Дипломдық жобаның тақырыбы: «Алматы қаласы Гоголь көшесі бойындағы жол-көлік оқиғаларын төмендету бойынша іс-шаралар жасау»

Координация сүлбесi «Жол-уақыт» тєуелдiлiгiндегi сүлбелiк талдамасын көрсетiп, координация жүйесiн тiк бұрышта бейнелейдi. Көлденең оське қозғалыс уақытын, ал тiке оське- координациянiң есептiк жылдамдығындағы автокөлiктердiң жүрілген жолы көрсетiледi.

Координацияның сүлбелiк тұрғызуы кезiнде келесi масштабтарды қабылдаймыз.

Жол үшiн Ме 1см = 50 м, ал уақыт үшiн Мt 1 см =10 с.

Осы «Жол-уақыт» сүлбесiнiң тангенс еңкiш бұрышын мына формуламен анықтауға болады:

Мәндерді орнына қоямыз:

Берiлген жағдайда сүлбенi тұрғызу сүлбе талдамалық єдiспен орындалады.

Бұл єдiс координацияның сүлбесiн негiзгi принцептерiн меңгерiп жєне қиылыстағы қозғалысты ұйымдастырудың ерекшеліктерiн қарастырады.

Бұл єдiстi теориялық дайындық кезiнде пайдаланады.

Сүлбенiң сол жағына тiке оське бақылаушы нольдiк сызықты орнатып, оған масштаб бойынша тандалған магистральда жататын параллель сызамыз.

Қиылыстарды жоспар бойынша берiлгендердi жоғарыдан төмен қарай нөмірлеймiз.

Қиылыстардың енiн "Тоқта" сызығына сєйкес арақашықтықпен басты бағытта аламыз. Жоспардың сол жағынан қиылыстарға қарсы бағдаршам реттеуiнiң тєртiбiн жүргiземiз. Сүлбенiң оң жағынан нольдiк сызыққа перпендикуляр көлденең сызықтар жүргiземiз. Көлденең сызықтардың арасына кiлттi қиылыстардың шекарасын масшаб бойынша негiзгi жєне аралық тактiлердiң ұзақтығын, бағдаршамның жасыл сигналынан бастап 4 жєне 6реттеу циклдерiн түсірiп тiке жіңiшке сызықтармен шектеу керек. Кiлттi қиылыстағы жасыл сигналдың бастапқы нүктесiнен бастап α бұрышы бойынша, АВ тiке түзуiн жүргiземiз.

Есептiк жылдамдықпен тангенс еңкiш бұрыш анықталады. Жасыл сигналдың бас нүктесiнен уақыт лентасының енiн М_е, М_t масштабы бойынша АВ түзуiне А'В' түзуiн параллель жүргiземiз. Қос түзуде де жоғарыдан төмен түсiрiп, барлық қарастырылып отырған қиылыстардың қөлденең түзуiн қию керек. Осылай болғандықтан, қос паралель түзулер, уақыт лентасын құрып, үлкен нөмiрлi қиылыстан кiшi нөмiрлi қиылысқа бағыты бойынша есептiк жылдамдығымен автокөлiктердiң тоқтаусыз қозғалуын қамтамасыздандырады. Уақыт лентасының сол жақ шекарасы топтың 1-шi автокөлiгiнiң қозғалысына, ал оң жағы болса соңғы автокөлiктiң қозғалысына сєйкес келедi.

Уақыт лентасын керi бағытта АС жєне А'С' сызығымен жүргiзу. АС жєне А'С' сызығымен жүргiзу сызығынын айналық түрiн алып көлденең сызыққа қатысты кiлттi қиылыстың дєл ортасынан жүргiзу керек. Дєл осылай кiлттi қиылыстың басқада циклдiк реттеулеріне жүргiзiп уақыт лентасын тұрғызамыз. Онда кейiн кiлттi қиылыстардан басқа, жазық ашық қағазға масштаб бойынша єр жолақтың сызықтарын жүргiземiз жєне негiзгi тактiлер мен аралық тактiлердiң 4…6 циклдерiн түсіремiз. Осы аралық жєне негiзгi тактiлердi уақыт лентасы iшінде кiретiндей қылып түсiру керек.

Кейде уақыт лентасы қиылыстардаң қайсыбiр бағытында негiзгi тактiнiң аралығына түспей тұруы мүмкiн. Осы қағаздағы сызықты оңға немесе солға жылжытып қиылыстағы жағдайды қанағаттандыратындый қылуымыз керек.

Ал егер бұл операция жетiстiктер єкелмесе, онда координация сүлбесiне түзетулер енгiзуіміз керек. Реттеу координациясының сүлбелiк түзетулерi есептiк жылдамдықпен немесе реттеу циклiмен болмаса єр қиылыстағы жасыл сигналдың ұзақтығымен, ал сонымен қатар уақыт лентасының енiн азайтумен орындалады.

Қозғалыс жылдамдығы өзгерген кезде қозғалыс сүлбесiнiң сызықтарының еңкiш бұрыштары да өзгередi, ал бұл өз кезегiнде уақыт лентасы бiр бағыттағы жасыл сигналмен дєл түсуiне келтiріледi.

Жылдамдықты өзгерту барлық магистральдар үшiн өзгерту ғана емес, ал сонымен бiрге єр бөлек учаскелер үшiн өзгертуге де пайдаланылады. Бұл кезде уақыт лентасы "сынық" болуы мүмкiн, ал оның рұқсат етiлетiн шегi 10% жылдамдықты өзгерту болып табылады.

Егер талап етiлетiн тиiмдiлiк түзетуге жетпесе, онда цикл ұзақтығын 10% жоғарлатуға болады жєне сонымен бiрге негiзгi тактiнi пропорцианалды түрде барлық қиылыстар үшiн ұлғайту керек.

Ал егер осыдан кейiнгi түзетулерде кейбiр жасыл сигналдардың уақыт лентасымен қайсыбiр қиылыстарда сєйкес келмесе, онда уакыт лентасының енiн азайтуға болады, онда ол 0,3Т_ц-дан жоғарғы болмауы керек. Егер қайсыбiр қиылыстарға жекеше түзетiлер керек болған жағдайда жасыл сигналдың ұзақтығын азайту керек (бұның шегi 6% аспау керек).

Бiрақтан ескерте кететiн нәрсе, уақыт лентасының енiн қысқарту «жасыл толқын»-ның тиімдiлiгiн қысқартып, қызыл сигналдың қысқаруы магистральдағы бағыныңқы жолдардың қозғалыс жағдайын нашарлатуы мүмкiн. Сондықтан бұл ңұсқауларға аса қажет болған уақытта жүктелген жөн.

Сүлбенi тұрғызу кезiнде 2-шi және 3-шi қиылыстардың көлiк ағындарды негiзгi тактіге кiрмей тұрғандықтан талап етiлiп отыр.

Координацияның сүлбесiн жөндеуге келесi iс шараларды қолдандық: 7 қиы-лыстарға жылдамдығын 10%-ға өзгерттiк, ал осынша 55 км/сағ құрады, ал сонымен бiрге керек қиылыстар үшiн жасыл сигналдың ұзақтығы 6%-ға дейiн өсiрдiк, ал сонымен қызыл сигналды осы көрсеткiштерге дєл қатысты етiп уақытын азайттық, одан кейiн лентасын 0,3Т_ц келтiрдiк.

Қозғалыстың күрделi кескiнiн ұйымдастыру, координация сүлбесiн түзетуде қиылыстағы солға бұрылу қозғалысын тiркеумен байланысты. Ал аса қиын жағдайда тудыратын кез бұл үлкен магистральда келе жатқан автокөлiк ағындарының iшiндегi автокөлiктiң бағыныңқы жолға сол жаққа бұрылу кезiнде болады. Өйткенi бағыныңқы жолда магистральда түсуге түрған автокөлiктер болуы мүмкiн. Сол жақ бұруларын ұйымдастыру қиылыстағы қозғалыстың таралу жағдайына байланысты.

Таралу нүктесi деп екi жақты қозғалыстың алғы топты бастап келе жатқан автокөлiктердiң бiр-бiрiмен кездесуін айтамыз.

Координациялық сүлбенi тұрғызғаннан кейiн єр қиылыс үшiн ең соңғы аралық жєне негізгi тактiлердiң ұзақтығын анықтап, координация магистралiндегi фазалардың қозғалтуын жүргiземiз.

Бақылаушы нольдiк сызыққа қатысты фазаларды қозғалту дегенiмiз – бұл бақылаушы нольдiк сызықтан бастап жақын реттеудiң жасыл сигналының секундтағы арақашықтығын айтамыз, (қиылыста). Кiлттi қиылыс үшiн фазалық қозғалыс нольге тең болады.

Көршi қиылысқа қатысты фазаны қозғалту-координация бағытындағы бiрiншi қиылыстың жасыл сигналының басы мен келесi қиылыстардың жасыл сигналдарының басындағы секундтарындағы уақыт арақашықтығын айтамыз. Шамалар реттеу циклiнiң ұзақтығынан аспау керек, сондықтан осы Т_ц уақыты арқылы жүргiзiлген жақын вертикаль сызықтардан аспау керек.

Алынған мєндердi кестеге түсiрiп, техникалық жүйе құралдарын жұмысқа дайындаудың берiлген материалдары болып табылады.

Есептiк берiлгендердi 3.4-ші кестеге енгiземiз.

Кесте 3.4