Бибатпа Кӛшімова
жүктеу/скачать 2.05 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- ТАУШЫҚ (Таушык)
- ТӘЖЕКЕН (Тажекен)
- ТӘЖІБАЙ (Тажибай)
- ТӘҢКЕ (Танке)
- ТӘУІПҚАН (Тауипкан)
- ТЕМІРАБДАЛ ДӘНІСПАН ӘУЛИЕ (Темирабдал Даниспанаулие)
| ТАУАСАР (Тауасар) – қ., Маңғыстау ауданы. Мағынасы: «тау қорғандағы қҧдық».
ТАУБАЙ (Таубай) – қон., қора, Маңғыстау ауданы. Мағынасы: «сусыз арнасы бар таудағы қоныс». ТАУШЫҚ (Таушык) – а., Тҥпқараған ауданы. Атау тау (зат есім) + шық (зат есім) сӛздерінің қосылуы арқылы жасалған. Тҥркі тілдерінде шық – «шоқы» (С.Атаниязов, 1970, 95). Атаудың мағынасы: «тау шоқысы». ТӘЖЕКЕН (Тажекен) – қ., Маңғыстау ауданы. Антропогидроним. ТӘЖЕН (Тажен) – қ., Бейнеу ауданы. Антропогидроним. ТӘЖІ (Тажи) – қ., Қарақия ауданы. Антропогидроним. ТӘЖІБАЙ (Тажибай) – қон., қора, Маңғыстау ауданы. Антропоойконим. ТӘНІМТӚБЕ (Танимтобе) – тӛбе, Маңғыстау ауданы. Мағынасы: «Тәнімнің қоныс еткен тӛбесі». ТӘҢКЕ (Танке) – қ., Бейнеу ауданы. Біздің пікірімізше, қҧдықтың ол бастағы атауы Таңқы (суы аз) дыбыстық ӛзгерістерге ҧшырап Тәңке болып қалыптасқан. Сонда атаудың мағынасы: «суы аз қҧдық». ТӘУІПҚАН (Тауипкан) – қ., Маңғыстау ауданы. Антропогидроним. ТЕГІС (Тегис) – алқ., Қарақия ауданы. Мағынасы: «ойлы-қырсыз тегіс алқап». ТЕГІСБАЙ (Тегисбай) – қ., Қарақия ауданы. Атау тегіс (сын есім) және бай (зат есім) сӛздерінің бірігуі арқылы жасалған. Мағынасы: «жазық жердегі сусыз аңғардан, арнадан қазылған қҧдық» (қараңыз: БАЙ). ТЕМІРАБДАЛ ДӘНІСПАН ӘУЛИЕ (Темирабдал Даниспанаулие) – мола, Маңғыстау ауданы. Антропонекроним. Ескі тҥрікмен моласы. ТЕМІРБАБА (Темирбаба) – қор., мҥй., б., Қарақия ауданы, Кендірлі шығанағының жағасында. Антропонекроним. С.Қондыбай «Маңғыстау мен Ҥстірттің киелі орындары» кітабында Темір баба туралы мынадай деректерді келтіреді: «Темір бабаның Бекет атамен аруақ сынастырғаны жӛнінде аңыз бар, сондай-ақ Кендірлі шығанағындағы тҥбек–тілшенің пайда болуы туралы аңыз да осы кісімен байланыстырылады. Кендірлі шығанағындағы осы тілше-тҥбек жӛнінде басқа бір аңыз варианты бар: «Темір бабаның баласы суға кетіп ӛлгенде, қаншама діндар болғанымен адам емес пе назаланып, қамшымен теңіз толқынын сабалап, қарғыс айтқан деседі. Сондағы қамшы тиген су айдыны ҧзын да, жіңішке тілше-тҥбекке, қҧрылыққа айналыпты». Келесі бір аңыз: «Адайдан аруақты Бекет деген пір шығыпты дегенді естіп, кӛрісіп, сәлемдесіп, қасиетін кӛрейін деген мақсатпен тҥрікмен Темір баба келіпті. Бекет малсыз жарлы адам болған. Келген қонағына далада жҥрген арқардың қошқарын дҧғамен ҧстап алып сойып, қонақасын береді. Сҥйегіне тіс тигізбей, жинап алып, терісіне қайта салып «уфу» дегенде арқар болып жҥре береді. Тҥрікменнің пірі Темір: «адайдан аруақты пір Бекет шығыпты деп естіп едім, бҧл сиқыршы екен ғой» деп Бекеттің аруағын сыйламай аққу қҧс болып ҧшады. Бекет те артынан аққу болып ҧшады. Темір баба Каспий теңізіне кіре бергенде Бекет ата: «кері қайт, кәпірге жол саласың» деп ҥш рет дауыстайды. Темір баба кейін қайтады. Фетисов (Кендірлі) пен Жыланды тауының аралығындағы 20 км арал (тҥбек) маңындағы теңіз айдыны ортасында тҧщы су кӛзі бар делінеді (С.Қондыбай, 2000, 43). жүктеу/скачать 2.05 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|