Дипломдық ЖҰмыс тақырыбы: «Батыс Қазақстан облысы халқының ауруларының аймақтық ерекшеліктері» 5В011600 мамандығы «География»
жүктеу/скачать 365.03 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Дипломдық жұмыстың практикалық маңызы
- 1 БӨЛІМ. БАТЫС ҚАЗАҚСТАН ОБЛЫСЫНДАҒЫ ДЕНСАУЛЫҚ САҚТАУ САЛАСЫНЫҢ ТЕРРИТОРИЯЛЫҚ ҰЙЫМДАСТЫРЫЛУЫ
| Зерттеу әдістері: Дипломдық жұмыстың жұмыс барысында картографиялық (тақырыптық карталар), геоақпараттық жүйелер және статистикалық зерттеу әдістері қолданылды.
Зерттеу жұмысының ақпараттық базасы дереккөздердің үш түріне негізделді. Бірінші, статистика органдарының жылдарға бөлінген ресми деректері, соның ішінде БҚО бойынша статистика департаменті. Екінші, ҚР демографиялық ахуал және медициналық георафияның әдіснамалық және теориялық мәселелері туралы әдебиеттер. Үшінші, интернет ресурстары. Дипломдық жұмыстың практикалық маңызы: Жұмыстың практикалық маңыздылығы қоғамның маңызды міндеттерін - халықтың денсаулық жағдайын нығайту және жақсарту мәселелерімен байланысты. Құрылған тақырыптық картограммалар Батыс Қазақстан облысында денсаулық сақтауды ұйымдастыруды жетілдіру жөніндегі іс-шараларды әзірлеу үшін табиғи және антропогендік жағдайлардан, сондай-ақ әлеуметтік- экономикалық факторлардан туындаған халықтың аурушаңдығының қазіргі көрінісін бейнелейді және нақтылайды. Зерттеу нәтижелерін адам экологиясы мен денсаулық сақтау саласындағы зерттеулермен айналысатын ұйымдар мен мекемелерінде және география сабақтарында пайдалануға болады. 1 БӨЛІМ. БАТЫС ҚАЗАҚСТАН ОБЛЫСЫНДАҒЫ ДЕНСАУЛЫҚ САҚТАУ САЛАСЫНЫҢ ТЕРРИТОРИЯЛЫҚ ҰЙЫМДАСТЫРЫЛУЫ Батыс Қазақстан облысының медициналық-географиялық аудандастырудың негізгі бірлігі медициналық-географиялық аймақ болып табылады. Әр ауданның шегінде халықтың табиғи, экономикалық және тұрмыстық жағдайларының ішкі біртектілігімен байланысты. Кез-келген медициналық-географиялық аймақ тік және көлденең құрылымға ие. Тік құрылым табиғи, экономикалық және әлеуметтік компоненттер мен халықтың өзара байланысының арқасында қалыптасады. Көлденең құрылымға аудандардың құрамына кіретін қарапайым медициналық-географиялық кешендер кіреді. Бастапқы медициналық-географиялық аймақтар өзінің мөлшері мен таксономиялық дәрежесі бойынша ландшафттың морфологиялық бөліктеріне негізінен сәйкес келеді. Кейбір жағдайларда шекараларды тиісті түзету өндірістік және аумақтық жүйенің әсерін ескере отырып жүзеге асырылады. Аймақтарды бөлу негізінде барлық аймақтардағы халықтың денсаулық жағдайының мүмкін болатын өзгерістерін болжау жүзеге асырылады. [20. 20-25б.] Әр түрлі медициналық-географиялық мәселелерді шешу үшін табиғи және әлеуметтік географияда дамыған әртүрлі зерттеу әдістері мен әдістері қолданылады. Біздің бұл әдістерді қолдану медициналық-географиялық зерттеулерді көптеген медициналық, биологиялық және гигиеналық экологиялық зерттеулерден ажырататын денсаулық экологиясының кеңістіктік аспектілерімен байланысты. Табиғи-географиялық ғылымдар үшін маңызды ақпарат көзі табиғи (далалық) бақылаулар болды және болып қалады - тікелей, зерттелетін объектімен тікелей жанасу процесінде жүзеге асырылады, ал жанама - қашықтан. Стационарлық зерттеулер бірнеше жылдар бойы әр түрлі процестердің синхронды бақылауларын үздіксіз жүргізуге мүмкіндік береді. Географиялық зерттеудің әдіснамасы ғылыми зерттеулерді ақпараттық қамтамасыз ету әдістерін, сонымен қатар тәжірибе қажеттіліктерін дамытатын әдістемелік пән болып саналатын электронды технологиялар мен информатиканың дамуымен байланысты. Медициналық-географиялық карталар аурулардың әр түрлі топтарының таралуы мен динамикасын көрсетеді, ал оларды есепке алу жеке аймақтардың дамуын дұрыс жоспарлауға мүмкіндік береді. Медициналық-географиялық картаның мәні халықтың денсаулығына жағымды немесе жағымсыз әсер ететін қоршаған орта факторларын көрсету болып табылады. Барлық медициналық-географиялық карталарды, олар көрсететін факторлардың жиынтығына байланысты, 3 үлкен топқа жіктеуге болады: 1. Адам ауруларының табиғи және әлеуметтік алғышарттарының карталары, сонымен қатар қоршаған ортаны бағалау карталары; 2. Аурулардың таралуын көрсететін нозогеографиялық карталар; 3. Денсаулық сақтау мекемелерін ұйымдастырудың картасы. Медико-географиялық аудандастыру картасы күрделі бағалау-синтетикалық карта ретінде тақырыптық картографиялау шеңберінде ерекше орын алады. Ол әр жүйенің қасиеттерін интегралды, ұжымдық түрде көрсетеді. Медициналық география мен медициналық статистиканың байланысы табиғи, экономикалық, географиялық және әр түрлі ақпараттарды жинауға, жүйелеуге, ғылыми жалпылауға және сапалы талдауға негізделген медициналық- географиялық сипаттамаларды әзірлеу мен орындауда айқын көрінеді. Медициналық статистика дамыған ғылыми әдістемені қолдана отырып, сандық заңдылықтарды зерттейді және тұжырымдайды: • зерттелетін процестерді жан-жақты сапалы талдау негізінде белгілі бір жағдайлардағы денсаулық жағдайы мен динамикасы; • мекемелер мен денсаулық сақтау органдарының жағдайы мен қызметі; • тұтастай алғанда халықтың және сапалық жағынан біртектес топтардың денсаулығын сақтау бойынша қабылданған шаралардың тиімділігін бағалау. Медициналық-статистикалық зерттеулер үздіксіз немесе таңдамалы типте жүргізіледі. Егер бірінші жағдайда таңдалған бақылау объектісі шеңберінде барлық бақылау бірліктері ескерілсе, онда екінші жағдайда қатаң жоспарланған және ұйымдастырылған іріктеу арқылы жалпы популяция бірліктерінің бір бөлігі ғана байқалады. Зерттеудің бастапқы кезеңінде қажетті статистикалық ақпаратты жинау үшін келесідей жұмыстар жүргізілді: халық саны (халықтың жалпы саны, туу қабілеті, халықтың жынысы мен жас құрамы, жынысы бойынша өмір сүру ұзақтығы, жалпы өлім, сәбилер өлімі, халықтың аурушаңдығы аурулардың негізгі кластары бойынша, негізгі себептер бойынша өлім деңгейі); медициналық (халықты дәрігерлермен қамтамасыз ету, тұрғындарды төсекпен қамтамасыз ету, фельдшерлік-акушерлік пункттердің саны); [20.30-33б.] БҚО халқы арасында түрлі аурулардың таралуы мен табиғи жағдайлар арасындағы байланысты бағалау үшін біз бірнеше мәліметтер жиынтығының нәтижесі бойынша математикалық статистикалық талдау әдістерін қолдандық. Сонымен қатар, халықтың аурушаңдығы туралы барлық статистикалық ақпарат 1990-2020 жылдар аралығында БҚО-ның әкімшілік аудандары аясында жиналды. Бұл әдістер геоэкологиялық және медициналық-географиялық зерттеулерде кеңінен қолданылды ( Рейх, Куролап, Временчук, Архипова және т.б.). Аурулар класының қайсысы қоршаған орта факторларының әсерінен көбірек анықталатынын білу үшін біз әр аурудың корреляциялық мәндерін анықтадық. Табиғи жағдайлардың аурулардың әр түрлі кластарына жиынтық әсерін талдаумен қатар , табиғи факторлардың әрқайсысының әсер ету дәрежесін талдау қажет . Ол үшін біз әрбір табиғи фактор үшін корреляция коэффициенттерін анықтадық. Сонымен, тұзданудың әсері айқын көрінеді жер асты сулары, жер үсті суларының БҚО тұрғындарының аурушаңдығына қаттылығы, қыс мезгіліндегі ауа-райының ауырлығы, сондай-ақ климаттық жағдайлардың жалпы жайлылығы да үлкен маңызға ие. жүктеу/скачать 365.03 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|