Қазақтың ұлттық қолданбалы қолөнері негізінде болашақ мұғалімдердің кәсіби-көркемдік құзыреттілігін қалыптастыру



бет3/3
Дата01.06.2016
өлшемі496.39 Kb.
#106362
түріДиссертация
1   2   3

Қорытынды
Жалпы адамзаттық құндылықтарды, тарихи тәжірибені, ғасырларды қамтитын мәдени дәстүрлерді ескере отырып, білім мазмұнының жаңаруы болашақ мұғалімдерді даярлау үдерісіне де жаңа талаптар қоюда, өйткені оқушыларды халықтық педагогика үлгісінде тәрбиелеудің қаншалықты дәрежеде тиімді болуы мұғалімнің тұлғалық қасиеттеріне, оның теориялық және тәжірибелік даярлығының деңгейіне тікелей қатысты. Осыған орай, болашақ мұғалімдердің кәсіби-көркемдік құзіретттілігін қалыптастыру педагогика теориясы мен тәжірибесі үшін айрықша маңыз иеленеді.

Қоғамдағы және білім берудің қазіргі жүйесіндегі жоғары деңгейлі кәсіби-көркемдік құзіреттілікке ие мұғалімге деген объективті қажеттілік пен бұл тұрғыдағы ғылыми негізделген ұсыныстардың болмауы арасындағы қайшылық болашақ мұғалімдердің кәсіби-көркемдік құзіреттілігін қалыптастыру әдістемесінің теориялық негізделуі мен сыннан өткізілуі қажеттігін анықтады.

Айқындалған проблеманың теориялық талдануы мен осы бағыттағы тәжірибелік-педагогикалық жұмыстардың нәтижелері төмендегідей тұжырымдар жасауға мүмкіндік берді:

1) болашақ мұғалімдердің кәсіби-көркемдік құзіреттілігін қалыптастырудың мәнін анықтаудағы бастапқы ғылыми-теориялық айқындамалар төмендегідей қағидалар болып табылады:



  • біздің зерттеуіміздің шешуші ұғымдары жүйесіндегі негізгі орынды толыққанды мән-маңызы мәдениеттанушылық, этнопедагогикалық тұрғыдан келгенде ғана анықталатын «педагогикалық құзіреттілік», «педагогикалық құзірет», «біліктілік», «кәсібилік», «кәсіби-көркемдік құзіреттілік», «этномәдени құндылықтар» ұғымдары иеленеді, өйткені олардың мазмұндарын біріктіретін және анықтамаларын негіздейтін басты идеялар «кәсіби маңызды тұлғалық қасиеттер», сондай-ақ, «білімдер», «іскерліктер», «дағдылар» ұғымдары болып табылады;

  • осы негіздегі ғылыми талдау барысында біз «болашақ мұғалімдердің кәсіби-көркемдік құзіреттілігі дегеніміз – тиісті білімдер, іскерліктер, дағдылар мен тәжірибені көп ұлтты ортада білім беру жағдайындағы кәсіби әрекетте іске асыруға ықпал ететін кәсіби маңызды тұлғалық қасиеттердің өзара ұштасқан жиынтығы» деген тұжырымға келдік;

2) болашақ мұғалімдердің кәсіби-көркемдік құзіреттілігі педагогикалық үдеріс субъектілерінің өздерінде этномәдени құндылықтарды қалыптастыруға бағытталған үйлесімді әрекеттерін ұйымдастыру үшін қажет.

3) болашақ мұғалімдердің кәсіби-көркемдік құзіреттілігінің жоғары деңгейі өздігінен қалыптаса қалмайды және кәсіби даярлық үдерісін мақсатты түрде ұйымдастыруды талап етеді. Бұл үдеріс барысында:



  • студенттерде таңдалған мамандыққа қызығушылықтарының артуы, кәсіби-көркемдік әрекетке оң көзқарастың жетілуі, этнопедагогикалық білімнің әлеуметтік маңыздылығын қажетсінуі және саналы түрде түсінуі негізінде болашақ мұғалімдер ретіндегі кәсіби-этикалық бағыттылық қалыптасуы керек;

  • педагогика және этнопедагогика негіздерінен жалпы теориялық білімдер, кәсіби-көркемдік әрекетті ұйымдастыру жолдары мен түрлері, әдістері мен құралдары қалыптасуы керек;

  • жалпы теориялық білімдерді этномәдени және кәсіби-көркемдік білім беру аясына кіріктіру; мәдениетке сәйкестік, табиғатқа сәйкестік, халықтық ұстанымдарын басшылыққа алу; педагогикалық үдерісті ұйымдастыруда құндылық қарым-қатынастарға бағдар ұстану; оқытылатын пән мазмұнында кәсіби-көркемдік білімдерді қолдану іскерліктерін игеруге қалыптасуы керек;

4) зерттеліп отырған құбылысты қалыптастырудың біз әзірлеген үлгісі, оның нәтижелерін өлшеуге ұсынған жүйе, сондай-ақ, жоғары мектептегі кәсіби даярлық мүмкіндіктеріне жасалған талдау болашақ мұғалімдердің кәсіби-көркемдік құзіреттілігін қалыптастыру әдістемесін негіздеуге мүмкіндік берді;

5) біздің тарапымыздан әзірленген әдістемені сынақтан өткізу нәтижесі студенттермен бірінші курстан бастап мақсатты түрде жүйелі жұмыс жүргізу, оқытуда кәсіби-көркемдік құзіреттілікті қалыптастыруға бағыт ұстану, оқу пәндерін оқып-үйренуде пәнаралық байланыстарды іске асыру қажеттігін көрсетті;

6) біз ұсынған әдістемені енгізу және сынақтан өткізу қорытындылары болашақ мұғалімдердің кәсіби-көркемдік құзіреттілігінің қалыптасу деңгейі зерттеліп отырған құбылыстың тұлғалық, танымдық және амал-әрекеттік компоненттерінің қалыптасу деңгейлеріне қатысты деп түйін жасауға мүмкіндік береді;

7) әдістеменің тиімділігін тексеруге бағытталған эксперименттік жұмыс кәсіби-көркемдік құзіреттілікті қалыптастыру үшін барынша қолайлы алғышарттар педагогикалық іс-тәжірибе алдындағы қорытындылаушы кезеңде жүргізілген «Айшықты ши тоқу өнері және оның педагогикалық маңызы» аталатын арнайы курсты оқып-үйрену үдерісінде жасалғанын көрсетті.



Дәйектелген тұжырымдар төмендегідей ұсыныстар жасауға мүмкіндік береді:

  • гуманистік педагогика идеяларын білім беру тәжірибесінде табысты іске асыру үшін болашақ мұғалімдердің кәсіби-көркемдік құзіреттілігін мақсатты түрде қалыптастыруды жоғары оқу орындарында ұйымдастыру керек;

  • болашақ мұғалімдердің кәсіби-көркемдік құзіреттілігін қалыптастырудың өзара байланысты төрт кезеңнен тұратын әдістемесінің тиімділігін тәжірибелік-эксперименттік жұмыс нәтижелері анық тиянақтағандықтан, бұл әдістемені жоғары оқу орындарының педагогикалық үдерісінде қолдану керек;

  • студенттерге арналған «Айшықты ши тоқу өнері және оның педагогикалық маңызы» арнайы курсын және жоғары оқу орындарының оқытушыларына арналған «Болашақ мұғалімдердің кәсіби-көркемдік құзіреттілігін қалыптастырудың ерекшеліктері» арнайы семинарын кеңінен қолдану керек;

  • болашақ мұғалімдердің кәсіби-көркемдік құзіреттілігін қалыптастыруға бағытталған толықтыруларды психологиялық-педагогикалық пәндердің оқу бағдарламаларында пайдалану керек;

  • болашақ мұғалімдердің кәсіби даярлығында педагогикалық үдерістің барлық субъектілерінің шығармашылық әлуетін дамытуға ықпал ететін оқытудың интерактивті әдістерін тәжірибеге кеңінен енгізу керек;

  • болашақ мұғалімдердің кәсіби-көркемдік құзіреттілігін қалыптастыру мақсатында әзірленген әдістемені, сондай-ақ, диссертациялық зерттеу барысында қол жеткізілген өзге де ғылыми нәтижелерді мамандардың кәсіби даярлығын жетілдіру мақсатында жоғары оқу орындарының жұмыс тәжірибесінде, сонымен бірге педагог кадрлардың біліктілігін арттыру жүйесінде қолдануға мүмкіндік бар.

Біздің тарапымыздан жүргізілген зерттеу қарастырылып отырған проблеманың барлық қырларын түбегейлі шешуді діттемегендіктен, бұл бағыттағы алдағы ізденіс жұмыстары біліктілік арттыру жүйесінде мұғалімдердің кәсіби-көркемдік құзіреттілігін қалыптастыру проблемасына, аталған құбылысты әлеуметтік жұмыспен байланыстыра зерделеуге, мамандарды кәсіби-көркемдік әрекетке даярлайтын кәсіби білім берудің барлық буындарындағы сабақтастық мәселесіне бағытталған зерттеулерде жалғасын табуы ықтимал.
Диссертация тақырыбы бойынша жарияланған еңбектердің тізімі


  1. Создание художественных изделий из чия в средней общеобразовательной школе (кружки и факультативные занятия // Тезисы докладов XII научно-теоретической конференции преподавателей Джезказганского педагогическогоинститута. – 1988. – С.85-87.

  2. Шидің сәндік сипаты // Білім және еңбек. – 1988. – №7. – Б.42-43.

  3. Оқушыларды халықтың қолданбалы қолөнеріне баулу // Бастауыш мектеп. – 1988. – №9. – Б.10.

  4. Применение чия в средней малокомплектной начальной и основной школе школах Казахстана // Тезисы докладов XIV научно-теоретической конференции преподавателей Джезказганского педагогического института. – 1990. – С.81-87.

  5. Обучение народному декоративно-прикладному искусству на художественно-графических факультетах педагогических институтов (на примере искусств Казахстана) // Аннотации исследований преподавателей Джезказганского пединститута по интенсификации учебного процесса в педвузе. – 1990. – С.75-77.

  6. Ұрпағымыз ұмытпасын // Бастауыш мектеп. – 1990. – №1. – Б.27-28.

  7. Халықтың қол өнері туралы // Қазақстан мектебі. – 1991. – №7. – Б.63-65.

  8. Ши тоқу өнері (оқу құралы). – Жезқазған: ЖезУ баспасы.- 2002. – 83 б.

  9. Ши тоқу құралы (арнайы курс және дипломдық жұмыс бағдарламасы). – Жезқазған: ЖезУ баспасы.- 2002. – 16 б.

  10. Ши тоқу өнеріндегі көркем шығармашылықтың жастарға беретін көркемдік тәрбиесі // Халықаралық ғылыми-практикалық конференция материалдары. – 2001. – Б.223-228.

  11. Көркем шығармашылыққа даярлауда қазақтың ұлттық өнері ши тоқу өнерінің алатын орны // Халықаралық ғылыми-практикалық конференция материалдары. – 2002. – Б.114-118.

  12. Ши тоқу өнеріндегі халық мұрасынының көркемдік дәстүрі // «Байқоңыров оқулары»: халықаралық ғылыми-практикалық конференция материалдары. – 2001. – Б.228-234.

  13. Халық өнері – көркемдік мектебі // ҚарМУ хабаршысы. Педагогика сериясы. – 2006. –№4.- Б.162-165.

  14. Қазақтың ұлттық ши тоқу өнерінің тәрбиелік мүмкіндіктері мен маңызы // «Байқоңыров оқулары»: халықаралық ғылыми-практикалық конференция материалдары. – 2008. – Б.200-207.

  15. Көркем шиде көп сыр бар аңдағанға // Ұлт тағылымы. – 2008. – №3(1). – Б. 107-114.

  16. Ши өнерінің шығармашылық қуаты – көркемдік білім мен тәрбие қайнары // Ізденіс. – 2008. – №3. – Б. 278-287.

  17. Көркем ши өнері және этномәдени білім // Қазақстан жоғарғы мектебі. – 208. – №4. – Б. 61-66.

  18. Өрнекті ши өнерінің өзекті мәселелері // Ұлт тағлымы. – 2008. – №4. – Б. 213-218. (Ш.Абдраманмен авторлық бірлестікте).

  19. Халық өнері және кәсіби көркемдік құзыреттілік // Ізденіс. – 2009. – №4. – Б.208-211. (Ш.Абдраманмен авторлық бірлестікте).

  20. Кәсіби-көркемдік құзыреттілікті айшықты ши тоқу өнері негізінде қалыптастырудың кейбір мәселелері // «Байқоңыров оқулары»: халықаралық ғылыми-практикалық конференция материалдары. – 2009. – Б. 131-137. (Ш.Абдраманмен авторлық бірлестікте).

  21. Кәсіби-көркемдік құзыреттілікті қалыптастыруда айшықты ши тоқу өнерінің педагогикалық мүмкіндіктері // Ұлт тағылымы. – 2009. – №4. – Б. 37-42. (Ш.Абдраманмен авторлық бірлестікте).

РЕЗЮМЕ
Еспенбетов Бекмурат Жумашевич
Формирование профессионально-художественной компетентности будущих учителей на основе казахского национального прикладного искусства (на примере плетения айшыкты чий)
13.00.08 – Теория и методика профессионального образования
Особая роль в духовно-нравственном становлении общества принадлежит народному декоративно-прикладному искусству, в основе которого подходы и способы художественно-образного восприятия и мышления являются базисом любой творческой деятельности. В связи с этим сегодня особенно остро обозначилась проблема формирования профессиональной компетентности будущих учителей с учетом выдвижения на первый план задач, ориентированных на конкретные запросы современных образовательных учреждений.

На занятиях декоративно-прикладного искусства студент должен в полной мере реализовывать в вузе свой педагогический и методический потенциал. Решение этого вопроса заключается в совершенствовании методики ведения занятии со студентами по специальным дисциплинам таким образом, чтобы уже в начале изучения декоративного искусства они могли анализировать, сравнивать технологические приемы и методы работы, вносить свои предложения в организацию учебного процесса. Реализация задачи сохранения и передачи новым поколениям национальных традиций профессионального образования в области искусства в значительной мере зависит от уровня преподавания народного декоративно-прикладного искусства. Поэтому проблема формирования профессионально-художественной компетентности будущих учителей на основе казахского национального прикладного искусства является весьма актуальной.



Объект исследования – процесс профессионального образования в вузе.

Цель исследования – теоретическое обоснование и разработка методики формирования профессионально-художественной компетентности будущих учителей на основе казахского национального прикладного искусства.

Задачи исследования:

  • определение теоретических основ формирования профессионально-художественной компетентности будущих учителей на основе казахского национального прикладного искусства;

  • разработка теоретической модели формирования профессионально-художественной компетентности будущих учителей на основе казахского национального прикладного искусства;

  • разработка методики формирования профессионально-художественной компетентности будущих учителей при плетении айшыкты чий казахов как одного из вида казахского национального прикладного искусства;

  • экпериментальаня проверка эффективности формирования профессионально-художественной компетентности будущих учителей при изготовлении айшыкты чий казахов.

Методологические и теоретические основы исследования составляют: теория познания; теория деятельности личности; методологическая концепция целостности, системности личностных качеств; теория целостности педагогического процесса; концепция преемственности казахской народной педагогики и этнгопедагогики; теория этнопедагогики, этнопсихологии, этнокультуры; основные понятия по теории и методике профессионального образования; о роли материальной и духовной культуры народа; отношение к культурному наследию народа, положения о роли национальной культуры в воспитании; положения о воспитании на основе общечеловеческих ценностей.

Научная новизна и теоретическая значимость исследования:

  • определены теоретические основы формирования профессионально-художественной компетентности будущих учителей на основе казахского национального прикладного искусства: педагогическая сущность и значение прикладного искусства, понятие «профессионально-художественной компетентности будущих учителей»;

  • разработана теоретическая модель формирования профессионально-художественной компетентности будущих учителей на основе казахского национального прикладного искусства;

  • определены критерии и показатели профессионально-художественной компетентности будущих учителей;

  • разработана методика формирования профессионально-художественной компетентности будущих учителей при плетении айшыкты чий казахов как одного из вида казахского национального прикладного искусства.

Практическая значимость исследования:

    • разработана и внедрена в практику программа спецсеминара для учителей «Особенности профессионально-художественной компетентности будущих учителей»;

    • внесены изменения по формированию профессионально-художественной компетентности будущих учителей в программы дисциплин;

    • разработан и внедрен спецкурс для студентов «Айшыкты чий и его педагогическая значение»;

- теоретические положения по формированию профессионально-художественной компетентности будущих учителей на основе плетения айшыкты чий использованы на практических занятиях и при выполнении дипломных работ.

Внедрение результатов исследований:

Результаты исследования внедрены в практику работы Жезказганского университета им. О.А. Байконурова и Карагандинского государственного университета им. Е.А. Букетова, обсуждены и изложены на научно-методическом семинаре по проблемам теории и методики профессионального образования, рассмотрены в сборниках региональных научно-практических, республиканских, международных (Жезқазған, 2001; Қызылорда, 2001; Көкшетау, 2002) конференциях, научных журналах (Білім және еңбек, 1988; Бастауыш мектеп, 1988; 1990; Қазақстан мектебі, 1991), методических рекомендациях, учебных пособиях, рабочих программах.



Рекомендации по внедрению результатов исследования:

  • для эффективного использования в образовательной практике идей гуманистической педагогики необходимо организовать в вузах возможности формирования профессионально-художественной компетентности будущих учителей;

  • экспериментально проверенная методика формирования профессио-нально-художественной компетентности будущих учителей, состоящая из четырех взаимосвязанных этапов необходимо внедрить в педагогический процесс вузов;

  • спецкурс для студентов «Айшыкты чий и его педагогическое зна-чение», а также спецсеминар «Особенности профессионально-художест-венной компетентности будущих учителей» неоходимо шире применять на практике;

  • дополнения по формирования профессионально-художественной компетентности будущих учителей могут быть использованы в учебных программах психолого-педагогических дисциплин;

- шире использовать возможности интерактивного обучения для разви-тия творческих спсобностей всех субъектов педагогического процесса в профессиональной подготовке будущего учителя;

- разработанная методика в целях формирования профессионально-художественной компетентности будущих учителей, а также результаты диссертационного исследования могут быть использованы в совершенст-вовании профессиональной подготовки специалистов и системе повышении квалификации.



Область использования результатов исследования: высшие учебные заведения, система повышения квалификации и переподготовки педагоги-ческих кадров, в учебно-воспитательном процессе учреждений дополни-тельного образования.

Перспективы исследования:

- совершенствование педагогических итехнологий для реализации возможностей развития творческих способностей учащихся в системе дополнительного образования;

- повышение профессионального уровня педагогов дополнительного образования;

- организация дополнительного образования для развития творческих способностей учащихся;

- для работы в системе дополнительного образования в вузах Республики Казахстан необходимо организовать специальную подготовку кадров.



Resume
Espenbetov Bekmurat Zhumashevich
Formation of professional and artistic competence of future teachers on the basis of the Kazakh national applied art (for example, of weaving cheegrass)
13.00.08 - Theory and Methods of Professional Education
A special role in the spiritual and moral formation of society belongs to the popular decorative art based on the approaches and ways of artistic and imaginative perception and thinking are the basis of any creative activity. In this regard, today especially the acute problem of formation of professional competence of future teachers in the light of highlighting problems-oriented demands of the education of educational institutions.

In the classroom decorative art student should be fully implemented in a high school teaching and methodological capacity. The solution to this problem is to improve the methodology for teaching students on special subjects in a way that early in the study of decorative arts, they can analyze, compare, technological methods and methods of work, make proposals to the organization of educational process. The goals of preservation and transmission of national traditions to new generations of professional education in the field of art to a large extent dependent on the teaching of folk arts and crafts. Therefore, the problem of forming a professional and artistic competence of future teachers on the basis of the Kazakh national applied art is very important.

The object of study - the process of vocational education in high school.
The purpose of research - theoretical basis and development of the method of forming a professional and artistic competence of future teachers on the basis of the Kazakh national applied art.

The tasks of the research:

- determination of the theoretical foundations of the formation of professional and artistic competence of future teachers on the basis of the Kazakh national applied art;



- develop a theoretical model of formation of professional and artistic competence of future teachers on the basis of the Kazakh national applied art;
- development of methods for the formation of professional and artistic competence of future teachers in weaving cheegrass Kazakhs as a kind of Kazakh national applied art;

- experimental verification of the effectiveness of the formation of professional and artistic competence of future teachers in the manufacture of cheegrass Kazakhs.

Methodological and theoretical bases of the study are: epistemology, theory of personality, the methodological concept of integrity, system of personal qualities, integrity theory of the pedagogical process, the concept of continuity of Kazakh folk pedagogy and ethno pedagogy, theory pedagogy, ethnic psychology, ethnic culture, the basic concepts of the theory and methodology of vocational education ; the role of material and spiritual culture of the people and the ratio of the cultural heritage of the people, the provisions on the role of national culture in education, provision of education based on universal values.
Scientific novelty and theoretical significance of the research:
- defined theoretical basis of the formation of professional and artistic competence of future teachers on the basis of the Kazakh national applied art: pedagogical nature and significance of applied art, the concept of "professional and artistic competence of future teachers;

- a theoretical model of professional and artistic skills of future teachers on the basis of the Kazakh national applied art;

- defined criteria and indicators of professional and artistic competence of future teachers;
- developed a method of forming a professional-artistic competence of future teachers in weaving cheegrass Kazakhs as a kind of Kazakh national applied art.

The practical significance of the research:

- developed and put into practice a program for teachers special seminar "features professional and artistic skills of future teachers;



- amended to create a professional and artistic competence of future teachers in the program disciplines;

- developed and introduced a special course for students "Cheegrass and its pedagogical value";

- Theoretical principles to create a professional and artistic competence of future teachers on the basis of weaving cheegrass used for practical training and in carrying out theses.

Implementation of research results:

The results of the study are introduced into the practice of Zhezkazgan University named O.A. Baykonurov and Karaganda State University named E.A. Buketov, discussed and presented at scientific and methodical seminar on the theory and methodology of vocational education are discussed in the collections of regional scientific-practical, national, international (Zhezkazgan, 2001; Kyzylorda, 2001; Kokshetau, 2002), conferences, scholarly journals (Bilim and Yenbek , 1988; Bastauysh Mektep, 1988, 1990; Kazakhstan mektebi, 1991), methodological recommendations, educational tools, work programs.
Recommendations for the implementation of results of research work:
- for effective use in educational practice the ideas of humanistic pedagogy should be organized in high schools the opportunity to form professional and artistic competence of future teachers;

- experimentally tested method of formation of professional and artistic competence of future teachers, consisting of four interrelated steps must be implemented in the educational process of universities;

- special course for students "Cheegrass and its pedagogical value, as well as special seminar" Features of professional and artistic competence of future teachers "essential that the wider use in practice

- additions on the formation of professional and artistic competence of future teachers can be used in curricula of psychological and pedagogical disciplines;
- Increase the use of interactive training to develop their creative abilities of all subjects of the pedagogical process in the training of future teachers;
technique developed in order to create a professional and artistic skills of future teachers, as well as the results of the dissertation research can be used to improve professional training and continuing education.

Scope of research results: higher education, a system of training and retraining of teachers in the educational process in institutions for additional education.
Prospects of research:


- Improvement of teaching and technology to pursue opportunities for development of creative abilities of students in further education;
- Professional development of teachers further education;
- The organization of additional education for the development of creative abilities of students;

- To work in a system of supplementary education in universities of the Republic of Kazakhstan is necessary to organize special training.



Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3




©dereksiz.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет