14-дәріс. Фольклортану және пәнаралық байланыс.
Еліміз тәуелсіздікке қол жеткізген соң қоғамда күрделі өзгерістер орын алды. Бұрын тыйым салынған фольклорлық жанрдың үлгілері, аймақтық фольклор, топонимдік аңыз-әңгімелер, шежіре мәтіндері көпшілікке арналған басылымдардажарық көре бастады. Әр ауыл, әр аудан өз батырлары мен шешендерін дәріптеуге мүмкіндік туды. Дегенмен кейбір мәтіндер баспаға текстологиялық жұмыстарынсыз, ғылыми аппараты толық жасалмай, түсініктер менқажетті анықтамамен толықтырылмай, тез жариялау мақсатында дайындалған. Сонымен қатар ғылыми-көпшілікке арналған басылымдар да баршылық. «Абылай», «Едіге» жырына арналған жинақтар ғылыми сипатта болды.
Тәуелсіздік кезеңіндегі фольклор басылымдарының ішінде «Мәдени мұра» мемлекеттік бағдарламасы аясында дайындалған «Бабалар сөзі» жүзтомдық сериясының орны айрықша. Қазақ фольклоры үлгілері жүз том көлемінде, жанрлық принцип бойынша академиялық басылымның талаптарына сай жарияланды. Алдымен 2002 жылы жүзтомдық басылымның алғашқы томдары жариялана бастады, діни дастандардың үш томы, хикаялық дастандардың екі томы, эпостан «Шора батыр» жыры, жұмбақтар, барлығы жеті том жарық көрді. Сосын ҚР Президенті Н.Ә.Назарбаевтың бастамасымен «Мәдени мұра» бағдарламасы басталған кезде 2004 жылдан бұл басылымның ішкі құрылымына да, дизайнына да өзгеріс енгізілді. Енді жүзтомдық хикаялық дастандардан басталып, жанрлық принцип пен ғылыми аппараттың құрамы қатаң сақталатын болып шешім қабылданды. М.О.Әуезов атындағы Әдебиет және өнер институты Қолжазба бөлімінің қызметкерлері жүзтомдық басылымды баспаға дайындады. Жарық көрген томдар эдициялық мәтінтанудың қағидаларына толық сәйкес дайындалды, фольклортанулық және мәтінтанулық талдау жүргізілді.
Ұсынылатын әдебиеттер:
1. Қазақ фольклортануының терминдер сөздігі / Жауапты редакторы Ж.Рақыш. – Алматы: Brand Book, 2020. – 272 б.
2. Ибраев Ш. Қазақтың ғұрыптық фольклоры. – Нұр-Сұлтан: Л.Н. Гумилев атындағы ЕҰУ, 2021. – 254 б.
3. Қазақ фольклортануының тарихы: ХVІІІ-ХХІ ғасырдың басы. Ұжымдық монография. – Алматы: «Service Press», 2017. – 552 б.
4. Мелетинский Е.М., Неклюдов С.Ю., Новик Е.С. Историческая поэтика фольклора: от архаики к классике. 2-е изд. – М.: РГГУ, 2021. – 286 с.
5. «Бабалар сөзі» жүзтомдығы: мазмұндалған анықтамалық / Құраст.: Т. Әлбеков, Қ. Алпысбаева, Ж. Рақыш. – Алматы: Дарын, 2022. – 382 б. ISBN 978-601-217-773-2
6. Қазақ текстологиясы: негізгі мәтін мен авторды анықтау (атрибуция) мәселелері. Ұжымдық монография. – Алматы: Литера М, 2022. 256 б.
7. Орыс шығыстанушы-түркітанушыларының ХХ ғасырға дейінгі жинақтарында қазақ фольклоры мен әдебиетінің орын алуы. Нарративті дереккөздері. – Алматы: Silver Press, 2022. 732 c.
8. Строганов М.В. Исторические корни фольклорных жанров: Монография. – М.: РГУ им. А.Н. Косыгина, 2019. – 175 с.
9. Черванёва В.А. «Антропологический поворот» в фольклористике: взгляд на классификацию устной прозы в свете новой парадигмы // Шаги/ Steps. Т. 7. №2. 2021. С. 136-155. - https://doi.org/10.22394/2412-9410-2021-7-2-136-155
10. Алтай – Западная Сибирь в XIX – начале XX вв.: население, хозяйство, культура. Материалы Всероссийской научно-практической конференции, посвященной 160-летию со дня рождения этнографа, экономиста и общественного деятеля Сергея Порфирьевича Швецова. – Горно-Алтайск: НИИ алтаистики им. С.С. Суразакова, 2018. – 356 с.
11. Методы и концепции в фольклористике и культурной антропологии (конец XX — начало XXI века): материалы XVI Междунар. школы-конференции по фольклористике, социолингвистике и культурной антропологии / Cост.: А.С. Архипова, С.Ю. Неклюдов, Д.С. Николаев, Н.Н. Рычкова. М.: РГГУ, 2016. 208 c.
12. Фольклористика и культурная антропология сегодня: тезисы и материалы Международной школы-конференции / Сост. А.С. Архипова, С.Ю. Неклюдов, Д.С. Николаев. М.: РГГУ, 2012. 433 с.
Достарыңызбен бөлісу: |