Бґлім І жеткіншек жастаєы оќушылардыѕ психикалыќ дамуыныѕ жалпы психологиялыќ негізі
Әңгімелесу Мақсаты: Оқшылармен әңгімелесу барысында темперамент және мінез-қүлқындағы ерекшеліктерді анықтау Әнгіме барысы
жүктеу/скачать 483 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Отбасы” cуретті бойынша алынған нәтиже
| Әңгімелесу
Мақсаты: Оқшылармен әңгімелесу барысында темперамент және мінез-қүлқындағы ерекшеліктерді анықтау Әнгіме барысы: Оқушылармен әңгімелесу үшін 15 сүрақ қүрастырылды. Әңгіме тақырыбы — "Мен және мені қоршаған орта". Алынған нәтиже арнайы диаграммаға белгіленеді. Диаграмма әрбір оқушыға жеке-жеке қүрылады. Мінез ерекшеліктері мынандай сандармен белгіленеді: 1- көпшілік, 2-үйымшылдық, 3-өзімшілдік, 4-шыншыл, 5-өтірік айту, 6-үқыптылығы, 7- түйықтығы, 8-сезімталдығы, 9-табандылығы, 10-қарым-қатынасы. Әңгімелесу кезеңі 25 минуттан аспауы тиіс. Сүрақтар Өзің жайында әңгімелеп бер. Ата-анаң, достарың жөнінде әңгіме. Бос уақытында немен айналысасың? Бос уақытыңды кіммен өткізгенде үнатасың? Сен үйіңе қонақ келгенді үнатасың ба? Сен үйде мамаңа көмек бересің бе? Сенің тілектерің үнемі орындала ма? Неліктен? Сен де киноға екі билет бар. Сен кионға кімді шақырасың? Сен 93 сүрақтарыңа өзің жауап бере аласың ба? Жаңа достарыңның болғанын үнатасың ба? Қоғамда болып жатқан өзгерістер сені ойландыра ма? Өзіңнің бойыңдағы қандай қасиеттерді өзгерткің келеді? Достарыңды жиі ренжітесің бе? Үлкейгенде кім болғың келеді? . Егер де саған шел далада, Африкада нсмесе өз Отаныңда түруды үсынса қай жерді қалайсың? Неге? Арайлым Арайлым әңгіме барысында, өзін ұқыпты ұстады. Мінез ерекшеліктерінде табандылық, қырсықтық байқалды. Қойылған сұрақтарға шынайы жауап беруге тырысты. Саламат
Саламат өте тынымсыз. Сұрақтарды анық тыңдамады. Әңгімелесу барысында жан-жағына қараумен болды. Өзіне сенімді Саламатты холерик типіне жатқызуға болады. 6а 6в 6е Алмас А лмас бір тақырыптан келесі тақырыпқа тез ауытқып кетеді. Тынышсыз, даусы сазды, тартымды. Үнемі күліп отырады. Алмастың темпераменті — сангвиник. А йбек Айбек әңгімелесу кезінде бір орында отары алмады. Үнемі басқа жаққа аландаумен болды. Айбек — флегматик. Назира
Назира әңгіме барысында өте тез сөйлейді. Сұрақтарды әсемдеп, көркемдеп жауап беруге тырысты. Жауап беру кезінде бойында үрей, қорқыныш байқалды. Темперамент типі — сангвиник. Арман Арман тынымсыз, бір орында отыра алмайды. Ерке, өзімшілдігі басым, көбінесе өзі жайында әңгімелейді. Дауысы тартымды, сөзі жатық. Осы көрсеткіштер бойынша оны сангвиник қатарына жатқызамыз. Мақпал
Мақпал ақырын, жай сөйлейді, ұялшақ, сұрақтарға жауап бергенде қызарып кетеді. Бұл көрсеткіш оның меланхолик екенін байқатты. Мейіржан
Мейіржан әңгіме барысында қызарып отырды. Қойылған сұрақтарға ойланып жауап береді. Мейіржан көпшіл емес. Өте ұқыпты, қырсық, сезімтал. Мейіржан — меланхолик. Осылай әрбір оқушыға жеке-жеке диаграмма құрылып, оның темперамент ерекшеліктерін және мінез-құлқында кездесетін қиындықтарды анықтауға болады. Әрбір оқушының жеке басын тәрбиелеудің стратегиясын білу үшін сынып жетекшісі тек қана оның күшті және әлсіз жақтарын біліп қоймай, сонымен қатар оның оқитын, тұраты жерін және қарым – қатынас жасайтын жақтарын білу қажет. Ол үшін олардың ата – аналарымен тығыз байланыста болу қажет: әңгімелесу, ата – аналар жиналысы, анкеталық сұрақтар қою, ата – аналардың психологиялық, педогогикалық білімдерінің деңгейімен танысу. Оқушының ары қарай жетілуінің бағдарламасын құрмастан бұрын, мұғалім оған әр түрлі әдіс – тәсілдер арқылы өзіндік бағалау және өзіндік талдау жасауға көмектеседі. Бұл мақсаттарда мына тақырыптарға әңгіме жүргізуге болады: “Мен кіммін?”, “Мен қандаймын?”, “Мені түсіну үшін не істеу керек?” “Менің досым” “қарым – қатынас деңгейін анықтау”, “Мектепке қалай қарайсың”, “Сен досыңа жол бере аласың ба”, “Мектеп - оқушы көзімен”, т.б. Мінез - құлқында қиындығы бар оқшылары үшін жоғары деңгейдегі эмоционалды қозғыштық тән екендігін байқауға болады. Оқушылардың мектеп өмірін эмоционалды қабылдауын анықтау барысында біз 6 сынып оқушыларымен мынадай сауалдама өткіздік: Мектепке сен қандай көңіл күймен келесің? Неге? Саған өз ұстазың, сыныптас достарың ұнайды ма? Ата – анаң сенің мектепке баруыңды қадағалап отырады ма? Сауалнама нәтижесі:
Оқушы мінезін тәрбелеудің сан қырлы жолдары бар писихологиялық – педогогикалық әдебиеттерде тәрбиелеудің негізгі екі арнасы бар екені көрнеді. Біріншісі – оқушының іс - әрекетінің қателіктеріне көзін жеткізу, екіншісі – жақсы әдет ғұрыпқа дағдыландыру. Осы екі жолды қатар бір – бірінен ажыратпай байланыстыра жүргізсе, оқушы мінезі саналылық жолға бағытталады. Оқушылрдың мінез – құлқынның ерекшеліктерін анеықтау үшін төмендегі тәсілдерді ұсынамыз: 1. Оқушының тәртібін сабақ үстінде және сабақтан тыс кезеңде бақылау: 2. Оның қызметін талдау (әр пән бойынша дәптерлері, бақылау жұмыстары, шығармалары т.б.): 3. Оқушымен оны не қызықтырады және жақсы көретін сабақтары жөнінде әңдімелесу: 4. Достары жөнінде әңгіме жүргізу. Оқушылардың мінез – құлқындағы қиыншылықтардың пайда болу себептерін анықтау барысында, біз мынандай әдістерді қолдандық: “Отбасы суреті”, Әңгімелесу, қарым – қатынас деңгейін анықтау, Айзенк тесті, мектеп – оқушы көзімен, досыңа жол бере аласың ба? Т.б. “Отбасы” суреті. Мақсаты: Отбасы ішілік қарым – қатынас ерекшеліктерін анықтау. Алдымен оқушыларға: “Оқушылар сендер үйде кіммен тұрасыңдар, Отбасы мүшелерін салыңдар” – деген тапсырма беріледі. Суретті талдау барысында, оқушының отбасы мүшелерін қалай суретегеніне көңіл бөлу керек. “Отбасы” cуретті бойынша алынған нәтиже.
Гистограмма арқылы оқушыларды бағалау үшін, төмендегі бағалар қойылады: 3 (жақсы), 2 (қанағаттанарлық), 1 (сын аралығы), 0 (қанағаттанарлықсыз). Соңында осы қойылған бағалар қосылып, гистограмма мазмүны бойынша 15-ке бөлінеді. Сонда эр оқушының тэрбиелік деңгейі бойынша жинаған үпайы шығады. Егер оқушы (3) не одан көп ұпай жинаса, ол оқушы (3) не одан көп үпай жинаса, ол оқушының тэрбиесі „Жақсы,, егер 2,5 - үпай жинаса ол оқушының тэрбиесі „Қанағаттанарлық,, 1-1,5 үпай жинаса, ол оқушының тэрбиесін „сын аралығында,, - деп бағалаймыз. Егер оқушы 1-1,5 ұпайдан томен жинаса, ол оқушының тэрбиесін „Қанағаттанарлықсыз,, - деп бағаланады. Осындай баға алған оқушыларды „қиын балалар,, тобына жатқызамыз. Бала бойындағы қиындықтар эртүрлі себептерге байланысты болуы мүмкін. Бүл кезеңде балалар бүзықшылықты саналы түрде жасамайды, сондықтан оны бала бойынан тез жою мүмкіндігі бар. Ол үшін баланың мінез-қүлқындағы қиындықтарды анықтап, арнайы эдістермен түзету жүмыстарын жүггізу керек болады. Біріншіден, эр тоқсанда бір немесе екі пэннен үлгермейтін оқушыларды анықтап отыру қажет деп ойлаймыз. Үлгермейтін оқушылардың барлығының тэртібі напіар болмас алайда, қиын оқушылардың басым көпшілігі бірнеше пэндерден үлгермейтіні ақиқат; Екіншіден, сауалнама жүргізу арқылы қиын оқушылар мен педагогтардың қарым-қатынасын анықтап, оны дүрыс жолға қою мэселесін піепіу қажет; Үшіншіден, қиын оқушылардың өз сыныптастарымен қандай жағдайда екенін анықтау және соған лайықтты іс-шаралар жүргізу. Олардың көпшілігі 03 сыныбында басбүзар, ірітушілер жэне озі сияқты бүзақылардың жетекшісі болып келеді; Тортіншіден, ата-аналармен жэне достарысен эңгімелесу арқылы тэрбиесі қиын оқушылардың бос кездерінде кімдермен жүріп-түратынын, қандай топтар да, орта да болатынын анықтау. Себебі дэл сол бейресми топтар да арқылы олар темекі шегу, арақ ііпу, қүмарлық ойындарын (компьютер, автомат ойындары) ойнауды эдетке айналдырады. Сонымен осы гистограмма бойынша үпі сыныпта мінез-қүлқында қиыншылығы бар І^оқушы іріктелініп алынады. Оқушы мінезін тәрбиелеудің сан қырлы жолдары бар. Психологиялық - педагогикалық әдебиеттерде, тәрбиелеудің негізгі екі арнасы бар екені көрінеді. Біріншісі - оқушының өз іс-әрекетінің қателіктеріне көзін жеткізу, екіншісі - жақсы әдет ғүрыпқа дағдыландыру. Осы екі жолды қатар бір-бірінен ажыратпай байланыстыра жүргізсе, оқушы мінезі саналылық жолға бағытталады. Оқушылардың мінез-қүлқының ерекшеліктерін анықтау үшін төмендегі тәсілдерді үсынамыз: 1. Окушының тәртібін сабақ үстінде және сабақтан тыс кезенде бақылау; 2. Оның қызметін талдау(Әр пән бойынша дәптерлері бақылау жүмыстары, шығармалары т.б.) Оқушымен оны не қызықтырады және жақсы көретін сабақтары жөнінде әңгімелесу; Достары жөнінде әңгіме жүргізу. Оқушылардың мінез-қүлқындағы қиыншылықтардың пайда болу себептерін анықтау барысында, біз мынандай әдістерді қолдандық "Отбасы суреті", "Әңгімелесу", Қарым-қатынас деңгейін анықта, Аизенк тесті, Мектеп оқушы көзімен т. б, жүктеу/скачать 483 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|