Коьрта хьажам
| Классаш |
I
|
II
|
III
|
IV
|
Нийсаллин хаарш карадерзор.
|
Кога буьхьар хIоттар, цхьана кога тIе хIоттар (цIенкъахь а, гимнастически гIанта тIехь а); гимнастически гIанта тIехула болар; буьрка-нашна тIехула вийлар; 90 градус дIахьовзар; гимнастически гIантан рейки тIехула болар.
|
БIаьргаш а хьаббина, шинна а, я цхьана кога тIе хIоттар; хена тIехь (локхалла 60 см) шин-на а цхьана а кога тIехь; гимнастически гIантан рейкина а, хена тIехула а болар; чу хIумнаш йоьхкинчу буьрканашна тIехула вийлар а, уьш кхечухьа дIаяхьар а; лаьт-тачохь юханехьа а, гимнастически гIан-тан рейки тIехула кога буьхьара вахарца а дIахьовзар.
|
Ког когана юххе хIоттош болар: хена тIехула болар (локхалла 1 м); кога буьхьар а, цхьана кога тIехь а дIахьов-зарш; ког когана юххе хIоттош болар; охьалахвалар а, охьалахвеллачу гIорторе а голаш тIехь лаьттачу гIорторе а, Iере а валар.
|
Генна ког ловзарца а, дIатаIарца а болар; кога буьхьар болар; кхоссаваларехь 90, 180 градус дIа-хьовзар; голаш тIехь лаьт-таш гIорторе охьалахвалар (аьрру, аьтту).
|
Коьрта
хьажам
|
Классаш
|
I
|
II
|
III
|
IV
| МогIархойн шардарш карадерзор. |
Коьрта хIоттам цхьацца хьалха-тIаьхьа дIахIоттар а, юх-юххе дIахIот-тар а, го беш дIа-хIоттар а; звеношкахь хийцаделла дIахIоттар, хьалххехь билгалйинчу меттигашка; хьалаайдинчу куьйгашца агIонашка дIаса-хилар; аьрру агIора, аьтту агIора дIа-хьийзар; команда: “Боларехь – йорт эца!”, “Класс, саца!”.
|
Ког когана юххе хIоттош дIаса-хилар а, тIетаIар а; вовшашна хьалха-тIаьхьа цхьана могIа-нехь лаьттачуьра шина могIане дIахIоттар; цхьа-на могIанехь лаьттачуьра билгалйинчу Iала-шоне вахар; команда: “Шина, еа гIулчана дIа-сахила!”.
|
“ГIулч шуьйра!”, “ГIулч сихье!”, “Нилхо!”, “Хьалхарчунна а, шол-гIачунна а дагарло!”; шина могIане дIахIоттар; юх-юх-хехь шина могIа-нехь лаьттачуьра шина гоне дIахIот-тар; сонера соне а, дуьхь-дуьхьала а дIасалелар, текхарган кепехь”.
|
“ДIахIотта!”, “Нисло!”, “Тийна!”, “ПаргIат!”; хьехархочунна рапорт: цхьана меттехь юханехьа дIахьовзар; рогIехь дагардар (ларар) цхьана могIарехь лаьттачуьра кхаа могIане терханца дIахIоттар, вовшашна хьалха-тIаьхьа цхьана могIанехь лаьттачуьра кхаа, беа могIане дIа-хьовзарца дIахIоттар.
|
Коьрта хьажам
|
Классаш
|
I
|
II
|
III
|
IV
|
|
Цхьана меттехь а, леларехь кхочушбеш болу коьрта куьйгийн, когийн, дегIан боламаш.
|
|
|
ХIумнашца доцу юкъара-кхиоран шардарш карадерзор а, координационни хааршший, ницкъийн, сеттаррий, иштта нийса куц-кеппий кхиор.
|
ДегIан, когийн боламаш куьйгийн цхьанатайпанарчуй, тайп-тайпанарчуй боламашца цхьанабар.
Тайп-тайпанарчу чолхаллица йолу юкъаракхиоран шардарийн комплексаш.
|
|
| Хаарийн баххаш |
Гимнастически элементийн а, гIирсийн а цIераш, занятешкахь кхерамазаллин бакъонаш, нийсачу боларан, вадаран, кхийсаваларан куц-кепан билгалонаш, настаран пхьидийн юлаяларх а, малъяларх а долу хаарш.
| Декъехь шайн ла-амехь йолу занятеш. |
Карадирзина хIуманашца долу а доцу юкъаракхиоран шардарш кхочушдар, гIирсаш тIехь а, акробатически а, нийсаллин а, хелхаран а шардарш кхочушдар.
|
Каде ловзарш (28 с)
Кегийрачу дешархойн кхиореххьий, церан тайп-тайпана леламе хаарш кхиореххьий, уьш лакхадахареххьий ша саннарг кхин хир йоцуш кеп ю леламе ловзарш. Оцу хенахь уьш (леламе ловзарш) кхолларалла а, тидам а, сурт хIоттор а, инициатива кхиор а, шайн лаамехь дарш а кхиорна тIедахийтина ду. Дукхахьолахь и тIедахкарш кхочушдар, оцу ловзарийн чулацамал болх говза дIабахьараххий чIогIа, методически тIедахкарш ларораххий доьзна ду.
Леламе ловзарийн тайпанашна юкъа догIу боламан дарш бес-бесара хиларо кондиционни, координационни хаарш кхачаме далорна тIеIаткъам бо (боламан дарш хийцар, сихаллин, сихаллин-нуьцкъаллин хаарш и дI. кх.)
Дешархойн ловзаран гIуллакхах болу кхетам жимчохь кхоллало. Цо лакхадоху, уггаре хьалха ма-дарра долу дарш (лелар, вадар, кхийсаваларш) юьхьанцара ловзаран хаарш (буьрка лацар, дIаялар, технико-тактически вовшехдазаран меттиг къастор, декъахочуьнца а, командица а, къийсархочуьнца а йолу уьйр). Iамор дIадахьарехь дешархойн декхар ду дукхах долу ловзарш довза, цо таро хуьлуьйтура ю ловзарийн гIуллакхца йолу уьйр кхиой уьш шайн лаамехь харжий шайн накъосташца кхочушдай.
Каде ловзарийн программни материал шеца догIуш долчу боламан довзаршний, хааршний болчу Iаткъаме хьаьжжина хIоттийна ю. Ловзаран базови тайпа карадирзинчул тIаьхьа, ловзарш дIадахьаран хьелаш а, декъашхой а, гIирс а, хан а хийца магадо.
Каде ловзарш дIадахьар вовшахтохарехь, къаьсттина буьрканашца декхарийлахь долчу хьелех лору, уьш нийса вовшахтохаррий, кхетаме низаммий, рогIаллица керла-керла шардарш карадерзоррий, хьехаман принципаш чIогIа лароррий.
Яккхий, кегий буьрканашца йолу шардарийн къепа, цхьа ша-тайпа буьрка Iаморан школа лара мегар ду. ЧIогIа мехала ду юьхьанцарчу классан хIора дешархочо и «школа» караерзор. Буьрканца болу боламаш кхочушбан магадо шинна а куьйгий, когий цхьатеррачу барамехь.
Каде ловзарш
Коьрта хьажам
|
Классаш
|
I
|
II
|
III
|
IV
|
Вадаран хаарш дахчор, кхачаме далор меттиг йовзаран а, сихаллин а хаарш кхиор.
|
Шайн байракхашна (К своим флажкам)
Ши гIура-дада (Два мороза)
Берийн ловзар пятнашкаш (Пятнашки)
Утушка
Малонан цициг (Ленивый кот).
|
Еса меттиг (Пустое место)
КIайн черчий (Белые медведи)
Космонавташ (Космонавты)
Кхокханах ловзар (Игры в голубя)
Косказаш тIехь лелар (Ходьба на ходулях).
|
Кхийссаваларехь долу хаарш дахчор, кхачаме далор меттиг йовзаран а, сихаллин-нуьцкъаллин хаарш кхиор.
|
Кхиссалу хьозий (Прыгающие воробушки)
Хасбешахь пхьагалш (Зайцы в огороде)
Цхьогал а, котамаш а
Кхокханах ловзар
Ког текхош вадар (Бег, волоча ногу).
|
Мохана тIехула кхийсавалар (Прыжки по полосам)
Iинчохь борз (Волк во рву)
МIара (Удочка)
Косказаш тIехь лелар
БIов схьаяккхар (Взятие башни)
|
Нийсаллехь, геналлехь кхийсарш дахчор кхачаме далор; сихаллин-нуьцкъал-лин хаарш а, боламан параметрашна дифференци яран хаарш кхиор.
|
Гена хьан кхуссу
Нийса чот (Точный расчет)
Нийса Iалашоне (Метко в цель)
ТIулг кхоссар а, теттар а.
|
ГIулгаш (Альчики)
Хьаша ларвар (Охрана гостя)
Схьалаца буьрка (Лови мяч)
ХIоз хехкар (Катание колеса).
|
Коьрта
хьажам
|
Классаш
|
I
|
II
|
III
|
IV
|
Буьрка схьалацарехь, кхоссарехь, дIаяларехь долу юьхьан-цара хаарш карадерзор (спортан тайп-тайпан-чу ловзарийн а, бараман а, йозаллин а буьрканаш магайо).
|
Цхьана метте лаьттачохь а, гIулчехь а буьрка схьалацар, дIаялар, кхоссар, лелор ша а, шиммо а. Хьаша ларвар.
|
Ловзархойн параллельни дIахи-ларехь (меттахбовларехь) буьрка схьалацар, дIаялар Iалашоне кхиссар (хIоз, у, чIуг, гIакх). Нийсачунна тIехула (ког боккхуш а, ведда а) буьрка лелор (аьттучуьнца, аьр-ручуьнца). Схьалаца буьрка! Йисначу зудчун ловзар.
|
Кхосаберг, биъсаберг, го бечу боламехь а, цхьана меттехь лаьтташ а буьрка схьалацар а, дIаялар а. АгIо (некъ) хуьйцуш буьрка лелор. Буьрка кевна чу кхиссар 3-4 м (куьйга ловзаен буьрка) Iалашоне кхиссар (боларехь а, меллаша вадарехь а), футболехь кевна чу еттар; Схьалаца буьрка!
|
Сихалла а, агIо а хуьйцуш буьрка лелор 3-4 м кевна чу кхиссар (куьйга ловзаен буьрка), Iалашо-не кхиссар (боларехь меллаша вадарехь) футболехь кевна чу еттар. БIов чу буьр-ка еттар.
|
-
Коьрта хьажам
|
Классаш
|
I
|
II
|
III
|
IV
|
Буьрка караэцна латтор, схьалацар, дIаялар, кхоссар, лелор тIечIагI-даррий, кхачаме далоррий, боламан параметраш ша башхачу элементашка екъа – хааррий, меттиг йовзарехь – реакци кхиоррий.
|
Ловза, ловза, амма буьрка ма яйа!
Лелочунна буьрка.
Хьаьнгахь кIезигах буьрканаш ю?
Тускар чу буьрка.
ХIазарна юккъе тоха.
Хьаша ларвар.
|
Косказаш тIехь лелар.
Схьалаца буьр-ка!
|
Буьрканаш гонна (по кругу) хахка ЦIарца кхайкха
Буьрка караерзае
Леламе Iалашо
Лоьцучунна буьрка
Таллархой а, бедаш а
Сиха а, нийса а
Снайпераш
Буьрка лелорехь долу ловзар
Колышех ловзар
ТIоьрмигах ловзар.
|
Достарыңызбен бөлісу: |
