Генетиканың зерттеу әдістерін қарастырыңыз.
Баска гылымдар сиякты генетиканын да озінін зерттеу эдістері бар. Олар - гибридологиялык, цитологиялык, онтогенетикалык және математикалык әдістер.
Гибридологиялык зерттеу әдісі өзіндік ерекшелігі бар генетикалык әдіс. Онын мәні - организмнін бойндағы белгілер мен касиеттердін тукым куалау сипаты будандастыру жолымен зерттеледі және ол кобінесе генетикалык талдаумен уштастырылады.
Генетикаданы осы негізгі әдісті Г. Мендель усынган болатын. Ол мынандай ережелерді калыптастырган:
1) будандастырылатын организмдер міндетті турде бір турге
жатуы керек;
2) будандастырылатын организмдердін белгілері бір-бірінен айкын
ажыратылуы керек;
3 Зерттелетін белгілер тұрақты түрде ұрпақтан ұраққа беріліп отыруы керек
4 ажырайтын белгілердін сипаттамасы және дәл есебі болуы кажет
Генетикалык анализ Мендельден кейін де біркатар жана әдістермен толыктырылды. Мысалы, мугация тудыратый одіс соган жаталы. Ол гибридологиялык анализ ушін кажетті гетерогенді формаларды алу ушін колданылады. Алшак гибридизация турлер мен туыстар арасындағы эволюциялык уксастыктын денгейін аныктауга мумкіндік тугызады.
Сонгы жылдары сомалык клеткаларды гибридизациялау кенінен колданылуда.
[Цитологиялык эдіс - клетканын курылымын организмдердін кобеюі мен тукым куалайтын информациянын берілуіне байланысты зерттейді. Осы эдісті пайдаланып хромосомаларды зерттеудін негізінде цитогенетика калыптасты.
Онтогенетикалык эдіс - организмдердін жеке дамуы, ягни онтогенез барысындагы гендердін кызметі мен олардын көрінісін зерттейді.
Математикалык эдістін кемегімен тукым куалаушылык пен озгергіштіктін статистикалык зандылыктары зерттеледі. Генетиканын накты гылым болып калыптасуынын өзі биологиялык зандылыктарды зерттеуде математикалык эдісті колдануга байланысты болды. Г.Мендель де будандастырудын нәтижелерін аныктаганда статистикалык талдау жасап отырган. Сол кезден бастап тажірибе жузінде алынган сандык маліметтерді теориялык болжамдармен салыстырып отыру генетикалык анализдін курамды белігіне айналды.
Математикалык эдіс сандык белгілердін тукым куалауын, сол сияқты өзгергіштік әсіресе тұқым қуаламайтын модтфикациялық өзгергіштікті зерттеуде кең қолданады
Достарыңызбен бөлісу: |