Д. К. Найманов, А. М. Калбаева Гендік және жасушалық инженерия

Рекомбинантты ДНҚ-ын құрастыру

жүктеу/скачать 1.81 Mb.

Pdf көрінісі

бет	36/49
Дата	21.12.2023
өлшемі	1.81 Mb.
	#487259

1 ... 32 33 34 35 36 37 38 39 ... 49

Генетикалық инженерия оқу құралы (1)

1. ДНҚ фрагменттерін «жабысқақ» ұштары бойынша қосу.
2. ДНҚ фрагменттерін «тұйық» ұштары бойынша қосу.

3.1.1 Рекомбинантты ДНҚ-ын құрастыру.

Бұл in vitro жағдайында әртүрлі биологиялық материалдардан алынған ДНҚ-
ның екі немесе одан да көп фрагменттерін біріктіру арқылы түзілген ДНҚ
молекуласы. Әдетте ДНҚ фрагменттерін, оның ішінде бүтін гендерді
рестриктазалар көмегімен алады. ДНҚ фрагменттерін біріктіру олардың
тігілген ұштарының түріне байданысты.
1. ДНҚ фрагменттерін «жабысқақ» ұштары бойынша қосу.
Кейбір рестриктазалар, мысалы EcoRI, танитын сайтының ортасынан бірдей
қашықтықта симметриялы орналасқан ДНҚ тізбегінде кесінділер жасайды.
Бұл бір-біріне комплементарлы бөліктер негіздердің жұптасуы арқасында
бірігуге дайын, сондықтан оларды «жабысқақ» ұштар деп атайды.
Жабысқақ ұштардың мысалы:
АGATCGTGAG…………GTACTCAG
TCTAGCA………….CTCCATGAGTC
Әртүрлі организмнен алынған ДНҚ-ның кез келген екі фрагменті тек бір
рестриктаза әсерімен алынса, онда олар комплементарлық нуклеотидтердің
бір тізбекті бөліктері арқылы сутектік байланыс түзіп байланысады. Ал ДНҚ-
на әртүрлі рестриктаза әсер етсе, онда олардың фрагменттерінің ұштары
комплементарлы бола алмайды, сондықтан олар қосыла алмайды.
Комплементарлы ұштар жұптасқанмен, қос спиральдің бүтіндігін қалпына
келтіру үшін фосфодиэфирлік байланыстарды қалпына келтіру қажет. Ол
үшін ДНҚ-лигаза ферменті пайдаланылады.
2. ДНҚ фрагменттерін «тұйық» ұштары бойынша қосу.
Мұндай фрагменттерді қосудың әдісі басқаша. Терминалдық трансфераза
көмегімен «тұйық» ұштар жасалады. Бұл әдісті Стэнфорд университетінің
оқымыстысы Берг жүзеге арқылы SV40 вирусынан, бактериофаг лямбда және
ішек таяқшасының галактоздық оперонынан тұратын рекомбинанттық ДНҚ-
ын құрастырды.

73
Осы жолмен кері транскрипция әдісімен алынған гендерді векторға қосады.
Бұл тәсіл эукариоттық гендерді рекомбинанттық ДНҚ-на енгізуге қолайлы.
Оған эукариоттар генін интрондарсыз енгізеді. Векторлық ДНҚ
комплементарлық жолмен өз-өзімен сақиналы құрылыс түзе алмайды.
Тұйық ұштардың мысалы:
AGTCTGAGTC……CGTGCAGTCA
TCAGACTCAG……GCACGTCAGT

жүктеу/скачать 1.81 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 32 33 34 35 36 37 38 39 ... 49