Бағдарламасының (Syllabus) титулдық парағы пму ұс н 18. 3/37

Павлодар

Пән бойынша оқыту бағдарламасының (Syllabus) титулдық парағы

ПМУ ҰС Н 7.18.3/38

Химиялық технологиялар және

жаратылыстану факультетінің деканы ________Қ.Қ. Ахметов

2012ж.“____” _____________

Құрастырушы: б. ғ. д., профессор_______ Ш.М. Жумадина
Биология және экология кафедрасы
6D060700 Биология мамандығы бойынша докторанттарға арналған
Жануарлардың экологиялық физиологиясы

пәні бойынша оқыту бағдарламасының

(Syllabus)
Бағдарлама 2012 ж. «___» ________ бекітілген жұмыс оқу бағдарламасының негізінде жасалды.
Кафедра мәжілісінде ұсынылды 2012 ж. «___» _____ № ___ хаттамасы
Кафедра меңгерушісі _____________ Ш.М. Жумадина «___» _____
Химиялық технология және жаратылыстану факультетінің оқу-әдістемелік кеңесімен мақұлданды 2012 ж. «_____»____________ №____ Хаттама

ОӘК төрағасы ________________ Нұрғожин Р.Ж. 2012 ж. «_____»__________

Жумадина Шолпан Молдажановна – биология ғылымдарының докторы, профессор.

Химиялық технологиялар және жаратылыстану факультеті.

Биология және экология кафедрасы Ломов көшесі 64, А- корпусында орналасқан.

Қабылдау уақыты 14.00-16.00 әрбір сәрсенбіде А-358.

Телефон 8(7182) 67-36-68.

Пән 2 семестрде жүргізіледі. Оған 45 сағат бөлінген, оның 2 - дәріс, 1– тәжірибелік сабақтар, 270 – докторанттың өзіндік жұмысы .Бақылау түрі – емтихан.

Пәнді игеру нәтижесінде докторанттар міндетті:

- бейімделудің негізгі жолдары туралы;

- тіршілік ету ортасында тірі организмдердің бейімделі механизмдерін;

- нақты орта факторларына бейімделудің ерекшеліктерін;

- тұтас ағзаның экожүйедегі негізгі физиологиялық қызметтерін.

- алынған теориялық білімдерді практикада және ғылыми-зерттеу жұмыстар кезінде қолдану секілді практикалық машықтарды иемдену қажет.

Жануарлар физиологиясы курсы әр түрлі жануарлардың қызметі, туралы ғылым ас, ас қорыту, тыныс алу,газ алмасу, қан айналым, жүрек қызметі, бөліп шығару, бұлшық ет мүшелері т.б. туралы ғылым. Жануарлар физиологиясы қоршаған ортаға бейімделушілікті, тіршлік процесін қарастырады.

1.Зерттеу әдістері.

2.Эколого-физиологиялық мінеземені құрастыру.

3.Бейімделу туралы оқулар.

4.Адамның эколого-физиологиялық тұрғыдан зерттелуі.

Тақырып 2 Табиғи бейімделудің физиологиялық механизмдері.

Тапсырма:

1.Бейімделудің классификациясы. Бейімделудің критерийі мен механизмі.

2.ОЖЖ ролі. Стресс және бейімделгіштік.

3.Бейімделудің жүйке және гормональді механизмдері.

1.Пойкилотермді организмдердің бейімделуінің жасушалық және ұлпалық деңгейі.

2.Гомойтермді организмдердің бейімделуінің жасушалық және ұлпалық деңгейі.

3.Пойкилотермді организдердің мүшелік пен жүйелік бейімделгіштіктері.

4.Сүтқоректілер мен құстардың мүшелік пен жүйелік бейімделгіштігі.

5.Түйсік туралы ұғым.

6.Мінез-құлықтың күрделі формалары мен олардың пайда болуы.

Тақырып 4 Туа біткен және жүре пйда болған мінез-құлық.

Тапсырма:

1.Әсерлену (импринтинг).

2.Күрделі рефлекторлық қызметтін қалыптасуында анализаторлардын ролі.

3.Мінез-құлықтын энергетикасы мен сандық мінездемесі.

Тапсырма:

1.Ағзадағы уақыттын санап шығарылуы (физиологиялық сағат).

2.Тәуліктік ритмдерді (циркадты) экспериментальді түрде зерделеу.

3.Физиологиялық қызметтердің мезгілдік өзгерістері.

4.Мінез-құлықтың мезгілдік өзгерістері (миграция және кочевки).

1.Қысқы ұйқы кезінде физиологиялық өзгерістер.

2.Ұйқыны шықыртатын факторлар, ояну мен ұйқыға бату.

3.Қысқы ұйқының формалары.

4.Құстардың суықтан мелшиіп қалуы.

Тақырып 7 Тірлішік орта температурасы.

Тапсырма:

1.Тірі жүйелерге суық пен жылының жалпы әсері.

3.Пойкилотермдерде термиялық бейімделу.

4.Гомойтермдер организмдерде термиялық бейімделу.

5.Термо реттелудің күрделі формалары мен жылуды қайтарудың адаптивті ерекшеліктері.

1.Қозғалыстық мінез-құлық пен орта температурасы.

2.Термо реттелудің күрделі рефлекторлы механизмі және жылы мен суыққа бейімделуде оның мағынасы.

3.Онтогенезде термиялық бейімделгіштің қалыптасуы.

4.Тропикалық және полярлы климатқа бейімделудің типтері.

5. Адамдарда табиғи температура жағдайына бейімделгіштік.

1.Гипоксия түрлері мен оның пайда болуының типтері.

2.Ағзаға оттегінің келуі мен ұлпаларға тасымалдануы.

3.Ағзаның гипоксияға әсері.

4.Тірі ағзалардың тауларда тіршілік етудің жағдайлары мен таулы орын жағдайларына бейімделудің түрлері.

Тақырып 10 Оттегі тапшылығы мен оның организмге тигізетін әсері.

Тапсырма:

1.Тегістік жерлерде мекендейтін организмдердің таулы жерлерге бейімделуі және эксперемент жағдайында.

2.Тауларға көшетін организмдердің бейімделгіштігі.

3.Таулы ағзалардың бейімделуі.

4.Сүңгуір ағзалардың бейімделу ерекшеліктері.

5.Жер организмдерінде физиологиялық гипоксиялар.

Тақырып 11 Аридті (ыстық шөл) зоналарға физиологиялық бейімдел.

Тапсырма:

1.Шөл жерлерде тіршілік ету жағдайлары.

2.Шөлді жерлерде мекендейтін омыртқасыздардың бейімделуі.

3.Бауырменжорғалацшлырадың шөлді жерлерге бейімделуі.

4.Шөлді жерлерде мекендейтін сүтқоректілердің судың алмасуы.

5.Судың тапшылығы кезінде термо реттелу мен шөлді жерлер жағдайларына бейімделу түрлері.

6.Шөлді жерлерге құстардың бейімделуі.

Тақырып 12 Аридті (ыстық шөл) зоналарға әр түрлі организмдердің физиологиялық бейімделуі.

Тақырып:

1.Аридты зонаға бейімделуде асқорыту трактының ролі.

2.Шөлді жерлерге бейімделу кезінде тері мен өкпенің ролі.

3.Сортандауға бейімделгіштік (су, топырақ, өсімдіктер).

Тақырып 13 Тамақтануға бейімделгіштік, астың специализациясы және зат алмасу.

Тапсырма:

1.Жануарлар ағзаларының тамақтану түрлері. Асқорыту типтері.

2.Асқорыту ферменттерінің бейімделгіштігі.

3.Асқорыту трактының қозғалыстық қызметінің бейімделуі.

4.Ас қабылдау мен асты табу түрлері.

5.Симбионтты азықтану мен ас қорыту.

6.Физиологиялық ашығу мен тағамдық рефлекстредің түсуі (выпадение).

7.Ағзаның энергетикалық шығымдалуы.

1.Организмді қоршайтын кеңістік орта факторы ретінде.

2.Су ортасында қозғалу ерекшеліктері.

3.Жердегі организмдердің қозғалуы.

4.Бұлшық ет қызметі кезіндегі физиологиялық бейімделгіштік.

5.Құстардың бұлшық ет қызметі. 

Тапрсырма:

1.Жануарлардың топтық реакциясымен еліктеу әрекеті.

2.Топтық және агрегационды реакциялар.

3.Топтық реакицялар мен «әлеуметтік» доминаттылық.

4.Популяцияда сандық көрсеткіштердің жүйкелік және гормональді реттелудің механизмдері.

11. 
    10.2 Доктаранттардың өздік жұмысының мазмұны
    

1.Қысқы ұйқы.

2.Ағзаға бөтен қосылыстардың енуі.

3.Балықтардың жүзбе көпіршігі қалай жұмыс істейді.

4.Әр түрлі жолмен түзілген гипоксияға бейімделудің ұқсастық пен айырмашылық.

5.Бейімделгіштіктің қалыптасуында ОЖЖ ролі.

6.Гомойтермдердің жылу өнімділігінің қоршаған ортадан температурасына тәуелділігінің схемасы (Слоним бойынша).

7.Қандай сыртқы факторлар теңіз балықтарына шектелуі болып табылады және олар осы факторларға қалай бейімделеді.

8.Таулы аймақта және жазық жерде тіршілік ететін тұрғындардын бұлшық ет жұмыс кезінде қан айналым деңгейін салыстыр.

9.Сулы ортада және жер ортасында тіршілік ететін жануарлардың тұзды салмақтарға бейімделгіштікті салыстыру.

10.Суыққа бейімделудің ерекшеліктері табиғи және лабораторялық эксперемент жағдайында.

Әдебиет: [1-8]

Кафедра мәжілісінде ұсынылды 20__ ж. «___» _____. № ___ хаттамасы

Бірігіп жұмыс істеудің арқасында төмендегідей ережелерді орындауға тиістіміз:

1. 
   Оқытушы мен магистрант бір-біріне қайырымды болу.
   
2. 
   Қателесуге қорықпаңыз. Ештеме істемейтін адам ғана қателеспейді.
   
3. 
   Сабаққа белсенді қатысыңдар. Оқытушыға сұрақтар қойыңдар. Сабаққа жай қатысып қана қоймай, әртүрлі сұрақтарды пікірталас ретінде шешуге тырысыңдар.
   
4. 
   Әрбір сабаққа міндетті түрде жауапты дайындалыңдар.
   
5. 
   Сіздердің дайындықтарыңыз бақылау жұмыстары мен тестпен, сұрақтармен тексеріледі.
   
6. 
   Барлық тапсырмалар уақытында орындалуы тиіс.
   
7. 
   МӨЖ уақытынан кеш орындалса, автоматты түрде 2 балл алынып тасталады.
   
8. 
   Босатылған сабақтар оқытушының айтқан сағатында тапсырылады.
   
9. 
   Аудиториялық сабаққа 5 минут кешігуге болады, одан әрі кешіксе магистрант сабаққа жіберілмейді. Себепті жағдайлар болып қалса, оқытушыны алдын ала ескерту қажет.
   
10. 
    Магистрант сабаққа міндетті түрде дайындалып, берілген әдебиеттерді пайдалана білуі тиіс.
    
11. 
    Магистратураға қабылданған ережелердің барлығы орындалуға тиіс.
    
12. 
    Семестрде 2 межелік бақылау қарастырылады.
    
13. 
    Сабақ кезінде сөйлеуге, ұялы телефонмен сөйлесуге тиым салынады.
    

1. 
   Сабаққа қатысу және конспектісін тексеру.
   
2. 
   Практикалық, өздік жұмыстарға белсенді қатысып, жауап беру.
   
3. 
   Білімді межелік бақылау бойынша тексеру.
   
4. 
   Емтихан бағасы
   

Емтихан тест түрінде немесе ауызша билеттердін сұрақтарына жауап беру арқылы алынады. Тест 200 сұрақтан тұрады. Емтихан баллмен бағаланады:

- 100 балл – 100 сұраққа да дұрыс жауап берсе;

- 75 балл – 75 сұраққа жауапты дұрыс беріп, қалған 25 сұраққа жауап бермесе;

- 50 балл – 50 сұраққа жауап берсе;

- 35 балл – 35 сұраққа жауап берсе;

- 0 балл – жауап болмаса

Семестр бойы білімді бақылау жүргізіледі.

Жұмыстарды тапсыру күнтізбелік шаралар бойынша уақытында тапсырылуы тиіс.

Докторанттарға сәттілік тілейміз !
12 Әдебиеттер

Негізгі:

1. 
   Мұқатаева, Ж. М. Адам мен жануарлардың жалпы физиологиясына арналған кiшi тәжiрибелiк құрал практикумы. – Павлодар: С.Торайғыров атындағы ПМУ: 2000. – 230б.
   
2. 
   Дүйсембин, Қ. Орталық жүйке жүйесi және жоғары жүйке әрекетiнiң физиологиясы: Кітап Қазмем ҒАҒЗИ. Алматы. 2001 – 217б.
   
3. 
   Төлеуханов, С. Т. Қалыпты физиология: (биологиялық жүйелердiң мезгiлдiк құрылымдар бөлiмi):оқу құралы. – Алматы: Қазақ ун-тi: 2006 – 140б.
   
4. 
   Х.Қ. Сәтбаева, А.А. Өтепбергенова, Ж.Б. Нілдібаева Адам физиологиясы:
   

оқулық 2-ші түзетілген және толықтырлған басылымы.- Дәуір.- 2005. – 664б.

Қосалқы

5. 
   Ж.Н.Нұрғалиев, Нұрғалиева Қ.Ж. Қалыпты физиология бойынша практику: оқу құралы.-Алматы: Қазақ университеті.-2004.-125б.
   
6. 
   Несіпбасв Т. Адам жоне жануарлар физиологиясы: Окулық-диалог, сұрақ-жауап.- Алматы: Ғылым. - 2005. – 303б.
   
7. 
   Нұрғалиев Ж.Н Қалыпты физиология бойыншы практикум: оқу құралы. – Алматы: Қазақ университетi.2004. – 125б.
   
8. 
   Төленбек, И. Адам мен жануарлар физиологиясы Бiлiм. 2002. – 213б.
   

жүктеу/скачать 319.5 Kb.

Достарыңызбен бөлісу: