Білім беру бағдарламасы аясында оқытушылар біліктілігінің артуы республикалық ғылыми-әдістемелік конференция материалдарының жинағы

1. 
   "Introducing Essex" section at www.essex.ac.uk as well as see p.8 in "Introducing Essex" booklet by University of Essex, written and produced by the Communications Office.
   
2. 
   The official site of the JSC "Center for International Programs" www.edu-cip.kz
   
3. 
   Mackey A., Gass S.M. Second Language Research. Methodology and Deign. – N.Y.: Routledge Taylor and Francis Group, 2005. – Pp. 185 – 221.
   

В статье описываются результаты исследования, посвященного методике и практике преподавания академических дисциплин на английском языке в магистратуре.

Астана, ЕНУ им. Л. Н. Гумилева

Важнейшим шагом на пути интеграции высшей школы нашей страны в мировое образовательное пространство является присоединение к Болонскому процессу. Болонский процесс предполагает активное взаимодействие систем высшего образования разных стран, нацеленных на создание единой Европейской зоны высшего образования. Одним из составных элементов концепции высшего образования стало введение трехуровневой модели: базовый 4 - годичный бакалавриат, магистратура и докторская программа PhD. Соответственно ГОСО РК 5.04.033-2008 магистратура – это форма подготовки научных, научно-педагогических и управленческих кадров в высших учебных заведениях и научных организациях. Данная форма обучения осуществляется по профильному и научно – педагогическому направлениям.

Профильная магистратура базируется на подготовки кадров, характер обучения которых направлен на привитие управленческих навыков и обеспечению подготовки профессиональных менеджеров. Научная и педагогическая магистратура реализовывает образовательные программы послевузовской подготовки специалистов для системы высшего, послевузовского образования и научно – педагогического сектора, обладающих углубленной научно – педагогической подготовкой. Продолжительность освоения программы по научной и педагогической магистратуры составляет 2 года, а по профильной магистратуры составляет 1-1,5 года.

Основываясь на Госпрограмму развития образования на 2005 – 2010 годы магистратура была выведена на послевузовский уровень. Не смотря на это, большинство университетов «продолжают рассматривать программы магистратуры как «доводку» бакалавров до уровня «дипломированных» специалистов» [2], хотя главной целью послевузовского образования является улучшение «качества подготовки молодых ученых – исследователей и преподавателей высших школ, способных не только аккумулировать и передавать накопленные знания, но готовы к новаторству и интеллектуальному творчеству» [2]. Это подталкивает на изменения взгляда на подготовку программы магистратуры.

С целью сравнения образовательных программ по подготовки магистрантов в университетах Казахстана, в данной статье будут рассмотрены постобразовательные программы подготовки магистрантов в зарубежных учебных заведениях. Для рассмотрения были взяты программы подготовки магистрантов в таком ВУЗе Малайзии, как Азиатско-Тихоокеанский университет информационных технологий (APIIT/UCTI), который считается одним из главных университетов высшего образования Малайзии в области технологий. Партнером университета является Staffordshire University (UK).

Производя краткий обзор постобразовательной системы в Малайзии, нужно отметить, что современная система послевузовского образования Малайзии, сложившаяся под влиянием исторических, экономических и социальных факторов, характеризуется рядом особенностей. Образование в Малайзии является одной из приоритетных задач правительства и в целом находиться под юрисдикцией двух министерств. Министерство Образования курирует дошкольное образование, начальную школу, среднюю школу. Вопросы, касающиеся высшего образования, рассматриваются Министерством Высшего Образования. Хотя образование находиться под ответственностью Федерального Правительства, каждый штат имеет Департамент Образования, который координирует вопросы образования на своей территории.

Высшее образование представлено двумя основными типами учебных заведений:

- Государственные заведения (институты высшего образования, государственные университеты, государственные университетские колледжи, так называемые «политехники» и т. д.);

- Частные высшие учебные заведения (частные университеты, частные университетские колледжи, филиалы иностранных университетов и частные колледжи).

Государственное Высшее Образование представлено следующими уровнями:

a) Сollege Education, к которым принадлежат 30 педагогических колледжей (teacher training colleges) и 2 государственных колледжа;

b) Polytechnic Education.

«Политехники» были основаны в 1969 году с целью предоставления студентам образования в области инженерных наук и коммерции, специализирующихся в технических и профессиональных областях. Студентам присуждаются дипломы и сертификаты. Программа обучения на получение длится 3 года, на получение сертификата – 2 года. В настоящее время в Малайзии действуют 6 «политехников». Также в Малайзии работают 16 государственных университетов и 1 международный университет, присуждающие степень бакалавра, магистра и PhD доктора.

Частные высшие учебные заведения присуждают степени, как на уровне бакалавра, так и на уровне магистра и доктора. Данные учебные заведения предоставляют широкий выбор международно - признанных программ обучения, профессиональные и курсы английского языка. Все частные высшие учебные заведения проходят регистрацию и получают одобрение Министерства Высшего образования Малайзии. Кроме того, Национальный Аккредитационный Комитет (НАК) ответственен за контроль качества образования, предоставляемого частными высшими учебными заведениями. Частные высшие учебные заведения, имеющие статус университета,  включают:

a) Private Universities (Частные университеты), которые присуждают свои собственные степени;

b) Private University Colleges (Частные университетские колледжи), присуждающие свои собственные степени;

c) Branch Campuses of Foreign Universities (Филиалы иностранных университетов: Великобритания, США, Австралия, Новая Зеландия и т.д.). Язык обучения в данных университетах – английский.
Присуждают аналогичные  степени с главным университетом за рубежом;

Вышеперечисленные частные высшие учебные заведения предлагают очные программы  обучения на уровне бакалавриата, магистратуры и докторантуры. Специальности варьируются от бизнеса, инженерных наук, IT до программ обучения в области медицины и языков.

В университетах Малайзии не существует четкого определения самого понятия «учебный год», так как набор учащихся на курс магистратуры производиться 3 раза в год (к примеру, 7 марта, 18 июля и 29 ноября). Длительность курса зависит от его формы (part – time или full - time), в основном один модуль длится 8 недель (для part – time) и 14 недель для full – time. Основной формой учебных занятий является лекция, которая читается для разного набора студентов (intakes). Общий курс магистратуры состоит из 8 модулей, 5 из которых основные и 3 по выбору. Обычно каждому студенту перед лекцией выдается ее конспект, что освобождает студента от ведения конспекта в нашем понимании. Студенты слушают лектора и делают пометки в розданном им тексте. Это позволяет лектору широко пользоваться техническими средствами обучения, аудио – и визуальной аппаратурой, не обременяя студентов перерисовыванием схем, графиков, формул и т.д. Лекции длятся по 2 часа и 10 минутный перерыв после проведенного часа. Начало занятий в 8 часов утра, выходные только воскресенье.

Период обучения в магистратуре зависит от вида занятости. Для полного курса (full-time) обучение длится 1 – 1,5 года, который состоит из 3 семестров по 14 недель на каждый семестр, включающие 1 обзорную неделю и неделю сдачи проекта. Для частичного или part-time курс обучения длиться 2 до 5 лет. Оценка за каждый модуль состоит из двух частей, первая оценка ставится за курсовую работу (проект), а вторая за экзамен. Курсовой проект должен быть сдан до 19.00 часов установленной даты. Экзамен обычно длится от 2 до 3 часов, в зависимости от количества вопросов.

Магистерская программа состоит из трех уровней награды: Постобразовательный сертификат, постобразовательный диплом и диплом магистра. Для получения степени магистра необходимо пройти определенное число модулей (равное 120 кредитам) и написать диссертацию (равную 60 кредитам). Для окончания первого периода обучения и перевода на второй необходимо закрыть 4 модуля (равных 60 кредитам). После успешного окончания 8 модулей (или 120 кредитов) студенту вручается постобразовательный диплом.

После получения сертификата и диплома, а так же успешного завершения модуля по подготовке к научной работе (Research method and Proposal), магистрант может приступать к диссертационному проекту. Перед началом работы над диссертацией магистранта специальная комиссия должна провести тематический и методологический анализ предполагаемой научной работы, на основе которого принимается решение о целесообразности продолжения исследования.

В рассматриваемом университете (APIIT, Malaysia) используется Британская система накопления и передачи кредитов (САТS). В данной системе кредит понимается, как количественный показатель адекватности обучения, который присуждается студенту как подтверждение достоверности достижения им поставленных перед ним результатов обучения на данном уровне обучения, то есть подтверждение того, что знает, понимает и умеет продемонстрировать после завершения процесса обучения. В САТS 1200 условных учебных часов или 120 кредитов составляет один академический год, а 1 кредит равен 10 условных учебных часов. Условные учебные часы включают в себя академические часы, практическую работу, работу над курсовым проектом, самостоятельные занятия, подготовку и сдачу экзаменов.

Для того чтобы получить степень магистра по САТS системе нужно пройти обучение от 1 до 5 лет (в зависимости от типа занятости) и набрать 180 британских кредитов. Кроме того, если обстоятельства не позволяют продолжить программу, студент может покинуть университет с накопленными CATS кредитами. Так же, CATS кредиты может быть использованы для поступления или перевода на другие специальности, предлагаемые Стаффордширским Университетом (Staffordshire University) и другими университетами.

1. 
   «Обзор зарубежных кредит – систем», 2007, МГУ им. М. В. Ломоносова в рамках проекта ФПРО 2005 года.
   
2. 
   http://www.ucti.edu.my/postgraduate.htm
   
3. 
   Абдибеков У. С., Каруна О. Л., Моисеева Е. С., 2010, «Анализ реализации послевузовских программ подготовки докторов PhD в ведущих университетах мира», Болонский процесс: практика внедрения в вузах Республики Казахстан, Редакционно–издательская служба НЦОКО, 131 – 136 стр.
   
4. 
   Назарбаев Н. А., Стратегия развития образования «Через новый менеджмент – к новому качеству подготовки специалистов», 2009 г.
   
5. 
   Омирбаев С. М., 2010, «О ходе внедрения принципов болонского процесса в Казахстане», Болонский процесс: практика внедрения в вузах Республики Казахстан, Редакционно–издательская служба НЦОКО, 13 – 19 стр.
   

Автор статьи рассматривает опыт организации послевузовских программ подготовки магистрант в Азиатско-Тихоокеанском Университете Информационных Технологий (APIIT), который считается одним из главных университетов высшего образования Малайзии в области технологий. Партнером университета является Staffordshire University (UK).

The author considers the experience of postgraduate programs for graduate student in the Asia Pacific University of Information Technology (APIIT), which is considered as one of the major universities of Higher Education Malaysia's technology. Partner of university is the Staffordshire University (UK).

Астана, Л.Н. Гумилев атындағы ЕҰУ

«Болашақ» халықаралық стипендиясы 1993 жылы Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә. Назарбаевтың 1993 жылғы 5 қарашадағы № 1394 Жарлығымен құрылған болатын. 1994 – 2010 жылдар аралығында елдер бойынша тағайындалған стипендия санын көрсететін кестеге сүйенетін болсақ, 32 елдің ішінен «Болашақ» стипендиясы иегерлерінің басым бөлігіне білім берген – Ұлыбритания ЖОО-лары. Бұл статистика Британ ЖОО-ларының өте жоғары беделінің көрсеткіші. Ұлыбритания университеттерінің бірқатарында «аударма ісі» мамандығы бойынша магистратурада білім алуға болады. Кей университеттерде (мысалы, Астон университеті, Шеффилд университеті) «аударма теориясы», «дискурс анализ» сияқты жалпы теориялық пәндерге көбірек мән берілсе, кейбір жоғарғы оқу орындарында (мысалы, Бат университетінде) тек екі тіл арасында аударманың бір түрін практикалық жағынан жетілдіруге көңіл бөлінеді (мысалы, орыс және ағылшын тілдері арасындағы ілеспелі аударма немесе тек әдеби аударма). Әрине, орыс тіліне аудару Ұлыбританияда санаулы ЖОО-ларда ғана оқытылады, көбінесе «аударма ісі» мамандығында Еуропа тілдері қарастырылады: неміс, испан, француз («Еуропа контекстіндегі аударма ісі» мамандығы). Сонымен қатар, қытай және жапон тілдері сияқты шығыс тілдері де жиі кездеседі. Кей университеттерде бір оқу бағдарламасында екі мамандық біріккен, яғни «Аударма ісі» және «Ағылшын тілін екінші тіл ретінде оқыту» (MA in Translation Studies and TESOL).

Ұлыбританияның Бирмингем қаласында орналасқан Астон университеті Англия университеттерінің арасында бірінші болып, «Аударма ісі» мамандығы бойынша арнайы оқу бағдарламасын әзірлеген. 1997 жылдан бастап, бұл ЖОО аударма саласының білікті мамандарын дайындап келе жатыр, және сонымен қатар Астон университеті Аудармашылар ұлттық желісінің (National Network for Translation) мүшесі. Осыны ескере отырып, осы университеттің аударма мамандарын дайындаудағы мол тәжірибесін толығырақ қарастырайық. Астонда аудармашы мамандарды дайындау үш сатыдан тұрады: бакалавриат, магистратура, және ең соңғысы – PhD докторантура. Осы үш кезеңнің ортасындағы магистратураға тоқтала кетейік.

Бұл оқу бағдарламасына 180 кредит бөлінген: оның 60 кредиті – диссертация, 30 кредиті ең негізгі теориялық аударма курсына, «Арнайы аударма жобасы», «Жазбаша және ауызша дискурсты талдау», «Аудармашы мамандығы» пәндеріне 20 кредиттен, «Аударылатын мәтінді талдау», «Зерттеу әдістері», «Аударма және мәдениет» пәндеріне 10 кредиттен бөлінген. Әрбір 10 кредит 100 оқу сағатына тең, бұл 100 сағатқа дәрістер, семинарлар, емтихан және студенттің өз бетімен істейтін жұмысы да кіреді. Мысалы, «Аударылатын мәтінді талдау» пәніне бөлінген 100 оқу сағаты 12 сағат сабақтан, 44 сағат оқытушы нұсқауымен жасалатын жұмыс/емтихан, және 44 сағат студенттің өз бетімен жұмыс істеуіне бөлінеді. Жалпы оқу соңында, 60 кредит қана жинаған магистрант сертификат, ал 120 кредит жинаған магистрант диплом ала алады, бірақ мұндай студенттерге магистр атағы берілмейді.

Бұл кесте жазбаша жұмыс талаптарының өте жоғары екенін көрсетеді. Жоғары баға алу үшін студент тек сабақ үстінде берілген материалды меңгерумен шектелмей, бір мәселені өз бетімен жан-жақты қарастыру керек.

«Аударма ісі» сияқты гуманитарлық бағыттағы мамандықтарда, кей пәндерді жазбаша жұмыс арқылы бағалаудың бір артықшылығы, тестілеу әдісіндегідей тек дұрыс немесе бұрыс жауап жоқ. Эссе (жазбаша жұмыс) студенттің өз ойын анық жеткізе білу, әртүрлі теорияларды салыстыра отырып, олардың бір-біріне ұқсастықтары мен өзгешеліктерін анықтау, өз пікірін дәлелдеп, жүйелі түрде талдап зерттеу, бір қорытындыға келу қабілеттерінің мейлінше дамуына мүмкіндік береді.

Тағы бір атай кететін мәселе – бұл университетте студенттердің емтихан бойынша алған бағасын өзгерту мақсатымен апелляцияға беру құқығы жоқ. Әрбір оқытушы әр модуль бойынша белгіленген критерийлер кестесіне сәйкес баға қояды, және қойылған баға өзгертілмейді. Эссенің бағасы және оған қосымша тексерушілердің түсіндірме ескертулері (жазбаша түрде), жұмыс өткізілгеннен кейін, 6 апта ішінде белгілі болады.

Плагиатқа, яғни өзге автордың басылып шыққан туындысын немесе басқа студенттің жұмысын, оның авторын атамай, қолдануға жол бермеу үшін әртүрлі шаралар қолданылады. Мысалы, белгілі бір эссе плагиат мәселесі бойынша күмән туғызса, оқытушы арнайы компьютерлік бағдарлама арқылы оның қай жерден көшірілгенін анықтай алады. Басқа автордың туындысын иемдену дәлелденген жағдайда, студентке жазалау шаралары қолданылады. Бұл университет аясында зерттеу жүргізу және ғылыми жұмысты жазу этикасының қатаң сақталуына мүмкіндік береді.

Қазіргі заманның нарық талаптарына сай мамандар тәрбиелеу үшін, аударма саласында белгілі жетістікке жеткен университет түлектері және басқа да осы салада жұмыс істейтін кәсіпқой мамандар дәрістер өткізеді. Мысалы, Астон университетінде Еуропа Одағы аудармашылары, әртүрлі аударма агенттіктерінің директорлары сабақ үстінде магистранттармен өз тәжірибесімен бөлісті. Бұл орайда, теориялық сабақтарда алған білімді практикалық біліммен ұштастыру студенттердің нарыққа бейімделе білетін білікті кадр ретінде қалыптасуына, оқуын бітіргеннен кейін, жұмыссыздардың қатарын көбейтпеуіне кепіл бола алады. Аударма саласында озық технологияларды қолдануға ерекше көңіл бөлінеді. Мысалы, қазіргі кезде Еуропада аудармашыға қойылатын талаптар өте жоғары: арнайы білім, компьютерлік сауаттылық, TRADOS, MEMOQ сияқты аударма сапасының жоғары болуын қамтамасыз ететін арнайы компьютерлік бағдарламалармен (Translation memory) таныс болу, аудармашылар ассоциациясының (Institute of Translation and Interpreting, Chartered Institute of Linguists) мүшесі болу және т.б. «Аудармашы мамандығы» атты сабақта, студенттер бірнеше шағын топтарға бөлініп, әр топ жеке аударма агенттігі ретінде жұмыс істейді: ең алдымен, әр топ мүшесінің атқаратын қызметі, компанияның аты, логотипі, ұраны (слоган) және нақты көрсетілетін қызметтері анықталады, содан кейін әр компания өзіне клиент тауып, сол клиентпен жұмыс істейді. Соңында, әр компания өзінің презентациясын дайындап таныстырады, топ атынан бір қысқаша есеп, және әрбір топ мүшесінің атынан эссе дайындалады. Бұл компанияны құру симуляция болғанымен, жобаны жүзеге асыру барысында студенттер шынайы қиындықтарға тап болады: мысалы, клиентті іздеу кезінде, өз компаниясын жарнамалау, интернетте оның вебсайтын жасау, клиенттің де, компанияның да мүддесіне зиянын тигізбейтін жұмыс істеу шарттарын қалыптастыру сияқты проблемалар туындайды, сонда тек бірігіп ұжым болып жұмыс істеген топ қана, проблемалардың оң шешімін таба алады.

Сөйтіп, студенттер тек жеке өз бетімен жұмыс істеп қана қоймай, командада яғни шағын топта бірігіп жұмыс істейді. Топтық жобаларды жасау, бірігіп топ атынан презентациялар, жазбаша жұмыстарды дайындау студенттердің жалпы жауапкершілігін арттырып, ұжымда қызмет ету қабілетінің дамуына зор ықпалын тигізеді.

Қорытындылай келе, Ұлыбританияның «Аударма ісі» мамандығын дайындау тәжірибесі өте мол екенін айта кету керек. Дегенмен, жалпы алғанда, «Аударма ісі» пән ретінде кейінірек қалыптасқан ғылым саласы және ол әлі де қалыптасу үстінде деп айтса да артық болмас. Мысалы, «аударма» терминінің өзінің анықтамасы әлі де аудармашы ғалымдардың пікірталастарын тудыруда. Осы жайтты ескеретін болсақ, бұл салада қазіргі заман талаптарына сай білікті кадрларды дайындау үшін, оқу бағдарламасы аударма теориясындағы жаңашыл үрдістерге, сонымен қатар аударма практикасында қолданыла бастаған озық технологияларға бейімделіп өзгертіліп отыру керек.

1. 
   Student Handbook for postgraduate programmes 2009 – 2010. Aston University. School of languages and social sciences.
   
2. 
   Student Handbook for postgraduate programmes 2009 – 2010. MA in Translation Studies. Aston University. School of languages and social sciences.
   
3. 
   Астон университетінің ресми сайты www.aston.ac.uk
   
4. 
   «Болашақ» халықаралық бағдарламалар орталығы edu-cip.kz
   
5. 
   Ұлыбританияда аудармашы мамандарды дайындайтын оқу орындары http://www.lexicool.com/courses_uk.asp
   

В данной статье рассматривается опыт подготовки студентов по специальности «Переводческое дело» в вузах Великобритании. Автор подробно рассматривает учебную программу магистратуры университета Астон (г.Бирмингем), опираясь на собственный опыт обучения в данном вузе.