Білім беру бағдарламасы: «6В05201-Экология»
Қара өрік тұқымдас тармағының өкілдеріне қысқаша сипаттама
жүктеу/скачать 210.82 Kb.
|
| 4. Қара өрік тұқымдас тармағының өкілдеріне қысқаша сипаттама
Тұқымдас тармағы: Қараөріктер- Prunoideae - жапырақты немесе мәңгі жасыл ағаштар мен қарапайым жапырақтары бар бұталар. Жалғыз, жартылай шатырлы, шоқ немесе шашақ тәрізді гүлшоғырларында жинақталған, жапырақтан бұрын, онымен бір мезгілде немесе жапырақтан кейін көп ұзамай гүлдейді. Жемісі шырынды немесе құрғақ. Туысы: қараөрік (Prunus) - жапырақты ағаштар немесе тікенектермен аяқталатын қысқа өркендері бар бұталар. Гүлдер жапырақтардың алдында немесе олармен бір мезгілде гүлдейді. Жемістер шырынды, сүйегі бүйірлерінен тегістелген. Тікенді қараөрік (P. spinosa) - биіктігі 5-8 м-ге жететін бұта немесе ағаш; орманды далада, далада, Каквказ тауларында, Қырымда бұталы қопалар түзеді. Ербиген қараөрік (P.cerasifera) - биіктігі 12 м-ге жететін ағаш, Кавказ және Орталық Азияның таулы ормандарында таралған. Туысы: Бадам (Amygdalus) – жапырақты ұсақ ағаштар немесе бұталар. Гүлдер жалғыз, құрғақ сүйекті, әдетте түкті жеміс серіктері бар, екі жақтаушамен ашылады немесе кейде мүлде ашылмайды. Кәдімгі бадам (A. communis) - Кавказ және Орта Азия тауларында өсетін биіктігі 4-8 м ағаш. Онда сүйектіңядросы үшін өсірілген көптеген бау-бақша сорттары бар. Аласа, немесе дала бадам (A. nana) – биіктігі 1-1,5 м-ге жететін бұта. Еліміздің еуропалық бөлігінің орманды дала және дала аймақтарында, Батыс Сібірдің оңтүстігінде, Қазақстанда, Қырым мен Кавказ тауларында өседі. Туысы: Шие (Cerasus) – жапырақты ағаштар мен бұталар. Гүлдері жартылай шатырлы гүлшоғырында немесе 1-2-ден жиналған; жемістер шырынды, дәмді, жеуге жарамды, қызыл немесе қара шар тәріздісүйегі бар шар тәріздісүйекті. Бұталы шие (C. fruticosa) - биіктігі 1-2 м бұта. Ресейдің еуропалық бөлігінің, Батыс Сібірдің, Кавказдың далалық және орманды дала аймақтарында қопа-тоғайлар түзеді. Кәдімгі шие (C. vulgaris) - биіктігі 5-8 м-ге жететін ағаш немесе бұта. Ол көптеген аймақтарда өсіріледі немесе Ресейдің еуропалық және азиялық бөліктерінде, Орталық Азияда жабайы өседі. Туысы: лавршие (Laurocerasus). Кавказ ормандарында емдік лавр (L.officinalis) өседі – Ресей Федерациясының оңтүстік аймақтарын көгалдандыруда қолданылатын аласа мәңгі жасыл ағаш. Туысы: Құс шие (Padus) – жапырақты ағаштар. Гүлдері ақ түсті жапырақты шашақ тәрізді гүлшоғырында, жапырақтан кейін гүлдейді. Жемістері шырынды, шар тәріздісүйекше. Құс шие (P.avium) — Ресейдің еуропалық және азиялық бөліктеріндегі, соның ішінде Қиыр Шығыстағы жайылма ормандардың ағашы. Маака, немесе Қиыр Шығыс мойыл (P.maackii) - Амур және Уссури өзендері бассейндерінің жайылма ормандарының ағашы. Виргин мойыл (P.virginiana) - көгалдандыру және агроорман шаруашылығында қолданылатын Солтүстік Америка ағашы. Туысы: Өрік (Armeniaca) - жапырақты ағаштар немесе бұталар. Гүлдер жалғыз, ақ немесе қызғылт, жапырақты болғанша гүлдейді. Жемістер шырынды немесе құрғақ сүйекше. Ресейде манчжур өрігі (A. vulgaris – Приморьенің оңтүстігі, Қиыр Шығыс) және сібір өрігі (A. sibirica – Забайкалье мен Приморьенің оңтүстігі) жабайы өседі. Туысы: Шабдалы (Persica) - Қытайдан әкелінген және жеміс ағашы ретінде Ресейдің оңтүстік аймақтарында кеңінен өсірілетін ең маңызды таралған шабдалы (P. vulgaris). Оның көптеген бақша сорттары бар. Өзін-өзі бақылауға арналған сұрақтар 1. Раушангүлділер тұқымдасына тән белгілері мен жүйелі орналасуы қандай? 2. Қандай морфобиологиялық белгілерге тән ерекшеліктер: спирейлер және раушангүлділер? 3. Осы туыстардың зерттелетін туыстары мен түрлерін және олардың айырмашылықтарының диагностикалық ерекшеліктерін көрсетіңіз. 4. Раушангүлділер тұқымдасының ең бағалы өкілдерін атаңыз және оларға сипаттама беріңіз? 5. Розагүлділер тұқымдасына тән белгілер мен жүйелі орналасуы қандай? 6. Спирейлер мен раушангүлділер тармақшаларына қандай морфобиологиялық белгілер тән? 7. Осы топшалардың зерттелетін тұқымдары мен түрлерін және олардың айырмашылықтарының диагностикалық ерекшеліктерін көрсетіңіз. 8. Розагүлділер тұқымдасының ең бағалы өкілдерін атаңыз және оларға мінездеме беріңіз? 9. Раушангүлділер тұқымдасына тән белгілері мен жүйелі орны қандай? 10. Алма және қара өрік тұқымдастары қандай морфобиологиялық белгілермен сипатталады? 11. Осы топшалардың зерттелетін тұқымдары мен түрлерін және олардың айырмашылықтарының диагностикалық ерекшеліктерін көрсетіңіз. 12. Розагүлділер тұқымдасының ең бағалы өкілдерін атаңыз және оларға мінездеме беріңіз? ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ Негізгі
Қосымша 2. Булыгин,Н.Е.Дендрология:учебник/Н.Е.Булыгин,В.Т.Ярмишко.–М.: МГУЛ,2001. – 528 с. 3. Валягина-Малютина,Е.Т.ДеревьяикустарникисреднейполосыЕвропейскойчастиРоссии/Е.Т.Валягина-Малютина. –М.:Издательство КМК,1991. –435с. 4. Гроздова,Н.Б.Деревья,кустарникиилианы/Н.Б.Гроздова,В.И.Некрасов,Д.А.Глоба-Михайленко.–М.:Леснаяпромышленность, 1986.– 349с. 6. Колесников,А.И.Декоративнаядендрология. /А.И.Колесников.М.:Леснаяпромышленность,1974.-703с. 7. Кремер,Б.П.Деревья:МестныеизавезенныевидыЕвропы:Пер.снем./Б.П.Кремер.–М.: «Издательство Астрель»:«Издательство АСТ»,2002.– 288 с жүктеу/скачать 210.82 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|