл қылшықтар – ұзына бойына пигментсіз талшықтар. Жүн жабындысы толық өскен кезінде көз жобамен анықталады. Белгілердің көрініс беру дәрежесі келесі мағыналарға сәйкес келеді, %:
		жоқ			1
		аз	1-ден аз		3
		орта	1-10		5
		көп	10-нан көп		7
3.	К 12,13. Еркегінің, ұрғашысының денесі: ұзындығы	Аңды столдың үстіне бауырымен жатқызып, мойыны мен артқы аяқтарынан алып ұзынынан созады. Жұмсақ өлшеуіш таспамен өлшенеді. Таспаның нолінші белгісін аңның тұмсық ұшына қойып, иығының үстінен құйрықтың түбіне дейінгі аралық өлшенеді. Белгілердің көрініс беру дәрежесі келесі мағыналарға сәйкес келеді, см:
			еркегі	ұрғашысы
		қысқа	43-тен аз	39-дан аз	1
		орта	43-46	39-41	5
		ұзын	46-дан көп	41-ден көп	7