Білім беру бағдарламасы бойынша 2-ші кешендік мемлекеттік емтихан сұрақтары 3-ші пән «Генетика»
жүктеу/скачать 94.55 Kb.
|
| Плейотропия құбылысын сипаттаңыз.
Анықтама бойынша плейотропия дегеніміз - бір геннің көптеген фенотиптік белгілердің көрінісін басқаратын жағдайы. Бұл белгілерді нақты байланыстырудың қажеті жоқ, яғни көздің пішіні мен көздің түсі, бірақ оның орнына мүлдем қатысы жоқ болуы мүмкін. Егер сіз орта мектептегі жаратылыстану сабақтарыңызды еске түсірсеңіз, генетикалық кресттер бір сәтте пайда болуы мүмкін. Емтихандардағы 4 квадраттық диаграмманы есіңізде болар, менделік математикамен бірге, онда AA x BB крестінің ұрпақтары АВ генотипіне ие болады. Бұл генетикалық кресттер көбею кезінде бірнеше белгілер мен аллельдердің қалай бірігетіндігі туралы кіріспе болды. Алайда, гендердің басым көпшілігі үшін оқиға онша қарапайым емес. Плейотропия – бір ген бірнеше белгілерді тудыратын құбылыс. Плейотропты ген бір белгіге қатысты басым, екіншісіне қатысты рецессивті болған жағдайлар бар. Геннің плейотропты әсерінің мысалы Марфан синдромы болып табылады, ол белгілердің триадасының пайда болуымен сипатталады: жіңішке өрмекші саусақтар, көзбұршағының тайып кеттуі және құйғытәрізді кеуде; сұлының қабыршағының түсі мен қылқанының ұзындығын бір ген бақылайды; адамдарда шаштың сарғыш түсін анықтайтын ген бір уақытта терінің ашық түсі мен сепкілдердің пайда болуын тудырады. Тышқандарда жүннің басым сары пигментациясының У гені гомозиготалы күйде өлімге әкеледі және тышқандардың эмбриондық өліміне әкеледі, ал оның у аллелі қара пигментацияны тудырады және өміршеңдікке себепші болады (17-сурет). Ген бір уақытта пайдалы және зиянды белгілерді тудырған жағдайда, осы пайдалы белгіні қолданғысы келетін селекционерлердің алдында өте қиын міндеттер тұрады. Гендердің көптеген немесе плейотропты әсері тиісті аллельдердің онтогенездің қай сатысында көрінетіндігімен байланысты. Аллель неғұрлым тезірек пайда болса, плейотропия әсері соғұрлым көп болады. Көптеген гендердің плейотропты әсерін ескере отырып, көбінесе кейбір гендер басқа гендердің әсер етуінің түрлендіргіштері ретінде әрекет етеді деп болжауға болады. жүктеу/скачать 94.55 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|