Білім беру бағдарламасының (ларының) білім алушыларына арналған gpzja 6308Ғылыми-практикалық зерттеулер жүргізу әдістемесі

академиясында ғылым мен практиканың өзекті мәселелерін қамтитын 
зерттеулерді ұйымдастыру мақсатында Үйлестіру кеңесі өз қызметін жасады. 
Зерттеудің 
көкейкестілігін 
ғылыми 
қауымдастық 
зерттеу 
бұрын 
зерделенбеген (“ақ таңдақтар”) тақырып бойынша орындалғанда ғана 
мойындайды. 70-90 жылдары зерттеу тақырыбының өзектілігінің басты белгісі 
оның ізденуші қызмет ететін мекеменің (ұйымның) ғылыми-зерттеу жұмысының 
жоспарына немесе ғылыми-зерттеу жұмысының мемлекеттік жоспарына енгізілуі 
еді. 2003-2005 жылдары Ы. Алтынсарин атындағы Қазақ білім академиясында 
педагогика саласындағы зерттеулер тақырыбына елеулі өзгерістер жасаумен 
Ғылыми-әдістемелік үйлестіру орталығы айналысты. Бірақ, әртүрлі ғылыми 
бағыттардың аясындағы, сондай-ақ кейбір ғылыми жетекшілердің тақырыптағы 
өзгеріспен келіспеушілігінен білім беру жүйесін жаңартудың көкейкесті 
мәселелері бойынша ғылыми мектептер құру идеясын әрі қарай іске асыру мүмкін 
болмай, ақырында Ғылыми-әдістемелік үйлестіру орталығы таратылды. Өкінішке 
орай, тақырыптардың қайталануы, кішігірім тақырыптардың орын алуы, бір 
ғалымның әртүрлі тақырыптарға жетекшілік етуі қажетті мәселелерді терең 
ойластыруға кері әсерін тигізіп отырғаны баршамызға мәлім. Сондықтан да қазіргі 
уақытта тақырыптың ғылыми-зерттеу жұмысының жоспарына тән болу белгісі 
өзінің өзектілігін жойды деуге болады. Мысалы, 2006 жылдың мамыр айында 
Мыржақып Дулатовтың педагогикалық идеяларын жұйелеуге арналған екі 
диссертация қорғалды (Алматы, Шымкент). Бұл жұмыстардың деңгейлері 
жоғары. Әрине, біз бір тақырыптың өзін әртүрлі әдіснамалық тұғырлар 
тұрғысынан зерттеуге болатынын жоққа шығармаймыз. Дегенмен екеуінің 
дерекнама базасы ортақ болғандықтан, ізденушілердің ұқсас қорытындыларға 
келуі әбден мүмкін ғой. 
Зерттеу тақырыбының негіздемесін ашып көрсететін “көкейкестілік”, 
“зерттеудің көкейкестілігі”, “зерттеудің көкейкестілігін бағалаудың өлшемдері”, 
“көкейкестілікті анықтайтын әдістер” және т.б. түсініктер бар. Көкейкесті деген 
сөз: 1) осы сәтке өте маңызды: Көкейкесті тақырып; 2) “Болмыста көрініс табатын, 
өмір сүруші” деген мағынаны білдіреді [1, 24]. 
Педагогикалық әдебиетте зерттеудің көкейкестілігі – ғылыми зерттеулердің 
сапасын бағалау өлшемі. Ол қазіргі уақыттағы ғылым және практиканың 
ұсыныстары мен ғылыми идеяларға, практикалық нұсқауларға деген сұраныс 
арасындағы алшақтық дәрежесін көрсетеді. 
Көкейкестілік өлшемі оқыту және тәрбиелеудің теориясы мен практикасын 
ары қарай дамыту мәселесін зерделеп, шешудің қажеттігі мен уақытысын 
нұсқайды, қоғамдық қажеттіліктер мен оны қанағаттандыратын құралдар 
арасындағы қайшылықтарды сипаттайды [2, 161]. Әдіснамашылар ғылыми 
бағыттың өзектілігін дәлелдемелердің күрделі жүйесіне мұқтаж емес деп 
есептейді. Ғылымтануда бағыт – даму жолы; ғылыми ағым, топ, ғылыми мектеп; 
ортақ мақсатпен, дүниетанымының бірлігімен, зерттеу әдісімен біріккен 
жұмыстар тобы. 
Ғылымтанушылардың пікірінше, ғылыми бағыттың құрылымдық бірліктеріне 
кешенді мәселелер: мәселелер, тақырыптар және ғылыми сұрақтар жатады. 
Кешенді мәселе – бір мақсаттағы мәселелер жиынтығы; мәселе – қоғамда шешімін 
табу қажеттілігі бар күрделі теориялық және практикалық міндеттер жиынтығы. 
Зерттеу жұмыстарымен, әдістерімен біріккен түрлі бағыттар бар [2, 159]. 
“Білім беру жүйесіндегі этнопедагогика” журналындағы (2005. – №1. – 51-55 
беттер; 2006. – №6. – 49-54 беттер) мақалаларында педагогикалық зерттеу 
тақырыбын таңдау және мәселені қою алгоритмін ашып көрсеттік. 
Негізінен, әуелі, мәселе анықталады, ал одан тақырып құрастырылады. 
Зерттеу тақырыбында мәселені шешуге мүмкіндік жасайтын жаңа білім көрініс 
табады. Зерттеу тақырыбы, оның өзектілігі, мәселесі өзара тығыз байланысты (1-
кесте қараңыз). 

жүктеу/скачать 2.5 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: