Дәрістер. 1 тақырып. Философия, оның пәні мен қоғамдық маңызы
Гректердің “Жеті даналары
жүктеу/скачать 2.79 Mb.
|
| Гректердің “Жеті даналары².
Грек философиясының пайда болып қалыптасуына өзінің тікелей әсерін тигізген олардың “Жеті даналары². Олар б.з.д. 7-ғ. өмір сүрсе керек, аттары - Фалес, Клеобул, Питтак, Биант, Солон, Хилон, Анахарсис. Соңғы кісінің шыққан тегі - қазақ жері болса керек. Білім іздеп, сонау Грецияға барып Солон патшаның кеңесшісі болыпты-мыс деген аңыз бар. “Сіз қалай ойлайсыз, жер бетінде өлі көп пе, тірі көп пе , - деген сұраққа ол кісі сұрақпен жауап қайтарған екен. –“Түбінің қалындығы 3 елі тақтайдан жасалған қайықтағы теңіздің толқынында жүзген адамдар өлі ме, әлде тірі ме? - Осы жауаптан Анахарсистің ХХғ пайда болған экзистенционализм философиясының негізгі қағидаларының бірі – адам өмірінің нәзіктігі, ол тек “шекаралық², яғни өмірмен өлімнің екі ортасында қалған жағдайда өзінің өмірінің мән-мағнасын ашатыны жайлы шындықты болжай білгенін байқаймыз. Гректің “жеті даналары² үлкен философиялық туындылар қалдырмаған, олар кітап жазбаған. Бірақ, олардың Дүние, адам, таным мәселелеріне арналған біршама нақыл сөздері қалған. Кейбіреулерімен таныстырайық. Клеобул: “Өлшем – ең жақсы², “әкеңді сыила², “Көбірек тыңда, азырақ сөйле², “Ләзатты ауыздықта², “әйелді теңіңнен ал² т.с.с. деп айтқан екен. Солон патшадан мынандай нақыл сөздер қалыпты: “Өте ешнәрсе², “Зардап тудыратын ләзаттардан аулақ бол², “әке-шешең пікірлері әрқашанда дұрыс² (бұған күмән келтіруге, әрине, болады. С.М.), “Елді басқару үшін, ең алдымен көнуді үйрен², “Көрмегенді айтпа, білмесең - үндеме². “ұлы істермен бәріне жақсы болу қиын². Хилон былай депті: “Өзіңді тани біл², “Тойды арзан ақыға жаса² (әсіресе қазақтарға керек. С.М.), “Өлгенді көтер, үлкенді сыила², “Тілің ойыңды озып кетпесін² (әсіресе бізге керек нақыл сөз. С.М.). Фалес: “әке-шешеңді қалай сыйласаң, балаларың соны жасайды², “Ең жаман нәрсе – тәрбиесіздік², “Өлшемді сақта², “Елді басқару үшін ең алдымен өзіңді-өзің басқара біл². Питтак: “қорқыныш пен үрей – болашақта, тыныштық - өткенде², “Кек алудан гөрі кешіру жақсы². Биант: “Күнде айнаға қара - әсем болсаң - дұрыс жүр, кемшілігің болса түзетуге тырыс², “Өзімдікінің бәрін өзіммен бірге алып жүрмін². Периандр: “Талаптан. Сонда ғанан барлық арманыңа жетесің², “Дүниедегі ең тамаша – тыныштықта². Әрине, осы және басқа нақыл сөздерде жеті даналардың өмірден алған тәжірибесі, олардың дүниетанымы, адамдардың қарым-қатынасы жөніндегі терең ойлары берілген. Осындай рухани тебіреністерден кейін грек даласында философияның өзі туады. жүктеу/скачать 2.79 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|