АТФ қайта синтезінің аэробты жолы

АТФ қайта синтезінің аэробты жолы

• АТФ қайта синтезінің аэробты жолы (синонимдер: тіндердің тыныс алуы, аэробты немесе тотығу фосфорлануы) бұлшықет жасушаларының митохондрияларында жүретін АТФ түзілуінің негізгі, негізгі әдісі болып табылады. Тіндердің тыныс алуы кезінде тотығатын заттан екі сутегі атомы (екі протон және екі Электрон) алынады және тыныс алу тізбегі арқылы ауадан бұлшықетке қанмен жеткізілетін молекулалық оттегі – О2-ге беріледі, нәтижесінде су пайда болады. Судың түзілуінен бөлінетін энергияның арқасында АДФ пен фосфор қышқылынан АТФ синтезі жүреді. Әдетте пайда болған әрбір су молекуласы үшін үш АТФ молекуласының синтезі болады. Өз кезегінде ацетил – КоА көмірсулардан, майлардан және аминқышқылдарынан түзілуі мүмкін, яғни ацетил-КоА арқылы көмірсулар, майлар және аминқышқылдары Кребс цикліне қатысады.АТФ қайта синтезінің аэробты жолының жылдамдығы тіндік тыныс алу ферментінің активаторы болып табылатын АДФ бұлшықет жасушаларының құрамымен бақыланады. Жасушаларда АДФ дерлік болмаған кезде тыныштық жағдайында тіндердің тыныс алуы өте төмен жылдамдықпен жүреді. Бұлшықет жұмысында АТФ-ны қарқынды қолдану арқылы АДФ түзілуі және жинақталуы жүреді. Пайда болған артық АДФ тіндердің тыныс алуын тездетеді және ол максималды қарқындылыққа жетуі мүмкін.АТФ қайта синтезінің аэробты жолының тағы бір активаторы-СО. Артық физикалық жұмыс кезінде пайда болатын көмірқышқыл газы мидың тыныс алу орталығын белсендіреді, нәтижесінде қан айналымы жылдамдығының жоғарылауына және бұлшықеттердің оттегімен қамтамасыз етілуінің жақсаруына әкеледі.

Жоғарыда айтылғандай, аэробты АТФ қайта синтезі үшін энергия көздері көмірсулар, майлар және аминқышқылдары болып табылады, олардың ыдырауы Кребс циклімен аяқталады. Сонымен қатар, бұл заттар бұлшықет ішіне ғана емес, сонымен қатар физикалық жұмыс кезінде бұлшықетке қанмен жеткізілетін көмірсулар, майлар, кетон денелері және аминқышқылдары қолданылады. Осыған байланысты АТФ қайта синтезінің бұл жолы осындай ұзақ уақыт бойы максималды қуатпен жұмыс істейді.Бұлшықет жасушаларында жүретін АТФ қайта синтезінің басқа процестерімен салыстырғанда аэробты қайта синтездің бірқатар артықшылықтары бар. Бұл жоғары тиімділікпен сипатталады: бұл процесс тотығатын заттардың соңғы өнімдерге дейін терең ыдырауын қамтиды-СО және сонымен бірге энергияның көп мөлшері бөлінеді. Бұл қайта синтез жолының тағы бір артықшылығы-субстраттарды қолданудағы әмбебаптық. АТФ аэробты қайта синтезі кезінде дененің барлық негізгі органикалық заттары тотығады: аминқышқылдары (белоктар), көмірсулар, май қышқылдары, кетон денелері және т. б. АТФ түзудің бұл әдісінің тағы бір артықшылығы-оның жұмысының өте ұзақ ұзақтығы: іс жүзінде ол өмір бойы үздіксіз жұмыс істейді.

• Жоғарыда айтылғандай, аэробты АТФ қайта синтезі үшін энергия көздері көмірсулар, майлар және аминқышқылдары болып табылады, олардың ыдырауы Кребс циклімен аяқталады. Сонымен қатар, бұл заттар бұлшықет ішіне ғана емес, сонымен қатар физикалық жұмыс кезінде бұлшықетке қанмен жеткізілетін көмірсулар, майлар, кетон денелері және аминқышқылдары қолданылады. Осыған байланысты АТФ қайта синтезінің бұл жолы осындай ұзақ уақыт бойы максималды қуатпен жұмыс істейді.Бұлшықет жасушаларында жүретін АТФ қайта синтезінің басқа процестерімен салыстырғанда аэробты қайта синтездің бірқатар артықшылықтары бар. Бұл жоғары тиімділікпен сипатталады: бұл процесс тотығатын заттардың соңғы өнімдерге дейін терең ыдырауын қамтиды-СО және сонымен бірге энергияның көп мөлшері бөлінеді. Бұл қайта синтез жолының тағы бір артықшылығы-субстраттарды қолданудағы әмбебаптық. АТФ аэробты қайта синтезі кезінде дененің барлық негізгі органикалық заттары тотығады: аминқышқылдары (белоктар), көмірсулар, май қышқылдары, кетон денелері және т. б. АТФ түзудің бұл әдісінің тағы бір артықшылығы-оның жұмысының өте ұзақ ұзақтығы: іс жүзінде ол өмір бойы үздіксіз жұмыс істейді.