СҮРЛЕМДЕР ЖӘНЕ СҮРЛЕМДІ ҒИМАРАТТАР

Жеке тұрған силостар мен силосты корпустарды жобалаған кезде келесілерді ескеру керек:

-3 х3тен - Темiрбетон сүрлемдердiң бекiтiлген сүрлем корпустарындағы орталығы арқылы өтетiн бөлушi өстердi торлар - деп; 6х6; 9х9 және 12 х12 м;

- дөңгелек бөлек тұрған сүрлемдердiң сыртқы диаметрлерi - 6, 9, 12, 18 және 24 м;

- сонымен бiрге, сүрлемдер, сүрлем астындағы және сүрлем үстiндегi қабаттардың қабырғаларының биiктiгiн - еселi 0, 6 молар сүрлем астындағы қабаттардың минималды мүмкiнi, сүрлемдердiң қабырғаларының биiктiгiне биiктiктi қабылдау керек - максимал технологиялық талаптар және алаңның шарттарының есепке алу.

Технологиялық тапсырмада сүрлемдердің құрылысты бөлігін жобалауда құрылымның қаттылық және мықтылығын есептеуге, сонымен қатар жүктеудің көптеп қайталануы мен қабырғалардың қажетті беріктігін анықтау үшін, температуралық әсерге, абразивтілігі және агрессивтілігі себінді материалды есептеу үшін көрсету қажет:

а) қабырғаның материалы туралы (тығыздық) меншiктi салмақ, iшкi үйкелiстi бұрыш және сусымалы материалды үйкелес еселiгi; сүр шөптердiң сыйымдылығы;

б) сүрлемдердiң пайдаланулары тәртiптiң мiнездемесiн (жүктеу және жүк түсiрудiң циклдерiнiң сан, жиiлiктi және ұзақтығы);

в) уақытында оның сүр шөптен жүктеу және түсiруiн сусымалы материалды температураны, сонымен бiрге жылу еткiзудi коэффициент және жылу сыйымдылық;

г) қысудың модулі және сусымалы материалды Пуассонның коэффициентi;

д) түрпiлiлiк және сусымалы материалды басқыншылықтың дәрежесi.

Екi сүрлем астындағы қабаттары бар диiрмен - жарма және құрама жем кәсiпорындарының шикiзат және дайын өнiмiнiң сақтаулары үшiн сүрлем корпустарында және 6 х3 м ұстындар торымен қаңқаны қабылдауға көп рұқсат етiледi. Әртүрлi өлшемдердiң сүрлемдердiң ұтымды байланысы олардың сыйымдылығының толық қолдануының шартынан қабылдануы керек, үлкен диаметрлердiң сүр шөптерi бұл қолдануда болуы керек.

Келесі қатынастағы сыйымдылық өлшемдері ұсынылады (өнеркәсіп барларды есепке ала отырып): 200 т дейін - 5 %; 600, 800, 1400 және 1800 т - 10 %; 3000 т және одан көп - 55 %, қажет жағдайда сүрлем көлемін үлкейтуге болады. Сүрлем корпус бекiтiлген сүрлемдердiң әрқайсысы немесе 2400 м³ асу мiндеттi емес 2400 м³ асу мiндеттi қайта жiберетiн саңылау бiрiккен сүр шөптердiң тобының көлемнiң 3 х3 мнiң бөлушi өстерiн тормен қабылдау керек болатын диiрмен - жарма және құрама жем кәсiпорындарының сүр шөптерi.

Темiрбетон сүрлем корпустары қалай жобалау керек, сүр шөптердiң жоспарында қатардағы орналастырылумен. Дәлелдеу тиiстi күйiнде сүр шөптердiң орналастырылуының басқа схемаларына рұқсат етiледi.

Сурет 1. Сурет 1. Сүрлемдердің қималары

а – жалпақ түппен және забуткамен; б - жалпақ түппен, темір құйғыш және забуткамен; в – темірбетонды құйғышпен забуткасыз; в₁ – темір құйғыш және фундамент қабрғаларымен; h – сүрлем қабырғаларының биіктігі; h₁ – сүрлем қабырғаларының үстіңгі бөлігі; h₂ – сүрлем қабырғаларының екінші үстіңгі бөлігі; h₃ –сүрлем қабырғаларының астыңғы бөлігі; h_mt – ортаңғы бөлік; d – сүрлемнің ішкі диаметрі.
48 м-ге дейінгі ұзындықты темiрбетон сүрлемді корпустарын деформация жiктерiсiз жобалау керек. Тасты қоспағанда негiзгі жерлердiң барлық түрлерiнде, сонымен бiрге қададан iргелердiң қолдануында - ол бағандар, сүрлем корпусының ұзындығының қатынасы және сүр шөптердiң биiктiгiне болу керек. 3-ке дейiн бұл ретте сүрлемдердің бiр қатарлы орналастырылуында үлкейтуге рұқсат етiледi.

Корпустың ұзындығының үлкеюi және көрcетiлген қатынастар тиiстi дәлелдеуде болуы мүмкiн.

Сүрлемдер және сүрлем корпустарының жобалары алғашқы және қолдану кезiндегi жүктеу және сүр шөптердiң жүк түсiруiн тәртiп бойынша нұсқауы бар болуы, бұл ғимараттардың тұнбалықтарына бақылау бойынша, сонымен бiрге тұнба маркалар және реперлердiң қоюын ескеруi керек.

Біріншілік жүктеуге жалпы талап және сүрлемді ғимараттардың шөгуін бақылау 2 қосымшада берілген.

3 сызба. Сусымалы материалдың сүрлемнен шығарылуы

а – жүк түсіретін труба арқылы; б – жұлдызша арқылы; в – ішкі сүрлем арқылы; 1 – енжар сүрлем; 2 – белсенді сүрлем; 3 – жүк түсіретін труба; 4 – қабырғадағы ойық; 5 - жұлдызша; 6 – өзі ағатын труба; 7 – конвейер.
Жапсарлас сүрлемдер құрама қабырғалардың арасындағы силостарда 3 м, кемiнде 40 мм-нiң диаметрiнiң 30 мм-нiң енiмен тiк тiгiстi ескеруге ұсынылады - силостарда 6 м диаметрмен және одан да көп, бұрыштардың тоғысқан жерлерiндегi тiгiстiң квадрат силостарында кемiнде 30 мм болуы керек.

Кемiнде 40 мм - Тегiс қабырғалардың шылқыған күйiнделерi құрама темiрбетон сүр шөптердiң қабырғаларының жуандығын кемiнде 80 мм ескеру керек, кемiнде 60 мм-нiң енi мен сыртқы қабырғалары бар қабырғаларда, кемiнде 100 мм- деп, қабырғалар, басқыш шабағыторшалардың қоршаудың қызметшiлерiнде.

Қабырғаның тегіс беттерін келесі формуламен анықтайды (см),
-,

мұндағы

Қисық сызықты элементтердiң тiк тоғысқан жерлерiнiң сенiмдiлiгiнiң үлкеюлерi мақсаттардағы дөңгелек сүр шөптердiң құрама қабырғаларының көлденең кесiндiсiнiң жанында тiк жiктердiң таңғышын ескеруге ұсынылады (сурет-4) - п. 5.18 қара.

Сурет 4. Домалақ сүрлемдері бар сүрлемді ғимараттардың қабырғалары

Сурет- 6. Үнемді жоспарлы көлемді блоктардан тұратын сүрлемді ғимарат

Сүрлемдердiң қабырғаларының жуандығын есептеумен анықтау керек. Дөңгелек бүтiн сүрлемдердiң қабырғаларының жуандығын шамамен (см) формула бойынша анықтауға болады:

d_е – сүрлемнің сыртқы диаметрі, м, кесте 2 бойынша.

Алдын ала кернеулi арматурасы бар бөлек тұрған сүр шөптердiң қабырғалары жеке арматурамен, оралатын немесе керiлетiн қабырғалардың тiреулерге келесi керiлiсi бар арнайы каналдарда қабырғалардың өстерi бойынша жинақталатын сыртқы беттерiне арматуралай алады. Қабырғалардың тұрғызулары үшiн конструктивтiк екi есе шығын арматураны ескеру керек. Кернеуленетiн арматура ықтынды коррозиядан болуы керек..

7 сызба. Домалақ сүрлемдердің монолитті темірбетонды бөлшектерін арматуралау

а - қабырғаларды арматуралау; б - көлденең арматураны бекітуге арналған каркас; в – сүрлем астындағы қабаттардың қабырғаларын арматуралау; г – жапсарлас сүрлемдердің қабырғалары байланысқан жерде қосымша арматуралар; 1 – көлденең білік көлденең арматураға жатқызуға дейін; 2 – көлденең білік көлденең арматураға жатқызылғаннан кейін бүгілген түппен; 3 – хомуттар

Бүтiн сүрлемдердiң негiз тақта арқа сүйейтiн қабырғалары 1000 ммдегi сүр шөптерiнiң днищi ол екi есе шығын тiк арматурасы бар силос астындағы қабат, батпақ шектерiндегi жоғары жобалау керек. Бұл арматуралар және дәнекерлiк оның (7-шi сызбаны қара) көлденең сырықтары санитарлық нормалар талаптарға жауап беруi керек бағаналардың арматуралану көрсетiлетiн.

Бiтелетiн аражабын тақтасының штрабтарында 300-500 мм орналасқан сырықтармен штрабтың арматурасының шығарылымдарымен байлауы керек.

Орауды әдiстiң сүрлемдерiн жасау және монтажы қабырғалардың жуандығының жанында 14 ммнан аспайтын орындауға ұсынылады.

Сызба 8. Болатты сүрлем

1 – сүрлем қабырғасы; 2 – алдыңғы бөлігі; 3 - конусты воронка;

4 – қатты қабырға тірегі; 5 – қатты қабырға

Орталықта орналасатын сүрлемдердiң бiтiретiн саңылаулары тиiстi. Олар бiрнеше бiтiретiн саңылауларды құрылымдар керек болса сүр шөптiң өстерi туралы симметриялы орналастыру керек.

Егер сүрлем асты қабаттан темір жолы өтсе, онда оның өсінен бағаналардың қырларына дейінгі арақашықтық, құрылым жақындауы габаритін қанағаттандыруы шарт.

Дән қоймалардың ғимараттарын жоспарда бiр қабатты тiк төртбұрыш түрлерiнде жобалау керек, биiктiктер алмасуларсыз, бiр iзге салған көлемдi-орналастыру параметрлермен, аралықтар – 6-12 тiректердiң адымы - 6 және бөлмелердiң биiктiгi қабырғаларда - 3, 6.

Жамылғының көтерушi құралымдарын төменгi жағына астықтың үйiндiсiнiң жоғарғы жағынан қашықтық кемiнде 0, 5 м қабылдау керек.

Дән қоймалар көлбеген (кемiнде 1:1, 4-шi көлбеуiмен) едендермен жобалауға рұқсат етiледi, егер құрылыстың алаңының гидрогеологиялық шарттары тасымалдағыш тоннелдерi ғимаратты судан қорғауды құрылымсыз жұлып және құрылымға жол берсе, оның жанында бұл технологиялық үдерiс үшiн баптарда болады.

Дән қоймалардың ғимараттарының ауданы 3000м² болуы керек. Дән қоймалардағы дарбазасы есiк ойыққа дейiн дән түйiстiре ұйықтауға мүмкiндiк бергенi сыртқы ашатын екi жақты жобалау керек. Есiк ойық арнайы саңылауларда қыстыртатын тақтайлармен қыстырылады. Есiктер қойманың ұзын бойына қабырғаларында немесе шеттермен орналастырылады. Астықтар толық түсiрумен көлбеген едендермен дән қоймалардағы өз ағысымен, сонымен бiрге ғимараттың әр жерiндегi орналастырылатын аэронауа жабдықталған дән қоймалардағы шығыр екенін ескеру керек. Технологиялық жобаның бiр бөлiгiнде шығырдың санның көлденең едендерiнде анықталады, бiрақ екiден кем еместігі ескерiледi. Есiктер арасындағы қашықтық (2, 2 молар - ені, биiктiк - 2, 5 молар) есiк ойықтың өлшемдерi 12-18 мм.

Дарбазасы қана сақтаулар үшiн қолайлы дән қоймада екi есе шығын болуы керек: мм өлшемдi ұяшықтары бар металдық тордың iшкi торлысы 12 х12-ден аспайтын және (шылқығаны ) сыртқы.

Дән қоймаларын жарық арқылы ойықтарысыз қалай жобалау керек? Астықтың төгiндiсiнiң сызығының қабырға және одан жоғарыларының жоғарғы бөлiгiнде орналастыруға рұқсат етiледi. Сақтаудың шарттары бойынша қоймалардағы табиғи жарықтандыру болуы керек, сондықтан терезелердiң өлшемдерi (0, 6 х1, 3 молар) ептеген. Терезе ойықтарының ауданы қойма еденінің ауданынан 0,3 % төмен қабылданбайды.

Ереже бойынша, астық қоймаларында қойма едендерін жабу қалыңдығы 25 мм және 50 мм ыдыс тиеу қоймаларында асфальтбетонмен жобалайды. Астық қоймаларының жобалары қоймалардың қабырғаларында ашық түзулер мен жазулар енгізілгені көрсетілуі тиіс, олар астық себінділерінің шекті биіктігін шектейді.

Бір қабатты қоймаларда 9х6 бағанды торлар; 12х6 және 18х6 м, қабырға биіктігі 6 және 7,2 м түрінде қабылдау керек. Көп қабатты қоймаларда 6х6 м бағанды торы бар және қабат биіктігі 4,8 м, үстіңгі қабат үшін сонымен қатар баған торларын 12х6 және 18х6 м.

Әжетханаларды өндірісті диірмен ғимараттарында, құрама жарма зауыттарында және ұн қоймаларында орналастыруға рұқсат етілмейді. (бірінші қабаттан басқа).

С_п – дайындама басында қалған дәннің қалдығы (жылдық түсімнен орташа есеппен 15 % ), т;

В_п – дайындама кезінде 1 айға керек жүктеу көлемі. Жобалаудың тапсырмасымен тағайындалады, ал типтік жобалар кезінде дайындама көлемінің 10%, т;

К_ср.в.р. – әртүрлі мәдениеттерді орналастыруға арналған орташа есептелген коэффициент.

К_р1, К_р2, …К_рп – әртүрлі мәдениеттерді орналастыру коэффициенті (кесте. 1 анықтайды).

Сыйымдылығы қайта өңдейтiн кәсiпорынның өнiмдiлiгi және қажеттi астықтың қорынан тәуелдi болатын өндiрiстiк, портты және асулық қамбалар. Астықтың қоры, өз кезегiнде, астықтың өндiрiсiнiң аудандарының кәсiпорынға олардың бұл аудандарының астықтың жеткiзуiнiң әдiстерiнен туралы кәсiпорынның орналастырылуынан тәуелдi болады.

Өңдеу кәсіпорындарының астық сақтау қоймаларының сыйымдылығын мына формула бойынша анықтайды:

Е = Q / К_о ; Q = q_с Т,

Өндіруші элеватордың сыйымдылығын өңдеу өндірісіне қажетті астық қоры бойынша мына формуламен анықтауға болады:

Т_қор =120…180 күн – астық су көлігі арқылы түскенде;

Т_қор =28 тәул – құрама жем зауыттарында.
Асулы элеваторлар.

Навигациялы кезең аяқталғаннан соң астықты жүктеу аяқталғаннан кейін асулы элеваторлар өндіруші және базисті элеваторлар қызметін атқарады және астық запасын оперативті сақтайды. Бұл жағдайда навигация кезінде және нан дайындау компанияларында астық запасының көп имөлшері болуы керек. Асулы элеваторлар үлкен сыйымдылыққа ие оның көлемін экономикалық іздеулер негізінде шешеді. Ережеге сай асулы элеватордың сыйымдылығын он бесінші орта күндік түсім бойынша анықтайды. Сыйымдылығы 50-ден 162 мың т-ға дейінгі асулы элеваторлар бар, олар монолитті темірбетоннан салынған, диаметрі 6-8 м және биіктігі 30 м.

Е_п = Q / К_о ,

Қазіргі уақытта силостардың әр түрлі формасын салады: дөңгелек 6м диаметрмен, квадраттық көлденең қимамен 3 немесе 4м жақ мөлшерімен.

Дөңгелек және квадрат силостар, силостық корпус сыйымдылығына, оның жұмыс ғимаратымен үйлесімділігіне және үстіңгі немесе астыңғы силосты тасымалдауыштың максималды санына байланысты қатарлармен орналасқан. Типтік жобалар үшін силостар ұзындығы 30 м.

Сүрлем сыйымдылығын Е_с, т мына формуламен анықтайды:













Центрлік ось бойынша астықты жүктегенде және шығарғанда , силос сиымдылығын Е_с,т былай анықтайды: үстіңгі корпустық бөлігі Е₁, ортаңғы цилиндрлік бөлігі Е₂ және астыңғы корпустық бөлік Е₃



Сүрлемнің үстіңгі корпустық бөлігінің Е₁,т сиымдылығы мына формуламен есептеледі

Е_1
мұнда R- силостың ішкі радиусы,м;

_ - сүрлемнің үстіңгі корпустық бөлігінің биіктігі,м;

Сүрлемнің астыңғы корпустық бөлігінің сыйымдылығы Е₂,т формула бойынша анықталады:

Е_2
мұнда Н₂ – сүрлемнің цилиндрлік бөлігінің биіктігі,м.

Сүрлемнің цилиндрлік бөлігінің сиымдылығы Е₃,т формула бойынша анықтайды:

Е_3
мұнда: Н₃ – силостың астыңғы корпустық бөлігінің биіктігі,м.

Н₁және Н₃, м биіктіктерін мына формулалар бойынша табады:



Н_3

мұнда _ - силосты астықпен толтырғандағы оралған астықтың табиғи бұрышы (_);

_ -түп забудкасының бұрышы (құрғақ астық үшін - 36˚, шикі үшін - 45˚).

Сондықтан сүрлем сиымдылығы Е_с,т тең болады :





мұнда R_э – эквиваленттік радиус (R_э 0,262 D);























Р_э

мұнда : а – сүрлем маңы,м.

Сүрлем сыйымдылығын мына формула бойынша анықтайды:
Е_с
мұнда : _,_ - үстіңгі , ортаңғы және алдыңғы силос бөліктерінің биіктігі.