Білім академиясы

21 
Орысшадан айырылып, саңырау болып қаламын 
Мақал-мәтелдер бізге ертеден жеткен. Бұл қысқа, қарапайым, бірақ ойға 
бай, нақыл сөздер. Оларды халық жарғы пайда болмай тұрып-ақ қалыптастырды. 
Оқуды да, жазуды да білмейтін халық өзінің ауызша мектебін құрды. Халық 
өзінің ең жақсы мақал-мәтелдерінде атадан балаға, атадан немереге ұлағатты 
өмір сүру ережелерін жалғастырып, балаларды парасаттылыққа баулыған. 
Қазақтың мақал-мәтелдері басқа халықтардың мақал-мәтелдері сияқты халық 
даналығын көрсетеді. Қазақ мақал-мәтелдері бейнелілігімен ерекшеленеді, оның 
негізі күнделікті тұрмыс, дүниеге ұлттық өзіндік көзқарас, қазақ тілінің ерекше 
құрылымы. 
Басқа тілді меңгеру – екінші өмір сүру – халық даналығы айтқандай. Ал енді 
тағы қандай мақал-мәтелдер білетіндеріңізді тексерейік 
«Мағынасы жақын қазақ мақал-мәтелін теріп ал – орысша» сайысы. 
1. Саусақтарыңызды жалғамай, инені ұстай алмайсыз (Біреуі даладағы 
жауынгер емес). 
2. Досың жаман адам болса, сенің де сондайсың деген сөз. (Досыңның кім 
екенін айт, мен сенің кім екеніңді айтамын). 
3. Жат жерде падиша болғанша, туған алқапта күл болған жақсы. (Қонақ 
болған жақсы, бірақ үйде болған жақсы). 
4. Атты ерліктерге мақтанса да үнсіз, тәтті сөйлеген соғысқа жарамайды. 
(Тіліңмен асықпа, ісіңмен асық). 
5. Түбіскен жерде бүршік жарады, Жігіт туған жерінде мықты. 
(Туған жағы ана, жат жағы - өгей шеше) 
Көріп отырғанымыздай, бір халықтың мақал-мәтелдері басқа халықта 
өзгертілген күйде кездеседі. 
Ал енді мен сендерге басқа халықтардың мақал-мәтелдерін оқып беремін, 
сендер де осыған ұқсас орыс мақал-мәтелін атауларың керек. 
1. Жемістер жоқ жерде қызылша апельсинге өтеді (Балық және қатерлі ісік, 
балық жетіспеушілігі үшін). 
2. Әр шаңырақтың өз қарасы бар (Отбасының қара қойы бар) 
3. Көліктен шыққан келіншек оның жылдамдығын арттырады (Арбалы 
әйел биеге жеңіл) 
4. Сұраған адаспайды (Киевке тіл жеткізеді) 
5. Үш жыл бойы тақыр басын байқамайды (Өз көзінен бөренені көрмейді, 
біреудің көзінен түк көреді). 
6. Оттан қашты, нөсер астына түсті (Оттан табаға). 
7. Ақырын піл ұшқан тайға қарағанда мақсатқа ерте жетеді (Баяу жүрсең - 
алыс боласың). 
8. Қалтасында жарықты көшеге апарады (Самауырымен Тулаға). 

жүктеу/скачать 0.71 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: