Білім беру бағдарламасы: «6В05201-Экология»
Дәріс 15 ЗӘЙТҮНДЕР ТҰҚЫМДАСЫ ӨКІЛДЕРІНІҢ СИСТЕМАТИКАЛЫҚОРНЫ ЖӘНЕ ЖАЛПЫ СИПАТТАМАСЫ
жүктеу/скачать 210.82 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 3. Аюбадамдар тұқымдасы өкілдерінің морфобиологиялық сипаттамасы 4. Шәңгіштер тұқымдасы өкілдерінің морфобиологиялық сипаттамасы
| Дәріс 15
ЗӘЙТҮНДЕР ТҰҚЫМДАСЫ ӨКІЛДЕРІНІҢ СИСТЕМАТИКАЛЫҚОРНЫ ЖӘНЕ ЖАЛПЫ СИПАТТАМАСЫ 1. Зәйтүндер тұқымдасының өкілдерінің морфобиологиялық сипаттамасы 2. Ырғайлар тұқымдасыөкілдерінің морфобиологиялық ерекшеліктері 3. Аюбадамдар тұқымдасы өкілдерінің морфобиологиялық сипаттамасы 4. Шәңгіштер тұқымдасы өкілдерінің морфобиологиялық сипаттамасы 1. Зәйтүндер тұқымдасының өкілдерінің морфобиологиялық сипаттамасы Класс: Астеридтер - Asteridae Класс тармағы: Зәйтүндер - Oleales Тұқымдасы: Зәйтүндер - Oleaceae Қарапайым немесе күрделі қарама-қарсы жапырақтары бар мәңгі жасыл немесе жапырақты ағаштар мен бұталар. Гүлдері шашақ немесе сыпыртқы гүлшоғырларында, сирек жалғыз, қос жынысты, жалған қос жынысты және бөлек қос жынысты. Әр түрлі жемістер: қорабша, сүйекше, қанатты тұқымша, жидек. Тұқымдас тропиктік, субтропиктік және қоңыржай аймақтарда өсетін 30 туыстың 600-ге дейін түрлерін біріктіреді. Тұқымы: Шаған - Fraxinus Жұқа, ашық немесе қоңыр қабығы бар үлкен жапырақты ағаштар. Жапырақтары қарама-қарсы, тақ қауырсынды күрделі. Гүлдері шашақ немесе сыпыртқы көп гүлді гүлшоғырларда. Олар жапырақтары ашылғанға дейін немесе жапырақпен бір мезгілде гүлдейді,желмен тозаңданады. Жемісі - желмен таралатын қанатты тұқымша. Шаған ағаштар жарық сүйгіш, топырақты талап етеді және жалпақ жапырақты ормандарды құрайтын түрлерге жатады. Туыста 60-тан астам түрі бар, олардың 9-ы Ресейде табиғи түрде өседі және 20-ға жуығы интродукцияланған. Кәдімгі шаған - Fraxinus excelsior Биіктігі 40 м-ге дейін жететін ағаш. Қабығы таяз бойлық жарықтары бар ашық сұр түсті. Бүршіктері қара, жылтыр емес. Жапырақтары үлкен, түксіз, жоғары қарай қара жасыл, 7-9, сирек 5-15 жұмыртқа тәрізді ланцетті, үшкір жапырақшалардан тұрады. Гүлдері сыпыртқы гүлшоғырларда. Ол өсу бүршіктерінің ашылуымен бір мезгілде гүлдейді. Ол тез өседі, 250 жыл немесе одан да көп өмір сүреді. Сүрегі авиация құрылысында, жиһаз өндірісінде бағалы. Ол Ресейдің еуропалық бөлігінің кең жапырақты ормандарында, Қырымда, Кавказда өседі. Пенсильван немесе үлпілдек шаған - Fraxinus pennsylvanica Биіктігі 20-23 м ағаш. Солтүстік Америкадағы өзен аңғарлары мен көл жағаларында өседі. Өркендері сұр, түкті, тот-қоңыр бүршіктер; жапырақтары 5-9 сопақша-эллипс тәрізді ашық жасыл және астыңғы жағы түкті болып келетін жапырақшалар. Қос үйлі, жапырақ пайда болғанша гүлдейді. Ол тез өседі, 100-150 жылға дейін өмір сүреді. Жарық сүйгіш, қыста төзімді, топыраққа орташа талапшыл. Көгалдандыруда кеңінен қолданылады. Ланцет, немесе жасыл шаған – Fraxinus lanceolata Солтүстік Американдық, алдыңғы түрлерге жақын. Ол пенсильвания шағанынантүксіз өскіндермен ерекшеленеді, ашық жасыл, түксіз, отырыңқы ланцетті жапырақшалары бар түксіз жапырақтары болады. Қысқы төзімділік тұрғысынан бұл шаған ағашы үлпілдек шағанға жол бермейді, бірақ ол құрғақшылыққа төзімді. Ол далалық орман өсіруде және Ресейдің орманды дала және дала аймақтарындағы қалаларды көгалдандыруда кеңінен қолданылады. Туысы: Бирючина - Ligustrum Мәңгі жасыл немесе жапырақты аласа ағаштар мен бұталар. Жапырақтары қарапайым, тұтас. Гүлдер қос жынысты, ұшында жиналады, тік шашақ немесе сыпыртқы гүлшоғырларында. Жемісі азтұқымды қара жидек. Жапырақтан кейін гүлдейді, жәндіктермен тозаңданады. Батыс Украинада, Молдовада, Қырымда және Кавказда бұталы қалың бұталарда биіктігі 2-3 м жартылай мәңгі жасыл бұталы кәдімгі бирючина (Ligustrum vulgare) өседі. Жапырақтары ланцетті, етженді. Көгалдандыруда кеңінен қолданылады. Туысы: Мамыргүл - Syringa Жапырақты бұталар, сирек ағаштар, қарапайым қарама-қарсы, тұтас жапырақтары бар. Гүлдер қос жынысты, ақ немесе басқа түстерге боялған, үлкен, ұшында немесе қолтық пирамидалық сыпыртқы гүлшоғырына жиналған. Жемісі екі ұялы, қорапша. Мамыргүлжапырақтан кейін гүлдейді, жәндіктермен тозаңданады. Кәдімгі мамыргүл (Syringa vulgaris) Ресейде ең көп таралған. Жапырақтары дөңгелек-үшбұрышты, тегіс. Гүлдері күлгін, қызғылт немесе ақ түсті, хош иісті. Мамыргүл тез өседі, топырақ жағдайын талғамайтын, қыста өте төзімді өсімдік. Венгр мамыргүл - Syringa josikaea Биіктігі 8 м-ге жететін бұта немесе ағаш. Ол кәдімгі мамыргүлден ескі бұтақтарда ақ жасымықтың болуымен ерекшеленеді; үлкенірек, екі ұшын сүйірлеген, жүйкелер бойымен сәл мыжылғанжапырақтары бар. Гүлдері қызғылт-күлгін, ұшында және қолтық сыпыртқыда. Көгалдандыруда кеңінен қолданылады. Венгр мамыргүл - Карпаттың сирек эндемигі, Ресейде ол Қызыл кітапқа енгізілген. жүктеу/скачать 210.82 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|