Практикалық сабақтың тақырыбы: Жер құқығын мемлекеттік есепке алудың құқықтық маңызы.
Сабақтың жоспары:
1. Жер құқығын есепке алу
2. Есепке алудың маңызы.
Сабақтың мақсаты: Жерге құқықтарды есепке алу маңыздылығы.
1995 жылғы 25 желтоқсандағы" Жылжымайтын мүлікке құқықтарды және онымен мәмілелерді мемлекеттік тіркеу туралы " заң күші бар Қазақстан Республикасы Президентінің Жарлығының 3-бабына сәйкес мемлекеттік тіркеудің құқықтық мәні мынада:
1. Жылжымайтын мүлікке құқықтар олар тіркелген сәттен бастап пайда болады.
2. Жылжымайтын мүлікке өзге де құқықтар мәміле жасалған немесе осындай құқықтардың туындауының негізі ретінде өзге заңды факт басталған сәттен бастап туындайды, алайда мүдделі тұлғалар тіркеген құқықтар тіркелмегендерден басым болады.
Егер Жерге құқықтарды мемлекеттік тіркеуді жүзеге асыратын мемлекеттік органдардың қызметі жария етілмесе, Жерге құқықтарды мемлекеттік тіркеудің рөлі мен құқықтық маңызы толық болмайды.
Жер құқығын мемлекеттік тіркеу мемлекеттік басқару бағыттарының бірі болып табылады.
Жерге құқықтарды мемлекеттік тіркеу мемлекеттік басқару бағыттарының бірі болғандықтан, бұл қызметті жүзеге асыру кезінде азаматтық-құқықтық ықпал ету тәсілдері емес, әкімшілік әдістер қолданылады. Тіркеуші органдар алғаш рет 1995 жылғы 25 желтоқсандағы "Жылжымайтын мүлікке құқықтарды және онымен мәмілелерді мемлекеттік тіркеу туралы" заң күші бар Қазақстан Республикасы Президентінің Жарлығымен айқындалды.
5-бапқа сәйкес. 1995 жылғы 25 желтоқсандағы "HI жылжымалы мүлікке құқықтарды және онымен жасалатын мәмілелерді мемлекеттік тіркеу туралы" заң күші бар Қазақстан Республикасы Президентінің Жарлығымен жылжымайтын мүлікке құқықтарды және онымен жасалатын мәмілелерді мемлекеттік тіркеуді Қазақстан Республикасының Әділет министрлігі және әділет органдарына ведомстволық бағынысты мемлекеттік кәсіпорындар жүзеге асырады. Соңғылары әдетте Облыстың "жылжымайтын мүлік орталығы" РМК деп аталады. Олардың қызметі РМК жарғыларына сәйкес жүзеге асырылады. Өнерге сәйкес. 2002 жылғы 18 наурыздағы "Әділет органдары туралы" ҚР Заңының 1-тармағы, ҚР Әділет органдары өз құзыреті шегінде мемлекет қызметін құқықтық қамтамасыз етуді жүзеге асыратын, мемлекеттік органдардың, ұйымдардың, лауазымды адамдар мен азаматтардың жұмысында заңдылық режимін қолдайтын, азаматтар мен ұйымдардың құқықтары мен заңды мүдделерін қорғауды қамтамасыз ететін атқарушы билік органдары болып табылады.
Осы Заңның 3-бабына сәйкес әділет органдарының міндеттерінің бірі заңды тұлғаларды, жылжымайтын мүлікке құқықтарды және онымен жасалатын мәмілелерді, жылжымалы мүліктің жекелеген түрлерінің кепілдерін, орталық мемлекеттік органдардың, жергілікті өкілді және атқарушы органдардың нормативтік құқықтық актілерін, азаматтық хал актілерін мемлекеттік тіркеуді жүзеге асыру, сондай-ақ Республиканың нормативтік құқықтық актілерін мемлекеттік есепке алуды жүзеге асыру болып табылады Қазақстан және оларды бақылау.
Әділет органдарының жүйесінде тіркеу комитеті құрылды . жылжымайтын мүлікке құқықтарды және онымен жасалатын мәмілелерді мемлекеттік тіркеу функциясы жүктелген Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінің қызметтері, құқықтық кадастрды жүргізу. "Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінің мәселелері" Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2004 жылғы 28 қазандағы № 1120 қаулысымен бекітілген Қазақстан Республикасы Әділет Министрлігінің Тіркеу қызметі комитеті туралы Ережеге сәйкес Қазақстан Республикасы Әділет Министрлігінің Тіркеу қызметі комитеті (бұдан әрі - Комитет) Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінің құзыреті шегінде ведомство болып табылады.
Комитет өз қызметін Қазақстан Республикасының Конституциясына және заңдарына, Қазақстан Республикасы Президентінің, Үкіметінің актілеріне, өзге де нормативтік құқықтық актілерге, сондай-ақ осы Ережеге сәйкес жүзеге асырады. Комитет заңнамада белгіленген тәртіппен мынадай функцияларды жүзеге асырады:
1) заңды тұлғаларды мемлекеттік тіркеу және филиалдар мен өкілдіктерді есептік тіркеу;
2) жылжымайтын мүлікке құқықтарды және онымен жасалатын мәмілелерді, заңды тұлғаларды мемлекеттік тіркеу, жылжымалы мүлік кепілін тіркеу, филиалдар мен өкілдіктерді есептік тіркеу жөніндегі қызметке басшылық жасау және осы қызметті жетілдіру жөнінде ұсыныстар енгізу;
3) заңды тұлғаларды мемлекеттік тіркеу, филиалдар мен өкілдіктерді есептік тіркеу мәселелері бойынша аумақтық әділет органдарының қызметін үйлестіру және әдістемелік көмек көрсету;
4) "заңды тұлғаларды мемлекеттік тіркеу туралы" заң күші бар Қазақстан Республикасы Президентінің Жарлығының, өз құзыретіндегі мәселелер бойынша өзге де нормативтік құқықтық актілердің сақталуына бақылауды жүзеге асыру;
5) заңды тұлғаларды мемлекеттік тіркеу және филиалдар мен өкілдіктерді есептік тіркеу мәселелері бойынша аумақтық әділет органдарының әрекеттеріне шағымдарды қарау;
6) заңды тұлғалардың құқықтық кадастрын, бірыңғай мемлекеттік тіркелімін және филиалдар мен өкілдіктердің тізілімін жүргізу;
7) жылжымайтын мүлікті бағалау және адвокаттық қызметпен байланысты емес ақылы заң қызметтерін көрсету жөніндегі қызметті лицензиялау;
8) оған заңнамамен жүктелген өзге де функцияларды қамтиды.
Жылжымайтын мүліктің бір бөлігін кепілге, жалға немесе өтеусіз пайдалануға беру кезінде басқарма тіркеуге тапсырылған құжаттамада, кепілге, жалға немесе өтеусіз пайдалануға тапсырылған жылжымайтын мүліктің бір бөлігі көрсетілген картаның (схеманың) немесе жалпы жоспардың болуын тексеруге тиіс.
Тиісті құжаттар ұсынылмаған жағдайда Басқарма жылжымайтын мүлікке құқықтар мен мәмілелерді тіркеуге құжаттарды қабылдаудан бас тартуы мүмкін.
Сондай-ақ, басқарма тиісті түрде ресімделгенін және қажетті мөлшерде жылжымайтын мүлікке құқықтардың туындауын, тоқтатылуын, ауысуын, шектелуін растайтын құжаттардың берілгенін тексеруге тиіс. Тазартылған немесе тіркелген құжаттар, сызылған сөздер және өзге де келісілмеген түзетулер, сондай-ақ қарындашпен орындалған құжаттар қабылданбайды. Жылжымайтын мүлікке құқықтарды мемлекеттік тіркеу үшін қажетті барлық құжаттар екі данада ұсынылады, олардың біреуі түпнұсқа немесе нотариалды куәландырылған көшірме болуы тиіс. Құжаттың түпнұсқасы (нотариалды куәландырылған көшірмесі) тіркелгеннен кейін құқық иесіне қайтарылады.
Жылжымайтын мүлікке құқықтарды тіркеуге құжаттарды алғаннан кейін Басқарма құжаттардың келіп түскен күнін, сағатын және минутын тіркеуге міндетті.
Өтініш берушіге тіркеуге тиісті құжаттардың келіп түскен күні, сағаты және минуты көрсетіле отырып, тіркеуге тиісті құжаттарды алғаны туралы қолхат беріледі.
Басқарма өтініш берушінің құқықтарын тіркеуші органға құжаттарды тапсырған сәттен бастап бес күн мерзімде тіркеуге тиіс. Бір құқықты тіркеуге бірнеше өтінім болған кезде Басқарма бұрын берілген өтінім бойынша құқықты тіркейді. Тіркеуші орган өтініш берушінің өтінішхаты бойынша тіркеу үшін ұсынылған құжатқа жазба жасау арқылы жүргізілген тіркеуді куәландыруға міндетті. Бас тартқан кезде өтініш берушіге бас тарту себебі туралы жазбаша нысанда хабарлама жіберіледі. Хаттың көшірмесі осы жылжымайтын мүлікке бұрын жасалған іске орналастырылады. Жермен мәмілелерді тіркеу-бұл мәмілелер негізінде жер құқықтарын тіркеу:
- жылжымайтын мүлікпен жасалатын мәмілелер олар тіркелген кезден бастап жасалған болып есептеледі;
- тіркелетін мәмілелерде оларды жасаған тұлғалардың қолдары мен толық атаулары (атаулары), жылжымайтын мүлік объектісінің қысқаша сипаттамасы, оның орналасқан жері, сондай-ақ тіркелетін құқық көрсетілуі тиіс;
- егер мәміле нотариалды куәландырылмаған болса, тіркеуші орган мәмілені жасаған адамдардың қолдарының түпнұсқалығын, сондай-ақ олардың ерік-жігерінің ерік білдіруге сәйкестігін тексеруге міндетті;
- егер жылжымайтын мүлікпен мәміле тиісті нысанда жасалса, бірақ Тараптардың бірі оны тіркеуден жалтарса, сот екінші Тараптың талабы бойынша мәмілені тіркеу туралы шешім шығаруға құқылы. Бұл жағдайда мәміле сот шешіміне сәйкес тіркеледі. Тіркеуші органдар мәміленің заңнама талаптарына сәйкестігі тұрғысынан оған құқықтық сараптама жүргізуге тиіс. Егер мәміле нотариалды куәландырылса, бұл рәсім талап етілмейді, өйткені мәміленің заңдылығы нотариаттық органдармен тексерілген. Көріп отырғанымыздай, мемлекеттік тіркеу органдары жер учаскелерімен барлық дерлік мәмілелерді жасасудың заңдылығын тексеруі керек.
№ 17 Практикалық сабақ
Достарыңызбен бөлісу: |