Законы 10-е издание москва бином. Лаборатория знаний 2010 3
жүктеу/скачать 2.75 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- § 1.2. Қатты дененің кинематикасы
| .
(1.9) мұндағы, бірінші мүше тангенциалдық үдеу деп, ал екінші мүше нормал (центрге тартқыш) үдеу деп аталады. Сонымен нүктенің толық а үдеуін тангенциалдық жəне нормал үдеулердің қосындысы түрінде жазуға болады. 1.9-суретте көрсетілгендей а векторының мен орттарына проекциялары тең болады: d /d , /ρ, (1.10) нүктенің толық үдеуінің модулі: /ρ . мұндағы, – уақыт бойынша алынған жылдамдық модулінің туындысы. Мысал. А нүктесі радиусы болатын доғаның бойымен қозғалады (1.5-сурет). Оның жылдамдығы доғалық l координат √ заңына тəуелді, мұндағы k – тұрақты шама. Нүктенің толық үдеуі мен жылдамдық векторы арасындағы α бұрышты l координаталық функция түрінде табу керек. Шығару жолы. Суреттен көріп отырғандай α бұрышты / формуласы арқылы табуға болады. Енді жəне шамаларын табайық. Нормал үдеуін келесі формуламен табамы: / / , Біздің жағдайымыз үшін , сондықтан тангенциалды үдеу тең: , -ның l-дан тəуелділігін ескере отырып, келесі өрнекті аламыз: 2√ √ 2 . Осыдан 2 / . 1.5-сурет 19 § 1.2. Қатты дененің кинематикасы Механикалық қозғалыс – салыстырмалы. Бір дененің басқа денелерге қатысты қозғалысы əртүрлі болады. Дененің қозғалысын сипаттау үшін, қозғалыс қай денеге қатысты қарастырылатынын белгілеу қажет. Бұл денені санақ денесі деп атайды. Санақ денесі уақыт – санақ жүйесін құрап, ол қозғалған дененің кез келген уақыттағы орнын анықтауға мүмкіндік береді. Қатты денемен əртүрлі қозғалыстарды кеңістік – уақыттық тұрпатта сипаттайтын санақ жүйелері тығыз байланысты. Сондықтан, қатты денелердің қозғалысын сипаттау үшін оларға сəйкес əртүрлі санақ жүйелерінің қозғалыстарын да зерттеу маңызды мəселе болып табылады. Жалпы алғанда қатты дене қозғалысының бес түрін ажыратуға болады: 1) ілгерiлемелі, 2) тұрақты өсті айналу, 3) жазық параллель қозғалыс, 4) жылжымайтын нүктені айнала қозғалу жəне 5) еркін қозғалыс. Қозғалыстың алғашқы екі түрі (ілгерiлемелі жəне тұрақты өсті айналу) қатты дененің негізгі қозғалыстарының бірі болып табылады. Қатты дененің қалған қозғалыстарын негізгі қозғалыстардың біріне немесе олардың жиынғына келтіруге болады. Қатты денелерге сай қозғалыстардың алғашқы үш түрін қарастырамыз. жүктеу/скачать 2.75 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|