Тақырып № 14: «Генетикалық модификацияланған тағам өнімдері»

- берілген әдебиеттен ақпаратты тауып, материалмен танысу;

- материалды рефераттық хабарлама түрінде дайындау.

4. Орындалу түрі: тақырып бойынша, рефераттық хабарлама дайындау: «Генетикалық модификацияланған тағам өнімдері».

5. Орындалу критериялары:

Рефератты құрастыруға қойылатын талаптар:

а) реферат көлемі 4-5 баспа беті аралығында болуы керек.

1. 
   Сыртқы беті.
   
2. 
   Мазмұны (рефераттың бөлімдерін басталатын беттерінен бастап көрсетілген түрде келтіру).
   
3. 
   Кіріспе (зерттелетін мәселенің негізін құрау, тақырыпты таңдау себебін түсіндіру, оның маңыздылығы мен өзектілігін түсіндіру, рефераттың мақсаты мен міндеттерін түсіндіру).
   
4. 
   Негізгі бөлімі (рефераттың осы бөлімінің әр бөлігі дәлелді түрде жеке мәселені немесе оның бір жағын ашады, алғашқының логикалық жалғасы болады; осы бөлігінде кестелер, сызбалар, графиктер, суреттер және т.б. берілуі мүмкін).
   
5. 
   Қорытынды (қорытынды жүргізіледі немесе рефераттың тақырыбы бойынша қорытынды, ұсыныстар беріледі).
   
6. 
   Әдебиеттер тізімі.
   

1. 
   Лечебное питание (учебно-методическое пособие). /Под ред. Т.Ш.Шарманова. –Алматы, 1999.
   
2. 
   Руководство по диетологии. /Под ред. Барановского А.Ю. – Санкт-Петербург, 2001.
   
3. 
   Дроздова Т.М. Физиология питания. Учебник Издательство: Сибирский университет 352 с.
   
4. 
   Новодержкина Ю.Г., Дружинина В.П.; Диетология. -Изд-во Феникс. 2004 г. 384 с.
   
5. 
   Ахметов М.А. Емдәммен емдеу. Оқу-әдістемелік құрал. Алматы, 2002. 312 б.
   

6. 
   Гурвич М.М. Диета при заболеваниях органов пищеварения. - М., 2006. 288 с.
   

7. 
   Бекбосынов Т.К., Ахметов М.А., Бердыгалиев А.Б. и др. Лечебное питание в педиатрии. - Алматы. 2006. - 343 с.
   
8. 
   Сивохина И.К. /Справочник по лечебному питанию. - М.: ООО «Издательство Новая Волна», 2000. - 352 с.
   
9. 
   Лечебное питание /Под общ. Ред. Акад. Латогуза И.К.-Харьков: «Торсинг»; Ростов н /Д: изд-во «Феникс», 2002. –544 с.
   
10. 
    Химический состав Российских пищевых продуктов (под редакцией И.М.Скурихина и В.А.Тутельяна) // М. – 2002.
    
11. 
    Справочник по диетологии / Под ред. М.А. Самсонова, А.А. Покровского.-Изд. 2-е, перераб и доп.-М.: Медицина, 1992. 398 с.
    
12. 
    Вретлинд А., Суджан А. Клиническое питание.- Москва-Стокгольм, 1990. – 354 с.
    
13. 
    Кучма В.Р. Гигиена детей и подростков // Учебная Әдебиеттер для студентов медицинских вузов. – М.: Медицина. – 2001. – 382 С.
    
14. 
    Митченко Е.И. Метаболический синдром, сахарный диабет и сердечно-сосудистые заболевания // Кардиология. - 2008. – С.1-11.
    
15. 
    Щеплягина Л.А. Йодный дефицит и здоровье детей: Методические материалы. – М., 1998. – 37 с.
    
16. 
    Доценко В.А., Бондарев Г.И., Мартинчик А.Н. Организация лечебно-профилактического питания. - Л. Медицина., 1987. 241 с.
    
17. 
    Farrington J., Negru L. Борьба с основными болезнями в Европе – актуальные проблемы и пути их решения // Факты и цифры ЕРБ ВОЗ/03/06. – Копенгаген, 11 сентября 2006 г. – ВОЗ. – 2006.
    
18. 
    Рацион, питание и предупреждение хронических заболеваний // Доклад Совместного консультативного совещания экспертов ВОЗ/ФАО (Серия Тех. Докл. ВОЗ № 916). – ВОЗ, Женева. – 2003. – 196 с.
    

- берілген әдебиеттен ақпаратты тауып, материалмен танысу;

- материалды рефераттық хабарлама түрінде дайындау:

1. 
   Гиперхолестериемия дамуы кезінде тамақтанудың әсерін зерттеу.
   
2. 
   Жүрек қан-тамыр аурулары және обыр дамуында физикалық белсенділіктің әсерін зерттеу.
   
3. 
   Гиперхолестериемия және жүрек қан-тамыр ауруларын алдын алуда физикалық белсенділіктің әсерін зерттеу.
   

а) реферат көлемі 4-5 баспа беті аралығында болуы керек.

1. 
   Сыртқы беті.
   
2. 
   Мазмұны (рефераттың бөлімдерін басталатын беттерінен бастап көрсетілген түрде келтіру).
   
3. 
   Кіріспе (зерттелетін мәселенің негізін құрау, тақырыпты таңдау себебін түсіндіру, оның маңыздылығы мен өзектілігін түсіндіру, рефераттың мақсаты мен міндеттерін түсіндіру).
   
4. 
   Негізгі бөлімі (рефераттың осы бөлімінің әр бөлігі дәлелді түрде жеке мәселені немесе оның бір жағын ашады, алғашқының логикалық жалғасы болады; осы бөлігінде кестелер, сызбалар, графиктер, суреттер және т.б. берілуі мүмкін).
   
5. 
   Қорытынды (қорытынды жүргізіледі немесе рефераттың тақырыбы бойынша қорытынды, ұсыныстар беріледі).
   
6. 
   Әдебиеттер тізімі.
   

1. 
   Лечебное питание (учебно-методическое пособие). /Под ред. Т.Ш.Шарманова. –Алматы, 1999.
   
2. 
   Руководство по диетологии. /Под ред. Барановского А.Ю. – Санкт-Петербург, 2001.
   
3. 
   Дроздова Т.М. Физиология питания. Учебник Издательство: Сибирский университет 352 с.
   
4. 
   Новодержкина Ю.Г., Дружинина В.П.; Диетология. -Изд-во Феникс. 2004 г. 384 с.
   
5. 
   Ахметов М.А. Емдәммен емдеу. Оқу-әдістемелік құрал. Алматы, 2002. 312 б.
   

6. 
   Гурвич М.М. Диета при заболеваниях органов пищеварения. - М., 2006. 288 с.
   

7. 
   Бекбосынов Т.К., Ахметов М.А., Бердыгалиев А.Б. и др. Лечебное питание в педиатрии. - Алматы. 2006. - 343 с.
   
8. 
   Сивохина И.К. /Справочник по лечебному питанию. - М.: ООО «Издательство Новая Волна», 2000. - 352 с.
   
9. 
   Лечебное питание /Под общ. Ред. Акад. Латогуза И.К.-Харьков: «Торсинг»; Ростов н /Д: изд-во «Феникс», 2002. –544 с.
   
10. 
    Химический состав Российских пищевых продуктов (под редакцией И.М.Скурихина и В.А.Тутельяна) // М. – 2002.
    
11. 
    Справочник по диетологии / Под ред. М.А. Самсонова, А.А. Покровского.-Изд. 2-е, перераб и доп.-М.: Медицина, 1992. 398 с.
    
12. 
    Вретлинд А., Суджан А. Клиническое питание.- Москва-Стокгольм, 1990. – 354 с.
    
13. 
    Кучма В.Р. Гигиена детей и подростков // Учебная Әдебиеттер для студентов медицинских вузов. – М.: Медицина. – 2001. – 382 С.
    
14. 
    Митченко Е.И. Метаболический синдром, сахарный диабет и сердечно-сосудистые заболевания // Кардиология. - 2008. – С.1-11.
    
15. 
    Щеплягина Л.А. Йодный дефицит и здоровье детей: Методические материалы. – М., 1998. – 37 с.
    
16. 
    Доценко В.А., Бондарев Г.И., Мартинчик А.Н. Организация лечебно-профилактического питания. - Л. Медицина., 1987. 241 с.
    
17. 
    Farrington J., Negru L. Борьба с основными болезнями в Европе – актуальные проблемы и пути их решения // Факты и цифры ЕРБ ВОЗ/03/06. – Копенгаген, 11 сентября 2006 г. – ВОЗ. – 2006.
    
18. 
    Рацион, питание и предупреждение хронических заболеваний // Доклад Совместного консультативного совещания экспертов ВОЗ/ФАО (Серия Тех. Докл. ВОЗ № 916). – ВОЗ, Женева. – 2003. – 196 с.
    

• 
  Ыдырау өнімдерінің организмнен шығарылуы және тотығуы
  
• 
  Қажетті заттардың синтезі және олардың сіңірілуі
  
• 
  Энергияның бөлінуі
  
• 
  Ассимиляция және диссимиляция
  
• 
  Жаңа құрылымдық түзілістердің биосинтезі мен қалыптасуы
  

• 
  Заттардың ыдырау процесі, олардың оттегімен тотығып, организмнен шығарылуы
  
• 
  Ішкі ағзалардың қызметіне жұмсалатын энергия
  
• 
  Организмнің өсуіне және дамуына қолданылатын қажетті заттардың синтезі
  
• 
  Органикалық заттардың ыдырау процесі мен олардың түсуін қамтамасыз ету
  
• 
  Белок, май, көмірсулардың синтезі
  

* Заттардың ыдырау процесі, олардың оттегімен тотығып, организмнен шығарылуы

• 
  Органикалық заттардың ыдырау процесі мен олардың түсуін қамтамасыз ету
  
• 
  Организмнің өсуіне және дамуына қолданылатын қажетті заттардың синтезі
  
• 
  Организмге қажетті биохимиялық реакциялары үшін энергияның түзілуі
  
• 
  Бір тәулікте түсетін және жұмсалатын энергияның сәйкестігі
  

• 
  Ассимиляция процесінің диссимиляция процесінен басым болуы;
  
• 
  Организм үшін қажетті тағамдық заттектердің қолданылуын
  

қанағаттандыратын биохимиялық процестер жиынтығы;

• 
  Энергия түзілу процестерінің қарқындылығын арттыру;
  
• 
  Организмнің өсіп дамуы мен тіршілігіне қолданылатын қажет
  

• 
  Организмнен ыдырау өнімдерінің тотығып шығарылу процесі;
  

• 
  Гормондардың ыдырауы мен синтезі
  
• 
  Ферменттердің ыдырауы мен синтезі
  
• 
  Көмірсулардың ыдырауы мен синтезі
  
• 
  Катаболизм мен анаболизм
  
• 
  Ассимиляция мен диссимиляция
  

• 
  Семіздік
  
• 
  Маразм
  
• 
  Атеросклероз
  
• 
  Гипертониялық ауру
  
• 
  Қант диабеті
  

• 
  Алиментарлық дистрофия
  
• 
  Маразм
  
• 
  Квашиоркор
  
• 
  Семіздік
  
• 
  Зәр-тас ауруы
  

• 
  Тағамдық заттектердің организмде айналымы үшін
  
• 
  Еңбек қызметі барысында
  
• 
  Тіршілік үшін маңызды жүйелердің қызметін ұстап тұру
  
• 
  Тағамның арнайы динамикалық әсері
  
• 
  Ақыл-ой жүктемесі кезінде
  

• 
  Ішкі ағзалардың қызметіне жұмсалатын энергия
  
• 
  Тағамдық заттектердің организмде айналымы
  
• 
  Организмнен ыдырау өнімдерінің тотығып шығарылу процесі
  
• 
  Ақыл-ой жұмысын орындау үшін
  
• 
  Физикалық жұмыстарды атқару үшін
  

• 
  Еңбекке жұмсалатын;
  
• 
  Спортпен айналысқанда жұмсалатын
  
• 
  Ойлауға жұмсалатын;
  
• 
  Белсенді дем алу барысында жұмсалатын
  
• 
  Негізгі алмасуға жұмсалатын
  

• 
  бұлшықет жұмысының көлемі мен сипаты
  
• 
  еңбек қызметінің сипаты
  
• 
  спортпен айналысу
  
• 
  орталық жүйке жүйесінің қызметі
  
• 
  үй жұмысының әртүрлілігі
  

• 
  Б:М:К-1: 0,8 : 4
  
• 
  Б:М:К-1: 1,2 : 4,6
  
• 
  Б:М:К-1: 1 : 3
  
• 
  Б:М:К-1:1 : 4
  
• 
  Б:М:К-1: 2: 7
  

• 
  Кобальт
  
• 
  Мыс
  
• 
  Марганец
  
• 
  Йод
  
• 
  Фтор
  

• 
  Майда еруі
  
• 
  Спиртте еруі
  
• 
  Суда еруі
  
• 
  Басқа тағамдық заттармен байланысы
  
• 
  Жасушаның құрылыстық элементінің түзілуі
  

• 
  Глютамин қышқылы
  
• 
  Валин
  
• 
  Цистеин
  
• 
  Лизин
  
• 
  Аргинин
  

• 
  дұрыс тамақтану режимі, үйлесімді тамақтану
  
• 
  жеңілдетілген күнді қолдану
  
• 
  емдәмдік тамақтану
  
• 
  емдік тамақтану
  
• 
  Белоктар, майлар, көмірсулар
  

• 
  Кефалин
  
• 
  Лецитин
  
• 
  Крахмал
  
• 
  Клетчатка
  
• 
  Фруктоза
  

• 
  Кобальт
  
• 
  Медь
  
• 
  Стронций
  
• 
  Йод
  
• 
  Фтор
  

• 
  Глютамин қышқылы
  
• 
  Пролин
  
• 
  Лейцин
  
• 
  Триптофан
  
• 
  Глютамин
  

• 
  Фолий қышқылы
  
• 
  Май қышқылы
  
• 
  Көмірсу
  
• 
  Май
  
• 
  Аскорбин қышқылы
  

• 
  Бұршақ
  
• 
  Қырықжапырақ
  
• 
  Картоп
  
• 
  Мейіз
  
• 
  Өрік қағы!
  

• 
  10 мг
  
• 
  30 мг
  
• 
  70-80 мг
  
• 
  150 мг
  
• 
  200 мг
  

• 
  10%
  
• 
  40%
  
• 
  25-30 %
  
• 
  60%
  
• 
  50 %
  

• 
  20%
  
• 
  60%
  
• 
  35-40%
  
• 
  50%
  
• 
  10%
  

• 
  10%
  
• 
  40%
  
• 
  20-25%
  
• 
  50%
  
• 
  30%
  

• 
  арахидон қышқылы
  
• 
  пальмитин
  
• 
  линоль
  
• 
  линолен
  
• 
  стеарин
  

• 
  жеміс-жидектер
  
• 
  бұршақтар
  
• 
  ет
  
• 
  сүт өнімдері
  
• 
  дәнді-дақылдар
  

• 
  глютамин
  
• 
  пролин
  
• 
  метионин
  
• 
  лизин
  
• 
  аргинин
  

• 
  серин
  
• 
  лейцин
  
• 
  цистеин
  
• 
  фенилаланин
  
• 
  цистеин
  

• 
  жұмыртқа белогы
  
• 
  сүт белогы
  
• 
  сояның белогы
  
• 
  сиыр етінің белогы
  
• 
  балық етінің белогы
  

• 
  эндогенді судың көзі
  
• 
  пластикалық
  
• 
  витаминдерді ерітуші
  
• 
  қорғаныстық
  
• 
  липидтерді ыдыратады
  

• 
  0,3 г 1 кг дене салмағына
  
• 
  0,5 г 1 кг дене салмағына
  
• 
  1,0 г 1 кг дене салмағына
  
• 
  2,0 г 1 кг дене салмағына
  
• 
  3,0 г 1 кг дене салмағына
  

• 
  25%
  
• 
  45%
  
• 
  55%
  
• 
  65%
  
• 
  70%
  

• 
  25%
  
• 
  45%
  
• 
  55%
  
• 
  65%
  
• 
  70%
  

• 
  арахидон қышқылы
  
• 
  пальмитин
  
• 
  линоль
  
• 
  линолен
  
• 
  холестерин
  

• 
  Стериндер
  
• 
  Қаныққан май қышқылдары
  
• 
  Қанықпаған май қышқылдары
  
• 
  Фосфолипидтер
  
• 
  Белоктар
  

• 
  лецитин
  
• 
  қаныққан май қышқылдары
  
• 
  белоктар
  
• 
  май қышқылдары
  
• 
  көмірсулар
  

• 
  Лецитин
  
• 
  ПҚМҚ
  
• 
  Аққуыз
  
• 
  Қаныққан май қышқылы
  
• 
  сахароза
  

• 
  Ситостериндер
  
• 
  КҚМҚ
  
• 
  Холестерин
  
• 
  Фосфолипидтер
  
• 
  Д витамині
  

• 
  Треонин, триптофан, метионин
  
• 
  Метионин, валин, цистин
  
• 
  Лизин, триптофан, метионин
  
• 
  Валин, глицин, цистин
  
• 
  Лизин, валин, гистидин
  

• 
  Клетчатка
  
• 
  Крахмал
  
• 
  Гликоген
  
• 
  Фруктоза
  
• 
  Лактоза
  

• 
  Глюкоза
  
• 
  Крахмал
  
• 
  Лактоза
  
• 
  Пектин
  
• 
  Клетчатка
  

• 
  Глюкоза
  
• 
  Крахмал
  
• 
  Лактоза
  
• 
  Пектин
  
• 
  Клетчатка
  

• 
  Фруктоза
  
• 
  Сахароза
  
• 
  Гликоген
  
• 
  Крахмал
  
• 
  Галактоза
  

• 
  4 ккал
  
• 
  5 ккал
  
• 
  7 ккал
  
• 
  10 ккал
  
• 
  25 ккал
  

• 
  Глюкоза
  
• 
  Фруктоза
  
• 
  Крахмал
  
• 
  Сахароза
  
• 
  Мальтоза
  

• 
  Крахмал
  
• 
  Сахароза
  
• 
  Лактоза
  
• 
  Гликоген
  
• 
  Глюкоза
  

• 
  Сүт
  
• 
  Балық
  
• 
  Ет
  
• 
  Жарма
  
• 
  Жеміс-жидектер
  

• 
  Жеңіл қорытылады
  
• 
  Тез сіңіріледі
  
• 
  Ішекте шіру процесін тудырады
  
• 
  Ішектің перистальтикасын ынталандырады
  
• 
  Холестеринді ағзадан шығарады
  

• 
  А
  
• 
  С
  
• 
  Д
  
• 
  РР
  
• 
  В1
  

• 
  Аскорбин қышқылы
  
• 
  Лимон қышқылы
  
• 
  Алма қышқылы
  
• 
  Пантотен қышқылы
  
• 
  Фолий қышқылы
  

• 
  Д витамині
  
• 
  А витамині
  
• 
  Е витамині
  
• 
  РР витамині
  
• 
  В1 витамині
  

• 
  Крахмал
  
• 
  Сахароза
  
• 
  Лактоза
  
• 
  Гликоген
  
• 
  Моноза
  

• 
  Глюкоза
  
• 
  Фруктоза
  
• 
  Крахмал
  
• 
  Сахароза
  
• 
  Гликоген
  

• 
  Крахмал
  
• 
  Сахароза
  
• 
  Лактоза
  
• 
  Гликоген
  
• 
  Фруктоза
  

• 
  Сахароза
  
• 
  Галактоза
  
• 
  Крахмал
  
• 
  Лактоза
  
• 
  Глюкоза
  

• 
  100 гр
  
• 
  200 гр
  
• 
  300 гр
  
• 
  400-500 гр
  
• 
  600 гр
  

• 
  Д витамині
  
• 
  В6 витамині
  
• 
  Е витамині
  
• 
  РР витамині
  
• 
  Фолий қышқылы
  

• 
  Тиамин
  
• 
  Рибофлавин
  
• 
  Линол қышқылы
  
• 
  Р витамині
  
• 
  С витамині
  

• 
  Пеллагра
  
• 
  Цинга
  
• 
  Квашиоркор
  
• 
  Анемия
  
• 
  Дистрофия
  

• 
  Цинга
  
• 
  Бери-бери
  
• 
  Ксерофтальмия
  
• 
  Рахит
  
• 
  Пеллагра
  

• 
  Цинга
  
• 
  Бери-бери
  
• 
  Ксерофтальмия
  
• 
  Рахит
  
• 
  Пеллагра
  

• 
  қоғамдық тамақтандыру мекемесінің жұмысшылары
  
• 
  спортшылар
  
• 
  жер асты жұмысымен шұғылданатын жұмысшылар
  
• 
  жасөспірімдер
  
• 
  ауыл шаруашылық жұмысшылары
  

• 
  Нан және нан-тоқаш өнімдері
  
• 
  Қара қарақат
  
• 
  Балық
  
• 
  Итмұрын
  
• 
  Макарон өнімдері
  

• 
  А витамині
  
• 
  Д витамині
  
• 
  С витамині
  
• 
  РР витамині
  
• 
  В1 витамині
  

• 
  Нан және нан-тоқаш өнімдері
  
• 
  Балық майы
  
• 
  малдың бауыры
  
• 
  Көкөністер
  
• 
  Макарон өнімдері
  

• 
  Д витамині
  
• 
  С витамині
  
• 
  Е витамині
  
• 
  А витамині
  
• 
  В2 витамині
  

• 
  А витамині
  
• 
  В 1 витамині
  
• 
  В 6 витамині
  
• 
  РР витамині
  
• 
  С витамині
  

• 
  Аскорбин қышқылы
  
• 
  Тиамин
  
• 
  Рибофлавин
  
• 
  Пиридоксин
  
• 
  Ретинол
  

• 
  Ангулярлық стоматит
  
• 
  Гиперкератоз
  
• 
  Глоссит
  
• 
  Ақшам соқыр
  
• 
  Парестезия
  

• 
  Балық өнімдері
  
• 
  Дәнді-дақылдар
  
• 
  Сусындар
  
• 
  Сүт өнімдері
  
• 
  Көкөністер
  

• 
  Цинга
  
• 
  Бери-бери
  
• 
  Ксерофтальмия
  
• 
  Рахит
  
• 
  Пеллагра
  

• 
  1: 1
  
• 
  1: 1,5
  
• 
  1:9
  
• 
  1: 4
  
• 
  1: 5
  

• 
  жасыл алма
  
• 
  қырыққабат
  
• 
  сәбіз
  
• 
  қызыл тәтті бұрыш
  
• 
  картоп
  

• 
  күкірт
  
• 
  кальций
  
• 
  магний
  
• 
  йод
  
• 
  хлор