Дипломды› ж±мыстыЈ
жүктеу/скачать 1.03 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Берілгені: Шешуі
- Шешуі
- Берілгені: Т = 4 сек А = 0,1 м Шешуі
- Берілгені: мм м Т = 4 сек Шешуі
- Берілгені
- 2.3. ЭЛЕКТРОМАГНИТТІК ТЕРБЕЛІСТЕРГЕ БАЙЛАНЫСТЫ ЕСЕПТЕРДІ ШЫ’АРУДЫў ШДІС-ТШСІЛДЕРІ. 1- есеп .
- 6 – есеп .
- Берілгені: Шешуі
- Берілгені: Гн Шешуі
- ПАЙДАЛАНЫЛ’АН ШДЕБИЕТТЕР
Берілгені: Шешуі:
Аны›тама бойынша тол›ын ±зынды“ы:
Кез келген нЇктеніЈ ы“ысуын тол›ынныЈ теЈдігінен табамыз.
Ы“ысу мына“ан теЈ болады:
Теріс таЈба тербелістіЈ таЈдап алын“ан оЈ ба“ыт›а ›арама-›арсы ба“ытта болатыны білдіреді. 7-есеп. Амплитудалары ( см) жЩне периодтары ( сек) бірдей, ал фазаларыныЈ айырмасы: 1) болатын екі гармониялы› тебелістерді бір графикке ›±ру керек
Берілгені:
Шешуі: 1)
2)
3) Т.к-к: графигін ›±ру керек 8-есеп. Амплитудасы 5 см, периоды 0,50 с болатын гармониялы› тербелістіЈ теЈдеуін ›±рыЈдар. Берілгені: A = 5 см = 0,05 м Т = 0,50 с х-?
Ш е ш у і. Гармониялы› тербеліс мына формуламен сипатталады: 
13-есеп. 1 мин уа›ыт ішінде 150 тербеліс жасайтын жЩне тербелістіЈ бастап›ы фазасы 450, амплитудасы 5 см гармониялы› тербелмелі ›оз“алыстыЈ теЈдеуін жазу керек. Берілгені:___мм_м_Т_=_4_сек___Шешуі'>Берілгені:___Т_=_4_сек_А_=_0,1_м_Шешуі'>Берілгені: мин – 60 сек А=5 см мШешуі: Гармониялы› тербеліс теЈдігі:
Т = 4 сек А = 0,1 мШешуі:
М±нда“ы бол“анды›тан ;
1. Осы тербелістіЈ теЈдеуін жазу керек. 2. жЩне сек бол“анда тербелетін нЇктеніЈ тепе-теЈдік ›алыптан ›аншалы› ы“ысатынды“ын табу керек.
Т = 4 сек Шешуі: Гармониялы› тербеліс теЈдеуі: мм; с бол“анда мм; сек кейін бол“анда бол“анда А - ? координатын табу керек? мм, я“ни тепе-теЈдік ›алпында болады. 11-есеп. Гармониялы› тербелістіЈ амплитудасы 5 см, ал периоды 4 сек. Тербелетін ( )-ніЈ максимал жылдамды“ы мен оныЈ максимал Їдеуін табу керек. Берілгені: А = 5 см м Т= 4 секШешуі: Гармониялы› тербелістіЈ теЈдеуі: ДененіЈ жылдамды“ын табу Їшін
ДененіЈ Їдеуі: ; М±нда“ы: теЈ Ал циклды› жиіліктіЈ йзі: м/с м/с2; из бетінше шы“ару“а есептер 1. Маятниктін тербеліс периоды 3,6 с. Маятник шама“а ы“ысу Їшін кететін уа›ытты табыЈдар. 2. Материалды› нЇкте гармониялы› тербеліс жасап т±р ОныЈ амплитудасы 20 см, периоды 4 с. 0,30 с йткеннен кейінгі материалды› нЇктеніЈ ы“ысуын, жылдамды“ын жэне Їдеуін табыЈдар. 3.Серіппе ілінген жЇктіЈ Щсерінен 10 см созылды делік. Осы серіппені ›оз“алыс›а келтіргенде, жЇктіЈ тербеліс периоды ›андай болады? 4.°зынды“ы 76 см маятниктіЈ Алматыда“ы тербеліс периодын табыЈдар. 5.Серіппеге ілінген жЇктіЈ массасы 4 кг. Ол жо“ары-тймен (вертикаль) тербеліп т±р. СеріппеніЈ серпінділігі 450 Н/м болса, оныЈ периоды неге теЈ? 6. Бір математикалы› маятниктіЈ периоды 5 С екіншісініЈ периоды 6 с. °зынды“ы осы екі маятникті ±зынды“ына теЈ маятниктіЈ периоды неге теЈ?
Шешуі. Бір орамда“ы индукция ЭљК-ініЈ амплитудасы мына“ан теЈ: . РаманыЈ жеке орамдарында пайда болатын ЭљК-ініЈ ›осылатын болатынды›тан, орамы бар рамада“ы ЭљК-ініЈ амплитудасы мына“ан теЈ болады:
Б±дан:
РаманыЈ бір айналымыныЈ уа›ытын былай табу“а болады: 2-есеп. Индуктивтік кедергісі Ом катушка жиілігі Гц айнымалы кернеудіЈ кйзіне ›осыл“ан. КернеудіЈ Щсерлік мЩні В. Тізбектегі ток кЇшініЈ амплитудасын жЩне катушканыЈ индуктивтігін табу керек. КатушканыЈ актив кедергісі ескерілмейді. Шешуі. КатушканыЈ индуктивтік кедергісі мына формуламен йрнектеледі: Б±дан
Гн. КернеудіЈ амплитудасы оныЈ Щсерлік мЩнімен ›атысымен байланысты бол“анды›тан, ток кЇшініЈ амплитудасы Їшін былай болады: А. 3-есеп. Жиілігі Гц айнымалы ток тізбегінде индуктивтігі мГн катушка ›осыл“ан. Резонанс басталу Їшін б±л тізбекке сыйымдылы“ы ›андай конденсатор ›осу керек? Шешуі. Есеп шартында айтыл“ан электр тізбегі тербелмелі контур болып саналады. Айнымалы токтыЈ жиілігі тербелмелі контурдыЈ меншікті жиілігіне теЈ бол“анда ( ) б±л тізбекте резонанс болады. Біра›
бол“анды›тан, Б±дан
. 4-есеп. Тербелмелі контурда“ы катушканыЈ индуктивтігі 250 мГн бол“анда, онда жиілігі 500 Гц болу Їшін онда“ы конденсатордыЈ сыйымдылы“ы ›андай болуы керек? Берілгені:___Шешуі'>Берілгені: =0,25 Гн Гц С - ?
Шешуі. Томсон формуласы бойынша осыдан ал екенін білеміз, олай болса, Ф. 5-есеп. Тербелмелі контур индуктивтігі 10-6 Гн катушкадан жЩне пластинкасыныЈ ауданы 100 см2 конденсатордан т±рады. Осы тербелмелі периоды болса, онда конденсатор пластиналарыныЈ ара ›ашы›ты“ы ›андай болады? Берілгені: Гн см2=10-2м Ф/м Шешуі. Ара ›ашы›ты›ты Томсон формуласы мен жазы› конденсатор формуласымен табамыз. м 6–есеп. Айнымалы токтыЈ ЭљК-і 120В, ал фазасы 30. КернеудіЈ еЈ Їлкен мЩнін (амплитудалы›) жЩне эффективтік мЩнін табыЈдар. Берілгені: В Шешуі. Біз екенін білеміз. Осыдан 1-есеп. Тербелмелі контур конденсаторыныЈ пластиналарында“ы заряд уа›ыт йткенде теЈдеуі бойынша йзгереді. Ток кЇшініЈ уа›ыт›а тЩуелділігін жазыЈдар. Контурда“ы тербелістіЈ периоды мен жиілігін, зарядтыЈ тербеліс амплитудасын жЩне ток кЇшініЈ тербеліс амплитудасын табыЈдар.
Ток кЇшініЈ уа›ыт›а тЩуелдігін табу Їшін зарядтыЈ йзгеріс теЈдеуінен уа›ыт бойынша бірінші дЩрежелі туынды алу керек. Т.к-к: Б±л теЈдіктіЈ алдында“ы шаманыЈ амплитудалы› мЩнін береді. Я“ни: Тербеліс теЈдігінен кйрініп т±р“андай циклды› жиілік мына“ан теЈ: Ал тербеліс периоды: мс Тербеліс жиілігі: Ток кЇшініЈ максимал мЩнін аны›та“ан секілді зарядтыЈ максимал мЩні аны›талады. 7-есеп. Тербелмелі контур сыйымдылы“ы 1 мкФ конденсатордан жЩне индуктивтілігі 4 Гн катушкадан т±рады. Конденсаторда“ы зарядтыЈ тербеліс амплитудасы 100 мк Кл , теЈдеулерін жазыЈдар. Ток кЇшініЈ амплитудасын жЩне кернеуді жазыЈдар Берілгені: Гн Шешуі: Электромагниттік тербелістер заЈына сЩйкес зарядтыЈ йзгеріс йрнегі : Тербелмелі контур Їшін тербелістіЈ циклды› жиілігініЈ йрнегінен пайдаланамыз: ЗарядтыЈ уа›ыт бойынша йзгерісі: Т.к-к: Ток кЇшініЈ йзгерісі: КернеудіЈ уа›ыт бойынша йзгерісі: 8-есеп. Тербелмелі контурдыЈ конденсаторыныЈ астарларында“ы максимал заряд Кл. Контурда“ы ток кЇшініЈ амплитудалы› мЩні А. ТербелістіЈ Т периодын аны›тау керек. иткізгіштердіЈ ›ызуына кеткен шы“ын ескерілмейді. Шешуі. ЭнергияныЈ са›талу бойынша конденсатордыЈ электр йрісі энергияныЈ максимал мЩні катушканыЈ магнит йрісі энергиясыныЈ максимал мЩніне теЈ: Б±дан
немесе . Ендеше
В. Ал эффективтік мЩні 9-есеп. Біртекті магнит йрісіне ›ойыл“ан сым раманыЈ айналу жиілігі 3 есе арттырылды. ЭљК-тіЈ индукциясы мен рамада“ыайнымалы токтыЈ жиілігі неше есе йзгереді? Берілгені: Шешімі: Айнымалы ток Їшін магнит а“ыныныЈ йзгерісі аны›тама бойынша тймендегі йрнек ар›ылы берілген: Айнымыла ток Їшін ЭљК: Табу керек: Жауабы: айнымалы токтыЈ жиілігі жЩне ЭљК Їш есе артады. 10-есеп. Неон шамныЈ электродтарында“ы кернеу дЩл белгілі бір мЩнге жеткенде, ол жары› шы“ара бастайды. Шамды, Щсер етіп т±р“ан кернеуініЈ мЩні осы кернеуге теЈ болатын желіге ›ос›анда, шам периодтыЈ ›андай бйлігіндей уа›ыт жары› шы“арады? ШамныЈ йшкен кездегі кернеуін шамныЈ жан“ан кездегі кернеуіне теЈ деп есептеЈдер. Берілгені: Шешімі: КернеудіЈ Щсерлік мЩні аны›тама бойынша тймендегідей йрнекпен берілген: Берілген шарт негізінде кернеудіЈ йзгерісі мына“ан теЈ: Табу керек: Жауабы:: 11-есеп. Актив кедергісі йте аз катушка жиілігі 50 Гц айнымалы ток тізбегіне ›осыл“ан. Кернеу 125В бол“анда, ток кЇші 2,5 А-ге теЈ болады. КатушканыЈ индуктивтілігі ›андай? Берілген: Гц, В, АШешімі: Аны›тама бойынша актив кедергі Їшін мынадай йрнектерді жазып, одан тймендегідей ›орытынды шы“ару“а болады: Я“ни катушканыЈ индуктивтілігі: Табу керек: Жауабы: Гн. 12-есеп. Жиілігі 400Гц айнымалы ток тізбегіне индуктивтілігі 0,1 Гн катушка ›осыл“ан. Осы тізбекте резонанс болу Їшін о“ан сиымдылы“ы ›андай конденсетор жал“ау керек? Берілгені: Гц, ГнШешімі: Резонанс ›±былысы болуы Їшін аны›тама бойынша жиілігі ішкі жиілікке теЈ бол“ан сырт›а кедергі ›осу керек. Я“ни: Табу керек: СЖауабы:: мкФ из бетінше шы“ару“а есептер 1. Тймендеткіш трансформатор айнымалы токтыЈ кернеуін 1000 В-тан 220 В-›а дейін тймендетеді. Бірінші орамнан 2,50А ток йтіп жатса, екінші орамнан ›андай ток йтеді. ТрансформатордыЈ ПШК-ін 90% деп алыЈдар: 2. Тербелмелі контурдыЈ индуктивтігі Гн, ал сыйымдылы“ы Ф. КонтурдыЈ периоды неге теЈ? 3. Индуктивті 35 Гц болатын катушканыЈ индуктивтік кедергісін табыЈдар. 4. Сыйымдылы“ы 250 мкФ конденсатор айнымалы ток кйзіне ›осыл“ан. Жиілігі 200 Гц деп алып, оныЈ сыйымдылы› кедергісін табыЈдар. 5. Тербелмелі контурдыЈ конденсаторына Кл заряд берілген соЈ, контурда йшетін тербеліс пайда болады. Контурда“ы тербеліс Щбден йшкенге шейін контурда“ы ›анша жылу мйлшері бйлініп шы“ады? КонденсатордыЈ сыйымдылы“ы мкФ. 6. Тербелмелі контур индуктивтігі Гн катушкадан жЩне сыйымдылы“ы пФ болатын жазы› конденсатордан т±рады. Контурда“ы еркін тербелістердіЈ периодын аны›таЈдар. Егер конденсатордыЈ астарларыныЈ арасында“ы кеЈістікті диэлектрлік йтімділігі болатын диэлектрикпен толтырса, онда оныЈ периоды ›андай болар еді? 7. Тербеліс жиілігін 400 ден 500 Гц-ке йзгерту Їшін тербелмелі контурда“ы катушканыЈ индуктивтігі ›алай йзгеруі тиіс? Конденсатор сыйымдылы“ы 10 мкФ. 8. Біртекті магнит йрісінде айналып т±р“ан рамада пайда болатын электр ›оз“аушы кЇштіЈ амплитудасын табыЈдар, оныЈ ауданы 100 см2, айналу жиілігі 50 айн/с жЩне магнит индукциясы 0,2 Тл. 9. Ауданы см2 сым рамада амплитудасы В болатын индукция электр ›оз“аушы кЇші йндіріледі. РаманыЈ орам саны . Индукциясы Тл біртекті магнит йрісінде рама т±ра›ты б±рышты› жылдамды›пен айналады. Бастап›ы мезетте рама жазы›ты“ы векторына перпендикуляр болады. Рама ›оз“ала баста“аннан уа›ыт йткендегі онда“ы Е индукция электр ›оз“аушы кЇшін аны›таЈдар. 10. Индуктивтігі Гн катушка жиілігі Гц айнымалы кернеу жал“ан“ан. КернеудіЈ Щсерлік мЩні В. Тізбектегі токтыЈ амплитудасын аны›таЈдар. О›ушыларды тербелістер бйлімі бойынша есеп шы“аруды жЇйелі тЇрде дайынды› ж±мыстары негізінде жЇзеге асыру педагогикалы› практика барысында сына›тан йткізіліп. Бас›а сыныптар“а ›ара“анда эксперименттік сынып о›ушыларыныЈ нЩтижесі жо“ары бол“анды“ы бай›алды.
Тербелістер бйлімі бойынша о›ушылардыЈ есеп шы“ару Щдістемесін жасау Їшін . љаза›стан Республикасы жалпы орта білім берудіЈ мемлекеттік жалпы“а міндетті стандарты негізге ала отырып барлы› мЇмкіндіктер ›олданылды. Дипломды› ж±мыс нЩтижесі: 1. Тербелістер бйлімі бойынша о›ушылардыЈ біліміне ›ойылатын талаптар аны›талды. 2. Тербелістер бйлімі бойынша о›ушыларды есеп шы“ару“а дайындау жЇйесі жасалды. 3. Бйлім бойынша есептер шы“арудыЈ алгоритмі жасалды. 4. О›ушыларды тербелістер бйлімі бойынша есеп шы“аруды жЇйелі тЇрде дайынды› ж±мыстары негізінде жЇзеге асыру педагогикалы› практика барысында тЩжірибелік сына›тан йтіп, оЈ нЩтиже берді Ж±мыс нЩтижесінде физиканы о›ытуда ерекше маЈыз“а ие бол“ан есеп шы“арудыЈ жолдары, Щдіс-тЩсілдерін зерттеліп, есеп шы“ару“а байланысты ескертулер жасалып, «Тербелістер» бйлімі бойынша есептерді шы“арудыЈ алгоритмін жасау“а, осы бйлімніЈ есептерініЈ ерекшеліктерін аны›тап, бйлімге байланысты тЇрлі есептерді шы“арудыЈ тЩсілдерін ашып кйрсетуге тырысты›. ПАЙДАЛАНЫЛ’АН ШДЕБИЕТТЕР 1. љаза›стан Республикасы жалпы орта білім берудіЈ мемлекеттік жалпы“а міндетті стандарты. (Ресмий басылым). Алматы. 2002ж. 221-бет. 2. Абдулаев Ж. Физика курсы:О›у ›±ралы.-Ал:Білім,1994 3. Абдулгафаров љ.љ. «Орта мектепте физика есептерін шы“ару Щдістемесі» «Мектеп 챓алімдеріне арнал“ан кймекші ›±рал.» Алматы-Мектеп.- 1986ж.186 бет 4. Абдулаев Ж. «Жалпы физика курсы» Алматы – 1991ж. 5. Тербелмелі ›оз“алыс заЈдылы“ы туралы «Алгорифм». №1, 2002жыл. 7-бет. 6. Ажетова Г. «Физикалы› есептерді шы“ару да“дыларын ›алыптастыру» Поиск.- №3.- 2004.-182-184 бет. 7. Шбду“апаров љ. Физикалы› есептерді шы“ару“а жалпы ескертулер. Физика-математика.-№4.-2003.-34 бет. 8. Жанабеков З.Ж., Ш.Б. Тынтаева, Х.Б.Жолдасова. Физиканы о›ыту Щдістемесі. –А., “љаза› Щдістемесі”. 2002ж. –119 бет. 9. Ильясов Н. О›ушыларды физикалы› есептерді шы“ару“а Їйрету Щдістемесі «Математика-физика» №2.-2004.- 15-18 бет. 10. Кенжебаев Т. «Физика есептерін шы“аруда компьютерді пайдалану» «Математика-физика».- №4.- 2006ж.- 11-14 бет 11. љ±дай›±лов М., ЖаЈабергенов љ. Орта мектепте физиканы о›ыту Щдістемесі. М±“алімдер мен студенттерге арнал“ан ›±рал. –А., “Рауан”, 1998ж. –310 бетколе. –М., «Просвещение», 1987г. 12. Рымкевич А.П. Физика есептерініЈ жина“ы. –А., «Рауан», 1992ж. 13. Физика есептерініЈ шешу маЈызын арттыру жолдары «Математика -физика» №4.-2007.- 23 бет. жүктеу/скачать 1.03 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|
