«бекітемін» Оқу-әдістемелік және тәрбие
Äåì àëó øóûíû» êëàññèôèêàöèÿñû
жүктеу/скачать 3.7 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Áðîíõèàëäû (ëàðèíãîòðàõèàëäû ) òûíûñ àëó
- Òûíûñ àëó îðãàíäàíäà¹û òû»äàó áåëãiëåði
Äåì àëó øóûíû» êëàññèôèêàöèÿñû´êïåíi òû»äà¹àí êåçäå äåì àëó øóû åêiãå á¼ëiíåäi áàñòû æ¸íå ºîñûìøà. Áàñòû øó¹à – âåçèêóëÿðëû, áðîíõèàëäû æ¸íå àðàëàñ (áðîíõî-âåçèêóëÿðëû) äåì àëó ò¾ði, àë ºîñûìøà äåì àëó – ñûðûëäàó, ñûºûëäàó, ïëåâðà ¾éêåëiñiíäåãi øó. Òû»äàó êåçiíäå øóäû» ò¾ðií àíûºòàó êåðåê: àëäûìåí áàñòû øóäû äåìàë¹àíäà òàáó êåðåê (åãåð âåçèêóëÿðëû äåìàë¹àíäà îíû» ºàíäàé ìiíåçäå åêåíií áiëó êåðåê, àë îäàí ñî» ºîñûìøà äåìàë¹àíäà øóäû (åãåð áàð áîëñà). Á½ë æà¹äàéäû òû»äà¹àíäà òàïºàí ñî» àóðó òàðèõûíà æàçûï ºîþ êåðåê. Ìûñàëû: ¼êïåíi» ò¼ìåíãi æàíûíäà î» æà¹ûíäà äåìàëóû ¸ëñiðåãåí îñû æåðäå ñûºûðëàó åñòiëåäi; åêi ¼êïåíi» ò½ñûíäà òûíûñû ¼òå ºàòºûë ê¼áiíå º½ð¹àº ûñºûð¹àí, ñûðûëäà¹àí ñûðûë æ¸íå ûë¹àëäû äûáûññûç, ¸ð ò¾ðëi ê¼ïiðøiêòi ñûðûëäàð ò.á. Áàñòû äåìàëó øóû. Âåçèêóëÿðëû (àëüâåîëäû) òûíûñ àëó. Äåíi ñàó àäàìäàðäû òû»äà¹àíäà âåçèêóëÿðëû òûíûñ àëàäû. Á½ë æ½ìñຠòûíûñ àëó øóû, áiçãå “ô” ¸ðïi ñèÿºòû åñòiëåäi, îë òûíûñòû iøêå òàðòó êåçiíäåäå, àë¹àøºû òûíûñ øû¹àðó êåçiíäåäå åñòiëåäi, æàºñû åñòiëó êåç» - òûíûñ øû¹àð¹àí êåçiíäå, àë òûíûñ òàðòºàíäà æ¸é åñòiëåäi. Òû»äà¹àí êåçäåãi âåçèêóëÿðëû òûíûñ àëóäû» ½çàºòû¹û, òûíûñ iøêå òàðòó êåçiíäåãi òûíûñòû» æàðòûñûí º½ðàéäû Øû¹ó òåãi: âåçèêóëÿðëû òûíûñ àëó (ê¼áiðiê) àëüâåîëäàðäà, ïàéäà áîëàäû (òûíûñ àëó ê¼áiðiêòåð) ñîíäûºòàí àëüâåîëäû òûíûñ àëó äåéäi. Àëüâåîëäû òûíûñ àëóäû øû¹ó òåãi: áið àëüâåîëäû á¼ëiï ºàðàéûº . Äåì àë¹àí êåçäåãi àëüâåîëäà¹û àóà ò¾çói ò¾ñiï ºàáûð¹à¹à êåëiï ½ðûíàäû äà àëüâåîëäàð òåðáåòiëiï, êåðiëåäi , àëüâåîëäàðäû» ìèëëèîíäà¹àí òåðáåëiñi ìåí òåç êåðiëói òû»äà¹àí êåçäå “ô” äûáûñûí øû¹àðàäû. Òàáè¹àòòà òûíûñ àëó êåçiíäåãi á½íäàé º½áûëûñòû ¼êïåíi» iøòåãi òûºûëäàòóû – äåéäi. Òûíûñøû¹àðó êåçiíäåãi “ô” äûáûñû 2 ò¾ðëi ñåáåïòåðäåí:
Îñûäàí áiçãå ò¾ñiíiêòi íåëiêòåí àóàíû» ñûðòºà øû¹óû åñòiëåäiäå, àë àóà ò¾ñói åñòiëìåói. Áið æà¹ûíàí àóà øû¹àðó êåçiíäå àëüâåîëäû» òåðáåòiëó ºàáëåòi àç áîëàäû òûíûñ àë¹àííàí ã¼ði ¼éòêåíi îë òûíûñ àë¹àíäà àëüâåîëäàðäû» ºîñûëó æûëäàìäû¹û ê¼áiðåê îíû» ñîçûëó æûëäàìäû¹ûíàí. Àë åêiíøi æà¹ûíàí òûíûñ øû¹àðóäû» àë¹àøºû ôàçàñûíäà, àëüâåîë iøiíäåãi àóà ºûñûìû æî¹àðû áîëóûíàí, àóàíû» ò¾ñó æûëäàìäû¹û æî¹àðû áîëóûíàí àóàíû» òiêå áðîíõèîëäàð àðºûëû àëüâåîë¹à ò¾ñêåíäå “ô” äûáûñû øû¹àäû. Àëüâåîëäà¹û àóà øû¹à áàñòà¹àíäà ºûñûìû ò¼ìåíäåéäi àóàíû» êiðó æûëäàìäû¹û ò¾ñåäi, òûíûñ øû¹àðóäû» ñîçûëóûíàí àëüâåîëäàí äûáûñ øûºïàéäû. Æî¹àðûäà àéòûë¹àí âåçèêóëÿðëû òûíûñ àëóäû» øû¹ó òåãií òîëûº ò¾ñiíó ¾øií ðåçèíêàëû êàìåðàíû ¾ðëåó êåðåê, ìûñàëû, âîëåéáîë äîáû, îíû» ò¾òiêøåñi áðîíõèîë áîëàäû, àë êàìåðàíû» ¼çi àëüâåîë áîëàäû, êàìåðà¹à àóà êiðãiçó – òûíûñ æiáåðó èìèòàöèÿñû, àë àóà øû¹àðó òûíûñ øû¹àðó èìèòàöèÿñû. Êàìåðà¹à àóà ¾ðëåó æàòºàí êåçäå iøêå àóàíû» êiðiï æàòºàí äûáûñû åñòiëåäi, îë êàìåðàíû» ºàáûð¹àñûíà ½ðûëûï, òåðáåòiëåäi. Àóàíû êàìåðàäàí øû¹àð¹àí êåçäå iøòåãi ºûñûì æî¹àðû, ò¾òiêøå àðºûëû àóà ¾ëêåí æûëäàìäûºïåí øû¹àäû, äàóûñû ºàòòû åñòiëåäi. Ñîäàí ñî» äàóûñû á¸ñå»äåé áåðåäi ¼éòêåíi êàìåðàäà¹û ºûñûì àçàÿäû àóàíû» øû¹ó æûëäàìäû¹û àçàÿäû äà áiðòå áiðòå åñòiëìåéäi. Áðîíõèàëäû (ëàðèíãîòðàõèàëäû ) òûíûñ àëóÁ½ë áðîíõèàëäû øó ºàëûïòû æà¹äàéäà ¼êïåäå åñòiëìåéäi. Øóäû ºîëºà ¾ñòiíäåãi ºàëºàíäû øåìiðøåêòi» ¾ñòiíåí, àë àðò æà¹ûíàí ºîëºà ¾ñòiíäåãi (7-øi ìîéûí îìûðòºàñû ¾ñòiíäå) íåìåñå êå»iðäåê îðíàëàñºàí æåðäåãi (III-I¶ ê¼êiðåê îìûðòºàñû). Áðîíõèàëäû àëóäû» âåçèêóëÿðëû òûíûñòàí àðòûºøûëû¹û – îíäà òûíûñ æàéñûç ºàòòû “õ” äûáûñû ñèÿºòû åñòiëåäi, áàðëûº òûíûñ àëó, øû¹àðó êåçiíäåäå åñòiëåäi. Ñàó àäàìäàðäà òûíûñ øû¹àðó ½çà¹ûðàº, òûíûñ àëóäàí ã¼ði. “õ” äûáûñû òûíûñ øû¹àð¹àíäà ½çà¹ûðຠåñòiëåäi, àë òûíûñ àë¹àí êåçäå 2 ðåò åñòiëåäi, òûíûñ øû¹àðó æàéñûç ºàòòû áîëàäû. Øû¹ó òåãi: áðîíõèàëäû òûíûñ àëó ºîëºàäà, áàñòàïºû êå»iðäåê á¼ëiãiíäå áàñòàëàäû îíû ëàðèíãîòðàõåàëäû òûíûñ äåï òå àòàéäû. Îíû» áàñòàëóû àóàíû» äàóûñ ºóûñûíäà¹û òûíûñ àëó æ¸íå øû¹àðó êåçiíäå áîëàäû. Åêi æà¹äàéäà äà äàóûñ ºóûñûíû» ºûñûëóû ôèçèîëîãèÿëûº æà¹äàé, àóà æ¾ðó æîëäàðûíäà ºûñûë¹àí æåðäå êå» æåðãå ò¾ñêåíäå äàóûñ áàéëàíûñòàðû òûíûñ øû¹àð¹àíäà íåìåñå òûíûñ àë¹àíäà ºàòòû ºîç¹àëàäû äà, æàéñûç òûíûñ øóû øû¹àäû. Á½ë øó áðîíõèàëäû òûíûñ àëó äåéäi, îë ºîëºàíû» ¾ñòiíåí åñòiëåäi. Áåëãiëi áîë¹àíäàé: òûíûñ øû¹àðó êåçiíäå äàóûñ ºóûñû ºûñûëàäû, á½ë ºàëûïòû æà¹äàé, á½ë êåçäå àóàíû ¼êïåäå ½çà¹ûðຠ½ñòàó¹à ê¼ìåêòåñåäi, òûíûñ øû¹àð¹àí êåçäå àëüâåîëäàðäà¹û ºàííû» àóàìåí àðàëàñó óàºûòû ½çàðàäû. Äàóûñ øû¹àðó åçiíäå àóàíû» ºîç¹àëóûíà æàºñû æà¹äàé æàñàëàäû. Ñîíäûºòàí áðîíõèàëäû òûíûñ øû¹àðó ¼òå æóàí, ½çຠáîëàäû, òûíûñ àëóäàí ã¼ði. ²îëºàäà¹û áðîíõèàëäû òûíûñòû» áîëóû êå»iðäåêêå æàéûëàäû, áàñòû áðîíõ àðºûëû áðîíõòû» á½òàºòàðûíà æàéûëàäû . Åãåð äå ñòåòîñêîïòû áið áðîíõòû» ¾ñòiíå ºîéñຠîíäà áðîíõèàëäû òûíûñ ëàóäû àíûº åñòèñi» (ìûñàëû æàíóàð¹à), àë àäàìäû îëàé òû»äàé àëìàéñû». Àäàì ¼êïåñií ê¼êiðåê ºóûñû ¾ñòiíåí òû»äàéñû», ºàëûïòûæà¹äàéäà áðîíõèàëäû òûíûñ åñòiëìåéäi, ¼éòêåíi áiðiíøiäåí àëüâåîëäû òiííåí ¼òïåéäi, åêiíøiäåí âåçèêóëÿðëû òûíûñïåí ¼øiï ºàëàäû, íåìåñå ê¼ïòåãåí àëüâåîëäàðäû» ºàáûð¹àëàðû òåðáåòiëåäi. Ñîíûìåí, àëüâåîëäû òiíäåð ê¼êiðåê ºàáûð¹àñûíäà¹û áðîíõèàëäû òûíûñòû» æîéûëûï êåòïåóiíå êåäåðãi áîëûï ò½ðàäû. Àëüâåîëäû êåäåðãi áîëóûí º½ðòó êåçiíäå ê¼êiðåê º½ûñûíäà áðîíõèàëäû òûíûñ ïàéäà áîëàäû. Ìûñàëû: ¼êïå òiíiíi» ºàòàéûï ºàáûíóû àëüâåîëäà¹û àóàíû» æî¹àëóûíà ¸êåëiï ñî¹àäû, á½ë áðîíõûäà äûáûñ òåðáåëiñiíå æàºñû æà¹äàé æàñàéäû, ñòåòîñêîïïåí òû»äà¹àíäà áið æà¹ûíàí ºàòàé¹àí òiííåí äûáûñ æ½òºûíøàºòà æàºñû åñòiëåäi. Åêiíøi æà¹ûíàí àëüâåîëäû» ºàáûð¹àëàðû ºàáûí¹àí æ¸íå ñ¾éûºïåí òîëòûðûë¹àí òûíûñ êåçiíäå òåðáåëiìåéäi áðîíõèàëäû æà¹äàéäà îëàé áîëìàéäû. Áðîíõèàëäû òûíûñ àëó äàóûñ ¼çåãiíåí ê¼êiðåê ºóûñûíà øû¹óäû» ò.á. ïàòîëîãèÿëûº ñåáåïòåði áîëàäû. Îñû æî¹àðû¹û àéòºàíäà ºîðòûíäûëàé êåëãåíäå: áðîíõèàëäû òûíûñ àëó ôèçèîëîãèÿëûº æ¸íå ïàòîëîãèÿ òûíûñ àëó áîëûï á¼ëiíåäi. Ôèçèîëîãèÿëûº áðîíõèàëäû òûíûñ æ½òºûíøàºòû» ¾ñòiíåí, ¶II ìîéûí îìûðòºàäà, III-I¶ ê¼êiðåê îìûðòºàäà òû»äàëàäû. Àë ïàòîëîãèÿëûº òûíûñ - ¼êïå ¾ñòiíäå, ºàëûïòû æà¹äàéäà âåçèêóëÿðëû òûíûñ åñòiëåäi.
Âåçèêóëÿðëû òûíûñ àëóäû» ôèçèîëîãèÿëûº ñåáåïòåði:
Êëèíèêàäû âåçèêóëÿðëû òûíûñ àëóäû» ¸ëñiðåó ñåáåïòåði ìà»ûçäû îðûíàëàäû, îë ¼êïåäå íåìåñå ïëåâðäà¹û ïàòîëîãèÿëûº æà¹äàéëàðäû æ¸íå ïàòîëîãèÿëûº áðîíõèàëäû òûíûñòû àíûºòàéäû. Òûíûñ àëó à¹çàëàðûíäà¹û àóðóëàðäû òû»äàó. ´êïåíi» çàºûìäàíó ñåáåáiíåí âåçèêóëÿðëû òûíûñ àëóäû» ¸ëñiðåói:
Âåçèêóëÿðëû òûíûñ àëóäû» ¸ëñiðåói íåìåñå ê¾øåþi îíû» ñàëìà¹û ìåí ñàíàñûíà áàéëàíûñòû. Êåéäå ºàòòû ñàêêàäèðëûº (¾çiï-¾çiï òûíûñ àëó) òûíûñ àëó. ²àòòû òûíûñ àëó – áið ºàëûïòû åìåñ, ¸ñiðåñå áðîíõèòòå. Áðîíõ ºàáûíóû îíû» iøòåãi òûíûñ àëóäû» ºàëûïòû¹û á½çûëàäû, àðàêiäiê ºûñûëóû àóà ïàéäà áîë¹àíäà. Òûíûñºà ºîñûëûï ºàòòû áîëûï øû¹àäû. ²àòòû òûíûñ àëóäû» åêiíøi áåëãiñi ò½ðàºòû åìåñ áiðຠ½çຠòûíûñ øû¹àðó. Îíû» áðîíõûäà¹û òûíûñ àëóäàí àéûðìàñû äûáûñ øûººàíäà “ô” ¸ðïi ñèÿºòû áîëàäû. Ñàêêàäèðîâàíäû - ¾çiï-¾çiï òûíûñ àëó. Òûíûñ àëó ìåí øû¹àðó ºàòûíàñû æ¸íå “ô” ¸ðïiíi» åñòiëói âåçèêóëÿðëû òûíûñ àëó ñèÿºòû. Ñàêêàäèðëû òûíûñ ºàòòû òûíûñ àëó ñèÿºòû âåçèêóëÿðëû òûíûñ àëóäû» áið ò¾ði. Ñàêêàäèðëû òûíûñ øû¹àðó ¾çiëiï øû¹ó ñåáåái àóà à¹ûìû áðîíõûäà êåäåðãiãå êåçäåñåäi, iñiíãåí, ê¼áiêòåðäi» ê¼áåþiíåí òûíûñ á¼ëiíiï øû¹àäû. Ñàêêàäèðëû òûíûñ ¼êïåíi» êåéáið îøà¹ûíäà ¸ñiðåñå ¼êïåíi» æî¹àð¹û ½øû òóáåðêóëåç áîëóûí àíûºòàéäû. ƾéêåñi àóûðàòûíäàðäû» êåé áiði ¾çiï-¾çiï òûíûñ àëàäû, îë òûíûñ åòòåðiíi» áið ºàëûïòû æèûðëìàóûíàí àë áàëàëàðäà òåç æèi òûíûñ àë¹àííàí øàøàëûï ºàëóû ì¾ìêií. Çàºûìäàí¹àí áðîíõèàëäû òûíûñ àëó: á½ë òíûñ àëóäû ¼êïåäåãi çàºûìäàí¹àí í¸ðñåäåí êåéáið òûíûñ ºûñûëûï ê¼êiðåê ò½ñûíàí áðîíõèàëäû òûíûñ åñòiëåäi, ºàëûïòû æà¹äàéäà àëüâåîëäàð ºàáûð¹àäà òåðáåëåäi âåçèêóëÿðëû òûíûñ áîëàäû. Çàºûìäàí¹àí áðîíõèàëäû òûíûñ àëó ìûíà ò¼ìåíäåãi æà¹äàéäà òû»äàëàäû:
à) ºóûñòà¹û ¼êïå òiíiíi» æàéëóû, á½ë íåìåñå áðîíõèàëäû òûíûñ àëóäû» êå»iðäåêòåãi êåäåðãi áîëäûðìàó(ºàëûïòû æà¹äàé, ¼êïå òiíi êåäåðãi áîëàäû). á) ¼êïå òiíiíäåãi ºóûñòû» àéíàëàñûíäà¹û ºàáûí¹àí ºàòòûíû» ¾ñòiíåí äûáûñ æàºñû ¼òåäi, áðîíõèàëäû òûíûñòà åñòëåäi. â) áðîíõèàëäû òûíûñ àëóäà êå»iðäåêòåãi òåðáåëiñ äûáûñòû» ê¾øåþiíå ê¼ìåêòåñåäi.
Àìôîðëû æ¸íå ìåòàëäû òûíûñ. Á½ë òûíûñ áðîíõèàëäû äåì àëóäû» áið ò¾ði áîëàäû. Ñîíûìåí ºàòàð ºàòòû òûíûñ àëó âåçèêóëÿðëû òûíûñ àëóäû» áiði áîëàäû. Àìôîðëû òûíûñ äåãåíiìiç – æi»iøêå ûäûñºà àóà ¾ðãåí ñèÿºòû äûáûñ. ´êïåäåãi ¾ëêåí ºóûñòàðäàí åñòiëåäi. Ìåòàëäû òûíûñòû» òîëû-ìåòàëäû äûáûñ ¾ëêåí ºóûñòû» 潺àð¹àí ºàáûð¹àñûíàí åñòiëåäi, ê¼áiíå àøûº ïíåâìîòîðàêñ áîëàäû. Áðîíõîâåçèêóëÿðëû (àðàëàñ) òûíûñ àëó. Á½ë òûíûñ îøàºòû ïíåâìîíèÿäà åñòiëåäi. Îë áðîíõèàëäû æ¸íå âåçèêóëÿðëû òûíûñòû» àðàñûíäà áîëàäû . Àðàëàñ òûíûñ áðîíõèàëäû òûíûñòà ¼êïå òiíiíäåãi îøàºòû» ºàòàé¹àíäà, âåçèêóëÿðëû òûíûñ ºàëûïòû àëüâåîëäàðäû» ºàòûíàñûíû» æèûíòû¹û. ²îñûìøà òûíûñ øóûëû. Òûíûñ àëó à¹çàñûíû» àóðóëàðûíäà âåçèêóëÿðëû òûíûñ òà íåìåñå çàºûìäàí¹àíäà áðîíõèàëäû òûíûñòà äà ºîñûìøà øóûë åñòiëåäi. Á½¹àí ºûðûëäàó, êðåïèòàöèÿ, ïëåâðàäà¹û ïàéäà áîë¹àí øó, ïëåðâî ìåí ïåðèêàðäòà¹û øó æàòàäû. Á½ë øó ñîíøàëûºòû ºàòòû òûíûñ øóûëûí áàñûï òàñòàäû (âåçèêóëÿðëû ìà, áðîíõèàëäû ìà íåìåñå áðîíõîâåçèêóëÿðëû). Ñîíäûºòàí àëäûìåí áàñòû òûíûñ øóëûí àíûºòàï, îíû» áiëiï àë¹àí ñî» ºîñûìøà øóûëäû çåðòòåó êåðåê. Õðèïòàð - ºûðûëäàó: º½ð¹àº æ¸íå ûë¹àëäû áîëûï á¼ëiíåäi. ²½ð¹àº ºûðûëäàð áðîíõòà áîëàäû. Øû¹óûíà ì¾ìêiíäiê áåðåòií æà¹äàéëàð: áðîíõòû» ºûñûëóû, îíû» ºàáûíûï iñiíói, òiíiíi» òåãiñ áîëìàóû. Àë áàñòû º½ð¹àº õðèïòi» ïàéäà áîëó ñåáåïòåði – áðîíõòà¹û àæûðàóû ºèûí ºàºûðûº áîëóû, áðîõòû» àðàñûí ºûñûï òàñòàï, áið áðîíõ ïåí åêiíøiñiíi» àðàñûíà áàéëàíûñòûðûï áið-áiðiíå ëàºòûðûï ò½ðàäû. Ñîë áàéëàíûñòàðäû» òåðáåëóiíåí àóà êiðãåí êåçäå áðîíõòà º½ð¹àº ºûðûë ïàéäà áîëàäû. ²½ð¹àº ºûðûë òûíûñòû iøêå òàðòºàíäà íåìåñå àóà øû¹àð¹àíäà ïàéäà áîëàäû äà ñîíäà åñòiëåäi. Ìûñàëû, áðîíõ äåìiêïåñiíäå òûíûñ øû¹àð¹àí êåçäå àíûº åñòiëåäi. ²½ð¹àº ºûðûëäàð äèñêîíòòû (ñèí æî¹àð¹û ûñºûðûï åñòiëói) æ¸íå áàñòû (ñèí ò¼ìåí ûçûëäàï) º½ð¹àº õðèïòåðäi» àíûºòû¹û áðîíõòû» òåðáåëóiíåí ïàéäà áîëàäû. Áàñòû» º½ð¹àº ºûðûë iði, îðòà áðîíõàíû» òåðáåëiñiíåí, äèêîíòû ºûðûë ìàéäà áðîíõòà åñòiëåäi. ²½ð¹àº ºûðûë åêi ¼êïåíi» ¾ñòiíåíäå áiðäåé åñòiëói íåìåñå ¼êïåíi» áåëãiëi æåðiíåí åñòiëói ì¾ìêií. Åêi ¼êïåíi» ¾ñòiíäåãi åñòiëåòií º½ð¹àº ºûðûëäàð áðîíõèòêå, áðîíõèàëäû äåìiêïåäå êåçäåñåäi, àë º½ð¹àº ºûðûë ¼êïåíi» ½øûíäà áîëñà îíäà îë áàñòàëûï êåëå òóáåðêóëåç áîëàäû. Ûë¹àëäû сûðûëäàð. ²½ð¹àº ºûðûëäàð ñèÿºòû áðîíõòà áîëàäû. Ñîíûìåí ºàòàð ºîëºàäà, ¼êïå ºóûñûíäà åñòiëåäi. Ûë¹àë õðèïòåðäi» ïàéäà áîëóûíà áðîíõûäà, ºîëºàäà, ¼êïå ºóûñûíäà ñ¾éûºòûº áîëóû, ñ¾éûº ºûºûðûº, iñiíãåí ñ¾éûº íåìåñå ºàíäû áðîíõûäà¹û, íåìåñå ºîëºàäà¹û ¼êïå ºóûñûíäà áîëóû. Àóà ñ¾éûº àðºûëû ¼òiï ê¼áiê ïàéäà áîëàäû, æàðûëàäû. Òû»äà¹àí êåçäå ê¼áiêòåð øàøûðàï àóà øû¹àðûï æàòºàí ñèÿºòû, æàðûëûï, ñàáûíäû ñó¹à àóà ¾ðëåãåíäåé áîëûï åñòiëåäi. Ûë¹àäû ºûðûëäà𠺽ð¹àº ºûðûëäàð ñèÿºòû òûíûñ àëóäû» åêi ôàçàñûíäà àíûº åñòiëåäi, ¸ñiðåñå òûíûñ øû¹àðó êåçiíäå æàºñû åñòiëåäi ¼éòêåíi á½ë ôàçà òåç áîëàäû. Àóà øû¹àð¹àí êåçiíäå ñ¾éûºòàí æûëäàì ¼òåäi. Ûë¹àäû ºûðûëäû» ¼êïíi» ò¼ìåíãi á¼ëiãiíåí åñòiëói êiøi ºàí àéíàëûìäà¹û ºàííû» ò½íûï ºàëóûíàí æ¾ðåê àóðóíàí (æ¾ðåê àºàóûíäà, èíôàðêò ìèîêàðäòà). Á½ë æà¹äàéäà æ¾ðåê áàðëûº ºàíäû ½ñòàó¹à øàìàñû êåëìåé, êiøi ºàí àéíàëóûìåí ¼êïåãå ê¼áiðåê ò¾ñåäi, ºàí àëüâåîëäàð êàïèëÿðëàð àðºûëû òîëàäû áðîëíõºà ò¾ñåäi äå ûë¹àëäû ºûðûë ïàéäà áîëàäû. Ñîíûìåí áðîíõûäà¹û ñ½éûº ûë¹àëäû ºûðûë áîëàäû äà, îë ºàáûí¹àí êåçäå äå, ºàáûíáà¹àí êåçäå äå áîëóû ì¾ìêií. Ûë¹àëäû ºûðûë iði, îðòà, ìàéäà ê¼áiðøiêòi ºûðûëäàð iði áðîíõûäà áîëàäû, ºîëºàäà, ºóûñòàðäà áðîíõîýêòàçäà – á½ë äåãåíiìiç çàºûìäàí¹àí áðîíõûäà¹û iði»äi ºàºûðûºòàðäà áîëàäû. Îðòà ê¼áiêòi ºûðûëäàð áðîíõûäà îðòàøà äûáûñòû, ìàéäà ê¼áiêòi ìàéäà áðîíõûäà åñòiëåäi. Åãåð áðîíõûäà¹û ñ¾éûº ¸ð ò¾ðëi äèàìåòðëi áîëñà ¸ð ò¾ðëi òåðáåëiñòåãi ûë¹àëäû ºûðûë åñòiëåäi. ¾ðëi ûë¹àëäû ºûðûë äèàãíîñòèêàäà ¾ëêåí ìà»ûçäû. Ãåðå iði ê¼áiêòå ºûðûë ¼êïåíi» ½øûíäà áîëñà, îë æåðäå òåê ìàéäà áðîíõûëàð ¹àíà áàð, á½ë æåðäå iði»äåãåí ¼êïå òiíiíäå ºóûñ áàð. Ìàéäà ê¼áiêòi ºûðûë ºàáûí¹àí ìàéäà, êiøêåíòàé áðîíõûäà¹û ºàáûí¹àí áðîíõûäà. Áðîíõûäàí ¼êïåãå ¼òó ºàóiïi áàð åêåíií åñêå àëó êåðåê. Ûë¹àëäû ºûðûë äûáûñòû æ¸íå äûáûññûç áîëûï á¼ëiíåäi. Ûë¹àëäû ºûðûë áðîíõèòòå äàóûññûç áîëñà ê¼êiðåê ºóûñûíäà æàºñû åñòiëìåéäi, ¼éòêåíi áðîíõûíû» àéíàëàñûíäà àëüâåîëîäàð àóà¹à òîëûï ò½ð, îë äûáûñòû øû¹àðìàéäû. Åãåð ºàáûí¹àí æà¹äàéäà áðîíõûäàí ¼êïå òiíiíå ¼òiï êåòñå ûë¹àëäû ºûðûë äàóûñòû áîëàäû, ¼éòêåíi ºàòàé¹àí ¼êïå òiíiíåí äûáûñ æàºñû ¼òåäi. Äûáûñòû» ¼çãåðãåíiíåí áðîõèòòi» áðîíõîïíåâìîíèÿ¹à ¼òiï êåòêåíií áiëóãå áîëàäû. Áiðäåé òû»äàï áðîíõèòòåãi ûë¹àëäû ºûðûëäû» äàóûñûí àíûºòàó ì¾ìêií åìåñ. ²àäà¹àëó àðºûëû àíûºòàï îòûðó êåðåê. Òðàõåÿíû» ºàáûíóûíäà ºûðûë áîëìàéäû, ¼éòêåíi òðàõåÿäà¹û ò¾êiðiê òàñòàó¹à áîëàäû. Òðàõåÿäà¹û ºûðûë åñòåí òàíûï æàòºàíäà áîëàäû, á½ë æ¾ðåê ¸ëñiçäiãiíåí áîëóû ì¾ìêií. ´ëóãå æàºûíäà¹àíäà¹û äûáûñ ºûðûë û áîëàäû. Êðåïèòàöèÿ – (òðåñê-ñûíó). ²ûðûëäàóäàí êðåïèòàöèÿíû» àéûðìàøûëû¹û îë àëüâåîëäà ¹àíà áîëàäû. Îë ê¼áiíå ¼êïå ºàáûí¹àíäà (ïíåâìîíèÿäà) áàñòàïºû ñàòûñûíäà æ¸íå ñàû¹ó ñàòûñûíäà åñòiëåäi. Á½ë ñàòûäà ýêññóäàò àëüâåîëäàðäû òîëûº òîëòûðìàéäû, æ¸é ¹àíà ºàáûð¹àëàðûí ñóëàíäûðàäû. Òûíûñ øû¹àð¹àíäà ýêññóäàòòàð áið-áiðiìåí ºîñûëàäû. Òûíûñ øû¹àð¹àíäà àëüâåîëäàð êåðiëåäi, æàáûñºàí àëüâåîëäàð àæûðàï ñûíûï æàòàäû . Ñîíäûºòàí êðåïèòàöèÿ òûíûñ øû¹àð¹àíäà æàºñû åñòiëåäi. Òû»äà¹àíäà áiðäå»å ñûí¹àí ñèÿºòû åñòiëåäi. Êðåïèòàöèÿ ¼êïå èíôàðêòiñiíäå æèi åñòiëåäi æ¸íå ¼êïå iñiíãåíäå, êîìïðåññèîíäû ¼êïå àòåëåêòàçûíäà áîëàäû. Êðåïèòàöèÿ ¼êïåíi» åòåê æà¹ûíäà ¸ëñiðåãåí, ¾ëêåí êiñiëåðäå áîëàäû. Òû»äà¹àíäà – êðåïèòàöèÿ êiøi ê¼áiêòi ûë¹àëäû ºûðûë ñèÿºòû. Плевраның үйкеліс шуы - ºàëûïòû æà¹äàéäà ïëåâðà òåãiñ , ñîíäûºòàí îíû» ñû¹óû äûáûññûç. Ïëåâðà ºàáûí¹àíäà îäàí ôèáðèí á¼ëiíåäi, îë ¾ëêåéiï á¼ëiíåäi äå äàóûñ øû¹àðàäû. Ïëåâðà øóûëû òåðiäåãi ñûðûë, ºàðäû» ºûøûðëà¹àíû, ºà¹àçäû» ñûëäûðû ñèÿºòû åñòiëåäi. Ïëåâðà øóûëû òûíûñ àë¹àíäàäà åñòiëåäi. Áàñòû øóûë ñåáåái - º½ð¹àº ïëåâðèòòå áiðຠáàñºà æà¹äàéäà ïëåâðàíû» åòåãiíäå òóáåðêóëåç ò¾éiíiìåí, ðàêòû» áåçäåði áîëó ì¾ìêií. Ýêñóäàòèâòi ïëåâðèòòå ïëåâðà øóûëû ýêññóäàòòû» ñàðºûëà áàñòà¹àíäà, ïëåâðà åòåêòåðiíi» æàºûíäà ¹àíäà ïàéäà áîëàäû. Äåíi ñàó àäàìäàð á½ðûí ýêññóäàòèâòi ïëåâðèòïåí àóûð¹àí áîëñà ïëåâðà øóûë åñòiëói ì¾ìêií. Ïëåâðà øóûëûí êðåïòàöèÿäàí æ¸íå ºûðûëäàí àæûðàòó ¾øií êåëåñi áåëãiëåðäi áiëó êåðåê:
Ïëåâðî-ïåðèêàðäòà¹û øóûë. Åãå𠺽ð¹àº ïëåâðèò, æ¾ðåêêå æàºûí æåðäå áîë¹àíäà ïåðèêàðäòå ºàáûíóû ì¾ìêií, ïëåâðî ìåí ïåðèêàðä ¼ñiï êåòåäi äå, ñîë ñåáåïòåí ïëåâðî-ïåðèêàðäòà¹û øóûë ïàéäà áîëàäû. Òûíûñ àëìàñàäû îë ñàºòàëàäû. Áðîíõîôîíèÿ Áðîíõîôîíèÿ – òûíûñ à¹çàñûíû» òåêñåðó ¸äiñiíi» áiði. ʼêiðåê ºóûñûíäà ¼êïå òû»äàéòûí æåðãå ºîéûï ¸ð òû»äà¹àí êåçåä àóðó¹à ¸ð ò¾ðëi ñ¼çäåð àéòó¹à – áið êåñå ø¸é, àëïûñ àëòû ò.á. Ôèçèîëîãèÿëûº æà¹äàéäà ê¼êiðåêòå ñ¼çäåð ¸ëñiç åñòiëåäi, áiðຠåêi æà¹ûíäà áiðäåé åñòiëó êåðåê. Àë çàºûìäàí¹àí ¼êïåäå äûáûñû ê¾øåéiï øû¹àäû.Á½¹àí ñåáåï ¼êïå òiíiíi» ºàáûíûï ºàòàþû, ¼êïåäåãi ºóûñ, àøûº ïíåâìîòîðàêñ, êîìïðåññèîíäû àòåëåêòàç. Á½ë êåçäåéñîº åìåñ áðîíõîôîíèÿäà¹û äûáûñ øû¹ó òåê áiðäåé. Îë äàóûñ æàðûºøà¹ûíàí øû¹àäû, äûáûñ òîëºûí òðàõåÿäàí áðîíõû¹à îäàí ê¼êiðåêêå ºàðàé áåðiëiïàóà àëüâåîëäàðûíà êåëiï òîºòàéäû. Çàºûìäàí¹àí æà¹äàéäà äàóûñûê¾øåéiï êåòåäi. Êåé àäàìäàðäû» äàóñû æî¹àðû áîëàäû, á½ëàðäà äûáûñ ºàòòûðຠøû¹àäû. 4) Иллюстративті мәлімет берілген. 5) Әдебиет: Негізгі әдебиет: Қосымша әдебиет: 6) Бақылау сұрақтары (кері байланыс):
1) Тақырып:№4. Жүрек-тамыр жүйесі ауруларымен науқастарды тексеру әдістері: (сұрастыру, қарау және пальпациялау). 2) Мақсаты: студенттерді жүрек-қантамыр жүйесі аурулары кезінде тексеру әдістерімен таныстыру, студенттерге сұрастыру әдісін, оның кезеңділігін, негізгі шағымдарын және оның сипаттамасын анықтауды, ауру және өмір тарихын жинауды үйрету. 3) Лекция тезистері: жүктеу/скачать 3.7 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|