Білім беру бағдарламасы бойынша студенттерге арналған «Ақпараттық коммуникациялық технологиялар»

31 
үшін оның көзінің ирис үлгісі, саусақ іздері жəне басқа да бірегей ақпарат пайдаланылады. 
Суреттер сандық бейнекамерадан оқылады, содан кейін арнайы кескінді тану 
бағдарламалары арқылы осы кескіннен командалар шығарылады. Бұл технологияның 
бағдарламалық өнімдер мен қолданбаларда алатын орны бар, мұнда компьютер 
пайдаланушысын дəл анықтау маңызды.
Тактильді интерфейс. Пайдаланушы интерфейсінің жаңа түрі тактильді (сезім) кең 
тарала бастады. Тактильді интерфейс кері байланысы бар интерфейс (экранда болып 
жатқан оқиғаларға сəйкес пайдаланушы əрекеттеріне қарсылық). Интерфейс объектілерін 
басқаруға ғана емес, оларды сезінуге де болады. Гаджеттерде сенсорлық кері байланыс бар. 
Көбінесе ол смартфондар мен ойын консолінің джойстиктерінде «діріл ескертулері» жəне 
пайдаланушы əрекеттеріне жауап ретінде діріл реакциясы түрінде ұсынылады.
Бұл өзара əрекеттесу жəне құрылғылардан ақпарат алу əдісін қолданудың бірнеше жолы 
бар. Тактильді кері байланысты пайдаланудың бірінші жолы - гаджеттерді пайдаланудан 
тактильді сезімдер ауқымын кеңейту. Екінші əдіс - нақты үлгі ақпаратын беру. Үшінші жол
– коммуникация. Олардың əрқайсысын толығырақ қарастырайық.
Тактильді сезімдердің спектрін кеңейту. Мысал ретінде «оқушы» құрылғысын 
қарастырайық. Беттік құрылымы қағазға ұқсайтын экранның екі жағында беттерді 
айналдыруға арналған сенсорлық аймақтар бар. Сонымен қатар, айналдырудың өзі əдеттегі 
түрту немесе сырғыту қимылымен емес, осы сенсорлық аймақтарды аздап қысу арқылы 
басталады. Бет «бұрылған» кезде құрылғы қағаз беттері бір-бірінің үстінен сырғыған кезде 
пайда болатын дірілмен бірге жүреді. Қазақстанда қазақ тіліндегі 4 мыңнан астам кітапты
қамтитын kitap тегін мобильді қосымшасы пайда болды. Мобильді қосымшаның 
əзірлеушісі Kcell ұялы байланыс операторының қолдауымен «WikiBilim» қоғамдық қоры 
болып табылады (7-сурет).
7-сурет – Мобильді қолданба интерфейсі.
Арнайы үлгі ақпаратын беру. Мысал ретінде нақты үлгі ақпаратын жіберу механизмін 
жүзеге асыратын Apple iWatch жұмысын қарастырайық. Мысалы, егер адам карта жасау 
қолданбасында көрсетілген маршрут бойынша жүрсе, сағат оларға дірілдеу арқылы оңға 
немесе солға бұрылу туралы ескертеді, сондықтан пайдаланушы тіпті экранға қараудың 
қажеті жоқ. Смарт көзілдірік сияқты киілетін құрылғылар пайдаланушыға көрінетін кез 
келген нақты ақпарат туралы ескерту үшін аздап дірілдейді.
Байланыс. Бұл тактильді кері байланыстың қызықты қолдануларының бірі. Міне, біз 
тағы да Apple iWatch жұмысының мысалын қарастырамыз. Пайдаланушы таңдаулылар 
тізімінен контактіні таңдап, содан кейін экранды түртсе, бұл адам Apple iWatch данасы 
арнайы діріл арқылы бұл жанасуды сезінеді. Сіз тіпті жүрегіңіздің соғуын басқа адамға 
жібере аласыз, бұл кезде жіберуші мен алушы экранда пульсациялық жүректі көреді жəне 
екеуі де оның ырғағын білектерінен сезінеді.
Семантикалық (қоғамдық) интерфейс. Интерфейстің бұл түрі XX ғасырдың 70- 
жылдарының соңында жасанды интеллекттің дамуымен пайда болды. Оны интерфейстің 
тəуелсіз түрі деп атауға болмайды – ол командалық жол интерфейсін жəне графикалық, 
сөйлеу жəне мимика интерфейсін қамтиды. Оның басты ерекшелігі - компьютермен 
байланысу кезінде командалардың болмауы. Сұраныс табиғи тілде, байланысқан мəтін 
жəне суреттер түрінде қалыптастырылады. Негізінде оны интерфейс деп атау қиын - бұл 
қазірдің өзінде адам мен компьютер арасындағы «байланыстың» симуляциясы.

32 
Сенсорлық интерфейс. (Түрту - түрту; Multi-touch - «бірнеше рет түрту»). Multi-touch - 
сенсорлық құрылғыларға арналған интерфейс. Басқару саусақпен, кейде қаламмен жүзеге 
асырылады. Сенсорлық интерфейс бірнеше пайдаланушыға құрылғымен бір уақытта 
жұмыс істеуге мүмкіндік береді. Multi-touch кез келген уақытта бірнеше жанасу 
нүктелерінің салыстырмалы орнын анықтауға ғана емес, сонымен қатар олардың бір-біріне 
қатысты орналасуына жəне сенсорлық панель шекараларына қарамастан əрбір жанасу 
нүктесі үшін координаттардың жұбын анықтауға мүмкіндік береді. Барлық сенсорлық 
нүктелерді дұрыс тану сенсорлық енгізу жүйесінің интерфейс мүмкіндіктерін арттырады. 
Көп сенсорлық функцияны пайдалану кезінде шешілетін тапсырмалар ауқымы оны 
қолдану жылдамдығына, тиімділігіне жəне интуитивтілігіне байланысты. Көп сенсорлы 
құрылғылардың ең танымал түрі - мобильді құрылғылар, мультисенсорлық үстелдер жəне 
мультисенсорлық қабырғалар. Сондай-ақ сфералық мультисенсорлық экрандарды іске 
асыру бар (Microsoft Sphere Project). Сенсорлық интерфейсті төлем терминалдарынан 
табуға болады. Заманауи сенсорлы мобильді құрылғылар мен планшеттердің көптігі 
мамандардың тұтас саласын - «сенсорлық интерфейстерді əзірлеуші» деп атады. 8-суретте 
сенсорлық экран құрылғыларының мысалдары көрсетілген.
Сурет 8. Сенсорлық интерфейсі бар электронды құрылғылар.
 
 

жүктеу/скачать 3.3 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: