Бастауыш сынып оқушыларының ОҚу жетістіктерін бағалаудағы критериалды бағалау жүйесінің тиімділігі р. К. Измагамбетова «Бaстaуыштa oқыту пeдaгoгикaсы мeн әдiстeмeсi»
жүктеу/скачать 1.64 Mb. Pdf көрінісі
|
| Қазақ мемлекеттік қыздар педагогикалық университетінің Хабаршысы № 4 (76), 2018
133 Қалыптастырушы бағалау Ішкі жиынтық бағалау Сыртқы жиынтық бағалау 0 балл –қанағаттанарлықсыз 1-2 балл –қанағаттанарлықтан төмен 3 балл – қанағаттанарлық 4 балл – қанағаттанарлықтан жоғары 5 балл – жеткілікті жақсы 6 балл - жақсы 7 балл - өте жақсы 8 балл - үздікке жақын 9 балл - үздік 10 балл - өте үздік 3-үштік баға 4- төрттік баға 5- бестік баға 12 жылдық білім беру кезеңінде жалпы білім беретін мектептің сыныптарындағы 10 балдық бағалау жүйесімен жалпы білім беретін мектептердегі бағалаудың тиімділігі бар ма, баға – нақты қойыла ма, оқу процесі барысында барлық оқушыны бағалауға мұғалім үлгере ала ма, үлгермеген жағдайда кластағы 25 оқушының 4 – 5- еуі ғана бағаланып, қалған оқушылар өз білімдерін сол күнгі тақырып бойынша көрсете алды ма? – деген сан түрлі сұрақтар туындайды. Назарбаев Зияткерлік мектептеріндегі бағалау жүйесінің формалары қазіргі білім беру реформаларындағы тың өзгерістер әкеліп, оқушылардың білік, іскерлік дағдыларымен бірге, алған білімді өмірде қолдана алуы, бәсекеге қабілетті тұлғаның қалыптасуы үшін, кіріктірілген білім беру бағдарламаларының өзі оқушыны нақты, әділ бағалап қана қоймайды, өз-өзін және өзгені бағалауға мүмкіндік береді. Қазіргі таңда Қазақстан экономикасының алға жылжуы білімді, үштілді еркін меңгерген, бәсекеге қабілетті, функциональды сауатты ұрпақтарымыздың қолында. 2015-2016 оқу жылындағы мектеп түлектерінің білімі сыртқы жиынтық бағалау арқылы жүзеге асырылды. Оқушылардың нәтижелерін биылғы жылғы жоғары оқу орындарына иемденген грант сандарынан білуге болады. Оқушыларымыз Назарбаев Университеті мен Дүние жүзілік университеттері және еліміздің жоғары оқу орындарына 178 түлектің 80 пайызы оқу гранттарына түсіп, тамаша мүмкіндіктерге ие болды [6]. Сөзімізді саралай келе, еліміздегі бағалау жүйесін білім беру реформаларындағы тың өзгерістердің бірі ретінде өзіміздің еңбек етіп келе жатқан Назарбаев Зияткерлік мектептебіндегі бағалау жүйесіне алмастырылса, бұл арқылы оқушылардың дағдыларымен бірге, қабілеттіліктерін ашуға бағдарламалардың септігі тиері анық!? Сонымен қатар, Назарбаев Зияткерлік мектептеріндегі Кіріктірілген білім беру бағдарламасының мазмұндылығы мен өзектілігі Халықаралық сыртқы бағалау TIMSS, PISA, PIRLS зерттеулеріне қатысатын оқушылардың білімін көтеруге және алған теориялық білімдерін практикамен ұштастыруға, ситуациялық жағдайларда өз білімдерін пайдалана алу дағдыларын қалыптастыруда мүмкіндік береді [7]. Оқушылардың бойындағы функциональды сауаттылық пен өмірге қажетті құзырлылықтар жиынтығын дамытуда Назарбаев Зияткерлік мектептеріндегі оқу бағдарламасы білімді бақылау және бағалау ғылыми әділдік жан – жақтылық, жүйелілік,жеке және сапасының нақтылығын көрсетеді. Мұғалімдердің қарқынды өзгеріп жатқан әлем жағдайында үздіксіз кәсіби дамуға дайын болуына көмектесудің бір тармағы- жиынтық және қалыптастырушы бағалауды пайдалану тиімділігін қамтамасыз ету. Жиынтық бағалаудың немесе оқытуды бағалаудың мақсаты — оқушы қазіргі уақытта не оқып білгенін жинақтау болып табылады. Оны мұғалім өзі бағалайды. Ал формативті (бұдан әрі қалыптастырушы) немесе оқу үшін бағалау оқушылардың оқуын дамыту үшін пайдаланатын бағалау болып табылады. Ол негізінен есеп беріп, үлгерім рейтингін жүргізу үшін пайдаланылатын оқуды бағалаудан мүлде ерекше. Кері байланыстың әсерінен мұғалімдер оқу үдерісін ұйымдастыруға белсенді түрде қатысады. Ол үшін мұғалім оқушылардың оқу нәтижелерінің өзгеруіне байланысты оқыту және оқудың жаңа әдіс-тәсілдерін, техникасын өзгертіп отыруы қажет. Ал бұл өз ретінде тәжірибеде мұғалімнің критериалды бағалаудың теориялық негіздерін және оны ұйымдастырудың алгоритмін меңгерген кезде ғана жүзеге асады. Және де мұғалімдер жалғыз бағалаушы тұлға болмайтындығына назар аударылуы қажет. Оқушылар өздерінің сыныптастарын және өздерін белсенді түрде бағалауға тартылулары және қатысулары керек. Талпынғандар ғана білім ала алады демекші, білім алушылар өз білімін арттыру үшін бағалауды үйренуі қажет, сондықтан оқушыларға өзінің оқуын жақсарту үшін кері байланыс Қазақ мемлекеттік қыздар педагогикалық университетінің Хабаршысы № 4 (76), 2018 134 арқылы алынған ақпаратқа сәйкес жұмыс істеу қажет. Бұл олардан түсінушілікті, қызығушылықты және ықыласпен әрекет етуді қажет етеді. Өзін-өзі бағалаудың тиімділігі-ынталандыру, өз-өзіне сенімділігін арттыру, жасаған еңбегінің жемісін көрсетуге септігін тигізері анық. Қазіргі қарқынды даму кезеңіндегі педагог қызметкерлердің біліктілігін арттыру саласындағы өз тәжірибемізде бағалаудың ерекше түрі болып саналатын қалыптастырушы бағалаудың техникаларын, әдіс-тәсілдерін, құралдарын сабақтарымда үнемі үздіксіз пайдаланып жүрмін. Сабақтарды жоспарлау барысында ескерілуі тиіс көптеген мәселелер бар. Мәселен, оқушылардың оқуға деген ынтасын арттыру жолдарын анықтап, оқушылардың дағдыларын дамытуға деген уәжін қолдап отыру қажет. Сонымен қатар, сабақ кезеңдерін белгілеуде қалыптастырушы бағалаудың әр сабақта қолданылатындығы ескерілуі тиіс. Үздіксіз үрдіс ретінде және баланың білімін жетілдіруге маңызды роль атқаратын қалыптастырушы бағалауға толығырақ тоқталсам деймін. Қалыптастырушы бағалау оқушылардың оқуда жетістіктерге жетуіне және алға ілгерілеуіне тікелей ықпал ететін және оқушы мен мұғалімнің арасындағы кері байланысты қамтамасыз ететін оқыту мен оқудың бөлінбейтін құрамдас бөлігі болып табылады. Қалыптастырушы бағалау мұғалім қызметінің алгоритмі мен ол алгоритмді жүзеге асыру ресурстарының бірлігінен тұрады. Мұнда мақсатты белгілеудің мәрелік нүктесін анықтай отырып, әрі қарай жылжу төмендегідей болады: мақсатты өлшенетін оқу нәтижелеріне аудару; нәтижеге жету деңгейін анықтау; бағалаудың мазмұнын және техникасын іріктеу; оқудың сәйкес әдістерін таңдау және жүзеге асыру; бағалауды жүргізу және оқу нәтижелерінің өлшенетін деңгейіне жеткенін анықтау. Ресей ғалымдары (И.С.Фишман, Г.Б.Голуб) мұғалімнің қалыптастырушы бағалауды ұйымдастырудағы алгоритмін мына тұрғыда ұсынады: Жоспарланған оқу нәтижелерін анықтау. Оқушының маңызды оқу нәтижелерін жоспарлау және оған жету әрекетін ұйымдастыру. Оқушылардың жоспарланған оқу нәтижелеріне кері байланыс механизмі көмегімен жетуін жүргізу. Сондай-ақ, қалыптастырушы бағалау мұғалімге оқушылардың оқуда мақсатқа жету үдерісін қадағалап отыруына мүмкіндік береді және оқу үдерісіне дер кезінде өзгертулер мен түзетулер енгізуге, ал оқушыға өзінің білім алу жолында жоғары дәрежедегі жауапкершілікті сезінуге көмектеседі. Ол күнделікті тәжірибеде қолданылады, оқушыға да, мұғалімге де қолайлы түрде пайдаланылады. Мұғалім осындай бағалау әрекеті арқылы пәнді меңгерудің мақсатын нақты анықтап, оқушының өткен тақырыптарды біртұтас, үйлесімді картина түрінде елестетуіне, нәтижені бақылаудың адекватты тәсілдерін өзі анықтай білуіне, жоғары деңгейге жетуге ынталануына көмектеседі. Қалыптастырушы бағалауды сабақта қолдану мұғалім мен оқушы арасындағы сыртқы кері байланыстың ішкі кері байланысқа ауысуы болып табылады, ал бұл оқушыны білім берудің субьектісі деңгейіне көтерілуіне ықпал етеді. Оқушы өзін бақылап, өзінің әрекет тәсілдерін таңдайды, нәтижелерін өзі бағалайды, оны мұғалім жалғастырады. Осылайша оқушы мақсат қоя білу, күтілетін нәтижені жоспарлау, оны бақылау тәжірибесін жинақтау арқылы өзінің түйінді құзыреттіліктерін қалыптастырады. Мұғалімдер оқуды бағалаумен қатар оқыту үшін бағалауды пайдаланғанда, бағалау оқудағы аса пайдалы құралға айналады. Жалпы оқыту және оқу үрдісінде қалыптастырушы бағалауды дұрыс түсініп, тиімді қолдана білген мұғалімнің кәсіби шеберлігінің артуына және бастама нүктесін дәл анықтап әрі қарай дамуына, жаңа идеяларға ұмтылуына серпіліс береді және білім сапасын арттыруға зор үлес қосады. жүктеу/скачать 1.64 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|