Балалар аурулары

• 
  айқын өршу сатысында стационарлы ем қажет;
  
• 
  Диетасы: тамақ механикалық жэне химиялық өңделген болу керек (шырышты көжелер, ұнтақталған көкөністер және ет, кисельдер, ботқалар). Тамақтыңбарлығын эрбір 3 сағат сайын жылы күйінде қабылдау керек;
  
• 
  Асқазанның жоғарғы секрециясы кезінде антисекреторлы препараттар тағайындалады - гистаминнің Н₂ - рецепторларының блокаторлары (мысалы,ранитидин);
  

Кесте Балаларда болатын ойық жараның жіктелуі:

I стадия (жаңа язва): Басты клиникалық симптом - эпигастральды аймақтағы және ортаңғы линиядан оңға қарай, кіндікке жақын ауырсыну.

2. 
   стадия (жара дефектісінің эпителизациясының басталуы): Эпигастральды аймақтағы ауырсыну, негізінен күндізгі уақытта болады.
   
3. 
   стадия (жараның жазылуы): Ауырсыну ашқарында ғана сақталады, түңгі уақытта оның эквилаенті ашығу сезімі болуы мүмкін.
   

• 
  Асқазанды зондтау, асқазан сөлінің қышқылдығын анықтаумен, түз қышқылының және пепсиндердің дебит сағатын анықтаумен жүргізіледі;
  

• 
  Асқазанды жэне 12 елі ішекті рентгенологиялық зерттеу;
  
• 
  НеіісоЬасіег руіогі - ні анықтау;
  
• 
  Нэжісте жасырын қанды анықтау;
  

• 
  2-3 аптадай төсектік режимді сақтау;
  
• 
  Диета: химиялық, термиялық жэне механикалық өңделген. Певзнер бойынша емдік столдар №1^а (1 - 2 апта), №1^б (3 - 4 апта), №1 (ремиссия кезінде);
  
• 
  Адсорбтелінбейтін антацидтер: алгедрат + магний гидроксиді, алюминий фосфаты, сималдрат және т.б.
  
• 
  Антисекреторлы препараттар: ранитидин, амепрозол.
  
• 
  Неliсоbасtег руlогі болған кезде: Де - нол, амоксициллин, метронидазол;
  
• 
  Полиферментті препараттар: панкреатин.
  

• 
  Ойық жара тэрізді созылмалы гастродуоденит: (бульбит) ең жиі таралған
  вариант, антральді гастритпен жэне асқазанның ойық жарасымен бірігеді.
  өршу кезеңіндегі бульбитке ойық жара тэрізді ауырсыну синдромы тэн.
  
• 
  Гастрит тэрізді созылмалы гастродуоденит.
  
• 
  Холециститке ұқсайтын созылмалщ дуоденит, дуоденостаз фонында дамиды.
  Дуоденостаз кезінде түрақты немесе үстама тэрізді эпигастри аймағындағыауырсынулар. үрілу сезімі, қүрылдау, жүрек айнулар, өтпен құсу байқалады.
  
• 
  Панкреатитке ұқсас локальды дуоденит (папиллит, дивертикулит).
  
• 
  Дивертикулит — емізікше маңы аймағында орналасқан. Дивертикулдыңзақымдалуы: ауырсыну сезімі оң жақ қабырғасында болады жэне де ол майлытағам қабылдаумен байланысты; бүл кезде терінің аздап сарғыштануы болуымүмкін.
  

• 
  функциональды дуоденальды зондтау кезінде дуоденитке тән өзгерістер анықталады: Одди сфинктерінің дистониясы, ішекке тітіркендіргіш енгізген кездегі ауырсыну жэне жүректің айнуы;
  
• 
  асқазан секрециясын зерттеудің маңызы бар. Оның көрсеткіштері
  
• 
  ацидопептикалық дуоденит (бульбит) кезінде әдетте жоғары болады;
  
• 
  гастродуодениттің диагностикасында ең нақты эдіс - ФЭГДС;
  
• 
  рентгенологиялық зерттеу - моторлы-эвакуаторлы бү_зылыстарды анықтауға мүмкіндік береді;
  

• 
  Өршу кезеңінде 7-8 күндей төсек режимі көрсетіледі;
  
• 
  Диетаның зор маңызы бар. Аурудың алғашқы күндерінде №1 стол, кейін №5 стол ұсынылады;
  
• 
  Асқазанның жоғары қышқылдылығы кезінде Нг — блокаторлар, амепрозол ашқарында 20 мг 3-4 апта бойы тағайындалады;
  
• 
  Көрсеткіштер бойынша моториканы қадағалайтын заттар қолданады, мотилиум, дротаверин;
  
• 
  Реабилитация процессі кезінде физиотерапия, ЛФК, санаторлы - курортты ем тағайындайды;
  

• 
  айқын диарея;
  
• 
  перифериялық қанның анализінде нейтрофильді лейкоцитоз;
  
• 
  Флегмонозды гастрит өте ауыр өтеді. Флегмонозды гастрит асқазанның жарақатында жэне ойық жараның асқынуы ретінде пайда болуы мүмкін. Оған Нр қалтырау, іштің қатты ауырсынуы, бала жағдайының күрт нашарлауы, Кч қайталамалы қүсу, кейде іріңнің қоспаларымен болуы тән.
  

Созылмалы гастриттің дамуында маңызды рөлді Неlісоbасtег руlогі атқарады. Неlісоbасtег руlогі мочевинаны ыдырата алады (уреаза ферментінің көмегімен) мүнда түзілетін аммиак асқазанның беткейлі эпителийімен зақымдайды және қорғаныс барьерін бүзады.

Ойық жарасының дамуында НеіісоЬасіег руіогі маңызды рөл атқарады.

Патогенезі: Сурет 15-1. ОЖЖ - ң асқазанның және 12 елі ішектің секрециясына жэне моторикасына әсері:

Стресстердің, эмоциональды күш түсудің эсерінен ОЖЖ функциясының бүзылуы және т.б.

Гипоталамус функциясының бүзылуы Гипофизарлы бүйрекүсті жүйесінің гормональды дисфункциясы

Асқазанның секреторлы және моторлы Гастрин жэне секретин деңгейінің жоғарлауы функциясының активациясы

Асқазан бездерінің тітіркендіргіштерге Гастрин мен клеткалардың стимул- реакцияның бүрмалануы циясы

Гистаминнің тіндік концентрация-сының жоғарлауы

Гистаминнің микроциркуляцияға патологиялық әсері
8. Билиарлы жүйенің аурулары. Өт жолдарының дискенезиясы,холецистит. Этиологиясы. Патогенезі. Клиникасы,диагностикасы,емі.

Гепатобилиарлы аймақтың патологияларының келесі түрлерін ажыратады: функциональды (дискенезиялар), қабынулы (холециститтер және холангиттер), алмасу (өт - тас ауруы), паразитарлы жэне ісікті. Балаларда өт шығару жолдарының дискенезиясы жиі кездеседі. Дискенезияларды 3-6 апта анықтауға болады. Қыздар 3-5 есе жиі ауырады.

Этиологиясы жэне патогенезі: Өт шығару жүйесінде патологияның дамуына эсер етеді: тамақтанудың сандық жэне сапалық бұзылыстары, майлы жэне ашты тағамдар, көп тамақ қабылдау, тэтті тағамдар, аз қозғалу, стресстік жағдайлар.

Клиникалық көрінісі және диагностикасы: Гипотониялық типтегі дискенезия.

Дискенезияның негізгі симптомдары: өт қапшығының бүлшықеттің тонусының төмендеуі, оның элсіз жиырылуы, өт қапшығы өлшемінің үлкеюі.

УДЗ кезінде үлкейген, кейде ұзарған өт қапшығы. Тітіркендіргіш қабылдаған кезде (жұмыртқа сарысы) өт қапшығының көлденең көлемі эдетте 40% - і төмен кішірейеді. (нормада 50% - ке).

Гипертониялық тегі дискенезия:

Гипертониялық типтегі дискенезияның негізгі белгілері - өт қапшығы өлшемінің төмендеуі.

• Емдік тамақтану:

- №5 стол (белоктар, майлар және көмірсулар бар);

- жемісті жэне көкөністі шырындар, сұйық май, жүмыртқа;

- Өт айдаушы заттар:

- Холеретиктер (өтті түзуші заттар) - аллахол, өт, рапсгеаз - ынан жасалған үнтақ (холензин), гидроксаметилникотинамид, осалмид, цикловалон, холосас, өсімдіктер (жалбыз, крапива);

- Холекинетиктер (еттің бөлінуіне эсер етеді) - сорбит, ксилит, жүмыртқа сарысы, барбарис препараттары;

- Тюбаж жасау;

Жіктелуі. Біріншілік гломерулонефриттер мына клиникалық - синдромдарымен білінеді:

- нефриттік синдром

- нефротикалық синдром (жеке, не аралас)

- гематурия, не гематурия мен протеинурия (жеке зәрлік синдром ) Біріншілік гломерулонефрит ағымына қарай:

- жедел ағымды гломерулонефрит

- созылмалы гломерулоиефрит жәие

- тез үдейтін ( жеделдеу, қатерлі) гломерулонефрит болып бөлінеді.

Біріншілік гломерулонефриттің халықаралық жіктелуі бойынша оның

мына морфологиялық түрлері бар:

1. 
   Эндокапиллярлы-экссудативті-пролиферативті
   
2. 
   Мимимальды ГН
   
3. 
   Мембранозды
   
4. 
   Фокальды-сегментарлы гломерулосклероз (ФСГ)
   
5. 
   Мезангий- пролиферативті
   
6. 
   Мембранозды-пролиферативті (мезангий-капиллярлық)
   
7. 
   Экстракаппилярлы-пролиферативті (жарты айшықтармен)
   
8. 
   Мезенгиалды .
   

Жедел ағымды гломерулонефриг (ГН)-инфекциядаи кейін 1-З апта өткен соң жедел нефриттік синдроммен басталып, циклдық агымының бірте-бірте бәсеңдейтіи бүйрек ісінуі қатарының қабынуы (постинфекциялық)

Этиологиясы. Әрүрлі бактериялар, вирусгар, паразит. Олардың ішінде біздің аймақтарда ол жиі кездеседі ісігі- гемодинамикалык стрептококк, оның нефриттік тобының 1, 2-ші тиімі. Мұны "жедел пострепгококктік ГН" дейді. Ауру алдында балада баспа, фариигит, кейде стрептодермия болуы мүмкіи.

Патогенез. Жедел ағымды гломерулоиефрит, оның ішінде нақ стрептококке байланысгы, циркуляцияда иммундық комлекс құрау жолымен дамиды. Қан құрамында антиген, антидене жәие комплемент бар иммундық комплекстер құралым, олар бүйрек шумақтарының базальдық мембранасына орналысып, кабыну туғызады. Қабынуға қаптап келген ( макрофактар, нейтрофилдер, лимфоциттср) және жергілікгі клеткалар( мезангий, эндотелий т.б.) қатысын, солардаи ферменттер, әртүрлі цитокиндер шумак капиллярларының қабырғасын зақымдайды. Оларға қосыла қанұюы күшейіп (Хагсмаи факторының белсенуі арқылы), фибринолиз және комплемент жүйелері белсенеді.

• 
  дене ісінуі ( бірақ анасарка сирек);
  
• 
  қан қысымының көтерлуі, ол да көбіне орташа дәрежеде және өте
  

• 
  гематурия-макрогематурия не микрогематурия;
  
• 
  протеинурия, әдетте орташа ( тәулік мөлшері 2г-нан аспайды);
  

көбіне ұзаққа созылмайды.

Нефриттік синдром 5-6 жастан кейіи, мектеп жасындагы балаларда жиірек болады. Шағымдары- нефритке ғана тән емес белгілері:

баланың басы ауыруы, көңіл-күйі бұзылуы, тамаққа тәбеті болмай, шаршап, әлсіреуі. Бет пішіні бозғылт тартады. Зәр азайып, қызғылт тартады. Нефриттің белгілері (ісіну, қан қысымы жоғарылау жэне т.б. өзгерістер дамиды)

Шумақ инфильтрациясы төмендсп, олигурия, сосын оның салдарынан азотемия пайда болады.

Ісіну де, қан қысымының көтерілуі де негізіиеи организмде тұз және су жиналғанына байланысгы дамиды. Сонымсн қатар ренин-ангиотензин-альдостерон (РАА ) жүйесі де белсендіріледі.

Протеинурия - шумақтың, протеиурия орташа мөлшерде ( <2 г/тәу ) болады. Оның ұзақ персистенциясы, әрі қарай өсуі созылмалы нефритке ауысканын көрсстуі мүмкін.

Гематурия- нефриттік синдромиың ең негізгі белгісі. Капилляр өткізгіштігі жоғарылаған соң қандагы эритроциттер капсула қуысыиа, яғни зәрге шығады. Бұл кезде эритроциті және зарядын өзгертеді .

(деформацияланған эритроциггер, яғни гломерулярлық гематурия). Алгашқы кезде макрогематурия зәр түсі кызарады, коңыр болып, содан соң микрогематурияға ауысуы мүмкін. Ал макрогематурияның рецидивті қайгалана берсе, ол созылмалы нефритті көрсетеді, биопсияны көрсетеді. Интерсгициддегі, өзгеше эпителиедегі өзгерістерге байланысты лейкоцитурияда болуы ықтимал, ол, әдетте, бактериалды.

Асқыну негізінен нефриттін патогенез тетіктері-гиперволемия, гиперкоагуляция, қан қысымының өте жоғары болуы т.б. құбылыстарға байланысты. Олар кеселдің диагнозы уакытында дұрыс қойылмай, жогарыдағы кұбылыстарға қарсы жедел ем жүргізілмегенде не гиперволемияны күшейтетін, керексіз ертінділерді қанға көп құйғаннан болады.

Клиникасы- баланын басы қатты ауырады, айналады, лоқсып, құсады. Көзі тұманданып, көрмей де қалады. Қан кысымы жоғары. Көз карашығы кеңейіп, сәулені сезбей, бала есінен айырылады. Дене құрысуы, тоникалық, клоникалық тырысу пайда болады. Беті көгеріп, демі қырылдауы мүмкін. Бас қуысындағы қысым жоғарылайды, ол жұлын пункциясы арқылы анықталады.

Диагноз қоюға кеселдің жсдсл басталуы жоис пеғізғі бслгілсрі-ісіну, гипертензия, зэр озғсрістері жомс азотсмия-көмектеседі. Зэр синдромыыда алғашқы күннен бастап, капдай озғерістер болғанын мүқият анықтау қажет. Лрудыц даму себсбіп табу аса мәнді.

Жедел ағымды пислоисфриттсп ажырағуа ісіну мен ғипертензия болуы, ғематурияпың басым болуы, оның гломерулярлык касиеті көмектеседі. Керісінше, пислонсфри тән белгі-бактсриурия-гломсрулопефритте болмайды. Егср диаікоз кумопді болса, эхография арқылы тас, аномалия, гидронефроз сияқты урологиялық аурулардан міндетгі түрде ажырыту керск. Бұл ауруларға гломерулярлық емес гемагурия тән.

Жүйелі қызыл ноқтада ( люпус-пефрит) болатын екіншілік нефритте басқа жүйелік белгілері болуы, LE клеткалар, АИФ ( антинукларлық фактор), анти-ДНК денелер табылу арқылы жонс т.б. одсйі іскссру арқылы анықталады. Люпус псфриттіц дс морфолоіиялық бслғілері биоисиямен

анықталғаны қазіргі заманға сәйкес талап. Гсморрағиялық васкулиттегі нефрит терідегі геморрагия, буын, абдоминалдық синдромдармен білінеді. Интерстицийлік нефритке ісіну, гипертензия, протеинурия (1 г/тэу артық) тэн емес. Ал тек зәр синдромы ғана болса, гематуриямен қатар, лейкоцитурия жэне гипоизостенурия тэн. Интерстицийлік нефрит диагнозына кеселдің алдында өзекшелерге токсикалық әсер ететін ерекше жағдайлар болуы ( көп дәрі ішу, улану, аллсргия эсері т.б.) көмектеседі.

1. 
   натрийді азайту, сол аркылы ісіну, ғипертензияны түсіру;
   
2. 
   белокты азайту;
   
3. 
   баланы жеткілікті калориямсп камтамасыз ету.
   

Олиғуанурия, экламисия, жүрск-қаігіамі,ір жсііспсуіпіліғі кауіпі болғанда эсіресе түз, суйық бсрілуі азайтылуы ксрск. Олигуапурия кезеңінде калий бар тағамдар барыніпа шектелуі тиіс.

Режим мен диета басқа, жедсл агымды гломерулонсфрит сміне апгибиотик қосылады. Пенициллин, жартылай синтстикалык пенициллиндср не макролид 2-4 апта бсрілсді. Созылмалы иифскция ошақтары мүкияі-еиделеді.

Қалған дәрілер ауру бслғілеріпс байлаіи>ісгы : көбіне диурстик псн гипотепзивті эсері бар дорі-дормсктср.

Диурегикгсрдіц ішіпдс нсғізіпсн жаксы комскгксеііні-салуретиктер ( фуросемид, ғиі'10'гиазид, олармсп бірғс , калиіі сактайтындары- верошпироп, триамтерен т.б.) Оларды :)уфиллиимсн коса бсруіс болады. I Ісфриттік ісіиу диста, режим нс фуроссмид оссріисп (1 -2-6мі /кг) тсз-ақ қайіады. Эклампсия, олиғоапурия, жүрск-окпсдс су жипалғапда қанға лазикс (1-Юмғ/кғ-ға дсйін) еиғі түрлі ерітіиділермсн (рсополюглюкиіі, гсмодсз) инфузия ретінде бірге беруге болады. Тұрақты гипертензияга қарсы, диуретикпен катар, гипотензивті дэрілер (ангиотензин өзгертуші фермент ингибиторлары, калыдий каналы блокаторлары жонс т.б.) беріледі.

Гепарин- тіке әссрлі антикоагуляпт, қазірдс шсктсулі, тск тромбоз қатері болса гана тағайындалады. Антиагреганттар, кобінс курантил (дипиридамол 5мг/кг тоулігіне) тагайындалады

ауырған бала педиатр, нефролог емханада қарамагында 5 жылга дейін бақылауда тұрады. Бастапқы 3 айда айына 2рет, одаи кейім жылдын аяғында дейін екі айда 1 рет, келесі жылдары борі өзгеріссіз болса, 3 айда 1 рет каралады. Бүл кездс кап кысымы өлшснііі, зэр, қан сыпақтары жүргізіледі. Бүйрек жүмысы жагдайын эндогендік креатинин клиренсі мөлшері жэне Зимницкий эдісі бойынша тексереді. Аурудан кейінгі алғашқы жылы салмақ көтеру, физкультарадан босатылады. Режим бірте-бірте кеңітіледі. Санаторий емі тек жсргілікті жерлсрде жүргізілуі мүмкін. Оған толык ремиссиядан ксйіи 6 ай өткссіп іапа рүқсат стіледі. Ксйдс созылмалы топзиллит жиі рсцидив бсрсс, конпсервативті см жонді комектсспе, бадаміпа бсздсрді алыи тастау операциясы толық ремиссиядан 6-12 ай өткен соң мефролог пем ЛОР-дэрігерінің келісімі бойыиіна гана істелуі мүмкін. зілсді. Эклампсияда жүлып пукциясы мсм диурсгиктсрқосылса жақсы осср сіеді. Луыр жағдайларда диурстиктсрді