Бөлім 1 Автомобильдердің қозғалтқыштары
Тарау 6 Қоректендіру жүйесі
жүктеу/скачать 2.25 Mb.
|
| Тарау 6 Қоректендіру жүйесі
6.1 Қоректендіру жүйесінің қызметі Қоршаған ортаны қорғау мақсатында қозғалтқыштан шыққан газдағы зиянды заттарды азайту көбіне қоректендіру жүйесінің жұмыс істеуіне байланысты. Мысалы, Еуропалық стандартқа сай дүние жүзінде карбюраторлы бензинді қозғалтқыштарды пайдалануға тыйым салынған. Қазіргі автомобиль қозғалтқыштарында орталық, және тікелей бүрку бензинді қоректендіру жүйелері пайдаланылады. Қозғалтқыштың қоректену жүйесі отынды сақтау, тазарту және жеткізу, ауа тазарту және жеткізу, әр түрлі режимдердегі қозғалтқыш жұмысы үшін қажетті құрамдағы жанғыш қоспаны дайындау және пайдаланылған газдарды (жану өнімдері) атмосфераға шығару үшін арналған. 7.1 – сурет – Іштен жанатын моторлардың қоректендіру жүйелері Қозғалтқыштарды қуаттау жүйесі бензин және ауа буынан жанармай қоспаларын дайындауға арналған. Жанармай қоспасы бензин мен ауаның белгіленген мөлшерінен құралады. Жанармай қоспасының құрылуы үшін бензин бу күйінде болуы керек, өйткені, сұйық бензин жанбайды. Бензиннің ауамен қоспасының үш түрі бар: • Жанармай қоспасы — бензин буының ауамен қоспасы; • Жұмыс қоспасы — қозғалтқыш цилиндрінің ішінде қалдықты газбен жанармай қоспасын арасластыру нәтижесінде пайда болған қоспа; • эмульсия — сұйық бензиннің ауамен қоспасы. Мұндай қоспа карбюратор арнасында құрылады. Қоректендіру жүйесінің жалпы құрылымы мен жұмысы Қоспаның түзілу үдерісі бензин буын ауамен араластырудан тұрады. Ауаның мөлшері қатаң белгіленген болуы тиіс, әйтпесе қозғалтқыштың дұрыс жұмыс істеуі мүмкін емес. Дайындалған жанармай қоспасы келесі талаптар арқылы қанағаттандырылуы мүмкін: • Қозғалтқыш цилиндріндегі қоспа мыңдаған секунд үлесінде өлшенетін өте қысқа мерзімде жануы керек. Бұл піспек түбіндегі газдың максималды қысымын қамтиды, демек газды кеңейтуден бастап максималды жұмысты қамтиды; • Қоспадағы бензиннің жануы мейлінше толық жүргізілуі тиіс. Бұл механикалық жұмысқа айналдыратын жылу пайдалануды арттыруға мүмкіндік береді және қозғалтқыш жұмысының экономикалық көрсеткіштерін жақсартады. Жұмыс қоспасы бензин мен ауа қатаң белгіленген пропорцияда араласқан кезде жылдам жанады. Және ауадағы бензин өте ұсақ тозаңданып, жылдам буланады және олардың жақсы араласуын қамтамасыз етеді. Бұл ретте, жанармайдың әрбір ұсақ бөлшегі талап етілген мөлшерде оттегімен қоршалады, бұл бар қоспаның жылдам бір мезгілде және толықтай жануын қамтамасыз етеді. Ауа мен бензиннің құрамына байланысты қоспаның келесі түрлері анықталады: қалыпты, байытылған, бай, жұтаңдатылған және нашар. Қалыпты, немесе теориялық — бұл 1 кг бензинге 14,95 кг (жинақталған түрде15 кг) ауа келетін қоспа. Бір келі бензиннің толықтай жануына осынша мөлшерде ауа қажеттігі теориялық түрде анықталған. Мұндай қоспада қозғалтқыш тұрақты жұмыс істейді, жанармай шығыны аз, алайда қозғалтқыш барынша күшті қуатты шығара алмайды. Мұндай қоспа жанғаннан кейін пайдаланылған газда не бензин буы, не ауа оттегісі болмайды. Байытылған — бұл 1 кг бензинге 13...15 кг ауа келетін қоспа. Мұндай қоспада барлық бензинді жандыруға ауа жеткіліксіз және бензиннің 20% атомосфераға лақтырылады. Байытылған қоспаның жану жылдамдығы арта түседі, осының есебінен піспек жұмысы басталарда цилиндрдегі газ қысымы арта түседі. Сондықтан да, қозғалтқыш байытылған қоспамен жұмыс істеген кезде қуатты барынша шығарады, алайда, жұмыс барысы жанармайды көбірек шығындағандықтан, тиімділік деңгейі төмендейді. Бай қоспа – мұнда 1 кг бензинге 13 кг кем емес ауа келеді. Мұндай қоспада ауа жеткіліксіз және бензин толықтай жанбайды, бұл жанармай шығыны көп болса да, қозғалтқыш қуатының төмендеуіне әкеледі. Күйе түріндегі жанармайдың жанбаған бөлшектерінің бір бөлігі цилиндрдің ішінде жану камераларының қабырғасына, піспек түбі мен клапан бастиегінде тұнып қалады, ал қалғандары шығару құбыржолына тасталып, басқыш арқылы атмосфераға қара түтін түрінде шығады. Жанбаған жанармайдың жанып бітуі нәтижесінде басқышта тарсыл мен атылу қалыптасады, бұл жанармай қоспасының артық байытылуының сыртқы белгісі болып табылады. Егер 1 кг бензинге 5 кг кем емес ауа келетін болса, онда мұндай қоспа мүлдем тұтанбайды, өйткені, жанармайдың бөлшектері ауа бөлшектерімен қоршалмаған. Жұтаңдатылған - 1 кг жанармайға 15...16,5 кг ауа келетін қоспаны айтамыз. Мұндай қоспа жанған кезде пайдаланылған газда бензин буы қалмайды. Бірақ, жанбаған оттегінің қалдығы болады. Мұндай қоспамен жұмыс істеген кезде қозғалтқыш жанармайдың жану жылдамдығын азайту салдарынан максималды қуатты шығара алмайды, бірақ, жұмыстың тиімділігі арта түседі, өйткені, мейлінше аз мөлшерде жанармай шығындалады. Нашар қоспа – 1 кг бензинге 16,5-тен артық ауа келеді. Ауадағы бензин бөлшектерінің қашықтығына байланысты қоспа баяу жанады, қозғалтқыш цилиндріндегі жанушы газдың қысымы төмендейді. Қоспаның баяу жануы салдарынан жылудың көп бөлігі цилиндрлердің қабырғасы мен оны қоршаған салқындатылған сұйықтықпен жұтылады, бұл қозғалтқыштың қызып кетуіне әкеледі. Нашар қоспамен қозғалтқыш тұрақсыз жұмыс істейді, оның қуаттылығы төмендеп, жанармай шығының үлесі артады (қуаттылық бірлігіне кететін жанармай шығыны). Нашар қоспамен жұмыс істеу карбюраторда қайтарымды жарқылдармен қосарланады – яғни «түшкіру», енгізу клапанын ашу кезінде цилиндрде баяу жанған қоспаның жалыны онымен аққан таза қоспаны тұтандырып, енгізу құбырына лақтырады. Егер 1 кт бензин үшін қоспадағы ауа мөлшері 21 кг асса, онда мұндай қоспа мүлдем тұтанбайды. Сонымен, жанармай қоспасының түрлі құрамдарының сипатын қарастыру келесіні көрсетті: • Егер жұмыс талабы бойынша қозғалтқыш толық қуатты шығаруды қажет етпесе (орташа күш салу), ең тиімдісі біріктірілген қоспа болмақ. Өйткені, бұл ретте жанармай шығыны барынша төмендейді. Оның жүктемесіз жұмыс істеуі кезінде қозғалтқыш қуатының біраз төмендетілуі маңызды емес; • Шамадан тыс жүктемеде байытылған қоспамен жұмыс істеу дұрысырақ. Өйткені, бұл кезде қозғалтқыш шамалы қуатты шығарады, бірақ, оның толықтай жанбауына байланысты жанармай шығыны арта түседі; • Жұтаңдатылған немесе нашар қоспада жұмыс істеу қозғалтқыштың қызып кетуіне және қуаттылық пен тиімділіктің төмендеуіне әкеледі, сондықтан бұл тиімсіз. жүктеу/скачать 2.25 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|